Teelt 1 Antwoorden Uitgangsmateriaal. T. van der Hoorn

Transcriptie

1 Teelt 1 Antwoorden Uitgangsmateriaal T. van der Hoorn eerste druk, 2002

2 Artikelcode: & Ontwikkelcentrum, Ede, Nederland Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het Ontwikkelcentrum. 2 UITGANGSMATERIAAL

3 1 Naamgeving en systematiek Vragen 1.1 a Chinese roos en klaproos. Dit doet vermoeden dat het bij beide planten om roosachtigen gaat, maar dat is niet het geval. b Met frasen, dat zijn lange omschrijvingen. c Geslachtsnaam en soortaanduiding. d Dianthus is de geslachtsnaam en wordt met hoofdletter geschreven; barbatus is de soortaanduiding en wordt met kleine letter geschreven. Vragen 1.2 a Bij geslachtkruising staat het x teken voor de geslachtsnaam; bij een soortkruising staat het x teken voor de soortaanduiding. b Homoniemen kunnen er in de handel toe leiden dat je totaal andere planten krijgt dan je besteld hebt. Synoniemen worden in de handel regelmatig gebruikt. c Een variëteit is door toevallige omstandigheden in de natuur ontstaan. Cultivars zijn altijd ontstaan door toedoen van de mens. d De correcte schijfwijze is: Calendula officinalis Gitana Fiesta ; Gazania cultivars; Begonia Rio Rose ; Lobelia erinus Half Moon ; Salvia splendens cultivars; Impatiens walleriana Explore. Vragen 1.3 a 2. b 2. c 4. d 3. e 4. f 1. g 4. Vragen 1.4 a Juist. b Niet juist. c Juist. d Niet juist. e Niet juist. f Juist. g Niet juist. h Juist. i Juist. j Niet juist. NAAMGEVING EN SYSTEMATIEK 3

4 Vragen 1.5 a 3; b 1; c 1 en 2; d 2 en 3; e 2 en 3; f 2. Opdracht 1.1 De wetenschappelijke naamgeving Kenmerken bij schrijfwijze van plantennamen zijn de volgende. De eerste naam wordt altijd met een hoofdletter geschreven. De tweede naam wordt altijd met een kleine letter geschreven, tenzij: deze tussen enkelvoudige aanhalingstekens staat, dan is het een cultivaraanduiding; deze tussen haakjes staat, dan is het een groepsaanduiding. De laatste naam staat tussen enkelvoudige aanhalingstekens. Dat hoort bij een cultivaraanduiding. De antwoorden op de vragen zijn: 1 Hoofdletter. 2 Tussen enkelvoudige aanhalingstekens en met hoofdletters. 3 Beide woorden met een hoofdletter en eventueel tussen haakjes. 4 Latijn. 5 Twee. 6 Moderne taal. 7 Omdat voor een bepaalde plant soms wel meer Nederlandse namen bestaan. 8 Een familienaam eindigt altijd op ceae. 9 Neen, het zijn bijna altijd cultivars. De derde naam staat dan tussen enkelvoudige aanhalingstekens. 10 Als de groepsaanduiding gegeven wordt, heb je al enig idee hoe de plant eruitziet. De Begonia Elatior Groep bestaat uitsluitend uit winterbloeiende Begonia s met een ongeveer dezelfde plantvorm en bloemen. Ze zijn heel anders dan de Begonia Rex Groep. Deze laatste groep bestaat uit bladbegonia s. 11 Er zijn vele antwoorden mogelijk. 4 UITGANGSMATERIAAL

5 Opdracht 1.2 Systematiek in het plantenrijk De tabel ziet er zo uit: Groep knol- en bolgewassen vruchtgewassen siergewassen boomkwekerijgewassen bladgewassen Plant aardappel, biet, ui tomaat, appel, aardbei, braam kerstster, roos, geranium, anjer berk, spar, eikenboom sla Er zijn nog talloze andere indelingsgroepen te bedenken zoals houtig - kruidachtig; bloeiend, niet bloeiend enzovoort. De tabel ziet er zo uit: Geslacht Familie Afdeling Hoofdafdeling Cycas Cycadaceae naaktzadigen zaadplanten Nephrolepis Davalliaceae varens sporenplanten Dianthus Caryophyllaceae bedektzadigen zaadplanten Equisetum Equisetaceae wolfsklauwen sporenplanten Selaginella Selaginellaceae mossen sporenplanten Lilium Liliaceae bedektzadigen zaadplanten Cupressus Cupressaceae naaktzadigen zaadplanten Kalanchoe Crassulaceae bedektzadigen zaadplanten NAAMGEVING EN SYSTEMATIEK 5

6 2 Kenmerken van de plant Vragen 2.1 a Niet juist. b Juist. c Niet juist. d Niet juist. e Niet juist. f Niet juist. g Juist. h Juist. i Niet juist. j Juist. k Juist. Vragen 2.2 De antwoorden zijn: a epidermis: buitenste cellaag van wortel, blad of stengel; dient voor bescherming. b centrale cilinder: in het hart van de wortel; dient voor transport van water en voeding. c vaatbundels: in de stengel: dient voor transport van water en voeding. d huidmondjes: dient voor afvoer van water en zuurstof en voor opname van koolzuurgas. e bladmoes: dient voor de assimilatie. Vragen 2.3 a Welke onderdelen gebruikt de plant voor het transport van water? bastvaten; nerven; centrale cilinder; houtvaten; vaatbundels. b In welke onderdelen kan een plant voeding opslaan? schors van de stengel; schors van de wortel. c Welke onderdelen in de hoofdorganen zijn erg vergelijkbaar in functie? epidermis van wortel en epidermis van stengel; centrale cilinder en vaatbundels. d Welke onderdelen transporteren het water in beide richtingen? nerven; vaatbundels; centrale cilinder. Opdracht 2.1 Schadevrij transport van plantmateriaal Veel variatie in antwoorden mogelijk. Over de manier van inpakken bij de plantenkweker bijvoorbeeld: planten goed strak in bak of kist; karren ingeseald. 6 UITGANGSMATERIAAL

7 Over het geconditioneerde vervoer bijvoorbeeld: temperatuurregeling in de vrachtwagen. Over de maatregelen bij aankomst op het teeltbedrijf bijvoorbeeld: niet in tochtige schuur laten staan; bij tijdelijke opslag zorgen voor voldoende hoge temperatuur. Opdracht 2.2 Uitwendige en inwendige kwaliteit Opdracht 2.3 Snijbloemen De omschrijving van de snijbloem kan er als volgt uitzien. Stengel is ongeveer 40 cm lang, behaard en er zijn geen bladeren aan de stengel. De stengel is zacht en waarschijnlijk hol. Bloem is rond. De ongeveer vijftig buitenste bloemblaadjes staan in een cirkel om het donkergekleurde hart van de bloem. De diameter van de bloem is zo n 6 cm, de kleur van de bloem is rood. Morfologische kenmerken: antwoorden zouden kunnen zijn: Bladvormen Bladranden Bloemvormen ovaal gaafrandig klokvormig langwerpig getand rond geveerd gedeeld pijpvormig hartvormig gezaagd vlindervormig waaiervormig gelobt trompetvormig KENMERKEN VAN DE PLANT 7

8 Opdracht 2.4 Potplanten 8 UITGANGSMATERIAAL

9 3 Uitgangsmateriaal Vragen 3.1 a De antwoorden zijn: hoog opkomstpercentage: V; minder zaden nodig door hoge kiemkracht: V; direct vocht nodig: N; uniform gewas: V; kort houdbaar: N; mogelijkheden om machinaal op afstand te zaaien: V; het inhullingsprocédé is zeer duur: N. b De juiste volgorde is: kelkbladeren, kroonbladeren, meeldraden, stamper, vruchtbeginsel, zaadbeginsel. c De definities luiden: coaten: zaad voor het zaaien behandelen met een bestrijdingsmiddel; pileren: zaden afzonderlijk in een pilletje inhullen; gradueren: zaden sorteren op gewicht; kiemkracht: het percentage zaden dat binnen een bepaalde tijd kiemt. Vragen 3.2 De in te vullen woorden zijn: a moerplant. b bolschijf. c blad. d stengelknollen. e slapende ogen. f kloon. g vegetatieve vermeerdering. h wortelknollen. Vragen 3.3 a Totale tafeloppervlakte 25 x 2 x 9 = 450 m 2. Aantal matten dat je moet bestellen 450 m 2 / 15 m 2 = 30 matten. Aantal stekken 450 m 2 x 200 = stekken. b De symbolen betekenen: Impuls: R betekent dat het merkenrechtelijk beschermd is. F1-hybride: na de teelt als bloeiende pot- of perkplant leverbaar. Impuls Wit: leverbaar in zaaikist of multicell. Impuls Helderrood: dit jaar voor het eerst aangeboden. c Week acht valt in de maand februari. d De antwoorden zijn als volgt. Je moet / 432 = 23.1 trays (dus 24 trays) bestellen. Je moet in week tien oppotten. Je kunt later oppotten dan vanuit een zaaikist, omdat de planten al een kluitje hebben en de wortels niet beschadigd raken bij het oppotten. De doorgroei is dan ook beter. De vier sterkste eigenschappen van de Impulsserie zijn: kiemkracht, vroegheid, compactheid, bloeirijkheid. UITGANGSMATERIAAL 9

10 Opdracht 3.1 Uniform uitgangsmateriaal Afwijkingen waarop geselecteerd wordt, zijn bijvoorbeeld plantlengte, plantleeftijd, schakeling, beschadigde bladeren, koploosheid, kroeskoppen, te droge potten enzovoort. Opdracht 3.2 Uitgangsmateriaal bestellen 10 UITGANGSMATERIAAL

11 4 Vermeerderen Vragen 4.1 a Vegetatief. b Vegetatief. c Generatief. d Vegetatief. e Vegetatief. f Generatief. g Generatief. h Generatief. i Vegetatief. j Generatief. N.B. In sommige gevallen kan ook het alternatief een goed antwoord zijn. Vragen 4.2 a Onjuist. b Onjuist. c Onjuist. d Juist. e Onjuist. f Onjuist. g Juist. h Onjuist. i Juist. j Juist. Vragen 4.3 Het antwoord ziet er als volgt uit: Vermeerderingswijze Bewering Cijfers 1. Wortelknollen Deze term hoort bij bollen Kralen Is eigenlijk een stengel. 2,3 3. Wortelstokken Is eigenlijk een wortel Uitlopers Er is groen blad aanwezig. 4,5,8 5. Scheuren Heeft actieve wortels. 1,3,4,5 6. Stengelknol Het is eigenlijk een stengel met bladeren. 2,3,4,5,6,7 7. Klisters Heeft geen slapend oog Marcotteren Heeft weinig reservevoedsel in zich. 5 VERMEERDEREN 11

12 Vragen 4.4 a Van boven naar beneden: kopstek, tussenstek, oogstek, bladstek, scheutstek, hielstek, stengelstek, wortelstek. b Bladstekken worden genomen van kruidachtige planten en stengelstekken van planten waarvan de stam juist verhout. c Het schema ziet er als volgt uit: Stek onder transparant folie Stek onder melkwit folie Stek onder acryldoek Stek onder waternevel temperatuur licht luchtvochtigheid ventilatie verdamping ademhaling Vragen 4.5 a Dat zijn water, suiker, minerale voeding (en groeiregulatoren). b Je gebruikt meestal een klein groeipuntje. c Dat zou bij het overzetten op een volgende voedingsbodem alleen maar lastig zijn. d Vitaminen, kokosmelk en bananenextract. e Licht en luchtvochtigheid. Opdracht 4.1 Uitgangsmateriaal sorteren De tabel ziet er zo uit: Plantmateriaal geworteld stek in perspot Beoordelen op stevigheid perskluit mate van doorworteling hoogte van de stek planten in steenwolblokken mate van doorworteling kleur van het blad lengte van de scheuten 12 UITGANGSMATERIAAL

13 Plantmateriaal zaailingen in speedlings Beoordelen op kleur van de zaailingen vochtigheid van de kluitjes uitval in de bak bollen hardheid van de bol gave bolhuid ontwikkeling wortelkrans knollen grootte van de knol onbeschadigdheid hardheid van de knol (uitdroging) Opdracht 4.2 Selectie voor vermeerdering Opdracht 4.3 Vermeerdering van uitgangsmateriaal voor kasteelten Begrippen als: vegetatieve vermeerdering, generatieve vermeerdering, bollen, knollen, wortelstokken, scheuren, marcotteren, uitlopers, afleggen, aanaarden, diverse stekvormen, enten, weefselkweek. Mogelijke antwoorden zijn: VERMEERDEREN 13

14 Plant Gebruikt plantendeel om te vermeerderen Generatieve of vegetatieve vermeerdering meerdere mogelijk zaad generatief bollen, knollen wortelstok gescheurde plant uitlopers afgelegde en aangeaarde takken gemarcotteerde stengels diverse steksoorten weefselkweek van blad-, knop- of wortelweefsel vegetatief vegetatief vegetatief vegetatief vegetatief vegetatief vegetatief vegetatief Opdracht 4.4 Ideale opkweekomstandigheden Opdracht 4.5 Zaaiapparatuur voor onder glas De antwoorden zijn: Volt wisselstroom en perslucht x 240 cellen te vullen = cellen : x 60 minuten = 24 minuten. 3 Naald van 0,21 mm gebruiken. Zaad valt niet door de naald heen en de naald geeft maximaal steun bij aanzuiging. 14 UITGANGSMATERIAAL

15 5 Kwaliteit van uitgangsmateriaal Vragen 5.1 a Erfelijk materiaal, drager van erfelijke eigenschappen, nieuwe producten, verzameling, verzameling van genenmateriaal, afwijkingen, groeiomstandigheden. b Houdbaarheid, transporteerbaarheid, niet gevoelig voor botrytis, weinig droogtegevoelig. c Hoge opbrengst, weinig ziektegevoelig, planbaarheid, lage energiebehoefte. N.B. Ook andere antwoorden kunnen goed zijn. Vragen 5.2 a Spontaan, door chemicaliën en door bestraling. b Geslachtskruising. c Colchicine, chromosomen. d Zaad. e Chromosoom, de recombinant-dna-techniek. f Tetraploïd. g Terugkruisen. h Terugsporten. i Triploïde, genomen. j Chimaerie. Vragen 5.3 a Juist. Ze zijn de nakomelingen van een mutant. b Onjuist. Door zaadvermeerdering ontstaat variatie. c Juist. Vooral in de nakomelingen kun je veel eigenschappen zien die in de ouderplant soms niet zichtbaar zijn. d Onjuist. Meestal gebruikt men alleen de beste planten voor de vermeerdering. e Juist, want dan worden de slechte exemplaren verwijderd. f Onjuist. Een partij wordt niet beter, want er komen geen nieuwe erfelijke eigenschappen bij. In het gunstigste geval gaat de kwaliteit niet achteruit. g Juist. Als je niet selecteert op enkele planten, maar op groepen planten spreek je van stamselectie. h Juist. Stamselectie gaat over klonen en klonen ontstaan alleen maar bij vegetatieve vermeerdering. i Juist. In theorie hoort dit niet zo te zijn, maar in de praktijk is dit wel degelijk het geval, waarschijnlijk door het ontstaan van kleine mutaties. Vragen 5.4 a Juist. F1-hybriden ontstaan altijd door kruising. b Onjuist. Als bij deze rassen zelfbestuiving voorkomt en het stuifmeel wordt door de ontvangende plant geaccepteerd, heb je een F1-hybride. c Juist. d Onjuist. F1-hybriden mogen natuurlijk gewoon verhandeld worden. Je kunt alleen gelijksoortige planten krijgen door ze via stek te vermeerderen. e Juist, want dat is een van de voordelen van F1-hybriden. f Onjuist. Het ontwikkelen van F1-hybriden is een langdurige en kostbare zaak. g Juist. Planten uit zaad van F1-hybriden zijn vaak zeer gevarieerd. De eigenschappen van de oorspronkelijke ouderplanten komen weer te voorschijn. KWALITEIT VAN UITGANGSMATERIAAL 15

16 h i Onjuist. F1-hybriden zijn niet ontwikkeld om te stekken. Stekmateriaal is genetisch al uniform. Onjuist. Natuurlijk kun je ze in de meeste gevallen stekken, maar het wordt in de praktijk niet gedaan. Vragen 5.5 Het schema ziet er als volgt uit: A B C D 1. Een cultivar van een potplant die geveild wordt, mag niet doorverkocht worden aan een kweker die hem wil gebruiken voor vermeerdering vanwege X 2. F1-hybriden zijn niet beschermd door X 3. Moderne rozenrassen worden meestal beschermd door X X 4. Rassen ouder dan 25 jaar hebben X 5. Botanische soorten kunnen beschermd worden door X 6. Als er sprake is van genetische manipulatie kan er ook bescherming zijn door X 7. Welk recht kent de grootste internationale erkenning? X 8. Welk recht geldt ook voor processen? X Opdracht 5.1 Veredeling Opdracht 5.2 De NAK-Tuinbouw NAK betekent: Nederlandse Algemene Keuringsdienst. De antwoorden zijn als volgt. a Alle producenten van teeltmateriaal voor tuinbouwgewassen in Nederland (4.000 bedrijven). b Fusie van NAK-B = Keuringsdienst voor de bloemisterij en boomkwekerij en NAK- G = Keuringsdienst voor groente- en bloemzaden. 16 UITGANGSMATERIAAL

17 c d e f g h Bedrijfseenheid Keuringen, bedrijfseenheid Laboratoria, bedrijfseenheid Rassen en Proeven, bedrijfseenheid Kwaliteitsmanagement. Dat zijn: Kwaliteitskeuringen van de bedrijfsvoering van producenten van teeltmateriaal. Controle door keurmeesters van de NAK-Tuinbouw. Fytosanitaire inspecties voor export van plantmateriaal binnen de EU. Het verstrekken van plantenpaspoorten aan bedrijven (geldig binnen de EU). Keurmerken. Boven op de standaardkeuring kunnen bedrijven verzoeken om het keurmerk NAK-Tuinbouw Elite of het keurmerk NAK-Tuinbouw Select Plant. Het opnemen van waterschades, het trekken van plant- en grondmonsters, het beoordelen en bestekken van groenprojecten. De bedrijfseenheid Laboratoria levert: zaadanalyse; virustoetsen; schimmeltoetsen; resistentietoetsen; in-vitro bewaring; bacterietoetsen; viroidenonderzoek; warmtebehandeling/biotoetsen; meristeemcultuuronderzoek. Moderne analysetechnieken zijn: Elisa electroforese; immunofluorescentietechniek; PCR-apparaat. De bedrijfseenheid Rassen en Proeven levert: nauwkeurige beschrijvingen van de identiteit van boomkwekerij- en groenterassen; vergelijkingen van rassen met bestaande rassen op eigen proefvelden en op proefvelden van aanvragende bedrijven; bijdrage aan Plantscope: een databank op internet met rasbeschrijvingen van siergewassen. KWALITEIT VAN UITGANGSMATERIAAL 17

18 6 Onkruid Vragen 6.1 a Dat zijn planten die weer terugkomen van de vorige teelt. b Water, licht en voedingsstoffen. Bij gebrek aan water zal de groei direct stagneren. (Andere keuzen zijn ook mogelijk.) c Schimmels, insecten en aaltjes. d Schimmels zoals Botrytis en Sclerotinia en slakken. e Zo n schimmel kan op verschillende soorten planten groeien. f Onkruidzaden en ziektekiemen kunnen door de wind gemakkelijk in de kas komen. Vragen 6.2 Het antwoord is: eenzaadlobbigen en tweezaadlobbigen; monocotylen en dicotylen; eenjarige onkruiden en meerjarige onkruiden; zaadonkruiden en wortelonkruiden; wortels, wortelstokken en knolletjes; wijd vertakt wortelgestel en reserveorgaan. N.B. Een variant op dit antwoord is ook mogelijk. Vragen 6.3 a Juist. b Onjuist. c Onjuist. d Juist. e Onjuist. f Juist. g Onjuist. h Juist. i Juist. j Onjuist. 18 UITGANGSMATERIAAL

19 Vragen 6.4 De antwoorden luiden als volgt: Bestrijdingswijze Antwoorden Mechanische onkruidbestrijding Maak vijf opmerkingen over het effect van deze vorm van onkruidbestrijding. Afdekken van de grond Welke vijf factoren spelen een rol bij de beoordeling van het afdekmateriaal? Thermische onkruidbestrijding Welke vijf factoren spelen een rol bij de beoordeling van thermische onkruidbestrijding? Alleen goed bij drogend weer. Er mag niet te veel grond meekomen. Je kunt extra onkruidzaden naar boven halen. Het is vooral geschikt voor jonge onkruiden. Het plantverband en de plantafstand zijn voorwaarden voor een goede bestrijding. Levensduur van het materiaal. Afval. UV-bestendigheid. Lichtdoorlatendheid. Laagdikte. Gasverbruik. Capaciteit. Behandelingsduur. Temperatuur. Frequentie. Opdracht 6.1 Wat is onkruid? Onkruid: In het wild groeiende planten tussen cultuurgewassen, thans heemplanten genoemd. Zegswijze: onkruid vergaat niet = de nuttelozen en onwaardigen blijven het langst leven. Opdracht 6.2 Onkruid verwijderen Antwoorden kunnen zijn: handmatig (wieden); schoffelen; chemische onkruidbestrijding; stomen van de grond. ONKRUID 19

20 Methoden om onkruidgroei te voorkomen zijn: schoon gietwater gebruiken; oppassen voor onkruidzaden in het waterbassin; grond stomen voor de teelt; gronddoek gebruiken bij een teelt. Methoden om onkruid te verwijderen zijn: onkruiden handmatig verwijderen; onkruiden mechanisch verwijderen; onkruiden chemisch verwijderen. 20 UITGANGSMATERIAAL