Opgave GroenLinks en Partij voor de Vrijheid over criminaliteit (VWO-examen ) Bij deze opgave horen de teksten 7 en 8 uit het bronnenboekje

Transcriptie

1 BIJLAGE

2 Onderstaande examenopgave is gebruikt als meting bij het vaststellen van de beginsituatie ( hebben leerlingen problemen met het maken van examenopgaven en zo ja, welke vragen kosten de meeste moeite ): Opgave GroenLinks en Partij voor de Vrijheid over crialiteit (VWO-examen ) Bij deze opgave horen de teksten 7 en 8 uit het bronnenboekje Bestrijding van crialiteit was een belangrijk thema in de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november In deze opgave staan twee teksten uit verkiezingsprogramma s van GroenLinks en Partij voor de Vrijheid die verschillende oplossingen aandragen bij de aanpak van crialiteit. Lees tekst 7 22 Leg uit dat de aanpak van crialiteit die GroenLinks voorstaat, ondersteund kan worden met de bindingstheorie van crioloog Hirschi. => toepassingsvraag Naast de bindingstheorie bestaan er andere theorieën over de verklaringen van oorzaken van crialiteit. In de tekst wordt gesproken over bewoners in groot-stedelijke achterstandswijken (regels 18-19). In deze wijken, waar vooral burgers uit de laagste inkomensgroepen wonen, komt relatief veel crialiteit voor. 23 Geef met behulp van de anomietheorie van socioloog Robert Merton een verklaring voor het gegeven dat in grootstedelijke achterstandswijken relatief veel crialiteit voorkomt. => toepassingsvraag Zie tekst 7 In de tekst staat een voorbeeld van strafbaar gedrag dat volgens GroenLinks niet strafwaardig zou moeten zijn. 24 Welk gedrag zou volgens GroenLinks niet strafwaardig moeten zijn? => bronvraag GroenLinks stelt dat cameratoezicht, preventief fouilleren en mensen lukraak vragen naar hun identiteitsbewijs de sociale samenhang allerst bevorderen (regels 25-30). Een ander woord voor sociale samenhang is sociale cohesie. 25 Wat wordt in dit verband met sociale cohesie bedoeld? => inzicht-vraag Lees tekst 8 De Partij voor de Vrijheid pleit voor de invoering van imumstraffen (regels 36-37). Als het Wetboek van Strafrecht imumstraffen zou bevatten dan kan de rechter der rekening houden met een bepaald uitgangspunt van het opleggen van straf. 26 Welk uitgangspunt is dat? => kennisvraag

3 Maak gebruik van tekst 7 en 8 Na vergelijking van de teksten van GroenLinks en van de Partij voor de Vrijheid kun je concluderen dat beide partijen een heel andere aanpak van de bestrijding van crialiteit voorstaan. Hun standpunten over de aanpak van crialiteit zijn illustratief voor de plaats die beide partijen innemen in het politieke spectrum. 27 Leg voor GroenLinks uit dat haar opvatting over het bestrijden van crialiteit past bij haar plaats in het politieke spectrum. En doe hetzelfde voor Partij voor de Vrijheid. Illustreer je uitleg met een citaat uit of een verwijzing naar beide teksten. => inzicht-vraag Opgave 3 GroenLinks en Partij voor de Vrijheid over crialiteit tekst 7 GroenLinks: Standpunt Jeugdcrialiteit GroenLinks wil de jeugdcrialiteit aanpakken door te voorkomen dat jongeren het verkeerde pad kiezen. GroenLinks wil daarom meer investeren in onderwijs, opvoedingsondersteuning en jeugdagenten. Succesvolle projecten die jongeren weer kansen geven, moeten worden uitgebreid. GroenLinks maakt zich zorgen over het toenemende aantal jongeren dat misdrijven pleegt. Dat komt vaak door een combinatie van weinig kansen op school en op werk, conflicten thuis of op school en door discriatie. ( ) Veel mensen zijn ooit wel eens slachtoffer geworden van overlast of van crialiteit. Met name bewoners van grootstedelijke achter- standswijken zijn vaak de criele klos. Als de woonwijk ook nog eens verloedert en sociale voorzieningen zoals winkels, buurthuizen en speeltuinen ontbreken, dan ontstaat al gauw een verziekte sfeer. Dat los je niet op met camera-toezicht, preventief fouilleren en mensen lukraak naar hun identiteitsbewijs vragen. Dat stigmatiseert mensen en wijken en bevordert de sociale samenhang allerst. ( ) GroenLinks bestrijdt crialiteit door een slimme mix van preventie en repressie. Naast verbetering van de leefomgeving en het verhogen van het toezicht moet de pakkans voor ernstige delicten fors omhoog. Dat schrikt potentiële crielen meer af dan dreigen met hogere straffen. Politieagenten moeten meer op straat surveilleren. Daarvoor hoeft het aantal politieagenten niet te worden uitgebreid. Door de productie van cannabisproducten te reguleren komt een enorme politie-capaciteit vrij voor surveillancetaken. ( ) bron: Verkiezingsprogramma GroenLinks, oktober 2006 tekst 8 Partij voor de Vrijheid: Justitie en politie met ambitie Voor een effectieve aanpak van de crialiteit. Een klein groepje hele actieve crielen pleegt in verhouding veel crialiteit. Een kleine 5% van de daders is verantwoordelijk voor meer dan 30% van het totale aantal veroordelingen. Groep Wilders /Partij voor de Vrijheid (PVV) wil dat deze 5% afdoende wordt aangepakt. Alleen al daardoor kan de

4 crialiteit in Nederland met circa 1/3 worden verderd. Onze ambities gaan echter verder. Goedwillende Nederlanders willen bevrijd worden van de hoge crialiteit in ons land. ( ). Zij willen vrij en veilig zijn in hun woning, in het openbaar vervoer, als zij uitgaan, sporten, hun beroep uitoefenen enz. enz. ( ) Groep Wilders / Partij voor de Vrijheid is van mening dat de toegenomen inspanningen om vaker straffen op te leggen waardering verdienen maar dat een aanzienlijke verdering van crialiteit alleen bereikt kan worden door strenger te straffen. Voor zware misdadigers moet geen begrip worden getoond; zero tolerance dient de kernwaarde te zijn van de aanpak van de crialiteit. ( ) Het is voor de categorie plegers van ernstige misdrijven daarom noodzakelijk en ook maatschappelijk gewenst dat wordt overgegaan tot de volgende maatregelen: Invoering van onvoorwaardelijk op te leggen imumstraffen die er niet om liegen en een substantiële verhoging van de maximumstraffen. ( ) bron: Verkiezingsprogramma Partij voor de Vrijheid, oktober 2006

5 Lesplan 1: de eerste examentraining Docent: Annemarie Datum: Lesonderwerp Examentraining 1 Beginsituatie Leskern (lesdoelen) Docentdoelen Boek (+ blz.) Tijd: (70 ) Klas: H5/V6 Aantal lln: 17 Leerlingen van H5 en VWO 6 zitten in de voorbereidingsfase vóórafgaand aan hun eindexamen Het overbrengen van bepaalde strategieën om beter met vragen om te kunnen gaan en de examen-vaardigheden te trainen. Het uitleggen van het stappenplan, het geven van tips en adviezen voor de drie meest essentiële zaken omtrent examens maken (omgaan met kennis, vaardigheden en bronnen) => Onderdeel Ontwerpen 2, examenonderwerpen MAW Media, spullen, hulp Powerpoint-presentatie Tijd Fase Lesdoel Wat ik doe en (letterlijk) zeg inleiding 3 4 Introduceren leerstijlen Uitleg leerstijlen Afsluiting leerstijlen Introductie nieuw deel: belangrijkste zaken examen Uitleg belangrijkste zaken examen Uitleg vaardigheden: het stappenplan Zelfstandig oefenen met het stappenplan Introductie omgaan met bronnen Zelfstandig oefenen met bronnen Uitleggen hoe de komende trainingen er uit zullen zien en vertellen wat we deze les gaan doen Ik instrueer leerlingen op te schrijven hoe zij leren en dit te vergelijken met buurman Klassikaal bespreken van leerstijlen: uitleggen welke leerstijlen er zijn en welke meest effectief zijn Ik instrueer leerlingen op te schrijven wat zij nu denken dat hun leerstijl is en hoe zij deze kunnen verbeteren Ik stel leerlingen de vraag wat zij denken dat belangrijkste dingen zijn voor maken van examens Ik leg uit wat de belangrijkste aspecten zijn van het examen: allereerst kennis. Ik geef 3 tips om om te gaan met hoeveelheid kennis. Ik leg leerlingen uit wat nodig is om met vragen om te gaan: het stappenplan Ik deel een examenopgave uit en instrueer leerlingen op te schrijven welke stappen nodig zijn om tot antwoord te komen Uitleg laatste belangrijke aspect is van examens: omgaan met bronnen. Ik geef enkele tips en strategieën Ik deel een brontekst uit. Ik instrueer lln eerst individueel sleutelbegrippen op te schrijven, daarna vergelijken met anderen Wat zij doen (werkvorm) Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Noteren eigen manier van leren, vergelijken en overleggen met andere lln Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Noteren eigen leerstijl, vergelijken / overleggen met andere lln Luisteren, nadenken, antwoord geven op vragen Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Eerst individueel opschrijven hoe de stappen eruit zien, vervolgens bespreken met buurman Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Lln destilleren sleutelbegrippen uit tekst, eerst individueel, dan in groepje, tot slot klassikaal bespreken Leeractiviteit Begrijpen Inzicht krijgen, vergelijken, analyseren Begrijpen Begrijpen, kennis verwerken, inzicht krijgen, vergelijken Nadenken, beargumenteren Begrijpen Begrijpen Uitleg verwerken, oefenen, inzicht verkrijgen, vergelijk met anderen Begrijpen Uitleg verwerken, oefenen, inzicht verkrijgen, vergelijk met anderen

6 Docentenhandleiding bij lesplan 1 1.) De docent heet alle leerlingen welkom, benoemt de spanningen voor het examen, spreekt enkele geruststellende woorden dat de meesten het zonder problemen zullen halen, etc Een inleidend praatje dus. 2.) Inleiding. De docent vertelt hoe de komende examentrainingen er normaliter uit zullen zien. Deze zullen bestaan uit 3 belangrijke delen: een deel inhoudelijke kennis, een deel oefenen met een examenopgave en een laatste deel is beschikbaar voor het bespreken van de examen-opgave (aan de hand van het geleerde stappenplan e.d) De docent legt aan de leerlingen uit dat deze eerste examentraining iets anders verloopt. Deze eerste training zal voornamelijk gaan over de manier waarop geleerd moet worden en de verschillende typen vaardigheden die bij de verschillende onderdelen van het examen aan bod komen. 3.) Introductie leerstijlen. Opgave: leerlingen moeten individueel opschrijven hoe zij leren voor examens. Dit vergelijken en overleggen zij vervolgens met hun buurman. Hierna wordt klassikaal besproken wat zij hebben gevonden over hun manier van leren en hoe anderen dat doen. 4.) Uitleg leerstijlen. De docent vertelt dat er sprake kan zijn van een reproductie-gerichte, een toepassingsgerichte en een betekenisgerichte leerstijl. De docent legt uit dat een reproductie-gerichte leerstijl (alles feitelijk uit het hoofd leren) weinig zin heeft, omdat het examen relatief weinig kennisvragen zal bevatten. De docent raadt aan zoveel mogelijk een toepassingsgerichte of betekenisgerichte leerstijl te hanteren en legt uit wat deze leerstijlen in houden (het kunnen toepassen van de kennis, structureren, verbanden kunnen leggen, de grote lijnen zien, etc ). 5.) Afsluiting leerstijlen. Opgave: De docent vraagt leerlingen op te schrijven wat zij nú denken dat hun leerstijl is. Dit vergelijken met buurman en overleggen hoe ze deze leerstijl kunnen verbeteren. Klassikaal nabespreken. 6.) Introductie belangrijkste zaken examen. Allereerst stelt de docent enkele leerlingen de vraag wat zij denken dat meest belangrijk is om te kunnen voor examens. Vervolgens legt de docent uit wat de 3 kernzaken omtrent examenvoorbereiding zijn, te weten a.) het leren van de feitelijke kennis, b.) het omgaan met vragen en c.) het omgaan met bronnen.

7 7.) Uitleg omgaan met kennis. Voor het leren van grote hoeveelheden feitelijke kennis, geeft de docent drie tips: 1.) op tijd beginnen en goed plannen van de leerstof, 2.) goed kunnen samenvatten van de stof, 3.) regelmatig in eigen woorden omschrijven van geleerde stof. 8.) Uitleg benodigde vaardigheden. De docent legt uit dat er voor het omgaan met toepassings- en inzichtgerichte vragen bepaalde vaardigheden nodig zijn. Hiervoor dient het stappenplan. De docent legt uit wat het belang is van het stappenplan: zo komt men stap-voor-stap tot het juiste antwoord bij dit soort complexere vragen. De docent legt uit waar het stappenplan uit bestaat, namelijk: Stap 1.)Wat wordt er précies gevraagd omschrijf de vraag in eigen woorden, 2.) Welke kennis komt hier bij kijken om welk begrip gaat het precies (activeren voorkennis), 3.) Het verbinden van kennis en vaardigheden aan de vraag maken plan van aanpak hoe tot het antwoord op deze vraag te komen, 4.) Uitvoer het plan van aanpak simpelweg uitvoeren oftewel, het noteren van het antwoord op de vraag en 5.) controle is het antwoord klóppend met de vraag is het antwoord daadwerkelijk logisch passend bij de vraag. 9.) Opgave: De docent deelt een examenopgave uit waarbij de leerlingen eerst individueel bespreken wat de verschillende stappen bij deze vraag inhouden. Wanneer zij dit gedaan hebben, bespreken zij dit met hun buurman. Vervolgens klassikaal nabespreken. 10.) Uitleg omgaan met bronnen. De docent legt uit welke strategieën er zijn om om te kunnen gaan met bronnen. Deze zijn 1.) de belangrijkste woorden / zinnen onderstrepen, 2.) een samenvatting maken (bijvoorbeeld aan de hand van concept-mapping : de kernbegrippen op logische afstand met elkaar verbinden), 3.) jezelf vragen stellen en 4.) het aan jezelf of aan anderen vertellen in eigen woorden omschrijven van de tekst. Opgave: Leerlingen krijgen een brontekst uit een examen. Zij moeten hier eerst individueel de belangrijkste woorden uit opschrijven. Vervolgens bespreken in groepje en komen tot een gezamenlijke lijst. Daarna klassikaal bespreken waarna de goede lijst met sleutelbegrippen overblijft. Bij deze les is een powerpoint-presentatie beschikbaar, waarbij de belangrijkste hierboven genoemde punten op de sheets kernachtig worden weergegeven.

8 Lesplan 2: de tweede examentraining Docent: Annemarie Datum: Lesonderwerp Examentraining 2 Beginsituatie Leskern (lesdoelen) Docentdoelen Boek (+ blz.) Tijd: (70 ) Klas: V6 Aantal lln: 10 Leerlingen van H5 en VWO 6 zitten in de voorbereidingsfase vóórafgaand aan hun eindexamen Het overbrengen van inhoudelijke stof (Trias Politica, checks and balances en monisme / dualisme) en het oefenen met examenopgaven. Het overbrengen van informatie en het oefenen met de vaardigheden die nodig zijn om examenopgaven te maken => Onderdeel Ontwerpen 2, examenonderwerp Politieke Besluitvorg Media, spullen, hulp Powerpoint-presentatie Tijd Fase Lesdoel Wat ik doe en (letterlijk) zeg Wat zij doen (werkvorm) Leeractiviteit 5 1 inleiding Uitleggen hoe dit uur eruit zal zien: 1.) inhoudelijk deel, 2.) oefenen met examenopgave, 3.) klassikaal bespreken van de opgave Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Begrijpen Oefenen met begrippen (voorkennis activeren) Ik geef de leerlingen een blaadje met daarop de belangrijkste begrippen van deze les. Lln vragen elkaar deze begrippen toe te lichten Leerlingen leggen één voor één (om-en-om) bepaalde begrippen aan elkaar uit ( woordtennis ) Voorkennis activeren, in eigen woorden weergeven, uitleggen 10 Uitleggen belangrijkste begrippen, interactie met de klas De begrippen uit vorige opgave uitleggen aan de hand van vragen stellen aan de klas (tegelijkertijd dus bespreking vorige opgave) Luisteren, nadenken, antwoord geven, informatie opnemen, evt aantekeningen maken Begrijpen, kritisch verwerken, integreren, structureren Herhalen informatie vorige les Oefenen met stap 1.) uit het stappenplan Ik haal de informatie op die vorige keer is gegeven m.b.t. het stappenplan In deze training focussen we specifiek op stap 1.) het goed begrijpen van de vraag. Ik instrueer lln een schema te maken van de vraag Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Leerlingen zetten de vraag in een schema, overleggen daarna met buurman, klassikaal nabespreken Begrijpen, verwerken, reeds opgedane kennis weer activeren Analyseren van vragen, schematiseren, structureren, inzicht krijgen 15 Zelfstandig oefenen met examenopgave Ik instrueer leerlingen de komende tijd zelfstandig en individueel de opgave te maken Maken examenopgave (individueel) Toepassen, verwerken, oefenen 15 5 Bespreken van examenopgave Bespreken examen-opgave: elke opgave wordt besproken ahv stappenplan. Ik vraag verschillende lln hoe zij tot een antwoord gekomen zijn. Luisteren, meedenken, antwoord geven, verbeteren antwoorden (klassikaal) Begrijpen, vergelijken, inzicht krijgen kennis verwerken

9 Docentenhandleiding bij lesplan 2 1.) De docent heet alle leerlingen welkom, vraagt naar de vorderingen omtrent de voorbereiding voor het examen en stelt leerlingen waar nodig gerust (spreekt bemoedigende woorden). 2.) Inleiding. De docent legt uit hoe de examentraining er vandaag uit zal zien: 1.) een inhoudelijk kennis-deel van ongeveer uten waarbij een onderwerp uit de examenstof uitgebreid aan bod komt, 2.) oefenen met examenvaardigheden en het zelfstandig werken aan een examenopgave en 3.) het bespreken van de examenopgave aan de hand van het stappenplan dat bij de leerlingen reeds bekend is. 3.) Voorkennis activeren. Opgave: woordtennis. De deocent deelt aan alle leerlingen een blaadje uit met daarop de begrippen Trias Politica, scheiding der machten, checks and balances, monisme, dualisme, Nederlands politiek systeem. De docent geeft instructie wat hiermee te doen: leerling 1 vraagt aan zijn / haar buurman het eerste begrip toe te lichten. Leerling 2 geeft het antwoord. Vervolgens stelt leerling 2 aan leerling 1 de vraag het volgende begrip toe te lichten. Enz 4.) Inhoudelijke uitleg begrippen. De docent stelt iedere keer aan leerlingen de vraag wat een begrip inhoudt. Vervolgens licht hij dit antwoord zelf toe. Op deze manier wordt de inhoudelijke uitleg op een interactieve manier gegeven. Wat aan bod moet komen is allereerst uitleg van de Trias Politica. Vervolgens moet uitgelegd worden dat het hierbij niet alleen gaat om de scheiding der machten, maar zeker ook om de controle en daarmee het evenwicht tussen de machten: het begrip checks and balances. Aan de hand van het voorbeeld van Nederland wordt uit gelegd hoe de machten elkaar controleren: de wetgevende macht controleert de uitvoerende macht (parlement controleert regering / isters), de wetgevende macht kan de rechterlijke macht controleren door eventueel wetten aan te scherpen wanneer deze volgens het parlement te ruim worden geïnterpreteerd en de rechterlijke macht kan de uitvoerende macht controleren door na te gaan of de uitvoer niet in strijd is met de wet. Wat hierbij opvalt en dus uitgelegd dient te worden is dat de wetgevende macht in Nederland niet gecontroleerd wordt: in andere (West-Europese) landen kunnen nieuw ontworpen wetten door de rechterlijke macht getoetst worden aan de Grondwet, in Nederland is dit echter niet het geval. Vervolgens komen de begrippen monisme en dualisme aan bod. Er dient uitgelegd te worden wat deze

10 begrippen precies inhouden: dualisme is het strikt scheiden van de wetgevende en uitvoerende macht, het betreft monisme wanneer deze scheiding er niet is. Vervolgens worden er concreet voorbeelden gegeven van een monistisch stelsel (Groot-Brittannië) en een dualistisch stelsel (VS). Tot slot wordt aan de hand van deze begrippen het Nederlandse stelsel uitgelegd: formeel een dualistisch stelsel, maar in de praktijk geldt dit niet helemaal. Er worden voorbeelden genoemd waarin de Nederlandse politiek niet in lijn is met het dualisme: isters met wetgevende macht, Torentjes-overleg, het bestaan van coalitie-fracties, etc Zeer belangrijk bij deze uitleg is dat bij ieder begrip eerst een individuele leerling naar het antwoord wordt gevraagd!! De uitleg die de docent vervolgens geeft speelt in op het antwoord van de leerlingen!! 5.) Herhaling stof vorige week. Na deze inhoudelijke uitleg wordt er kort stilgestaan bij wat er vorige week besproken is: het stappenplan om examenopgaven te kunnen beantwoorden en de strategieën voor het omgaan met bronnen. Dit alles wordt kort en bondig herhaald, zodat de leerlingen deze informatie weer paraat hebben. 6.) Oefenen met stappenplan. Opgave: om te oefenen met stap 1.) uit het stappenplan ( Waar wordt precies naar gevraagd omschrijf de vraag in eigen woorden ) krijgen de leerlingen de examenopgave uitgedeeld. De opdracht is om van elke vraag uit deze opgave een schema te maken, waarbij leerlingen noteren wat er in deze vraag centraal staat, naar welk begrip wordt gevraagd, welke kennis is hiervoor nodig, welke verbanden zijn er hierbij, welke vaardigheden zijn nodig, etc Deze schema s vergelijken zij hierna met hun buurman. Vervolgens bespreekt de docent klassikaal de antwoorden van de leerlingen en komt daarmee tot een gezamenlijk schema dat op het bord wordt gezet. 7.) Zelfstandig maken examenopgave. De leerlingen gaan zelfstandig aan de slag met het maken van de examenopgave. Het betreft hier examenopgave 3 ( Criele Loopbaan ) uit het VWO-examen 2009, eerste tijdvak. 8.) Bespreken examenopgave. De examenopgave wordt stap-voor-stap besproken aan de hand van het stappenplan. De docent laat hierbij steeds verschillende leerlingen een antwoord geven en vraagt de leerling tevens hoe de verschillende stappen uit het stappenplan hierbij toegepast dienen te worden. Deze uitgewerkte stappen zet de docent (kort) op het bord.

11 Bij deze examentraining is eveneens een powerpoint-presentatie beschikbaar. In deze powerpoint-presentatie is het inhoudelijke deel (Trias Politica, checks and balances en monisme / dualisme) schematisch en puntsgewijs weergegeven. Tevens wordt in deze examentraining de vorige powerpoint-presentatie kort naar voren gehaald, om de kennis hiervan weer op te halen. Bij deze examentraining hoort tot slot ook een examenopgave die hieronder weergegeven staat. Opgave Criele loopbaan (VWO-examen ) In 2006 verscheen op een artikel over een onderzoek naar recidivisten met als titel Ook doorgewinterde crielen kunnen veranderen. De onderzoekers Paul Nieuwbeerta en Arjan Blokland bouwden een dataset op met gegevens over criele loopbanen in de periode Daarmee kan de recidive van crieel gedrag op de lange termijn, de aard van de gepleegde delicten en het effect van bepaalde levensgebeurtenissen op de recidive worden onderzocht. De belangrijkste boodschap die uit de analyses naar voren komt, is dat er ruimte voor verandering in gedrag blijkt te zijn. bron: Laura Vlasblom Ook doorgewinterde crielen kunnen veranderen. Kennislink.nl, 10 januari 2006 Het eerste gedeelte van het verslag van het onderzoek gaat over de mate van recidive. Voor ruim een derde van de daders geldt dat zij tijdens de adolescentie een piek in crieel gedrag vertonen, waarna de veroordelingsfrequentie afneemt. Voor de piek in crieel gedrag in de adolescentieperiode zijn verschillende verklaringen mogelijk waaronder sociaalpsychologische verklaringen die verband houden met de invloed van de groep op crieel gedrag. 24 Geef een sociaal-psychologische verklaring voor de kans dat adolescenten in groepsverband eerder crieel gedrag vertonen. Het blijkt dat slechts een zeer klein gedeelte van de onderzoeksgroep na de adolescentiefase recidiveert. Over deze groep wordt in het artikel gezegd: Anders dan je zou verwachten, blijkt dat deze kleine groep niet door gewelddadige crialiteit, maar eerder door vermogensdelicten wordt gekarakteriseerd. Burgers hebben in het algemeen een beeld van crialiteit dat niet strookt met de werkelijkheid. Als verklaring voor het vertekende beeld wordt vaak verwezen naar de berichtgeving over crialiteit. 25 Leg uit hoe de berichtgeving door de massamedia over crialiteit kan bijdragen aan een vertekend beeld van crialiteit bij burgers.

12 Het onderzoek van Blokland geeft sterke aanwijzingen dat achter dit persistente dadertype vaak een drugsverslaving schuilgaat. Hij vraagt zich af hoe je als samenleving met dit gegeven moet omgaan. Amerikaanse onderzoekers vragen ons op congressen waarom mensen die zo vaak worden veroordeeld, niet voor langere tijd in de gevangenis belanden, zoals in Amerika zou gebeuren. Hier worden mensen relatief veel der zwaar en lang gestraft, juist omdat het van die relatief eenvoudige vermogensdelicten zijn. Amerikanen vinden dat vreemd, maar je zou je ook kunnen afvragen waarom in Amerika dit type daders zo lang de gevangenis in gaat. Het lijkt immers of we hier te maken hebben met een medisch of gezondheidsprobleem een conditie waar mensen misschien wel op een andere manier aan geholpen moeten worden dan door een langdurige gevangenisstraf. Dus wat vreemd is, hangt maar net af van welke bril je opzet. De Amerikaanse samenleving kenmerkt zich kennelijk door een andere opvatting over straffen en het strafrecht dan de Nederlandse samenleving. In het denken over straffen zijn twee denkrichtingen te onderscheiden: de Klassieke School en de Moderne Richting. 26 Leg uit bij welke denkrichting de Amerikaanse opvatting beter past en bij welke denkrichting de Nederlandse opvatting. Het onderzoek naar de effecten van bepaalde levensomstandigheden heeft een leuke uitkomst opgeleverd: in de steekproef verdert trouwen de kans om veroordeeld te worden met de helft! Het positieve nieuws schuilt vooral in de bevinding dat dit trouweffect ook geldt voor de groep met een vroege start in delinquentie en de daarmee vaak samenhangende lange criele loopbaan. Deze groep die je bij voorbaat als hopeloos zou bestempelen, blijkt toch een vermogen tot verandering in zich te hebben. (artikel van Laura Vlasblom) Bovenstaande conclusie is in lijn met een sociologische theorie over oorzaken van crieel gedrag. 27 Verklaar met behulp van deze sociologische theorie dat trouwen de kans op crieel gedrag aanzienlijk verkleint. Vermeld eerst de naam van deze theorie.

13 Lesplan 3: de derde examentraining Docent: Annemarie Datum: Lesonderwerp Examentraining 3 Beginsituatie Leskern (lesdoelen) Docentdoelen Boek (+ blz.) Media, spullen, hulp Tijd: Klas: V6/H5 Aantal lln: 15 Leerlingen van H5 en VWO 6 zitten in de voorbereidingsfase vóórafgaand aan hun eindexamen Het overbrengen van inhoudelijke stof (kernpunten politiek en ideologieën, functies politieke partijen en politieke participatie burgers) en het oefenen met examenopgaven Het overbrengen van informatie en het oefenen met de vaardigheden om examenopgaven te maken => Onderdeel Ontwerpen 2, examenonderwerpen MAW Tijd Fase Lesdoel Wat ik doe en (letterlijk) zeg inleiding 2 3 Introductie kernbegrippen inhoudelijke uitleg Inhoudelijke uitleg begrippen Oefenen met verschillende typen vragen herkennen Zelfstandig maken van de examenopgave Powerpoint-presentatie en het boek Politieke Besluitvorg, Essener 2008 Uitleggen hoe deze les eruit ziet: 1.) inhoudelijk deel, 2.) oefenen met examenopgave en typen vragen herkennen, 3.) klassikaal bespreken van de opgave Ik deel aan de leerlingen kaartjes uit en geef instructie: 1.) aan elkaar uitleggen, 2.) in groepje uitwisselen, 3.) met andere lln begrippen uitwisselen Aan de hand van deze begrippen geef ik klassikale uitleg. Ik stel hierbij continu vragen aan de leerlingen en speel in op de antwoorden. Ik deel de examenopgave voor deze les uit. De opdracht is iedere vraag te typeren als repr. / toepas/ inzicht vraag. Ik instrueer de leerlingen nu de examenopgave zelfstandig en individueel te maken Wat zij doen (werkvorm) Luisteren en informatie opnemen, klassikaal Lln leggen begrippen aan elkaar uit, eventueel aantekeningen maken Luisteren, nadenken, informatie opnemen, evt. aantekeningen maken De lln gaan eerst individueel, vervolgens vergelijken met buurman, daarna klassikaal bespreken Maken examenopgave (individueel) Leeractiviteit Begrijpen Voorkennis activeren, aan elkaar uitleggen, samenvatten, vergelijken Begrijpen, kennis verwerven, kritisch verwerken, informatie opnemen en integreren Begrijpen, inzicht krijgen, verwerken, structureren Toepassen, verwerken, oefenen 15 4 Bespreken van examenopgave Bespreken examen-opgave: elke opgave wordt besproken ahv stappenplan. Ik vraag verschillende lln hoe zij tot een antwoord gekomen zijn. Luisteren, meedenken, antwoord geven, verbeteren antwoorden (klassikaal) Begrijpen, vergelijken, inzicht krijgen kennis verwerken

14 Docentenhandleiding bij lesplan 3 1.) De docent heet de leerlingen welkom en legt uit wat er deze les zal worden gedaan: eerst een inhoudelijke uitleg over het onderwerp politiek, vervolgens het zelfstandig maken van een examenopgave en tot slot het klassikaal bespreken van die opgave aan de hand van het voor de leerlingen reeds bekende stappenplan (dat daartoe nogmaals op het bord wordt beschreven). 2.) Voorkennis activeren. Opgave: om de voorkennis te activeren deelt de docent kaartjes uit met daarop de begrippen die in deze les aan bod komen. Deze begrippen zijn: definitie politiek, politieke actoren, definitie ideologie, socialisme, liberalisme, confessionalisme, scheiding links-rechts, scheiding progressief-conservatief, functies politieke partijen en vormen politieke participatie burger. De leerlingen vormen paren van twee. Elke leerling legt aan de ander het begrip dat op zijn / haar kaartje staat uit. Vervolgens (in ronde 2 ) worden de begrippen in het groepje uitgewisseld. Tot slot ( ronde 3 ) mogen de leerlingen door de klas rondlopen om leerlingen met andere begrippen te vinden en de informatie daarover uit te wisselen. Hierbij heeft elk begripskaartje een andere kleur, om verwarring te voorkomen. (Dus in totaal 10 begrippen, betekent 10 verschillende kleuren kaartjes). 3.) Inhoudelijke uitleg. De docent begint met de inhoudelijke uitleg aan de hand van het stellen van vragen over de begrippen aan de leerlingen. Elk van de tien begrippen wordt zo één voor één geïntroduceerd; een leerling geeft een antwoord, de docent gaat hierop door, verbeterd het antwoord of vult het aan met verdere informatie. Op deze manier komen alle begrippen aan bod en wordt een samenhangend en logisch inhoudelijk verhaal geconstrueerd. De betekenis van politiek in termen van politieke besluitvorg betekent een proces van omzetting van verlangen, wensen en eisen vanuit de samenleving in bindende besluiten. De politieke actoren die hierbij van belang zijn, zijn: de regering, het parlement, politieke partijen, media, burgers en pressie-groepen. Hierbij kunnen voorbeelden worden gegeven van welke partijen in Nederland in de regering dan wel parlement zitten, welke overige partijen er zijn, welke pressie-groepen er zijn, etc Vervolgens wordt aan de hand van vragen stellen aan leerlingen uitgelegd welke kenmerken, verschillen en overeenkomsten er met betrekking tot de ideologische hoofdstrogen bestaan en worden voorbeelden gegeven van partijen die hiertoe behoren.

15 In het verlengde hiervan wordt de verdeling links-rechts en progressief-conservatief tussen partijen uitgelegd. Hierbij kan worden vermeld dat de links-rechts verdeling van oudsher de sociaal-economische issues betreft, terwijl progressief-conservatief van toepassing is op moreel-ethische issues (zoals abortus, euthanasie, drugsbeleid, homohuwelijk, etc..). Vervolgens worden de functies van politieke partijen uitgelegd. Deze functies zijn in het boek vermeld en luiden als volgt: articulatie-functie, communicatieve functie, aggregatie-functie, participatie-functie en selectie-functie. De docent legt uit wat deze functies precies inhouden en geeft hierbij voorbeelden. Tot slot komt het onderwerp politieke participatie van burgers aan bod. Dit betreft allereerst uiteraard het recht je stem uit te brengen tijdens verkiezingen, maar er zijn meerdere vormen van politieke participatie zoals burgerinitiatieven en actievoeren. De docent legt uit wat een burgerinitiatief inhoudt, hoe dat in zijn werk gaat en geeft het voorbeeld van de stichting Uit vrije wil. Vervolgens legt de docent uit wat pressie-groepen zijn, hoe zij te werk gaan, wat het verschil is met politieke partijen en hierbij worden voorbeelden gegeven, zoals het werk van Greenpeace. Daarna komt het begrip burgerlijke ongehoorzaamheid aan de orde, er wordt uitgelegd wat dit inhoudt, en er worden voorbeelden van Ghandi en Martin Luther King gegeven. Dit alles gaat aan de hand van het stellen van vragen aan de leerlingen!!!! 4.) Oefenen met vaardigheden: typen vragen herkennen. Opgave: de docent deelt de examenopgave uit en geeft leerlingen allereerst de opdracht bij elke vraag uit te noteren om welk type vraag het gaat (reproductie-gericht, toepassings-gericht of inzichtgericht). Vervolgens vergelijken en overleggen ze dit met hun buurman. Hierna wordt klassikaal besproken wat het juiste type is waartoe iedere vraag uit de opgave behoort. 5.) Zelfstandig maken examenopgave. De leerlingen gaan zelfstandig aan de slag met het maken van de examenopgave. Het betreft hier examenopgave 4 ( Actie tegen de 24-uurseconomie ) uit het HAVO-examen 2000, eerste tijdvak. 6.) Bespreken examenopgave. De examenopgave wordt stap-voor-stap besproken aan de hand van het stappenplan. De docent laat hierbij steeds verschillende leerlingen een antwoord geven en vraagt de leerling tevens hoe de verschillende stappen uit het stappenplan hierbij toegepast dienen te worden. Deze uitgewerkte stappen zet de docent (kort) op het bord.

16 Bij deze examentraining is eveneens een powerpoint-presentatie beschikbaar. In deze powerpoint-presentatie is het inhoudelijke deel schematisch en puntsgewijs weergegeven. Tevens wordt in deze examentraining de eerder behandelde meta-cognitieve kennis ten aanzien van het omgaan met examenopgaven (hiertoe dient het stappenplan ) naar boven gehaald. Dit stappenplan wordt op het bord geschreven en dient als leidraad bij het bespreken van de examenopgave. De examenopgave die bij deze examentraining hoort is hieronder weergegeven.

17

18

19 Onderstaande examenopgave is gebruikt als na-meting om vast te stellen in hoeverre de examentrainingen daadwerkelijk effect hebben gehad (de zogenaamde na-meting : zijn leerlingen nu beter in staat bepaalde typen vragen in examenopgaven juist te beantwoorden) Opgave 5 Valkuilen bij verslaggeving VWO-examen 2008, tijdvak I Bij opgave 5 hoort tekst 12 uit het Bronnenboekje Inleiding In 2006 verscheen er van de voormalige Midden-Oostencorrespondent van de Volkskrant, NRC Handelsbad, het Radio 1-Journaal en het NOS-Journaal Joris Luyendijk een boek over beeldvorg over het Midden-Oosten als gevolg van bepaalde journalistieke mechanismen. Het boek heet Het zijn net mensen: Beelden uit het Midden-Oosten en het is een bestseller. In NRC Handelsblad van 24 februari 2007 geeft Luyendijk verkort zijn analyse over journalistieke beeldvorg. Lees de regels 1 tot en met 31 van tekst 12. In paragraaf 1 Gefilterd geeft Luyendijk voorbeelden van stereotypering. 31 Leg uit dat we bij die voorbeelden kunnen spreken van stereotypering => reproductievraag Lees de regels 32 tot en met 62. Massamedia kunnen meerdere maatschappelijke functies vervullen. De informerende functie is daar één van. Binnen de informerende functie zelf onderscheidt men meerdere (sub)functies. Volgens Luyendijk worden de media in de Arabische wereld bij het uitoefenen van de informerende functie belemmerd door de machthebbers. 32 Leg uit welke drie informerende functies de media in de Arabische wereld volgens Luyendijk niet adequaat kunnen vervullen => toepassingsvraag Lees verder de regels 63 tot en met 127. Luyendijk beschrijft vijf mechanismen die zorgen voor de vertekening van de werkelijkheid. 33 Uit welk mechanisme kun je afleiden dat de westerse verslaggeving wordt beïnvloed door de marktgerichtheid van de verschillende westerse massamedia? Geef een passend citaat en leg je antwoord uit. => inzichtvraag Luyendijk schetst een aantal mechanismen die tot een vertekening van de werkelijkheid leiden, zelfs als ervaren en bekwame journalisten hun uiterste best doen om een getrouw beeld van die werkelijkheid te geven. Om een zo getrouw mogelijk beeld van de werkelijkheid weer te geven, dienen verslaggevers zich aan bepaalde journalistieke normen te houden. Bij het bespreken van het vierde mechanisme partijdigheid maakt hij duidelijk dat het voor journalisten in het Midden-Oosten zeer moeilijk is om hoor en wederhoor toe te passen en feiten en meningen te scheiden.

20 34 Noem een andere journalistieke norm waaraan journalisten zich omwille van de objectiviteit dienen te houden. Leg tevens met behulp van een citaat uit wat maakt dat journalisten in Arabische landen moeilijk aan deze norm kunnen voldoen. Let op: ga uit van de hele tekst. => inzichtvraag Bij één van de vijf door Luyendijk beschreven mechanismen die zorgen voor de vertekening van de werkelijkheid is er sprake van het referentiekader van de journalist. 35 Citeer een alinea waaruit je kunt afleiden dat de verslaggeving wordt beïnvloed door het referentiekader van de journalist. Leg je antwoord uit. => bronvraag tekst 12 Natuurlijk, maar praat vooral over de valkuilen van het vak Joris Luyendijk (...) Volgens mij wordt de beeldvorg over het Midden-Oosten door vijf mechanismen vertekend. Misschien zijn het er meer, maar deze vijf zorgen al voor een beeld dat gefilterd, vervormd, gemanipuleerd, partijdig en versimpeld is. Deze vertekeningen ontstaan niet door gebrek aan inzet of deskundigheid, maar vloeien voort uit de beperkingen waarmee journalisten werken, zowel bij het verzamelen als bij het presenteren van informatie. Hierover moeten we veel opener worden, zodat kijkers, lezers en luisteraars ook weten en begrijpen wat we allemaal niet begrijpen en niet weten. 1 Gefilterd Ten eerste geeft alle nieuws een gefilterd beeld, dat wil zeggen dat veel uiten beeld moet blijven. Nieuws is wat afwijkt van het alledaagse, de uitzondering op de regel. Het probleem is: hoe kan de gemiddelde Nederlander enig benul hebben van het alledaagse in Egypte of Soedan? Vandaar de clichés over Afrika en de zielige kindertjes en van Arabieren als boze baarden. Wie steeds de uitzondering ziet, gaat die onbewust aanzien voor de regel. 2 Vervormd Nieuws over de Arabische wereld is ook vervormd, want hetgeen wel in beeld komt is vaak iets anders dan het lijkt. Arabische landen zijn politiestaten. Mensen zijn geen burgers maar onderdanen, ze hebben geen rechtszekerheid en de overheid is een soort kolossale maffia. (...) Eigenlijk zou nieuws over de Arabische wereld steeds dit gegeven centraal moeten stellen, zoals nieuws over Oost-Europa tijdens de Koude Oorlog altijd duidelijk maakte dat die samenlevingen onder een soort bezetting leefden. Maar wat moet de westerse journalistiek omwille van de begrijpelijkheid doen? Die spreekt van president Mubarak, van het Jordaanse parlement, van een Saoedische krant. Zo impliceer je dat het systeem hier niet wezenlijk verschilt van het systeem daar, zeker als je ook nog spreekt van een demonstratie op het moment dat ergens in een politiestaat een paar mensen een vlag verbranden. Dan is het een kleine stap naar het idee van massale moslimwoede over Deense cartoons of een pauselijke uitspraak. Misschien was die massale woede er, we kunnen het niet weten. (...)

21 3 Gemanipuleerd Nieuws is ook gemanipuleerd, want partijen weten dat beeldvorg over de werkelijkheid van invloed is op die werkelijkheid. Westerse regeringen besteden jaarlijks tientallen miljoenen bij publicrelationbureaus om redacties te manipuleren, en de geschiedenis barst van de geslaagde voorbeelden. Niet-westerse regeringen laten zich even onbetuigd, bijvoorbeeld door journalisten visa te weigeren of erger. Het Russische leger maakte in een paar jaar in Tsjetsjenië meer burgerslachtoffers dan Israël in zestig jaar onder de Palestijnen. Maar anders dan Israël vermoordt Rusland journalisten die hiervan verslag doen, en horen we er zelden over. Ook dat is geslaagde manipulatie. 4 Partijdig Manipulatie beïnvloedt niet alleen de berichtgeving, het doet dit ook in ongelijke mate, met als gevolg partijdige verslaggeving. Journalistiek bedient zich van hoor en wederhoor, maar wat als de ene partij zich beter kan laten horen dan de andere? En wat als de andere partij helemaal geen woordvoerders heeft? Ooit een woordvoerder van Al-Qaeda gezien bij hoor en wederhoor? Van de Talibaan? En over welke vragen pleeg je hoor en wederhoor? Waarom vraag je de Palestijnse woordvoerder wel of hij genoeg doet tegen de terreur maar zijn Israëlische collega niet of hij genoeg doet tegen de bezetting? Nieuws is verder partijdig omdat de onvermijdelijke selectie van onderwerpen, invalshoeken en woorden subjectief is. Waarom zijn drie Israëlische doden wel nieuws, maar driehonderd Bangladeshi niet? Feit en opinie scheiden klinkt mooi, maar welke feiten presenteer je, vanuit welke invalshoek en met welk vocabulaire? Bij conflicten zijn alle termen beladen, en afhankelijk van wiens woorden je gebruikt, vertel je het verhaal uit diens perspectief. Je kunt niet zeggen: vandaag trok het Israëlische verdedigingsleger/het Israëlische leger/het Zionistische bezettingsleger zich terug uit één procent van de bevrijde/bezette/ betwiste gebieden. 5 Versimpeld Ten slotte is het nieuws versimpeld, omdat het grote publiek na een paar uten afhaakt en omdat nationalistische verslaggeving beter verkoopt dan zelfkritische. En hoofdredacteuren worden primair afgerekend op kijk-, luister- en oplagecijfers. (...) bron: NRC Handelsblad, 24 februari 2007