le==kr^4^^& i Aan de informateur de heer mr. J.A.M. Hendrikx Aan de leden van Provinciate Staten Aanbieding manifest grote steden.

Transcriptie

1 Luttenbergstraat 2 Postbus GB Zwolle Telefoon Fax overijssel.nl postbus@overijssel.nl RABO Zwolle Aan de informateur de heer mr. J.A.M. Hendrikx Aan de leden van Provinciate Staten Inlichtingen bij dhr. A. Tonca telefoon A.Tonca@overijsset.nl Aanbieding manifest grote steden. Datum Kenmerk PS/2011/275 Pagina 1 Uw kenmerk De vijf Overijsselse grote steden hebben in samenwerking met KISS (Kennis Instituut Stedelijke Samenleving) een manifest opgesteld hoe zij aankijken tegen de toekomst van het grote stedenbeleid in Overijssel. De steden hebben ons gevraagd dit manifest aan te bieden aan de Commissaris van de Koningin en aan de formateur. In het manifest geven de steden hun opgaven voor de toekomst aan. Deze opgaven zijn onder andere de fysieke, economische en sociaal-culturele opgaven in de steden zoals binnenstedelijke transformatie en herstructurering, stationsgebieden, goed vestigingsklimaat voor bedrijven en berelkbaarheid en een hoogstaand voorzieningen niveau in de steden. Om deze opgaven voor de toekomst waar te maken geven de steden verder aan dat zij dit in Aliiantie willen oppakken. Een Alliantie van de steden onderling en de provincie als scharnier. Samenwerking wordt als essentieel gezien om de concurrentiekracht van de Overijsselse Steden met de andere regio's aan te kunnen gaan. Verder staat in het manifest dat de steden de goede onderlinge samenwerking met de provincie van de afgelopen jaren ook voor de toekomst te willen voortzetten om hun opgaven en die van de provincie gezamenlijk op te pakken. Op 15 maart jl. hebben de vijf grote steden in Overijssel dit manifest aan mij als voorzitter van provinciale staten aangeboden. Tijdens deze bijeenkomst heb ik aangegeven dit manifest door te geleiden naar de informateur en naar de leden van Provinciale Staten. Hierbij bied ik u het manifest van de grote steden "Alliantie Overijsselse Steden en Provincie" aan. Met vriendelijke groet, ^ T T - ^ le==kr^4^^& i drs. A.Th.B. Bijleveld-Schouten, Voorzitter Provinciale Staten van Overijssel\ Bijlagen 1 Datum verxending 9 I'. IT)]" ' if 11 1 <. J. I ml I J I! provincie

2 ALLIANTIE OVERIJSSELSE STEDEN EN PROVINCIE Sterke scharnier tussen Duitsland, Randstad, Den Haag en EU De provincie Overijssel en de Overijsselse steden Almelo, Deventer, Enschede, Hengelo en Zwolle hebben in de afgelopen bestuursperiode intensief met elkaar samengewerkt. In het bijzonder in het proces Investeren met Gemeenten (IMG), waarin ook het grotestedenbeleid was opgenomen. Deze manier van samenwerken vinden de steden positief en verdient voortzetting. De steden hebben ook in de toekomst belangrijke opgaven op onder meer het terrein van de economische en fysieke infrastructuur en de ruimtelijke kwaliteit. Verder in dit pamflet worden enkele belangrijke voorbeelden gegeven. Concurrentiekracht van stedelijke gebieden, bestuurlijke kwaliteit en vernieuwende economische ontwikkelingen zijn meer dan ooit bepalend voor werk en welvaart. Deze wordt bepaald door economische, fysieke, culturele en sociale aspecten. Versterking van deze aspecten vereist samenwerking en partnerschap. Het gaat daarbij om samenwerking met partners binnen de stad, maar ook om samenwerking met bestuurlijke en maatschappelijke partners in de omliggende gemeenten en met de provincie Overijssel. Het voorstel van de steden is dan ook om met de samenwerking in de nieuwe bestuursperiode niet alleen door te gaan maar deze ook te intensiveren. Om dit handen en voeten te geven, is een Alliantie van provincie en steden in Overijssel nodig.

3 ALLIANTIE VAN PROVINCIE EN STEDEN IN OVERIJSSEL 1 Provincie en steden ontwikkelen een gebiedsagenda gericht op versterking van de stedelijke en regionale concurrentiekracht Hiertoe is voor elk stedelijk gebied inzicht nodig in het eigen profiel, inclusief de zwakke en sterke punten, afgezet tegen de andere stedelijke gebieden in Oost-Nederland. Het betreft een integrale visie op het stedelijke gebied als samenhangende geheel van stad en ommelanden. De provincie voert momenteel al strategische verkenningen uit voor de drie stedelijke netwerken: Zwolle Kampen Netwerkstad (ZKN), de Stedendriehoek en Netwerkstad Twente. 2 Per stedelijke gebied worden afspraken gemaakt over investeringen ter verbetering van de fysieke, sociale en culturele infrastructuur, de omgevingskwaliteit en duurzaamheid Hierbij kan het format van het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) richtinggevend zijn, maar dan verbreed naar andere aspecten die bepalend zijn voor de stedelijke concurrentiekracht. 3 Provincie en steden investeren in de bestuurlijke kwaliteit Het idee Samen maken we de Stad is richtinggevend bij de ontwikkeling en uitvoering van de agenda voor het stedelijk gebied. Essentieel is dat deze agenda wordt vormgegeven in samenwerking met andere Overijsselse gemeenten en maatschappelijke partners (lokale bedrijven en instellingen) uit het eigen stedelijk gebied. De huidige economische situatie en de noodzaak tot ingrepen in de overheidsfinanciën, nopen ook tot een herijking van verhoudingen tussen overheid en samenleving. Een strategie kan slechts effectief zijn als deze voldoende draagvlak heeft bij burgers en maatschappelijke partners. 4 Steden en provincie erkennen elkaars rol en verantwoordelijkheid De steden erkennen dat de provincie Overijssel een belang en een eigen rol heeft bij het ontwikkelen van de concurrentiekracht van de steden. Dit vanuit haar kerntaken en verantwoordelijkheid voor de provinciale huishouding. De provincie op haar beurt erkent dat de gemeentebesturen, als overheid die het dichtst bij de burger staat, een sleutelrol vervullen bij het formuleren van een integrale visie op de versterking van de eigen concurrentiekracht. Het bestuur van de centrumgemeente vervult hierin een specifieke rol. Deze kan alleen adequaat worden ingevuld in samenspraak met besturen van omliggende gemeenten en regionale maatschappelijke partners. 5 Partijen wisselen kennis en ervaring uit bij de vormgeving en toepassing van beleid Om dit te faciliteren richten we een Bestuurlijk Platform Stedelijke Concurrentiekracht op. Hierin nemen deel bestuurders van provincie, steden en afhankelijk van het onderwerp ook andere relevante bestuurlijke of maatschappelijke partners. Het platform biedt gelegenheid tot inhoudelijke reflectie op gemeenschappelijke thema s, en draagt bij aan het versterken van de onderlinge contacten. De inhoudelijke voorbereiding van dit Bestuurlijk Platform gebeurt door stedelijke en provinciale accountmanagers. Hierbij wordt het Kennisinstituut Stedelijke Samenleving (KISS) betrokken. 6 KISS ondersteunt inhoudelijk bij het mobiliseren van relevante kennis en ervaring KISS zorgt ervoor dat de dragers van kennis en ervaring van overheid, kennisinstellingen en maatschappelijke partners bijeen worden gebracht. Dit met het oog op de versterking van de stedelijke innovatiekracht. 7 Het Bestuurlijk Platform kan worden ingezet voor de behartiging van gezamenlijke belangen bij andere overheden Het Bestuurlijk Platform kan het initiatief nemen voor gezamenlijke belangenbehartiging bij anderen overheden. Dit met het oog op het versterken van de eigen stedelijke concurrentiekracht. Deze belangenbehartiging kan op nationaal, Europees en mondiaal niveau gericht zijn (bijvoorbeeld de Bundesländer). Sterke scharnier tussen Duitsland, Randstad, Den Haag en EU 2

4 VOORBEELDEN VAN OPGAVEN VOOR DE TOEKOMST Gemeente Enschede, participeert met Almelo, Hengelo, Borne en Oldenzaal in Netwerkstad Twente. De Netwerkstad profileert zich als internationale kennisregio en zet in op verdere ontwikkeling van een hoogwaardige Twentse netwerkeconomie. Ambities die we waar willen maken in de innovatiedriehoek Hart van Zuid in Hengelo, Luchthaven Twente en Kennispark in Enschede. Hiermee komt een positie in de top vijf van kennisregio s in Europa steeds dichterbij. De belangrijkste gebiedsontwikkelingen van Enschede is de Luchthaven Twente. Dit is één van de projecten die onderdeel uitmaakt van de Innovatiedriehoek. Binnen de gebiedsontwikkeling luchthaven Twente is ruimte voor een compacte luchthaven in het groen. Met de ontwikkeling van Kennispark beoogt Enschede de realisatie van extra hoogwaardige arbeidsplaatsen en Twente ontwikkelen tot een Europese topregio op het gebied van kennis en innovatie. Hiermee wordt de structuur van de overijsselse economie duurzaam versterkt. Voor de ontwikkeling van de binnenstad zijn twee projecten in Enschede van groot belang. De Spoorzone en Stadsweide. De ontwikkeling van de Spoorzone draagt bij aan de toekomstige vergroting van de binnenstad. Ontwikkeling van de Spoorzone is onderdeel van ambities in de Toekomstvisie en de Binnenstadsvisie die in samenspraak met inwoners en partners in de stad tot stand zijn gebracht. In het centrum richten wij ons naast de Spoorzone op de ontwikkeling Stadsweide, het gebied tussen Saxion en MST, een plek voor een nieuwe stadscampus en een innovatieve bibliotheek. Gemeente Hengelo participeert met Almelo, Enschede, Borne en Oldenzaal in Netwerkstad Twente. De Netwerkstad profileert zich als internationale kennisregio en zet in op verdere ontwikkeling van een hoogwaardige Twentse netwerkeconomie. De belangrijkste gebiedsontwikkeling van Hengelo is Hart van Zuid. Het is een van de drie kernprojecten uit de Innovatiedriehoek en maakt deel uit van de ambities van het programma A1-zone. Dit gebied is in 2030 een levendig stadsdeel waar werken, educatie, recreëren en wonen centraal staan. Intensieve samenwerking met het ROC van Twente, Hogeschool Saxion en Universiteit Twente leidt hier tot innovatieve, kennisintensieve bedrijvigheid. Voor Hengelo is de ontwikkeling van de binnenstad ook van groot belang. Het stadscentrum wordt meer dan nu dé ontmoetingsplaats voor mensen van binnen en buiten Hengelo. Centraal daarbij staat de kwaliteit van de belangrijkste pleinen: het Industrieplein ten zuiden van het Centraal Station Twente, het Stationsplein, de Markt en het Burgemeester Jansenplein met het stadhuis. Deze pleinen vormen de parels in het parelsnoer dat loopt vanaf het station tot het stadhuis. Zwolle vormt samen met Kampen en de provincie Overijssel de netwerkstad ZKN, met als belangrijkste kracht: economische motor voor een wijde omgeving die 4 provincies omvat, infrastructurele poort naar het noorden en oosten. De samenwerking van deze drie is gericht op vier programmalijnen: Bereikbaarheid en mobiliteit, Economische Ontwikkeling, Sterke Steden en Kwaliteit van leven. Belangrijke opgaven in Zwolle zijn onder meer de Spoorzone Zwolle en de Binnenstad met de ring daarom heen. De Spoorzone, met als middelpunt het station met reizigers per dag, is een van de belangrijkste OVknooppunten van Nederland. Met de komst van de Hanzelijn, de vertramming van de Kamperlijn, en de noodzakelijke verplaatsing van het busstation, ligt hier een infrastructurele opgave van belang. Met het vrijkomen van grote terreinen met voormalige spoorgebonden bedrijvigheid ontstaat een integrale gebiedsherontwikkeling langs bijna de gehele lengte van het spoor in Zwolle. De ambitie van Zwolle is dat de historische Hanzebinnenstad, die een centrum voor de wijde omgeving vormt, tot de topbinnensteden in Nederland gaat behoren. Het gebied binnen de stadsgracht is te klein om alle centrumfuncties te huisvesten. Het centrum breidt zich daarom uit tot de hele ring rondom het centrum. Dit alles betekent de opgave de cultuurhistorische kwaliteit van de binnenstad te behouden, en de economische, toeristische en belevingskwaliteit verder te versterken. Sterke scharnier tussen Duitsland, Randstad, Den Haag en EU 3

5 Enschede Deventer VOORBEELDEN VAN OPGAVEN VOOR DE TOEKOMST De strategische opgave van Almelo richt zich op het vergroten van de aantrekkelijkheid van de stad en het bewerkstelligen van sociale stijging. De transformatie van de binnenstad tot een bijzonder gebied voor wonen, werken, cultuur en recreatie is voor Almelo een van de belangrijkste gebiedsontwikkelingen. De herontwikkeling van het centrumplein, versterking van de stationsomgeving en de transformatie van een voormalig fabrieksterrein (Indië) dat in het hart van de stad ligt zijn de belangrijkste onderdelen. Water is daarbij een element dat plannen karakter geeft en de projecten met elkaar verbindt. In het centrum wordt gewerkt aan een compacte stadskern. De realisatie van een grote waterboulevard, aanleg van nieuwe pleinen en toevoeging van publiekstrekkers zijn belangrijke dragers van het plan. In de stationsomgeving ligt de nadruk op bovenregionale voorzieningen (ROC van Twente, Rechtbank, Belastingkantoor) en kantoorruimte. Zo bouwt Almelo hier haar nieuwe stadhuis. De oude fabriekscomplexen bij Indië krijgen een nieuwe bestemming met een accent op woonvormen. Naast de watertoren komt horeca en een stadsstrand. Aan de karakteristieke fabrieksstraat wordt een van de textielhallen omgevormd tot een Kunsthal. Deventer maakt deel uit van het stedelijk netwerk en de regio Stedendriehoek. Deze regio ligt in twee provincies en in het hart van het landsdeel Oost. De A1 is de slagader van Deventer en de regio, maar ook van Overijssel en Nederland. en Nederland. Internationaal is zij belangrijk voor de verbinding van mainports en handelscentra in oost Europa. De inspanningen van provincie en gemeente om de capaciteit van de verbinding te verhogen en de ruimtelijke kwaliteit van de A1-zone te versterken verdienen voortzetting. Ook, of misschien wel juist, in een periode dat het rijk de ogen sterker naar de Randstad en Brabant wendt. De stationsomgeving en de stadsassen hangen daar direct mee samen. Bij de stadsas en stationsomgeving Deventer gaat het om transformatie naar een hoogwaardig vestigingsmilieu in combinatie met ruimtelijke en verkeerskundige versterking. Het stationsgebied, waar Tauw, Witteveen en Bos, DHV, Goudappel-Coffeng en Saxion zijn gevestigd leent zich bij uitstek voor de ontwikkeling van de kenniseconomie en mogelijk een stadscampus, waarbij kennisvalorisatie door effectieve samenwerking tussen bedrijven en onderwijs en overheid centraal staat. Langs deze stadsas ligt ook het Havenkwartier. Dit verouderde bedrijventerrein, waar de creatieve economie en cultuur de laatste jaren volop kansen heeft gekregen, wordt organisch ontwikkeld naar een bijzonder vestigingsmilieu. Sterke scharnier tussen Duitsland, Randstad, Den Haag en EU 4

6 TOELICHTING OP DE ALLIANTIE VAN PROVINCIE EN STEDEN Het belang van concurrentiekracht van stedelijke gebieden Concurrentiekracht is voor de stedelijke gebieden belangrijk voor werkgelegenheid en het welvaartsniveau. We spreken bewust over stedelijke gebieden omdat de traditionele grenzen tussen stad en platteland zijn vervaagd. Er is een wirwar aan kriskrasrelaties tussen steden en ommelanden ontstaan. Wel blijft de centrumstad, met een aantal onderscheidende centrumfuncties, van cruciaal belang. Wat bepaalt de concurrentiekracht? De concurrentiekracht van stedelijke gebieden wordt onder meer bepaald door: k De kwaliteit van de economische en fysieke infrastructuur van de stad k De sociale en culturele kwaliteit ofwel het leefklimaat (ook in relatie tot veranderende leef- en verwachtingspatronen) k De omgevingskwaliteit (duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit). Belangrijk bij het versterken van deze concurrentiekracht is hoe slim de stedelijke gebieden gebruik maken van technologische ontwikkelingen. Innovaties op het gebied van bijvoorbeeld ICT, nanotechnologie en energievoorziening, zijn hierbij van groot belang. In de woorden van de beroemde Engelse planningsdeskundige Sir Peter Hall: the force of technological change sets the challenges which society has to face. Maar hij voegt er gelijk aan toe dat de invloed van de technologische ontwikkelingen niet mechanisch is. We zijn zelf aan zet om er zo slim en efficiënt mogelijk gebruik van te maken. Bestuurlijke kwaliteit Ergo, bestuurlijke kwaliteit is bepalend voor de concurrentiekracht van steden in de wereldwijde wedijver van steden en regio s. En met kwaliteit bedoelen we in deze context het vermogen om voor de bestuurlijke netwerken in en rond de steden voldoende slagkracht en innovatief vermogen te ontwikkelen. Slagkracht en innovatief vermogen die uitmonden in een gemeenschappelijke strategie om de concurrentiekracht van de steden gericht te versterken. Gemeenschappelijke strategie De gezamenlijke opgave moet worden gerealiseerd in een context die aan sterke veranderingen onderhevig is. Het regeerakkoord gaat uit van een overheid die opereert als een bondgenoot van burgers en ruimte biedt om ongebaande paden te betreden. Tegen deze achtergrond is het principe Samen maken we de Stad richtinggevend. Een strategie kan slechts effectief zijn als deze voldoende draagvlak heeft bij burgers en maatschappelijke partners (lokale bedrijven en instellingen). Provincie en stad zijn complementair Voor slagkracht is bestuurlijke samenwerking wezenlijk. Voorheen werd de centrale stad gezien als de motor van de economische ontwikkeling van de omliggende regio. Tegenwoordig wordt het accent meer en meer gelegd op de complementariteit van de sterke kanten van de centrumstad (variëteit, kenniscentrum, marktplaats) en de kwaliteiten van het omliggende stedelijke gebied (omgevingskwaliteit, veiligheid, bereikbaarheid en groen doorontwikkeling). De besturen van de steden (de centrumgemeente, maar ook de omliggende gemeenten in het stedelijk gebied) en van de provincie Overijssel kunnen bij het versterken van de stedelijke concurrentiekracht niet zonder elkaar. De complementariteit betekent ook dat een versterking van de concurrentiekracht van de stedelijke gebieden in het belang is van heel Overijssel. Partnerschap De complementariteit en het streven om de slagkracht te vergroten, vraagt om een werkelijk partnerschap tussen provincie en steden. Die begint met de erkenning wie waar over gaat. De kerntaken van de provincie liggen op het terrein van economie, ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Een voorproefje van het nieuwe partnerschap is de manier waarop de Omgevingsvisie en de stedelijke investeringsagenda Oost Nederland Maakt Het tot stand zijn gekomen. Op basis van dit partnerschap heeft elk betrokken bestuur een volwaardige inbreng en een eigen duidelijk afgebakende rol (gehad) in het ontwikkelen van de gemeenschappelijke agenda en de uitvoering ervan. Partnerschap is niet vrijblijvend. Zowel de provincie Overijs- Sterke scharnier tussen Duitsland, Randstad, Den Haag en EU 5

7 Zwolle Almelo Hengelo VERVOLG: TOELICHTING OP DE ALLIANTIE VAN PROVINCIE EN STEDEN sel als de steden kunnen, mogen en - sterker nog - dienen elkaar aan te spreken op de onderling gemaakte afspraken. Bestuurlijke systeeminnovatie Door de voorgenomen veranderingen in de bestuurlijke verhoudingen is er ook behoefte aan bestuurlijke systeeminnovatie. Denk aan de voorgenomen afschaffing van de WGR+ en aan een herbezinning op de taakverdeling tussen lokaal en provinciaal bestuur (bijvoorbeeld bij de jeugdzorg). Gezien de grote belangen die in het geding zijn, zouden de bestuurlijk betrokkenen in Overijssel er voor moeten kiezen om vooraan te staan als het gaat om onderzoek op het gebied van bestuurlijke systeeminnovatie. Zij zouden zich in Den Haag sterk dienen te maken om deze kansen in het kader van een gezamenlijke pilot van rijk, provincie en steden te benutten. Uitwisseling kennis en ervaring Voor de versterking van het innovatie- en leervermogen is uitwisseling van kennis en ervaring tussen de steden maar ook tussen overheden, bedrijven en maatschappelijke instellingen van groot belang. Het in te stellen Bestuurlijk Platform kan hierin een belangrijke rol spelen. Daarnaast beschikt Overijssel over het Kennisinstituut Stedelijke Samenleving (KISS). Een uniek platform waarin overheden, kennisinstellingen, bedrijven en maatschappelijke instellingen participeren voor mobilisatie en spreiding van praktijkgerichte kennis rond innovatieve projecten. Colleges van B&W van Almelo, Deventer, Enschede, Hengelo en Zwolle Sterke scharnier tussen Duitsland, Randstad, Den Haag en EU 6