Statenvoorstel nr. PS/2012/318. Investeringsbesluit Innovatiedriehoek Twente

Transcriptie

1 Statenvoorstel nr. PS/2012/318 Investeringsbesluit Innovatiedriehoek Twente Datum GS-kenmerk Inlichtingen bij 29 mei / dhr. C.J. Timmer, telefoon Aan Provinciale Staten Onderwerp Investeringsbesluit Innovatiedriehoek Twente Bijlagen I. Ontwerpbesluit nr. PS/2012/318 II. Toelichting op projecten eerste tranche III. Groslijst projecten Innovatiedriehoek Twente IV. Geheime bijlage (ligt ter inzage bij de griffie) V. Geheime bijlage (ligt ter inzage bij de griffie) Samenvatting van het voorgestelde besluit Op 18 april 2012 is door Provinciale Staten het Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie aangenomen. In het Uitvoeringskader wordt beschreven dat de provincie verantwoordelijk is voor het tot stand brengen en ondersteunen van innovatieve samenwerkingsverbanden tussen ondernemers, kennisinstellingen en overheden, bedrijventerreinenbeleid, het regionale vestigingsklimaat en de fysieke inpassing van bedrijven en kennisinstellingen. Met het programma Innovatiedriehoek Twente wordt geïnvesteerd in de versterking van het regionale vestigingsklimaat en de fysieke inpassing van innovatieve bedrijvigheid en kennisinstellingen in Twente. Het programma Innovatiedriehoek Twente is een samenhangend geheel van projecten die bijdrage aan de versterking van het vestigingsklimaat. De projecten worden daarom ook in deze samenhang aan Provinciale Staten voorgelegd. De projecten bevinden zich echter in verschillende fases, zowel in de fase verkenning, als in de fases planvorming en realisatie. Met dit voorstel worden Provinciale Staten gevraagd een richting gevende uitspraak te doen over de projecten die zich in de planvormingsfase bevinden en worden gevraagd middelen ter beschikking te stellen voor de projecten die zich in de realisatiefase bevinden. Er is vooral met betrekking tot de verplaatsing van Stork sprake van urgentie. Door de verplaatsing van Stork wordt het niet alleen mogelijke de Laan Hart van Zuid te realiseren, ook biedt het voor Siemens de noodzakelijke ruimte om een aantal activiteiten in Hengelo te concentreren. Dit leidt tot een flinke impuls voor de werkgelegenheid in Twente. In het Hoofdlijnenakkoord is het programma opgenomen onder kerntaak 9 en de investeringsprestatie is onder van de kerntakenbegroting opgenomen. Realisatiefase Aan Provinciale Staten wordt voor het programma Innovatiedriehoek Twente (t.b.v. investeringsprestatie 9.0.9) gevraagd een bedrag van 21,85 beschikbaar te stellen, zodat de volgende projecten (conform de TVPR(E)-systematiek) van planvorming naar realisatie kunnen overgaan: 1. Kennispark Twente: verdubbeling Auke Vleerstraat (fases 2a), 1,55 miljoen; 2. Hart van Zuid/CS Twente/WTC: 2e fase Laan Hart van Zuid, 17,3 miljoen; 3. 4e fase verbindingszone Enschede Hengelo, 3 miljoen. PS besluiten om 21,85 miljoen van de algemene reserve Kracht van Overijssel over te hevelen naar de bestemmingsreserve Uitvoering Kracht van Overijssel

2 Verkennings- en planvormingsfase Aan Provinciale Staten wordt gevraagd in te stemmen met het door het college van Gedeputeerde Staten laten uitwerken van de Special Purpose Vehicle ten bate van de financiering van de verplaatsing van Stork tot een maximaal bedrag van 21,1 miljoen (inclusief risicoreservering). Aan Provinciale Staten wordt voor het programma Innovatiedriehoek Twente (t.b.v. investeringsprestatie 9.0.9) voor de volgende projecten gevraagd in te stemmen met (conform de TVPR(E)-systematiek) de overgang van fase verkenning naar planvorming, met daaraan gekoppeld de volgende indicatieve bedragen: 1. Kennispark Twente: verdubbeling Auke Vleerstraat (fases 3b), 2,3 miljoen; 2. Hart van Zuid/CS Twente/WTC: 2e fase Laan Hart van Zuid, 8,5 miljoen; Aan Provinciale Staten wordt voorgesteld het project Kennispark Twente, Kennis, Technologie en Zorg toe te laten als mogelijk onderdeel van het programma Innovatiedriehoek Twente. Leeswijzer Dit statenvoorstel betreft opgave 57 uit de Kracht van Overijssel de Innovatiedriehoek Twente - en investeringsprestaties uit de kerntakenbegroting Samen met de steden Enschede en Hengelo en met de 14 Twentse gemeenten vertegenwoordigd door Regio Twente, is deze opgave verkend en heeft een eerste uitwerking van investeringsvoorstellen plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot een door ons college vastgesteld (multi)projectplan conform de Overijsselse Standaard. Op dit moment staan wij voor realisatie van deze opgave. Met dit statenvoorstel vragen wij u om akkoord te gaan met de doelstellingen, investeringsfilosofie en een eerste tranche van vijf investeringen in ruimte, bereikbaarheid en verbetering van het vestigingsklimaat van de Innovatiedriehoek Twente. Wij vragen u ook om akkoord te gaan met de verdere uitwerking van investeringsvoorstellen en de beoogde resultaten op programmaniveau. Tot slot vragen wij u de benodigde middelen voor de realisatie van het meest urgente deel van deze opgave ter beschikking te stellen. In dit Statenvoorstel geven we een korte beschrijving van het Programma Innovatiedriehoek Twente. Achtereenvolgens wordt ingegaan op: 1. de aanleiding voor het programma 2. de urgentie om te investeren 3. de ambitie van het programma 4. de samenhang met de Innovatiesprong Twente en provinciale beleidskaders 5. doelstellingen van het programma 6. Investeringsstrategie en criteria voor afweging 7. Investeringsvoorstellen 8. Toelichting op de projecten uit de eerste tranche 9. Beoogde resultaten en prestaties op programmaniveau Dit voorstel is de eerste stap. Via uw besluit voteert u middelen vanuit de Reserve Kracht van Overijssel naar de bestemmingsreserve Uitvoering Kracht van Overijssel. Na besluitvorming in PS neemt ons college de uitvoering ter hand. Dat gebeurt uiteraard in nauwe samenwerking met de twee steden en de regio, die zelf grosso modo de helft investeren. In het vierde kwartaal van 2012 komen wij graag met een volgende tranche van investeringsvoorstellen. Wij rapporteren regelmatig over de voortgang van de samenhangende opgaven. Dit doen wij middels de P&C cyclus en bij de in het voorstel genoemde bestuurlijke mijlpalen. Tot slot: voor wat betreft de methodiek en samenhang van de verschillende investeringsbesluiten Kracht van Overijssel, verwijzen wij u naar de overkoepelende Statenbrief Investeringsvoorstellen, tranche Juni 2012 die wij u gezonden hebben op 9 mei Beschrijving van het Programma Innovatiedriehoek Twente 1. Aanleiding Innovatiedriehoek Twente in het kort Het programma Innovatiedriehoek Twente is een initiatief van de gemeenten Enschede en Hengelo, Regio Twente en de provincie Overijssel. Het programma Innovatiedriehoek Twente wordt gevormd door de drie grote ruimtelijk-economische ontwikkelingen in Twente: De gebiedsontwikkeling Kennispark Twente in de brede context van de stad Enschede. Kennispark Twente is een innovatiecampus van nationaal belang gericht op het vermarkten van kennis en innovatie. 2 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

3 Zakencentrum Hart van Zuid/CS Twente/WTC in Hengelo. Het ontwikkelen van een internationaal georiënteerd vestigingsklimaat voor dienstverleners en zowel innovatieve als traditionele maakindustrie. Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente en omgeving. Gericht op hoogwaardige internationale verbindingen en een toekomstige vestigingslocatie voor luchthaven gerelateerde bedrijvigheid. In het hoofdlijnenakkoord De kracht van Overijssel is voor de Innovatiedriehoek Twente een bedrag van 96 miljoen gereserveerd. Met deze investering kan aan de samenhangende integrale gebiedsontwikkelingen een krachtige impuls worden gegeven. Een belangrijk deel van de opgaven voor de Innovatiedriehoek Twente kan worden gefinancierd; gemeenten en regio investeren mee. De drie gebiedsontwikkelingen zijn niet nieuw. De provincie Overijssel heeft zich al eerder langjarig verbonden aan Kennispark Twente, Hart van Zuid/CS Twente/WTC en de gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente. Over de gebiedsontwikkelingen zijn al eerder besluiten genomen in Provinciale Staten. De investeringen die nu worden voorgesteld zorgen ervoor de dat gebiedsontwikkelingen versneld tot een afronding komen. De investeringen zijn ook in samenhang tot elkaar bekeken. Indachtig motie Kerkdijk c.s. (16 mei 2012, Verantwoord investeren, stellen wij voor op de projecten, als onderdeel van het programma Innovatiedriehoek, de TVPR(E)-systematiek toe te passen. Internationaal vestigingsklimaat De drie gebiedsontwikkelingen vullen elkaar aan: op die manier ontstaat een compleet vestigingsklimaat met complementaire (werk)locaties. De ontwikkelingen worden ook integraal en in samenhang uitgevoerd. Op die manier ontstaat efficiencywinst en zullen ze elkaar versterken: de som is meer dan de delen. Met de combinatie van ontwikkelingen wordt gewerkt aan een beter en aantrekkelijker vestigingsklimaat voor innovatieve bedrijvigheid en kennisinstellingen. Daarmee draagt de Innovatiedriehoek Twente bij aan de economische ontwikkeling van Twente en de ambitie om tot de top van Europese kennisregio s te gaan behoren op het vlak van high tech systemen en materialen. Dit in verbinding met de brede maakindustrie van de regio, logistiek, life sciences en het energiecluster. Verbetering van het vestigingsklimaat levert ook op in termen van welvaart en welzijn voor de mensen in Twente. 2. Probleemstelling: urgentie om te investeren in de Innovatiedriehoek Twente Twente als innovatiemotor Op mondiaal niveau is er een trend waarbij economische groei en groei van werkgelegenheid vooral plaatsvinden wanneer het lukt kennis om te zetten in nieuwe producten en nieuwe diensten. De positie van regio s in de mondiale economie inclusief de groei van het Bruto Regionaal Product en de werkgelegenheid zal meer en meer af gaan hangen van de mate waarin het lukt de economie te blijven vernieuwen. Op Europees niveau heeft zich dit vertaald in de EU2020-strategie en in Nederland in het Topsectorenbeleid dat is vastgelegd in de zogenaamde Bedrijfslevenbrief (2011). Voor de topsector High Tech Systemen en Materialen heeft Twente een zeer sterke positie, in Nederland én Europa. Statenvoorstel nr. PS/2012/318 3

4 Maar ook voor andere topsectoren (Life Sciences, Energie, Logistiek) is Twente belangrijk. Bovendien bewijst Twente al jarenlang dat het succesvol is om de verbindingen te leggen tussen onderzoek en bedrijfsleven, ook de ROC s hebben hierbij een toegevoegde waarde. Juist de vertaling van nieuwe technologieën in economisch en maatschappelijk rendement kennisvalorisatie vormt de kracht van de Twentse economie en maakt de regio tot dé innovatiemotor van Overijssel. Voorwaarden scheppen voor een internationaal vestigingsklimaat Cruciaal voor Twente is het goed functionerende ecosysteem van de van oudsher aanwezige maakindustrie, de ondernemende Universiteit Twente en gelieerde kennisinstituten, de Saxion Hogeschool, het ROC van Twentel en talrijke (start ups van) nieuwe kennisintensieve bedrijven en diensten. Daarvoor zijn onderscheidende, innovatieve werklocaties nodig, die onderling goed verbonden zijn. Belangrijk is ook de mate waarin Twente zich internationaal en nationaal weet te verbinden met andere kennisregio s: (inter)nationale bereikbaarheid over de weg, het spoor en via luchtverbindingen. De regio investeert in het openbaar vervoer met de programma s Twente Bereikbaar en Twente Mobiel. Met de samenhangende majeure gebiedsontwikkelingen in Twente de Innovatiedriehoek Twente - wordt actief bijgedragen aan het versterken van het regionale vestigingsklimaat. Anders gezegd: aan de ruimtelijk-economische condities voor het ecosysteem van multinationals, midden- en kleinbedrijf, kennisinstellingen en dienstverlening in Twente. Daarmee geven we als Provincie invulling aan de opgave om kennisvalorisatie te stimuleren en bij te dragen aan economische groei en werkgelegenheid in Overijssel. Juist bij dit voorwaardenscheppende (ruimtelijk) beleid heeft de overheid een duidelijke rol, zoals PS eerder hebben aangegeven in het Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie (februari 2012). 3. Ambitie Programma Innovatiedriehoek Twente De centrale ambitie voor het programma is het versterken van de economie van Twente door het verbeteren van het regionale vestigingsklimaat voor innovatieve bedrijvigheid en kennisinstellingen binnen de Innovatiedriehoek Twente, mede met het oog op welzijn en welvaart van de inwoners in de regio. Het gaat hierbij om investeringen in de ruimtelijk-economische condities voor innovatieve bedrijvigheid, bereikbaarheid en ontsluiting en ruimtelijke kwaliteit. Daarmee geeft het programma concrete invulling aan de richting en kaders die eerder zijn vastgelegd in de Innovatiesprong Twente, de provinciale Omgevingsvisie, de Gebiedsgerichte MIRT-verkenning A1-zone en het Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie. De provinciale inzet past ook bij de kerntaak duurzame ruimtelijke ontwikkeling zoals benoemd in het Hoofdlijnenakkoord. 4. Provinciale rol: samenhang met Innovatiesprong Twente en provinciale beleidskaders Innovatiesprong Twente (2012) Overheden, ondernemers, onderwijs- en onderzoeksinstellingen (de 4 O s) werken al geruime tijd samen aan de economische ontwikkeling van Twente. Daarbij is steeds de achterliggende ambitie om Twente vanuit het bestaande fundament door te ontwikkelen tot een Europees toonaangevende technologische topregio. Onlangs hebben het bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden (provincie en Regio Twente) gezamenlijk de economische ambitie voor Twente herbevestigt in de zogenaamde Innovatiesprong Twente. Daarbij zijn vijf pijlers benoemd waarop inzet nodig is om de ambitie voor Twente waar te maken (zie figuur). Innovatiedriehoek Twente (randvoorwaarden ruimte & infra) Innovatiesprong (innovatie bedrijven en arbeidsmarkt) 4 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

5 Het bedrijfsleven en de kennisinstellingen hebben toegezegd zich te zullen focussen op twee pijlers: regionaal innovatiebeleid en human capital. Voor deze sporen zijn strategieën en agenda s voor ontwikkeld en de overheid helpt met het vormgeven van financiële arrangementen, stimuleren van samenwerking tussen bedrijven en de realisering van Centra voor innovatief vakmanschap / Centers of expertise. Regionale PR en lobby is een gezamenlijke verantwoordelijkheid die ook in relatie tot de Innovatiedriehoek Twente van groot belang is (we gaan daar verder op in bij paragraaf 5 onder flankerend beleid ). Over de Innovatiesprong bent u per brief geïnformeerd (PS/2012/216, d.d. 22 maart 2012). De pijlers vestigingsklimaat en bedrijvenbeleid liggen primair op het terrein van de samenwerkende overheden. Het Programma Innovatiedriehoek Twente richt zich op verbetering van het regionale vestigingsklimaat, in het bijzonder de versterking van de ruimte en het verbeteren van de bereikbaarheid. Het programma is daarmee ondersteunend aan de innovatiesprong c.q. het economisch structuurbeleid. Het programma geeft letterlijk ruimte aan innovatie in Twente, aan human capital en ondernemerschap. Veel van de specifieke innovatie en kennisvalorisatie zullen nu en in de toekomst hun beslag krijgen in of rond de toplocaties die samen de Innovatiedriehoek Twente vormen. Kennispark Twente, Hart van Zuid/CS Twente/WTC en Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente zijn daarmee dé knopen voor kennistransfer van de netwerkstad. Omgevingsvisie Overijssel (2009) In de provinciale omgevingsvisie is economie en vestigingsklimaat op (boven)regionaal niveau als provinciaal belang aangeduid. Meer concreet gaat het daarbij om ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden, duurzame ontwikkeling en bereikbaarheid. In de omgevingsvisie is voor het provinciaal belang de volgende beleidsambitie geformuleerd: een vitale en zichzelf vernieuwende regionale economie, met voldoende en diverse vestigingsmogelijkheden voor kennisintensieve maakindustrie en mkb. De transitie naar een kenniseconomie is een essentieel onderdeel in het streven naar een toekomstvaste groei van welvaart en welzijn. De Omgevingsvisie beschrijft als hoofdambitie voor Twente: het uitbouwen van de positie als hoogwaardige internationale kennisregio door kwalitatieve economische groei en het benutten van de bestaande gebiedskenmerken. In de Omgevingsvisie is onder andere aangegeven dat met partners uit de regio onderzocht zou gaan worden, wat de kansen van samenhangende ontwikkeling van de gebiedsontwikkeling luchthaven, Kennispark Twente en Hart van Zuid/CS Twente/WTC zijn. Dat dus het programma Innovatiedriehoek Twente is geworden. Zoals gezegd streven we daarmee naar een samenhangende en onderling versterkende ontwikkeling vanuit drie gebiedsontwikkelingen. Daarmee geven we concrete invulling aan ons provinciaal belang en onze ambities voor economie en vestigingsklimaat in Twente, zoals in de Omgevingsvisie verwoord. Gebiedsagenda (2009) en Gebiedsgerichte MIRT-verkenning A1-zone (2010) Versterking van het stedelijk kerngebied van Twente en ontwikkeling van de A1-zone zijn belangrijke opgaven uit de Gebiedsagenda voor Oost-Nederland die rijk, provincies en stadsregio s in 2009 hebben vastgesteld. In het verlengde daarvan is in 2010 een verkenning uitgevoerd samen met de Provincie Gelderland, de Regio Stedendriehoek, Regio Twente en de toenmalige Ministeries van VROM en V&W naar: Een betere bereikbaarheid: tussen Oost-Nederland en de rest van Nederland en Duitsland en tussen en binnen de Stedendriehoek en Twente. Hogere ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid: van woon- en werklocaties in het invloedsgebied van de snelweg en spoorlijn in de A1-zone. Betere benutting van de economische potentie: vormgeven aan ontwikkelingskansen en hoogwaardige functiecombinaties op goed bereikbare plekken in de A1-zone. Uit deze verkenning is helder geworden dat de binnen de A1-zone de aanwezige transportassen (weg, spoor) de vitale aders voor ruimtelijke en economische ontwikkeling zijn van de netwerksteden Stedendriehoek en Twente. Voor Twente is de Innovatiedriehoek Twente als dé motor gepositioneerd voor verdere ruimtelijk-economische ontwikkeling. In de MIRT-verkenning is onderbouwd dat een ladderstructuur en het opwaarderen het auto- en OV-netwerk fors bijdragen aan versterking van de regionale economie van Twente in het algemeen en het functioneren van de Innovatiedriehoek Twente als motor in het bijzonder. Wat betreft het wegennet is er sprake van een afhankelijkheid van de regionale economieën van Twente, Stedendriehoek en Zwolle. Voldoende doorstroming en robuustheid op de A1 - in combinatie met de A35 versterken de drie Overijsselse netwerksteden. Op het onderliggend niveau spelen stadsassen een belangrijke rol, vooral in Twente. Deze assen ontsluiten economische kerngebieden en centra, maar dragen ook bij aan de uitstraling en ruimtelijke kwaliteit van stadsentrees. Statenvoorstel nr. PS/2012/318 5

6 Verder beargumenteert de MIRT-verkenning het belang van een goed functionerend regionaal OVsysteem, van doorgaande treinverbindingen en van hoogwaardige stationsomgevingen. Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie (2012) Dit Kader voor de jaren is op 18 april 2012 door uw Staten vastgesteld. We hebben ons als Provincie de taak gesteld op zoek te gaan naar nieuwe dragers voor economische groei vanuit sectoren die belangrijk zijn voor Overijssel. We sluiten aan bij de nationale topsectoren en hebben daarbinnen geconstateerd dat er in onze provincie uitstekende uitgangsposities zijn voor High Tech Systemen en Materialen (HTSM), duurzame energievoorziening, Life Sciences & Health en Chemie. Voor HTSM is Twente met Brainport Eindhoven het zwaartepunt in Nederland. Ook op het vlak van Energie en Life Sciences & Health is Twente zeer kansrijk, vooral wanneer cross-overs met technologische kennis tot stand kunnen worden gebracht. Met het Uitvoeringskader regionale economie zetten we als Provincie in op het creëren van een robuuste omgeving die een duurzame, zichzelf vernieuwende economie mogelijk maakt. Daarbij horen een aantrekkelijke omgevingskwaliteit en onderscheidende woon- en werklandschappen. De Provincie ziet zich als kwaliteitsbewaker en beschermer van kwetsbare functies. Maar ook als beleidsbepaler en investeerder. De Provincie ontwikkelt visies op de ruimtelijke, sociale en economische ontwikkeling en zorgt er voor dat deze visies ook worden gerealiseerd door zelf initiatieven te nemen en mee te investeren in initiatieven van anderen. De focus ligt daarbij op opgaven met meervoudige beleidsdoelstellingen en met een regionaal karakter. De Innovatiesprong Twente past uitstekend bij die focus, zeker in combinatie met het optimaliseren van het vestigingsen ondernemingsklimaat via investeringen in ruimte en bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente. We hebben de gecombineerde gebiedsontwikkeling daarom expliciet genoemd als speerpunt voor de investeringsagenda in het verlengde van de kerntaak economie. De kracht van de Overijsselse netwerksteden In het provinciale programmaplan De kracht van de Overijsselse netwerksteden (in december 2011 door GS vastgesteld) worden de provinciale ambities met betrekking de drie Overijsselse netwerksteden uitgewerkt. Naast Zwolle Kampen Netwerkstad en de Stedendriehoek is de Netwerkstad Twente een stedelijk gebied met majeure potentie, met onder andere drie belangrijke gebiedsontwikkelingen in de Innovatiedriehoek Twente. In de Investeringsimpuls uit het hoofdlijnenakkoord is voor de Overijsselse netwerksteden 78 miljoen euro gereserveerd. Daarnaast is er geld gereserveerd voor een groot aantal provinciale projecten en programma s die raken aan de Netwerkstad Twente of daar de facto deel van uitmaken, zoals de Innovatiedriehoek Twente. Doel van de investering in het fysieke/ruimtelijke domein is economische structuurversterking en verbetering van het leefmilieu en vestigingsklimaat voor burgers, bedrijven en instellingen. Andere provinciale programma s Dit specifieke investeringsprogramma voor de Innovatiedriehoek Twente in Twente staat naast provinciale financieringsmogelijkheden met een meer generiek karakter. Voor heel Overijssel en dus ook voor Twente kan geïnvesteerd worden vanuit programma s c.q. actieplannen voor duurzame energie, het beteugelen van de leegstand van kantoren, breedband/glasvezel of versterken van de logistiek. Denk bijvoorbeeld aan de uitbouw van grootschalige warmtedistributie (Warmtenet Twente) en verduurzaming van de Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente. 5. Doelstellingen van het Programma Innovatiedriehoek Twente De programmatische inspanningen met betrekking tot de Innovatiedriehoek Twente richten zich primair op investeringen in de drie gebiedsontwikkelingen in Enschede en Hengelo en daaraan gerelateerde kennisomgevingen / infrastructuur. Met deze investeringen geven we een krachtige impuls aan het optimaliseren van het vestigings- en ondernemingsklimaat in heel Twente. Ter uitwerking van deze ambitie stellen wij voor om binnen het Programma Innovatiedriehoek Twente uit te gaan van drie doelstellingen: 1. ruimtelijk faciliteren van innovatieve bedrijvigheid en kennisinstellingen; 2. verbeteren van de bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente; 3. investeren met ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Ad 1: Ruimtelijk faciliteren van innovatieve bedrijvigheid en kennisinstellingen Het vestigingsklimaat moet aansluiten op de kracht van de Twentse economie: de verscheidenheid van bedrijvigheid en kennisinstellingen die elkaar weten te vinden in onderlinge uitwisseling en samenwerking, dwars door de profielen heen. Het gaat er dus om een vestigingsklimaat te creëren dat de uitwisseling tussen bedrijven en kennis- onderzoeksinstellingen optimaal faciliteert. Gemeenten, regio en Provincie doen dat door te zorgen voor: passende ruimte voor verscheidenheid aan bedrijvigheid en instellingen nabijheid van elkaar nabijheid en toegankelijkheid van de kennisinstellingen 6 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

7 beschikbaarheid van gedeelde faciliteiten georganiseerde en toevallige ontmoetingen tussen ondernemers, studenten en wetenschappers. nabijheid van complementaire bedrijvigheid op het gebied van onder andere handel, ondersteunende dienstverlening en (regionale) hoofdkantoren van technologiebedrijven een aantrekkelijke werkomgeving voor hoogopgeleide kenniswerkers Thema s binnen deze doelstelling zijn: Transformatie van bestaande gebieden naar passende werkomgevingen, aansluitend op de wensen en behoeften van bestaande en nieuwe bedrijvigheid én kennis- en onderzoeksinstellingen. Creëren van ontmoetingsplekken, vergaderlocaties, ruimte voor evenementen. Inpassen van voorzieningen op het gebied van leisure, cultuur, ontspanning die de werkomgeving aantrekkelijker maken voor kenniswerkers De transformatieopgave is in lijn met het Hoofdlijnenakkoord en het Investeringsvoorstel Kerntaak Regionale Economie, waarin wordt ingezet op een kwalitatieve impuls van bestaande stedelijke gebieden door herstructurering. Ad 2: Verbeteren van de bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente Uitstekende (inter)nationale bereikbaarheid van de kennisregio is van groot belang om bedrijven en kenniswerkers aan te trekken en blijvend aan de regio te binden. De externe bereikbaarheid grote weg en spoor infrastructuur, vliegveld - is een onderwerp waarop rijk en provincie / stadsregio elkaar proberen te vinden in het kader van de Gebiedsagenda en het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT). In de context van de Innovatiedriehoek Twente gaat het vooral om het verbinden van de drie toplocaties met de grote rijksinfrastructuur en met multimodale knopen zoals de stationsomgevingen en de Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente. Maar het gaat ook om de bereikbaarheid tussen de drie gebiedsontwikkelingen onderling. Door het verbeteren van de interne bereikbaarheid worden ontmoetingen makkelijker en kunnen kennisinstellingen, bedrijven en dienstverleners beter van elkaars nabijheid kunnen profiteren. Door het optimaliseren van de interne bereikbaarheid wordt het daily urban system van woon- en werkrelaties vergroot. Thema s binnen deze doelstelling zijn: Verbeterde ontsluiting over de weg, zowel binnen de Innovatiedriehoek Twente zelf (interne bereikbaarheid) als in relatie tot grote infrastructuur (externe bereikbaarheid, ontvlechten regionaal en doorgaand verkeer). Opwaarderen van openbaar vervoervoorzieningen in de Innovatiedriehoek Twente en in relatie met de rest van Twente. Verbeterde digitale bereikbaarheid van locaties binnen de Innovatiedriehoek Twente. Uitgangspunt bij het verbeteren van de bereikbaarheid is de studie Twentse bereikbaarheid die als onderdeel van het programma A1-zone wordt uitgevoerd en waarin onder andere wordt gekeken naar de bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente. Naast High Tech Systems en Materialen (HTSM) is ook logistiek voor Twente een belangrijke sector. Ad 3: Investeren met ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid De bebouwde omgeving van de Innovatiedriehoek Twente moet de bedrijven en kennisinstellingen optimaal faciliteren en een eigen gezicht geven aan de ambitie van Twente. Daarbij zijn er zeker kansen om aan te sluiten op de eigen identiteit van Twente en Innovatiedriehoek Twente: de bestaande bebouwde omgeving, de stadsranden en het omringende landschap. Verder is de Innovatiedriehoek Twente bij uitstek de plek om de hoge ambities van de provincie en de Twentse gemeenten op het vlak van duurzame ontwikkeling verder invulling te geven. Thema s binnen deze doelstelling zijn: Uitbouwen van onderscheidende én complementaire profielen bij elke gebiedsontwikkeling in de Innovatiedriehoek Twente, vanuit een gezamenlijke ambitie en leidende principes voor ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Borgen van duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit door randvoorwaarden te stellen aan voor nieuwe ontwikkelingen, herstructurering en landschappelijke inpassing. Afstemming met bedrijventerreinenvisies en kantorenvisies. Actief tegen gaan van verrommeling. Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid zijn een vanzelfsprekend aspect van elke investering in het programma Innovatiedriehoek Twente. Dat vergt een continue reflectie op de nadere uitwerking en invulling van de investeringen, vanuit het perspectief van ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Voor het onderwerp ruimtelijke kwaliteit in de Innovatiedriehoek ligt al veel vast in de Omgevingsvisie, in de MIRT-verkenning van de A1-zone, in een visie voor ruimtelijke kwaliteit op Kennispark Twente en de structuurvisie voor de gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente en omgeving. Voor de projecten in de toelaten of verkennen-fase wordt waar mogelijk en nuttig een duurzaamheidsscan worden toegepast. Deze is ontwikkeld in het kader van het Programma A1 zone. De mogelijkheden van toepassing van scan en andere instrumenten of acties om ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid te optimaliseren, worden nader verkend via het programma Innovatiedriehoek Twente. Statenvoorstel nr. PS/2012/318 7

8 We streven ernaar om u bij een besluit over de overgang naar de volgende TVPRE-fase (voorzien eind 2012) voor de projecten die nu naar de T of V-fase gaan de uitkomsten van deze scan naar ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid mee te nemen. Indien daar aanleiding toe is, zal daarbij ook gebruik worden gemaakt van de financieringsmogelijkheden vanuit het proviciaal programma voor investeringen in duurzaamheid De regio Twente investeert in de verbetering en de uitbreiding van het het openbaar vervoer met de programma s Twente Bereikbaar en Twente Mobiel. Daarnaast wordt door de regio sterk ingezet op een verbeterde bereikbaarheid over water. De aanleg van een aanleghaven en een openbare los- en laadwal in de Kanaalzone in Hart van Zuid is daarvan een van de projecten die bijdragen aan een milieuvriendelijke vervoerswijze. Flankerende afspraken en samenwerking Om de investeringen in het regionale vestigingsklimaat optimaal te laten renderen, zet de Innovatiesprong Twente ook in op flankerende maatregelen en afspraken. Het gaat dan enerzijds om regionale public relations: relatiebeheer, lobby, regiomarketing en acquisitie. Anderzijds om afspraken over de programmering van kantoren en bedrijventerreinen: de ontwikkeling van toplocaties in relatie tot de brede herstructureringsopgave en het beteugelen van leegstand en verpaupering. Zowel bij public relations als bij de programmering van werklocaties gaat het in beginsel om regionale opgaven: afspraken beperken zich niet uitsluitend tot Enschede, Hengelo en de Innovatiedriehoek Twente, maar gaan heel Twente aan. Dat neemt niet weg dat Kennispark Twente, Hart van Zuid/CS Twente/WTC en de Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente als dé motoren van de innovatie in Twente een bijzondere positie hebben. Vanuit het programma Innovatiedriehoek Twente zal daarom afgestemd worden met flankerend beleid. Het programma biedt daarmee een gecoördineerde aanpak van investeringen in ruimtelijk-economische ontwikkelingen én het bijbehorende pakket van public relations en regionale programmering. 6. Investeringen in ruimte, bereikbaarheid en vestigingsklimaat van de Innovatiedriehoek Twente Investeringsstrategie Met de gereserveerde middelen voor de Innovatiedriehoek Twente willen wij bijdragen aan uitvoering van urgente projecten / projectonderdelen binnen de drie gebiedsontwikkelingen. Daarvoor zijn samen met steden en regio de relevante projecten in beeld gebracht (zie groslijst bijlage II). Een deel van die projecten is gedetailleerd uitgewerkt en er is voldoende informatie om een verantwoorde afweging te kunnen maken. Dat is het zogenaamde laaghangend fruit : projecten die zonder meer passen binnen de doelstellingen en bovendien zich reeds in de realisatiefase bevinden. Deze projecten leveren een eerste tranche van investerings-voorstellen op. Voor een aantal andere projecten stellen wij nu voor de komende tijd een verkenning uit te voeren naar het provinciaal belang danwel de planvormingsfase op te starten. Later in het jaar komen wij met de uitkomsten hiervan, met het voorstel om het project al of niet naar een volgende fase te brengen. In aantal gevallen is omdat de betreffende gemeente initiatiefnemer is- loopt de feitelijke voorbereiding vooruit op deze provinciale systematiek van TVPRE. Dit kan er toe leiden dat als hiervoor voldoende grondslag is- wij aan PS zullen voorstellen een of meer stappen over te slaan c.q. tegelijkertijd te doen. Deze gefaseerde investeringsstrategie heeft als voordeel voor de provincie dat steeds alleen robuuste projecten worden voorgesteld, met helder mijlpalen voor PS, terwijl gemeenten en regio de kans krijgen om hun cofinanciering van geval tot geval te regelen en commitment bij marktpartijen te organiseren. Door eerst laaghangend fruit te plukken wordt de uitbouw van de Innovatiedriehoek Twente zichtbaar en dat nodigt investeerders uit om in de stappen in volgende fasen van het programma (bijvoorbeeld na 2015). Weging van investeringsvoorstellen Wij maken een afweging over een provinciale bijdrage aan de hand van enkele vooraf bepaalde uitgangspunten en criteria. Voorwaarden waaraan het beschikbaar stellen van provinciale investeringsbijdragen in elk geval moeten voldoen zijn: De investering draagt substantieel bij aan de ambitie om het regionale vestigingsklimaat te optimaliseren en zorgt voor versnelling van de economische structuurversterking van Twente. Uiterlijk in 2015 moet gestart kunnen zijn met de uitvoering van de investeringsprojecten. Alleen investeringen die voldoen aan deze twee randvoorwaarden worden vervolgens gewogen op hun bijdrage aan de doelen van het programma (ruimte voor Innovatieve bedrijvigheid, verbeteren bereikbaarheid, ruimtelijke kwaliteit & duurzaamheid). Daaraan voegen we nog twee criteria toe. Ten eerste de hefboomwerking van een investering. We hechten er aan dat een investering binnen het programma Innovatiedriehoek Twente er voor zorgt dat andere publieke en private investeringen worden versterkt en vergemakkelijkt. Op die manier willen we sturen op multipliereffecten en op het maximaliseren van het rendement uit provinciale investeringen in de Innovatiedriehoek Twente. Anders gezegd; provinciale investeringen vanuit het Programma Innovatiedriehoek Twente moeten het verschil maken; zonder de bijdragen kunnen projecten of projectonderdeel niet of niet op voldoende kwaliteitsniveau worden gerealiseerd. 8 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

9 Een ander extra criterium dat we als provinciaal bestuur willen hanteren is de bijdrage van investeringen aan de werkgelegenheid in Twente. Daarbij gaat het niet alleen om de directe banen die worden gecreëerd, maar ook om de indirecte werkgelegenheid ontwikkeling. Over beide aspecten hefboomwerking en werkgelegenheidsontwikkeling willen we periodiek rapporteren. Samenvattend betekent dit dat we investeringen afwegen op de volgende criteria: Bijdrage aan het ruimtelijk faciliteren van de innovatieve bedrijvigheid Bijdrage aan het verbeteren van de bereikbaarheid Bijdrage aan ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid Mate van hefboomwerking van de investering richting publieke en private investeringen Bijdrage aan de werkgelegenheidsontwikkeling in Twente Cofinanciering door gemeenten en regio De gebiedsontwikkelingen en verwante projecten / deelprojecten binnen de Innovatiedriehoek Twente zijn geïnitieerd in een nauwe bestuurlijke en ambtelijke samenwerking tussen Provincie, de gemeenten Enschede en Hengelo en Regio Twente. Er is bij deze partners een gedeeld besef dat de doorontwikkeling van Twente tot een Europese technologische topregio een gezamenlijke opgave is en dat dus ook gezamenlijk geïnvesteerd moet worden in de ruimtelijk-economische structuur. De provincie investeert dus altijd samen met andere publieke partners en hanteert het uitgangspunt dat tegenover provinciale investeringen tenminste 50% cofinanciering moet staan. Los van eventuele private investeringen. Peildatum is 1 januari Dus ook investeringen, die recent gedaan zijn, mogen worden meegenomen. Onder investeringen verstaan we concrete investeringen in ruimte, bereikbaarheid en vestigingsklimaat. Maar gelet op ontwikkelingen in de grondmarkt, mag ook het afboeken op bestaande grond- en vastgoedposities ten behoeve van een gebiedsontwikkeling, worden meegerekend als cofinanciering door gemeenten. Afwijking 50/50-regel Alleen bij uitzondering en mits goed beargumenteerd willen wij ruimte geven om af te wijken van de 50/50-regel. In geval de Provincie bereid is om een meer dan evenredig deel van een investering voor haar rekening te nemen, dan zullen GS met gemeenten / regio afspraken maken over compenserende investeringen gerelateerd aan het functioneren van de Innovatiedriehoek Twente of anderszins verbonden met regionale public relations of regionale programmering van werklocaties. Daarbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het uit de markt nemen van uitgeefbare grond of vastgoed in de twee steden, om investeringen in de ontwikkeling en herstructurering van toplocaties beter te laten renderen. Ook dergelijke afspraken dragen bij aan optimalisering van het vestigingsklimaat en betere aansluiting tussen vraag en aanbod van ruimte voor innovatieve bedrijvigheid in Twente. In de afronding van de Laan Hart van Zuid kiezen wij ervoor om een groter deel bij te dragen dan de gebruikelijke 50% co-financiering. We beschouwen de door Hengelo en de andere overheden sinds januari 2011 gedane investeringen als co-financiering (circa 60 miljoen). Daarnaast zal de afronding van de Laan fungeren als vliegwiel voor de totale gebiedsontwikkeling van Hart van Zuid en bijzonder voor de stationsomgeving met daarin het WTC businessdistrict. Ook de daarmee samenhangende verdere ontwikkelingen zoals de revitalisatie van verouderd bedrijventerrein, de mogelijkheden van uitbreiding voor Siemens door de verplaatsing van de Storkbedrijven zijn sterk afhankelijk van de afronding Laan Hart van Zuid en noodzaken tot uitvoering op korte termijn. Bovendien wordt met de Laan een OV-doorstroomas gerealiseerd, komt er ruimte voor een kwaliteitsimpuls van de stationsomgeving en is er de mogelijkheid om gelijktijdig de aanleg van het warmtenet in Hengelo te realiseren (efficiencywinst). In lijn met de eerder beschreven investeringsstrategie, gaan wij in gesprek met de gemeente Hengelo over flankerende acties / projecten aan gemeentezijde, in het licht van deze meer dan evenredige provinciale bijdrage. 7. Investeringsvoorstellen Voorstel investeringen voor de korte termijn (eerste tranche) In overleg met gemeenten / regio zijn de investeringen bepaald waaraan wij voor de korte termijn prioriteit willen geven bij het toekennen van een bijdrage uit de gereserveerde provinciale middelen voor de Innovatiedriehoek Twente. Het voorstel betreft vijf investeringen die voldoen aan de gestelde uitgangspunten en criteria Deze investeringen zijn noodzakelijk in het licht van de gewenste economische structuurversterking. Wij verwachten dat deze investeringen een positief effect hebben op de gebiedsontwikkelingen. Ze verbeteren het vestigingsmilieu voor burgers, bedrijven en instellingen. Daarbij gaat het niet alleen om de belangen van grote gevestigde bedrijven (Siemens, Stork), maar ook behoud van werkgelegenheid en het aantrekken van nieuwe bedrijven, waarbij ook oog is voor de specifieke wensen van kleine bedrijven en ZZP-ers. De projecten bevinden zich in verschillende fasen, maar zijn zo ver uitgewerkt dat een besluit van Provinciale Staten wenselijk is. Conform de motie Kerkdijk cs (verantwoord investeren d.d. 16 mei 2012) over de toepassing van de TVPR(E)-systematiek stellen wij u per project een fase-overgang voor. Het betreft de volgende projecten. Statenvoorstel nr. PS/2012/318 9

10 Project Urgentie (H= Hoog, M= Middel). Provinciale bijdrage ( miljoen) Gemeentelijke / regionale / rijks bijdrage ( miljoen) Realisatie Kennispark Twente, Afronding Auke M 1,55 4,55 Vleerstraat (2a) Hart van Zuid/CS Twente/WTC, Laan Hart H 17,3 11,9 van Zuid. 4e fase Verbindingszone Enschede-Hengelo M 3 3,1 Planvorming Kennispark Twente, Afronding Auke M 2,3 2,7 Vleerstraat (3b) Hart van Zuid/CS Twente/WTC Laan Hart M 7,1 PM van Zuid, brug over het Twentekanaal Hart van Zuid/CS Twente/WTC, verplaatsing H 21,1 5 Stork Kennispark Twente, Noordelijke ontsluiting Enschede Kennispark Twente M 8,5 6 Onderstaand wordt een korte beschrijving van de projecten gegeven. In de bijlage 2 zijn uitgewerkte fiches opgenomen, waarin wordt ingegaan op de bijdrage aan de doelstellingen van het programma. Hiervoor is gekozen om de leesbaarheid van het voorstel te bevorderen. Realisatie 1. Kennispark Twente, Afronding Auke Vleerstraat. Doel van dit project is de realisatie van de upgrading van de Auke Vleerstraat, met als resultaat een aanmerkelijke verbetering van de bereikbaarheid en ontsluiting van Kennispark Twente. Daarmee verbetert het huidige en toekomstige investerings- en vestigingsklimaat en worden bedrijven gestimuleerd te investeren in het gebied van Kennispark Twente. Zo draagt de uitbreiding en verbetering van de Auke Vleer indirect bij aan de vergroting van de werkgelegenheid in Twente. De Auke Vleerstraat is namelijk de schakel die het Kennispark Twente en de omliggende bedrijvigheid verbindt met de A35. Het is van belang dat de doorstroming op de Auke Vleerstraat verbetert en het Kennispark Twente goed bereikbaar is vanaf de A35. Daarom wordt de verkeerscapaciteit van de Auke Vleerstraat uitgebreid door verdubbeling van het aantal rijstroken tot 2x2. In de afgelopen periode is een begin gemaakt met uitbreiding van de wegcapaciteit door verdubbeling van de meest zuidelijke wegvakken (fase 1). In de komende periode worden ook noordelijke wegvakken verdubbeld, inclusief de aanleg van een fietsbrug ten behoeve van de Fietssnelweg F35. De eerstvolgende fases die gerealiseerd worden en waarop dit voorstel betrekking heeft zijn de wegdelen tussen de Twekkeler Es en het Transportcentrum (fase 2a) en het wegvak tussen het Capitool tot de Hengelosestraat (fase 3b). Voor fase 2a betekent dit een bijdrage van de provincie van 1,55 miljoen. Voor fase 3b is een indicatieve kostenraming bekend van circa 5 miljoen, de provinciale bijdrage wordt geschat op 2,3 miljoen. Nu wordt voorgesteld fase 2a van het project van planvorming naar realisatie te laten overgaan, hiervoor wordt een bijdrage van 1,55 miljoen gevraagd. Voor fase 3b wordt voorgesteld vast te stellen dat dit project zich in de plannvormingsfase bevindt. 2. Hart van Zuid/CS Twente/WTC, Laan Hart van Zuid. De Laan Hart van Zuid zorgt voor een versterking van het vestigingsklimaat in de Stationsomgeving waarmee beoogd wordt om tot 7500 arbeidsplaatsen te komen in dit gebied. Deze arbeidsplaatsen worden deels bewerkstelligd door uitbreiding van het aantal arbeidsplaatsen in de reeds aanwezige hoogwaardige technologische bedrijven. Hiervan vormt Siemens het boegbeeld, waar in de nabije toekomst door concentratie van bedrijfsactiviteiten uit andere europese landen het aantal arbeidsplaatsen zal toenemen van 600 tot circa Een andere belangrijke peiler onder de uitbreiding van de werkgelegenheid in de stationsomgeving wordt gevormd door de komst van het WTC Twente en aanpalende bedrijven en instellingen. Hierdoor worden circa 2500 arbeidsplaatsen gerealiseerd. De Laan Hart van Zuid vormt de centrale ontsluitingsas van het plan Hart van Zuid/CS Twente/WTC en verbindt het Centraal Station van Twente met de aansluiting op de A35. Met de uitvoering van de 1e fase Hart van Zuid/CS Twente/WTC, waarmee medio 2005 is gestart, is inmiddels het centrale deel van deze verbinding aangelegd. Voor de 2e fase resteren daarmee het noordelijk en zuidelijk deel van de Laan. Het noordelijk deel betreft het deel tussen Esrein en het Industrieplein, ter hoogte van het Centraal Station. Dit deel doorsnijdt het fabriekscomplex van Stork Thermeq c.a., thans Stork Technical Services. Om dit wegvak te kunnen aanleggen is het verplaatsen van dit bedrijf noodzakelijk. 10 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

11 Het zuidelijk deel van de Laan Hart van Zuid dat nog moet worden aangelegd vormt de verbinding tussen de Breemarsweg en de Boortorenweg en kruist daarbij het Twentekanaal. Voor dit deel van de verbinding is de aanleg van een nieuwe brug over het Twentekanaal wenselijk. Deze brug is eigendom van het Rijk. Met het Rijk moet nog worden onderhandeld over de vervanging. Nu wordt voorgesteld voor de aanleg van de Laan nu een bijdrage van 17,3 miljoen beschikbaar te stellen, waarmee het project van fase planvorming naar realisatie overgaat. Voor de aanleg van de brug wordt voorgesteld vast te stellen dat dit project zich in de planvormingsfase bevindt. Planvorming 3. Verplaatsing Stork: De verplaatsing van de Storkbedrijven moeten gezien worden in het licht van de aanleg van de 2 e fase Laan Hart van Zuid waardoor in de stationsomgeving een uitstekend vestigingsklimaat ontstaat voor internationale bedrijven en instellingen. Daarnaast heeft de verplaatsing tot positief effect dat 10 ha verouderd bedrijfsterrein in de Kanaalzone gerevitaliseerd wordt en dat er voor het bedrijf Stork de mogelijkheid ontstaat om in het kader van de reorganisatie van diverse bedrijfsvestigingen te komen tot een hub op de nieuwe locatie. Gelet op dit reorganisatieproces en de interne bedrijfsoverwegingen evenals de verbeteringen die in het kader van de arbeidsomstandigheden aan de bestaande bedrijfshallen moeten worden uitgevoerd is het noodzakelijk dat op korte termijn tot bedrijfsverplaatsing kan worden overgegaan. De Laan Hart van Zuid kan niet worden gerealiseerd zonder de verplaatsing van Stork. De verplaatsing kan op 2 manieren worden gerealiseerd, door middel van onteigening of door middel van een minnelijke schikking. Om allerlei reden (procedure tijd, kosten, mogelijkheid tot het maken van afspraken) verdient minnelijke schikking veruit de voorkeur. Om staatssteunproblematiek uit te sluiten is een taxatie op onteigingswaarde uitgevoerd door een beedigde taxateur. Uit een analyse van de staatssteun-apsecten komt naar voren dat De minnelijke schikking heeft de voorkeur aangezien dit leidt tot een snelle realisatie van de Laan, daarnaast is de verwachting dat een minnelijke schikking leidt tot lagere maatschappelijke kosten. Hiervoor is de SPV-variant uitgewerkt. Deze Special Purpose Vehicle waarbij met risicodragend overheidskapitaal de bouw van het nieuwe pand wordt gefinancierd, leidt tot de laagste maatschappelijke kosten en heeft de sterke voorkeur van Stork. De SPV zal worden beheerd door Oost NV. Via een subsidie of een kapitaalstorting worden de middelen aan Oost NV beschikbaar gesteld. Het project komt hiermee in de realisatiefase. Wij vragen nu mandaat van Provinciale Staten nodig om de onderhandelingen met Stork af te kunnen ronden. Wij vragen PS de Special Purpose Vehicle ten bate van de financiering van de verplaatsing van Stork tot een maximaal bedrag van 21,1 miljoen (inclusief risicoreservering) te mogen uitwerken. In bijlage 2 wordt het principe van het verder uit te werken voorstel beschreven. PS wordt gevraagd nu akkoord te gaan met de constructie, zodat de onderhandelingen met Stork kunnen worden afgerond. Wanneer de onderhandelingen zijn afgerond, wordt aan PS een voorstel gedaan om de middelen daadwerkelijk beschikbaar te stellen. 4. 4e fase Verbindingszone Enschede-Hengelo. De Verbindingszone tussen Enschede en Hengelo (ook wel het Tussengebied genoemd) ligt zeer strategisch in het hart van de Innovatiedriehoek Twente. Het gaat in dit verband om het gebied tussen Enschede en Hengelo, gelegen tussen het kanaal en de Hengelosestraat / Enschedesestraat, inclusief de randen van het stedelijk gebied, dat wil zeggen tot en met de omgeving van de Grolsch Veste en het FBK stadion (Sports Centre Hengelo). In de Verbindingszone speelt een groot aantal plannen en projecten. Naast de realisatie van het zgn. Kristalbad dat een essentieel onderdeel vormt van de Ecologische hoofdstructuur zijn er met name veel ontwikkelingen rond de beide stadions, de Grolsch Veste en het FBK stadion. Een aantal plannen en projecten in de Verbindingszone hangen dermate met elkaar samen dat een overkoepelende aanpak gewenst is, met het oog op een doelmatige procesgang en een goed resultaat. Investeringen op korte termijn betreffen in elk geval: a. Realisatie van 2 fietsbruggen van de F35 in Enschede b. Aanleg waterloop van Koppelleiding tot Kuipersdijk en ontsluitingsweg incl. kruising met spoorwegovergang c. Realisatie pleinvloer Sports Centre Hengelo (SCH) incl. sportleercentrum d. Kwaliteitsverbetering Stationsomgeving Drienerlo Zuidzijde. Nu wordt voorgesteld de 4e fase Verbindingszone Enschede-Hengelo van planvorming naar realisatie te laten overgaan, hiervoor wordt een bijdrage van 3 miljoen gevraagd. 5. Kennispark Twente, Noordelijke ontsluiting Enschede Kennispark Twente. De NOEK moet het Kennispark Twente rechtstreeks gaan verbinden met de A1. De bereikbaarheid van Kennispark Twente wordt daarmee sterk verbeterd, wat het investeringsklimaat versterkt. Het tracédeel tussen Hengelosestraat en Weerseloseweg, vormt daarin een belangrijke eerste fase en geeft een ruimtelijke en economische impuls aan het gebied. Aanleiding vormt de toenemende verkeersdrukte op de hoofdwegen in het stadsdeel Noord en stadsdeel West door extern verkeer. Statenvoorstel nr. PS/2012/318 11

12 Met name de verkeersafwikkeling op de Vliegveldweg-Weerseloseweg laat te wensen over. Filevorming treedt geregeld op. Verkeer vanuit noordoost Twente met bestemming Enschede West (Kennispark Twente, met Universiteit en Business en Sciencepark, Kanaalzone en het havengebied) maakt gebruik van sluipwegen door woongebieden en wegen in het buitengebied die daarvoor niet zijn ingericht. Op dit moment ontwikkelt en onderzoekt de gemeente verschillende varianten voor onder andere het tracédeel tussen Hengelosestraat en Weerseloseweg. Hiervoor is een MKBA opgesteld. In de MKBA zijn de baten becijferd van de aanleg van de NOEK in termen van directe effecten (reistijdwinst, reistijdbetrouwbaarheid, verandering in ritkosten en accijnzen) en extern effecten (verkeersveiligheid, emissies en geluid). Indicatief gaat het hier om een bijdrage van 8,5 miljoen. Voor de NOEK wordt voorgesteld vast te stellen dat dit project zich in de planvormingsfase bevindt. Verkenning Kennispark Twente Kennis, Technologie en Zorg. De te ontwikkelen campus voor health & life sciences rondom het ziekenhuis van Enschede en HBO/MBO-instellingen (o.a. Saxion Hogeschool) is mogelijk te beschouwen als een satelliet van Kennispark. De gemeente Enschede stelt daarom voor de ontwikkelingen rondom MST op het gebeid van Zorg en Technologie als onderdeel van de Innovatiedriehoek Twente te benoemen. Hierover is in de stuurgroep Kennispark Twente echter nog geen formeel besluit genomen. Ook zijn de projecten nog onvoldoende uitgewerkt om nu al te besluitvorming voor te leggen. Met de gemeente Enschede is afgesproken dat bij de herziening van het masterplan Kennispark Twente (op korte termijn) de positie van Stadsweide wordt ingebracht. Daarbij zal inzichtelijk moeten worden gemaakt welke vastgoedontwikkelingen plaats vinden en op welke wijze deze passen binnen de kantoren- en bedrijventerreinenvisies van de Netwerkstad Twente. Het economisch programma rondom de begrippen Kennis, Technologie & Zorg is van grote betekenis voor de huidige en toekomstige economische kracht van de regio Twente. Het bijeenbrengen van wezenlijke functies in een gebied en het bieden van een programma dat kernwaarden als talent, kennis, geld en faciliteiten voor alle partijen bereikbaar maakt, is een bewezen strategie. De innovatiecampus op en rond de Universiteit Twente (het fysieke Kennispark Twente) is daarvan een internationaal aansprekend voorbeeld. In Enschede wordt naast het fysieke Kennispark Twente Kennis, Technologie en Zorg gefaciliteerd en ontwikkeld op de Stadscampus bij het MST en Saxion. Bij de herziening van het masterplan Kennispark Twente wordt de positie van de stadscampus ingebracht. De twee gebieden werken complementair en worden aangestuurd door dezelfde partners: Universiteit Twente, Saxion en gemeente Enschede, in combinatie met het ROC, marktpartijen (KvK) en zorgaanbieders (bv. Menzis). Op het Kennispark Twente bij de UT gaat het om de geavanceerde techniek en de innovatie, bij de stadscampus meer om de relatie zorgaanbieder/patiënt, de mens dus. Op de stadscampus wordt de komende jaren grootschalig geïnvesteerd in infrastructuur, bedrijfsgebouwen en Kennisinstituten ten behoeve van Kennis, Technologie en Zorg. Het gebied ontwikkelt zich zodoende tot een kerngebied voor kennisvalorisatie en vormt een belangrijk gebied als living lab voor innovaties op het gebied van met name Kennis, Technologie en Zorg. Een van de projecten is het Kennishuis. Omdat de rol van Kennis van steeds groter belang wordt als vestigingsfactor voor zowel Kennisintensieve bedrijven als een breed scala aan ZZP ers en startende ondernemingen, zijn de gemeente Enschede, de bibliotheek, Saxion Hogeschool en het ROC van Twente gestart met het Kennishuis. In het Kennishuis de verbinding tussen ondernemers en onderwijs krijgt er concreet gestalte. Als middelpunt in de stadscampus vormt het kennishuis onder andere een centrum voor starters/ondernemers in technologie en zorg. Bij het uitwerken van de volgende tranche komen wij op dit onderwerp bij u terug. Conform de met u afgesproken TVPR(E)-systematiek stellen wij voor Kennispark Twente, Kennis, Technologie en Zorg toe te laten als mogelijk onderdeel van het programma Innovatiedriehoek Twente omdat er mogelijk sprake is een provinciaal. In een verkenning met de betrokken partners zal worden beoordeeld of dit provinciaal belang dermate groot is dat betrokkenheid vanuit de provincie kan worden onderbouwd, en anfhankelijk daarvan of de benodigde investeringen kunnen worden gedekt vanuit het programma Innovatiedriehoek. Volgende tranche investeringsvoorstellen In bijlage III is een groslijst van resterende investeringswensen die substantieel bijdragen aan de ambitie om het regionale vestigingsklimaat te optimaliseren en waarvan de uitvoering in beginsel uiterlijk in 2015 gestart kan zijn. Voor de projecten geldt dat deze zich (conform de TVPR(E)- systematiek in de verkenningsfase bevinden. Wij verwachten in het vierde kwartaal van 2012 een aanvullend voorstel te kunnen doen aan de Staten voor de besteding van de resterende middelen reserve Kracht van Overijssel voor de Innovatiedriehoek Twente. Daarbij zullen wij samen met gemeenten en regio nagaan welke projecten of projectonderdelen het beste aansluiten bij de hiervoor gehanteerde criteria en in hoeverre voldoende cofinanciering kan worden gegenereerd. 12 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

13 9. Beoogde resultaten en prestaties op programmaniveau De centrale ambitie voor het programma Innovatiedriehoek Twente is het verbeteren van het regionale vestigingsklimaat. Deze ambitie is in zichzelf nooit af. Met het programma Innovatiedriehoek Twente zetten we wel enkele belangrijke stappen die in 2015 en de jaren daarna tot resultaat moeten leiden. Bedacht moet worden dat maatschappelijke resultaten niet onmiddellijk zichtbaar zijn en als het ware na-ijlen op de investeringen. Bovendien zullen maatschappelijke effecten straks toe te schrijven zijn aan het totale pakket van publieke en private investeringen en is niet herleidbaar tot de specifieke inzet van de provincie. Het SMART formuleren van resultaten op programmaniveau heeft daarmee dus beperkingen. Daarnaast hebben wij in kwalitatieve zin ook maatschappelijke effecten ( outcome ) gedefinieerd, die zouden moeten resulteren uit de investeringen in de Innovatiedriehoek Twente van alle betrokken partners samen. Wat betekenen de investeringen voor burgers, ondernemers, bedrijven en instellingen? De navolgende indicatoren geven enige houvast en focus om tijdens de uitvoering van het programma de vinger aan de pols te houden (zijn we op de goede weg?) en eventueel tussentijds bij te sturen in het programma. We stellen voor te streven naar de volgende maatschappelijke effecten: Ruimtelijk faciliteren van innovatieve bedrijvigheid in Twente Toename van het aantal vestigingen van kennisintensieve, technologische bedrijvigheid op Kennispark Twente, in Hart van Zuid/CS Twente/WTC en de Gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente. Toename van het aantal dienstverlenende bedrijven en kantoren, gelieerd aan technologische bedrijvigheid in de Innovatiedriehoek Twente en omgeving. Toename van het aantal arbeidsplaatsen in de Innovatiedriehoek Twente. Toename aantal samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en kennis- / researchinstellingen. Verbeteren van de bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente: Reistijdwinst van onderdelen Innovatiedriehoek Twente naar snelwegennetwerk (A1 en A35) Reistijdwinst tussen de toplocaties over de weg en met het (hoogwaardig) openbaar vervoer Investeren met ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid Toename tevredenheid ondernemers over werkklimaat in de Innovatiedriehoek Twente Succesvol gebruik van de duurzaamheidscan Herstructurering van binnenstedelijke gebieden, gebaseerd op bestaande gebiedsidentiteit en - kwaliteiten Om de vinger aan de pols te kunnen houden op deze resultaten, is het nodig om de nulsituatie te kennen en vervolgens de veranderingen te monitoren. We zoeken hierbij de aansluiting bij bestaande parameters en het initiatief vanuit het Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie om een bredere economische monitor te ontwikkelen, inclusief een nulmeting voor Overwegingen Wij stellen voor een substantieel deel van de voor de Innovatiedriehoek Twente gereserveerde middelen (Reserve Kracht van Overijssel) over te hevelen naar de bestemmingsreserve om op die manier op korte termijn de realisering van vijf projecten gerelateerd aan Kennispark Twente, Hart van Zuid/CS Twente/WTC en de verbindingszone tussen Enschede en Hengelo mogelijk te maken. Overwegingen daarbij zijn: Twente is één van de belangrijkste innovatieregio s van ons land en dé innovatiemotor van Overijssel. De drie gebiedsontwikkelingen die samen de Innovatiedriehoek Twente vormen geven ruimte aan innovatie en ondersteunen de innovatiesprong van Twente. Er is urgentie om te investeren in ruimte & bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente en daar mee bij te dragen aan optimaliseren van vestigings- en ondernemersklimaat in Twente. Op die manier kan Twente zich verder ontwikkelen als Europese topregio op het vlak van High Tech Systemen en Materialen. De ontwikkeling van de Innovatiedriehoek Twente sluit nauw aan bij het Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie De voorgestelde investeringen faciliteren innovatieve bedrijvigheid maar geven ook ruimte aan maakindustrie en diensten, zorgen voor betere interne en externe bereikbaarheid van toplocaties en dragen bij aan ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Investeringen dragen dus ook bij aan welvaart en welzijn van de mensen in Twente. Investeringen hebben een hefboomwerking voor cofinanciering door gemeenten en regio én genereren commitment bij marktpartijen in Twente. De gefaseerde investeringsstrategie en zorgvuldige afweging van elk initiatief zorgt er voor dat alleen robuuste projecten voor een provinciale bijdrage in aanmerking komen. Statenvoorstel nr. PS/2012/318 13

14 Investeringen dragen bij aan de internationale positionering van Twente en aan de grensoverschrijdende samenwerking. Hierbij wordt de uitwerking van de motie van der Vegte c.s. met betrekking van de Grensoverschrijdende Samenwerking betrokken. Risico s en risicoafdekking De risico s zijn hiervoor beschreven per investering. Het gaat om de gebruikelijke risico s die samenhangen met gebiedsontwikkeling. Risicobeheersing vindt plaats binnen elk afzonderlijk project. Met dit Statenvoorstel wordt vooraf voor elk project de financiële bijdrage bepaald: de bijdrage staat vast. Dat wil zeggen dat eventuele financiële consequenties (oplopende kosten) niet voor rekening komen van de provincie, maar dat gemeenten en regio zelf moeten optimaliseren in de uitvoering. Ofschoon er op gemikt wordt dat alle projecten vóór 2015 in uitvoering zijn genomen, bestaat het risico dat zienswijzen tegen bestemmingsplanwijzigingen worden ingebracht die gaan zorgen voor een langere voorbereiding en langere doorlooptijd. Dat geldt ook voor verwervingen die bij enkele gebiedsontwikkelingen / upgrading infrastructuur nodig zijn. Van geval tot geval moet bekeken worden hoe daar mee om te gaan. Voortgang en informeren PS: bestuurlijke mijlpalen Ook na het beschikbaar stellen van het uitvoeringskrediet (bestemmingsreserve) zullen wij zorgvuldig rapporteren over de voortgang van het programma. Hiervoor voorzien wij de volgende bestuurlijke mijlpalen: Over de projecten in de realisatiefase zal de rapportage over voortgang plaatsvinden via de gewone P&C cyclus, dus bij Voorjaarsnota en Begroting. De projecten in de fases verkenning en planvorming worden in verschillende voorstellen aan u ter besluitvorming voorgelegd. In het vierde kwartaal van 2012 zullen wij aan u voorleggen: o De definitieve uitwerking in de begroting van de verplaatsing van Stork via de Special Purpose Vehicle en de brug in de Laan Hart van Zuid o De aanvullende afspraken die wij dan met de gemeente Hengelo hebben gemaakt o De aanvullende voorstellen in een volgende tranche (van verkenning, naar planvorming). In het eerste of tweede kwartaal van 2013 zullen wij aan u voorleggen de definitieve uitwerking van de projecten (van planvorming naar realisatie): o Auke Vleerstraat fase 3b o De Noordelijke Ontsluiting Enschede Kennispark Twente, fase 1 In 2013 verwachten wij een economische monitor te hebben ontwikkeld met het oog op het Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie; in beginsel willen wij dan ook een nulmeting maken voor de maatschappelijke effecten die we met het Programma Innovatiedriehoek Twente beogen. Conclusie De afgelopen jaren heeft de provincie samen met de gemeenten Hengelo en Enschede en Regio Twente al fors geïnvesteerd in de ruimtelijke ontwikkeling van Twente. Hiermee is een aanzet gegeven tot het versterken van het vestigingsklimaat voor het innovatieve bedrijfsleven. Een klimaat dat bijdraagt aan de verdere ontwikkeling van Twente tot een Europese technologische topregio. De Innovatiedriehoek Twente is daarvan de motor. De vanuit het hoofdlijnenakkoord gereserveerde middelen geven de mogelijkheid om een aantal gerichte investeringen in de gebiedsontwikkelingen binnen de Innovatiedriehoek Twente mogelijk te maken. Door de combinatie van ontwikkelingen zal een verbeterd vestigingsklimaat voor innovatieve en internationaal georiënteerde bedrijvigheid ontstaan. Dat draagt indirect bij aan welvaart en welzijn van alle bewoners van Twente. Met de investeringen in de Auke Vleerstraat in Enschede, de verplaatsing van Stork, de afronding van de Laan Hart van Zuid in Hengelo, de ontwikkeling van de verbindingszone Enschede-Hengelo en de noordelijke ontsluiting Enschede Kennispark Twente zetten we een belangrijke eerste stap. Andere mogelijke investeringen, zoals Kennispark Twente Kennis, Technologie en Zorg in Enschede, worden de komende maanden verder verkend. 14 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

15 Voorstel aan Provinciale Staten Gelet op het voorgaande stellen wij u voor het besluit te nemen, als in concept in bijlage I verwoord. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, secretaris, Statenvoorstel nr. PS/2012/318 15

16 Bijlage I Ontwerpbesluit nr. PS/2012/318 Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d kenmerk 2012/ overwegende dat het programma Innovatiedriehoek Twente als onderdeel van het hoofdlijnenakkoord "De kracht van Overijssel" op de drempel staat van daadwerkelijke realisatie van de gezamenlijke ambities en doelstellingen van het programma, besluiten: 1. In te stemmen met het kader, de doelstellingen en de provinciale rol van het programma Innovatiedriehoek Twente zijnde: a. De programmatische inspanningen met betrekking tot de Innovatiedriehoek Twente richten zich primair op investeringen in de drie gebiedsontwikkelingen in Enschede en Hengelo en daaraan gerelateerde kennisomgevingen / infrastructuur. b. Met deze investeringen geeft de provincie Overijssel een krachtige impuls aan het optimaliseren van het vestigings- en ondernemingsklimaat in heel Twente. c. Daarbij wordt uitgegaan van drie doelstellingen: i. ruimtelijk faciliteren van innovatieve bedrijvigheid en kennisinstellingen; ii. verbeteren van de bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente; iii. investeren met ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. d. Projecten worden getoetst op een vijftal criteria: i. De bijdrage aan het ruimtelijk faciliteren van de innovatieve bedrijvigheid ii. De bijdrage aan het verbeteren van de bereikbaarheid iii. De bijdrage aan ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid iv. De mate van hefboomwerking van de investering richting publieke en private investeringen v. De bijdrage aan de werkgelegenheidsontwikkeling in Twente 2. PS besluiten voor het programma Innovatiedriehoek Twente (t.b.v. investeringsprestatie 9.0.9) een bedrag van 21,85 miljoen (Auke Vleerstraat 1,55 miljoen; Laan van Zuid 17,3 miljoen; Verbindingszone Enschede Hengelo 3 miljoen) vanuit de reserve Kracht van Overijssel naar de bestemmingsreserve Uitvoering Kracht van Overijssel over te hevelen, conform bijgevoegde begrotingswijziging. 3. In te stemmen met het door GS laten uitwerken van de Special Purpose Vehicle ten bate van de financiering van de verplaatsing van Stork tot een maximaal bedrag van 21,1 miljoen (inclusief risicoreservering). 4. Vast stellen dat de volgende projecten zich in de fase planvorming bevinden (inclusief indicatieve bijdrage van de provincie) a. Kennispark Twente: verdubbeling Auke Vleerstraat (fases 3b), 5 miljoen. b. Hart van Zuid/CS Twente/WTC: aanleg brug Laan Hart van Zuid, 7,1 miljoen. c. Kennispark Twente: Noordelijke Ontsluiting Enschede Kennispark Twente (NOEK), 1 e fase, 8,5 miljoen. 5. In te stemmen met het in de fase verkenning opnemen van het project Kennispark Twente, Kennis, Technologie en Zorg. 6. In te stemmen met de bestuurlijke mijlpalen, te weten (deze worden in de genoemde kwartalen ter besluitvorming aan Provinciale Staten voorgelegd): a. Over de projecten in de realisatiefase zal de rapportage over voortgang plaatsvinden via de gewone P&C cyclus. b. De definitieve uitwerking in de begroting van de verplaatsing van Stork via de Special Purpose Vehicle in het 4 e kwartaal 2012 c. De aanvullende afspraken die wij dan met de gemeente Hengelo hebben gemaakt in het 4 e kwartaal 2012 d. De toepassing van duurzaamheid en ruimtelijke kwaliteit binnen de projecten in de Innovatiedriehoek Twente, in het 4 e kwartaal 2012 e. De aanvullende voorstellen in tranche II (van verkenning naar planvorming), in het 4 e kwartaal 2012 f. Auke Vleerstraat fase 3b (van planvorming naar realisatie), in het eerste of tweede kwartaal van 2013 g. De Noordelijke Ontsluiting Enschede Kennispark Twente (van planvorming naar realisatie), fase 1, in het eerste of tweede kwartaal van Statenvoorstel nr. PS/2012/318

17 h. De economische monitor met het oog op het Uitvoeringskader Kerntaak Regionale Economie, waarin onderdelen van de Innovatiedriehoek Twente worden verwerkt. Zwolle, Provinciale Staten voornoemd, voorzitter, griffier, Statenvoorstel nr. PS/2012/318 17

18 Bijlage II Toelichting op projecten eerste tranche In deze paragraaf worden de vijf investeringsvoorstellen die wij aan uw Staten voorleggen om in aanmerking te komen voor een bijdrage uit de bestemmingsreserve Uitvoering Kracht van Overijssel nader toegelicht. Per project is geprobeerd zo SMART mogelijk te definiëren wat de bijdrage is aan de verbetering van het vestigingsklimaat (in termen van toevoegen ruimte voor innovatie of betere bereikbaarheid), in hoeverre het project bijdraagt aan ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid van de Innovatiedriehoek Twente en zorgt voor eventuele nieuwe banen. Verder is ingegaan op financiële aspecten (inclusief hefboomwerking) en eventuele risico s. 1. Afronding Auke Vleerstraat (fases 2a en 3b) Beschrijving project De Auke Vleerstraat is de schakel die het Kennispark Twente en de omliggende bedrijvigheid verbindt met de A35. Voor de verdere ontwikkeling van het Kennispark Twente, is het van belang dat de doorstroming op de Auke Vleerstraat verbetert en het Kennispark Twente goed bereikbaar is vanaf de A35. Daarom wordt de verkeerscapaciteit van de Auke Vleerstraat uitgebreid door verdubbeling van het aantal rijstroken tot 2x2. Een goede bereikbaarheid is een noodzakelijke voorwaarde om aan de ontwikkeling van het Kennispark Twente invulling te geven. De route A35 Westerval Afinkstraat Auke Vleerstraat vormt de belangrijkste hoofdinvalsweg voor het gebied. Dit wegennet kent nu al in de ochtend- en avondspits en rond grootschalige evenementen doorstromingsproblemen. Deze knelpunten vragen om een duurzame en passende bereikbaarheidsoplossing. Het project Auke Vleerstraat maakt het mogelijk de economische en ruimtelijke structuur te versterken. De centrale doelstelling van dit project is als volgt te omschrijven: de realisatie van de upgrading van de Auke Vleerstraat, met als resultaat een aanmerkelijke verbetering van de bereikbaarheid en ontsluiting van de economisch kerngebieden, en daarmee een verbetering van het huidige en toekomstige investerings- en vestigingsklimaat. Het project draagt bij aan het programma Innovatiedriehoek Twente op alle drie de doelen: 1. ruimtelijk faciliteren van innovatieve bedrijvigheid 2. verbeteren van de bereikbaarheid van de Innovatiedriehoek Twente 3. investeren met ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid In de afgelopen periode is een begin gemaakt met uitbreiding van de wegcapaciteit door verdubbeling van de meest zuidelijke wegvakken (fase 1). In de komende periode worden ook noordelijke wegvakken verdubbeld, inclusief de aanleg van een fietsbrug ten behoeve van de Fietssnelweg F35. De eerstvolgende fases die gerealiseerd worden en waarop dit voorstel betrekking heeft zijn de wegdelen tussen de Twekkeler Es en het Transportcentrum (fase 2a) en het wegvak tussen het Capitool tot de Hengelosestraat (fase 3b). Bijdrage aan verbetering van het vestigingsklimaat Kennispark Twente trekt kenniswerkers, ondernemers en studenten vanuit heel Twente en tot (ver) buiten Twente. Een goede bereikbaarheid aan het (inter)nationale snelwegnetwerk is daarom essentieel. Kennispark Twente wordt op deze manier bovendien verbonden met andere kennisregio s in Nederland. De Auke Vleerstraat zorgt voor een vlotte doorstroming en een vermindering van reistijden. In het al gerealiseerde deel (fase 1) is dit al goed te merken. Door de verbetering van de bereikbaarheid moet Kennispark Twente nog aantrekkelijker worden voor innovatieve bedrijven om er zich te vestigen. Daarmee draagt de afronding van de Auke Vleerstraat bij aan het stimuleren van de werkgelegenheid op het Kennispark Twente. Ook een betere bereikbaarheid van een aantal grote recreatieve voorzieningen (Grolsch Veste, Go Planet, ijsbaan) draagt bij aan het aantrekkelijker maken van de werkomgeving. Daarbij moet tot slot worden opgemerkt dat de Auke Vleerstraat ook werkgebieden als het Havengebied en het Transportcentrum Twente ontsluit. Bijdrage aan ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid Door verdubbeling van de Auke Vleerstraat wordt een belangrijke stap gezet in het oplossen van knelpunten in de verkeersafwikkeling is Enschede-West. De verkeersdoorstroming wordt verbeterd, waardoor negatieve effecten van verkeersopstopping op de omgeving kunnen worden verminderd, de verkeersveiligheid een impuls krijgt en het investeringsklimaat voor ondernemers verbetert. Specifieke duurzaamheidsaspecten: Bij de aanleg is ingezet op het upgraden van bestaande infrastructuur in plaats van nieuwe aanleg. Hiermee wordt het ruimtebeslag voor infrastructuur en aantasting van het landschap beperkt. Een betere doorstroming van het verkeer levert direct voordeel op voor de milieukwaliteit door een vermindering van uitstoot van schadelijke emissies (vermindering ten opzichte van een situatie zonder maatregelen; filevorming). 18 Statenvoorstel nr. PS/2012/318

19 In het project staat (verkeers)veiligheid centraal, o.a. door het aantal oversteekplaatsen te reduceren en door het realiseren van fietsbruggen (fase 1 en 3B) en veilige fietsoversteekplaatsen. In fase 3B is gekozen voor een parallelwegstructuur, die fietsers meer ruimte biedt dan andere varianten. Verder is voorzien in de aanleg van een fietsbrug ten behoeve van de F35, waardoor het Kennispark Twente en andere werkgebieden duurzaam worden ontsloten voor fietsverkeer. Fietsers kunnen daardoor snel en veilig het Kennispark Twente bereiken. (N.B.: In de fietsbrug zelf is voorzien vanuit de verbindingszone; vanuit de Auke Vleerstraat 3B is voorzien in aanpalende werkzaamheden, op-/afritten e.d.). Voor het uitwerken van fase 3B tot definitief ontwerp is door de gemeenteraad bovendien extra aandacht gevraagd voor de fietsbereikbaarheid in noord-zuid richting. Vanuit het begrip duurzaamheid wordt verder nadrukkelijk rekening gehouden met de omgeving. Bij het ontwerpen van de oplossingsrichtingen speelt het inpassingvraagstuk in relatie tot het respecteren en/of verbeteren van de bestaande ruimtelijke kwaliteit een belangrijke rol. Meer specifiek zal daarbij vooral aandacht zijn voor behoud en zo mogelijk versterking van groenstructuren en ecologische structuren. Voor andere duurzaamheidopties, zoals het toepassen van duurzame materialen wordt vooral aansluiting gezocht bij het nationale programma Duurzaam Bouwen. Planning Fase 1: nagenoeg afgerond; nazorgfase Fase 2a: o definitief ontwerp (inmiddels vastgesteld; april 2012) o bestemmingsplan in procedure (2 e kwartaal 2012) o start technische voorbereiding (kabels & leidingen) (2 e kwartaal 2012) o start werkzaamheden (1 e kwartaal 2013) o oplevering (eind 2013) Fase 3b: o voorbereidingskrediet (is verleend gemeenteraad april 2012) o definitief ontwerp (3 e kwartaal 2012) o bestemmingsplan in procedure (p.m.; mogelijk niet nodig) o start werkzaamheden (2 e /3 e kwartaal 2013) o oplevering (eind 2014) Financiering Fase 2a: Het totaal investeringsvolume is door de gemeente Enschede geraamd op 6,1 miljoen euro en is als volgt opgebouwd: Kostenraming realisatie inclusief VTU ,-- Aan/verkopen van gronden ,-- Plankosten ,-- Onvoorzien / diversen ,-- Totaal ,-- Dekking is voorzien door een subsidie van Regio Twente van 3 miljoen euro. Deze subsidie is gebaseerd op het Regionaal Mobiliteitsplan Twente en is beschikt in december Regio Twente heeft het project benoemd als TOP-project. Voor de resterende kosten is het voorstel dit 50/50 te verdelen tussen gemeente Enschede en provincie Overijssel. Dit betekent een bijdrage van de provincie van maximaal 1,55 miljoen. Voor fase 3b zal nog een definitief ontwerp worden opgesteld en de bijbehorende financiering worden bepaald. Een eerste kostenraming sluit op (4,8 mln. bouw- en engineeringkosten; 0,2 mln. plankosten en diversen). Een exacte kostenberekening (zoals bijvoorbeeld de vraag of verwervingen nodig zijn) is pas mogelijk bij het definitief ontwerp (najaar 2012). Het Rijk heeft een subsidie Beter Benutten van toegezegd. Maximale bijdrage van de provincie (50% van het tekort), bedraagt 2,3 miljoen. Risico s De geraamde kosten voor de realisatie van dit weggedeelte zijn globaal en kennen een marge van +/- 10%. Verwacht wordt echter dat, gezien de huidige marktomstandigheden, de aanbesteding niet boven de kostenraming zal uitvallen. Indien dit wel het geval is zal gezocht worden naar optimalisaties in het werk of uitvoeringsmethode om kosten te besparen. Het doorlopen van de ruimtelijke procedure voor fase 2B is voorzien in de eerste helft van Het is niet uit te sluiten dat tegen het bestemmingsplan zienswijzen worden ingediend. Dit kan een langere doorlooptijd tot gevolg hebben. Voor de realisatie van de weggedeeltes zijn een 4-tal verwervingen noodzakelijk. Het is niet uit te sluiten dat onderhandelingen enige tijd vergen en zelfs kunnen leiden tot onteigening. Ook dit kan leiden tot een langere doorlooptijd. De inzet is er op gericht om dit zoveel als mogelijk is te voorkomen. Statenvoorstel nr. PS/2012/318 19

20 20 Statenvoorstel nr. PS/2012/318