VLAAMS PARLEMENT HOORZITTING. over de knelpunten inzake mestverwerking VERSLAG

Transcriptie

1 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 VLAAMS PARLEMENT Zitting februari 2003 HOORZITTING over de knelpunten inzake mestverwerking VERSLAG namens de Commissie voor Leefmilieu, Natuurbehoud en Ruimtelijke Ordening uitgebracht door Jacky Maes 3517

2 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 2 Samenstelling van de commissie : Voorzitter : de heer Jacques Timmermans. Vaste leden : de heren Gerald Kindermans, Jan Laurys, Erik Matthijs, Jef Van Looy ; de heer Jacques Devolder, mevrouw Dominique Guns, de heren Patrick Lachaert, Paul Wille ; de heer Jean Geraerts, mevrouw Marleen Van den Eynde, de heer Frans Wymeersch ; de heren Jacky Maes, Jacques Timmermans ; mevrouw Isabel Vertriest ; de heer Jos Bex. Plaatsvervangers : de heer Jos De Meyer, mevrouw Gisèle Gardeyn-Debever, de heren Mark Van der Poorten, Jan Verfaillie ; de heer Louis Bril, mevrouw Anny De Maght-Aelbrecht, de heren Guy Sols, Gilbert Van Baelen ; mevrouw Niki De Gryze, de heren Pieter Huybrechts, Jan Penris ; de heren Bruno Tobback, Jan Van Duppen ; de heer Johan Malcorps ; de heer Herman Lauwers.

3 3 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 INHOUD Blz. I. Inleidende uiteenzettingen II. Vragen en opmerkingen van de leden BIJLAGE

4 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 4 DAMES EN HEREN, De Commissie voor Leefmilieu, Natuurbehoud en Ruimtelijke Ordening hield op 23 januari 2003 een hoorzitting over de knelpunten inzake mestverwerking met vertegenwoordigers van het Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking en de afdeling Mestbank van de Vlaamse Landmaatschappij. I. INLEIDENDE UITEENZETTINGEN De heer Jacques Timmermans, voorzitter : De commissie bracht op 6 december 2002 een werkbezoek aan enkele mestverwerkingsinstallaties. Naar aanleiding daarvan werd de afspraak gemaakt om een hoorzitting te organiseren over de knelpunten inzake mestverwerking. Ik verwelkom mevrouw Katrien Van Rompu, stafmedewerker bij het Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking (VCM), en de heer François Stuyckens, hoofd van de afdeling Mestbank van de Vlaamse Landmaatschappij en voorzitter van het VCM. Mevrouw Katrien Van Rompu, Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking : Ik zal in mijn uiteenzetting trachten een antwoord te geven op vier vragen. Vooreerst de vraag "Van waar komen we?". Daarbij zal ik de evolutie van de laatste drie jaren behandelen. Bij het onderdeel "Waar staan we?" zal ik een stand van zaken geven op basis van de cijfers over de vergunde capaciteit en een enquête over de operationele capaciteit. Voorts zal ik het hebben over de vraag "Waar moeten we naartoe?" op het gebied van mestverwerkingscapaciteit. Tot slot zal ik aan de hand van de vraag "Wat is er nodig?" trachten te beoordelen welke bijkomende capaciteit nog vergund moet worden. Van waar komen we? Ik zal me beperken tot varkens- en pluimveemest omdat de meeste initiatieven zich daarop toespitsen. In de eerste tabel (zie bijlage bij dit verslag) wordt de evolutie van de milieuvergunningen voor de verwerking van varkensmest duidelijk gemaakt. De tabel handelt over de periode van januari 1999 tot september 2002 en de capaciteit varieert van 0 tot 1,6 miljoen ton. Er zijn duidelijk twee periodes te onderscheiden. Tot maart 2001 bleef de capaciteit min of meer ongewijzigd en evolueerde van naar ton. Na maart 2001 vermenigvuldigde de vergunde capaciteit op een relatief korte periode met een factor vijf. De tabel over de evolutie van de projecten voor de verwerking van de dikke fractie (afgekort als 'dif') gaat ook over de periode van januari 1999 tot september 2002 en de capaciteit varieert van 0 tot ton verwerkingscapaciteit. Daaruit blijkt dat de verwerkingsinitiatieven pas in 2001 en 2002 tot ontwikkeling kwamen. Dat stemt overeen met de stijging van het aantal mobiele scheiders. Daardoor steeg de vraag om de dikke fractie te verwerken tot een exporteerbaar product. De tabel over de evolutie van de vergunde capaciteit van pluimveemest toont aan dat er reeds in 1999 een grote vergunde capaciteit van ton was. Op drie jaar is die capaciteit gestegen met een factor 1,5 tot ton. De laatste drie jaren is er dus een sterke toename van de vergunde capaciteit : voor varkensmest is die vermenigvuldigd met 7,5 en voor pluimveemest met 1,5. Zowel landbouwers, coöperatieven als mengvoederfabrikanten nemen initiatieven. Waar staan we? In de volgende tabel wordt een overzicht gegeven van de vergunde capaciteit per provincie van drie soorten mest : varkensmest, dikke fractie en pluimveemest (stand van zaken december 2002). De milieuvergunningen werden als uitgangspunt genomen omdat deze capaciteit gemakkelijk te inventariseren is. De gegevens werden ons ter beschikking gesteld door de Mestbank en de verschillende provincies. Op het einde van december 2002 was in Vlaanderen een verwerkingscapaciteit van ongeveer 1,6 miljoen ton varkensmest vergund. Met 1,2 miljoen ton heeft West-Vlaanderen het grootste deel van de vergunde installaties. Op dat moment was ook de verwerking van ongeveer ton dikke fractie vergund. West- Vlaanderen heeft opnieuw het grootste aandeel daarin. Volgens de vergunningen kan ongeveer ton pluimveemest verwerkt worden. De verwerkingsinstallaties staan in Antwerpen, Westen Oost-Vlaanderen. De gegevens van de milieuvergunningen zijn echter theoretisch, daarom hebben we in het midden van 2002 een poging gedaan om de operationele capaciteit te beoordelen door middel van een enquête bij de individuele mestverwerkers. Voor varkensmest is een indeling in drie grote groepen mogelijk. Van ongeveer ton varkensmest kan zowel de dikke als de dunne fractie verwerkt worden. De verwerking van enkel dunne fractie is beperkt tot ton. Ongeveer ton dikke

5 5 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 fractie, dat is de vaste fractie na scheiding, kan verwerkt worden. Voor pluimveemest bedraagt de operationele capaciteit ton. Uit de vergelijking met de vorige tabel over de vergunde capaciteit kan men twee belangrijke conclusies trekken. Wat betreft pluimveemest en de dikke fractie van varkensmest, wordt ongeveer 40 tot 60 procent van de vergunde capaciteit effectief gerealiseerd. Bij de projecten voor de verwerking van de dikke en dunne fractie samen en de dunne fractie is er een enorm verschil tussen de operationele capaciteit van ongeveer ton en de vergunde capaciteit van 1,6 miljoen ton. Er zijn uiteenlopende redenen voor dit gigantische verschil. Er is allereerst het ontbreken van bouwvergunningen. We hebben de cijfers van de vergunde capaciteit gebaseerd op de milieuvergunning, maar een groot aantal projecten hadden op dat moment nog geen bouwvergunning. Een aantal projecten had pas recent een milieu- en een bouwvergunning bekomen en bevond zich dus nog in de opstartfase. Tot slot meldden vele projecten dat ze te kampen hadden met technische problemen. We hebben in de enquête de mestverwerkers ook bevraagd naar de knelpunten die ze ondervinden bij de realisatie van hun mestverwerkingsproject en hebben die lijst aangevuld met een aantal knelpunten die in onze diverse contacten werden aangehaald. Een eerste type knelpunt situeert zich op het niveau van de milieuvergunningen. Een veel voorkomend probleem is dat voor die projecten die op bedrijfsniveau mestverwerking willen realiseren, de looptijd van de vergunning voor het mestverwerkingsproject gekoppeld wordt aan de looptijd van de vergunning voor het landbouwbedrijf. Daardoor worden bepaalde bedrijven geconfronteerd met een milieuvergunning voor mestverwerking die beperkt is tot een looptijd van anderhalf tot twee jaar. Bovendien worden bijzondere voorwaarden aan mestverwerkingsprojecten opgelegd, zoals metingen, analyses, en het uitwerken van de massabalans. Vooral het kosteneffect wordt als zeer negatief naar voren geschoven : analyses zijn heel duur en er wordt dan ook gepleit om die tot een minimum te beperken. Het is ook zeer moeilijk om de massabalans sluitend te maken doordat men te maken heeft met fouten te wijten aan de staalname en de meetmethode. Een derde knelpunt op het vlak van de milieuvergunning is de procedure van de mededeling kleine verandering. Er is een voorstel om voor bedrijfsmatige en mobiele mestverwerkingsinstallaties de procedure om een milieuvergunning te bekomen, te vereenvoudigen via een procedure van zogenaamde "mededeling van een kleine verandering". Zolang deze aanpassing echter niet wordt doorgevoerd in Vlarem (Vlaams reglement betreffende de milieuvergunningen), blijven de mestverwerkers genoodzaakt om ook voor die kleinschalige installaties een volledige milieuvergunningsprocedure te doorlopen. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor die bedrijven die vandaag in de provincie Antwerpen mest willen scheiden met een mobiele scheider. Een tweede type van probleem situeert zich op het niveau van de bouwvergunning. Daar werden vooral problemen gesignaleerd voor die mestverwerkingssystemen op bedrijfsniveau die naast de bedrijfseigen mest ook mest van andere bedrijven willen verwerken. Er waren heel wat problemen om een bouwvergunning te bekomen en om de toetsing aan de omzendbrief te doorstaan. Een derde type problemen zijn die op technisch vlak. Die kunnen worden herleid tot die projecten die 100 procent verwerking van de varkensmest nastreven. Ik verwijs naar de recente BBT-studie van de VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek), die heel duidelijk stelt dat 100 procent verwerking van varkensmest zowel technisch als economisch niet als een beste beschikbare technologie (BBT) naar voren kan worden geschoven. Dan zijn er de knelpunten in verband met de financiering. De banken staan nog altijd zeer sceptisch tegenover financiering van mestverwerkingsprojecten, vooral op bedrijfsniveau. Dat de looptijd van de vergunning van het mestverwerkingsproject gekoppeld wordt aan die van het bedrijf, draagt zeker tot dat scepticisme bij. Bedrijven met een vergunning voor mestverwerking met een looptijd die beperkt is tot 2 jaar, zijn de facto uitgesloten van financiering. Er zijn ook problemen met de afzet van de eindproducten. De sector vraagt een opening te creëren, op zijn minst voor de afzet van stabiele eindproducten naar Wallonië. Ook de BBT-studie beveelt de Vlaamse regering aan alle mogelijke kanalen aan te wenden om die afzet mogelijk te maken. Wat de afzet van de dunne fractie betreft, worden er vooral problemen gesignaleerd met betrekking tot de huidige regelingen van het transport op lange afstand (LAT) en de emissiearme aanwending.

6 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 6 Ook het verkrijgen van een ontheffing is een probleem, vooral dan voor die producten die een compostering hebben doorgemaakt. Er worden heel wat vragen gesteld rond de criteria die gebruikt moeten worden om de stabiliteit van de eindproducten te toetsen. Er is tot slot nood aan het stimuleren van export en wat dat betreft, verwijst men naar Vlaamse overheidsdiensten als Export Vlaanderen. Steunmaatregelen voor mestverwerking zijn in Vlaanderen niet mogelijk. In dat verband wordt verwezen naar het principe de vervuiler betaalt. In Nederland zijn er echter wel fiscale maatregelen mogelijk en in Frankrijk krijgen veehouders, die een beroep doen op gecertificeerde mestverwerkingsinstallaties, een belangrijke steun via de drinkwatermaatschappijen. Ook de BTW-regelgeving is een knelpunt : waar de andere landbouwdiensten belast worden met 6 procent BTW, geldt voor mestverwerking een regime van 21 procent. Er is ook nog de superheffing op het mestoverschot, die dit jaar haar maximumniveau zal bereiken. Voor vele projecten wordt die als contraproductief aangevoeld. Omdat mestverwerking slechts in een periode van één jaar tot enkele jaren kan worden gerealiseerd, staan de initiatiefnemers voor dubbele kosten : ze investeren in het mestverwerkingsproject en betalen tegelijkertijd de superheffing. Ik wil ook een aantal trends in de nieuwe aanvragen aangeven, wat betreft varkens- en pluimveemest. In nieuwe projecten wordt steeds vaker gekozen voor het scheiden met verwerking van de dikke fractie of het scheiden met verwerking van de dikke fractie en behandeling van de dunne fractie tot verdunde meststof. Er is ook een verhoogde interesse voor de anaërobe covergisting als eerste stap in het volledige mestverwerkingstraject en voor het drogen met stallucht. Er blijft verder ook interesse voor grootschalige projecten, die echter een realisatietermijn van enkele jaren vergen en die ten vroegste in operationeel zullen zijn. Voor pluimveemest zijn er vooral aanvragen waarbij men wil drogen of composteren. Waar moeten we naartoe? De volgende tabel toont de verwerkingsplicht in Op basis van cijfers van de Mestbank werd de minimale verwerkingsplicht op Vlaams en provinciaal niveau berekend voor varkens- en pluimveemest. In het Vlaanderen zou ongeveer 2,4 miljoen ton varkensmest en ton pluimveemest moeten worden verwerkt. Op provinciaal niveau vinden we de grootste hoeveelheden te verwerken varkensmest terug in West-Vlaanderen (1,3 miljoen ton), gevolgd door Antwerpen ( ton) en Oost-Vlaanderen ( ton). Ook voor pluimveemest vinden we de grootste cijfers terug in de provincie West-Vlaanderen ( ton), gevolgd door Antwerpen ( ton) en Oost-Vlaanderen ( ton). Wat is er nodig? Op basis van de gegeven cijfers over de vergunde en de operationele capaciteit en de verwerkingsplicht in 2003, kunnen we besluiten dat voor pluimveemest de vergunde capaciteit volstaat. Voor varkensmest daarentegen is dringend nood aan bijkomende capaciteit en dan vooral operationele verwerkingscapaciteit. Voor varkensmest is immers 1,6 miljoen ton verwerkingscapaciteit vergund maar is er slechts een zeer beperkte operationele capaciteit. Besluiten Uit de cijfers over de vergunde verwerkingscapaciteit blijkt dat de sector initiatief neemt. Voor varkensmest is er de laatste drie jaar duidelijk een zeer sterke toename van de vergunde capaciteit. De randvoorwaarden zijn zeer streng. Dat blijkt niet alleen uit de enquête maar ook uit contacten met de verdelers van systemen die ook in andere sectoren actief zijn. Er kunnen ook vragen worden gesteld bij de economische en technische haalbaarheid van de 100% verwerkingsplicht voor varkensmest. Dat blijkt niet alleen uit de enquête, maar wordt ook gestaafd door de recente BBT-studie. Bepaalde knelpunten kunnen door bijsturing van het wettelijk kader worden opgelost, bijvoorbeeld door een aanpassing van het mestdecreet, voor wat de afzet van de dunne fractie betreft, of door een aanpassing van Vlarem wat de vereenvoudigde procedure voor een bedrijfsmatige mestverwerkingsinstallatie betreft. Tot slot is er zeker vraag naar een stimulans voor de afzet van de eindproducten buiten Vlaanderen. De heer François Stuyckens, voorzitter Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking en hoofd van de afdeling Mestbank : De uiteenzetting die u heeft gehoord, wordt zowel gedragen door de Mestbank

7 7 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 als door het Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking, waarin naast het Vlaamse Gewest, ook de provincies en de sector zijn vertegenwoordigd. De Mestbank wordt dagelijks geconfronteerd met de knelpunten inzake mestverwerking. Daarom enkele bijkomende bemerkingen. In het kader van de grootschalige mestverwerkingsprojecten wordt de landbouwers nu gevraagd om contracten van lange duur, tien jaar tot langer, te ondertekenen. De sector kent momenteel echter weinig bedrijfszekerheid en wordt voortdurend geconfronteerd met een wisselende wetgeving, wat het moeilijk maakt om toekomstgericht te werken. Ook de instapkost is relatief hoog. Naast de kosten moeten de bedrijven nu ook de superheffing betalen, waardoor er een aantal in een moeilijke positie komen. In de verwerkingscontracten is ook altijd een indexeringsclausule opgenomen. De veehouders zelf zien echter hun inkomen voortdurend dalen en de kosten stijgen. Deze situatie zorgt voor twijfels en spanning in de sector. Er wordt vaak gesuggereerd dat ook de veevoederfabrikanten zouden moeten investeren in projecten. Bij de veehouders is er echter de angst om in de integratie te worden betrokken. Ze vrezen dat ze gedwongen zullen worden in de toekomst ook voeders af te nemen. Minister Vera Dua : Ik dank de mensen van het VCM voor het geleverde werk. Het VCM is immers de draaischijf van alles wat er gebeurt rond mestverwerking. De initiatiefnemers kunnen voor vragen terecht bij het VCM, die via de task force Mestverwerking bij ons de problemen kan aankaarten. De uiteenzetting van mevrouw Van Rompu illustreert dat we op een belangrijk scharnierpunt staan. Het aantal vergunningen voor mestverwerking is sterk gestegen, maar de mestverwerkingsbedrijven zijn nog niet operationeel. Een operationalisering vergt inderdaad tijd, maar anderzijds merk ik bij de initiatiefnemers ook een zekere aarzeling. De landbouwers sluiten onvoldoende contracten af. Ze denken dat er misschien toch nog iets zal gebeuren waardoor de mestverwerking niet echt nodig zal zijn. Vele veehouders zijn ook bang om zich contractueel te verbinden aan een mestverwerker die achteraf misschien duurder uitvalt. Misschien moeten we met de initiatiefnemers een overeenkomst afsluiten zodat ze niet aarzelen om te bouwen. In elk geval wordt 2003 het jaar van de flessenhals. Het mesttransport per boot naar Rusland, dat nu zou vertrekken, kan misschien voor een tijdje soelaas brengen. Zoals uit de uiteenzetting blijkt, is de eerste verwerking van mest duidelijk geen probleem. De vraag is waar het product kan worden afgezet. De afzetmogelijkheden in Wallonië zijn geblokkeerd. Er zullen door de betrokkenen nog wel initiatieven worden genomen om deze beslissing juridisch te betwisten. Als we natuurlijk een alternatief hebben voor export naar Wallonië, heeft het weinig zin daar verder nog veel energie in te steken. Transporten zoals die naar Rusland zijn hoe dan ook een tijdelijke oplossing. Op lange termijn is er geen zekerheid dat die transporten kunnen blijven doorgaan, bijvoorbeeld als er hier varkenspest uitbreekt. Bijgevolg moet er ook eindverwerking zijn. Over de technische punten moeten we wellicht nog verder discussiëren. De wijziging van de procedure voor de zogenaamde "kleine verandering" werd verwerkt in de Vlarem-wijziging voor ammoniakemissiemaatregelen. We dachten dat dit een snellere werkwijze was. Dat bleek echter een misrekening. Hoe dan ook zal de Vlaamse regering binnen enkele weken hierover een beslissing nemen. De voorwaarden voor mestverwerking worden op 4 februari 2003 besproken door de task force Mestverwerking. We gaan uit van de Vlarem-normen die tijdens de vorige legislatuur werden aanvaard en die toen werden gespiegeld aan de normen voor waterzuivering. We moeten daar voorzichtig mee omspringen, omdat het niet de bedoeling kan zijn de milieuproblemen te verplaatsen. Eventueel kunnen er, in samenspraak met de Milieu-inspectie, nog wijzigingen worden doorgevoerd. In het ontwerp van mestdecreet dat morgen door de Vlaamse regering wordt goedgekeurd, zit een vorm van substitutie. Bedrijven zouden de 100 procent verwerkingsplicht ook kunnen realiseren in combinatie met andere veehouders. Voor de verwerking van bedrijfseigen mest samen met een bepaalde hoeveelheid andere mest, heb ik al enkele keren een afwijking toegestaan bij de toekenning van een milieuvergunning, maar dat baat natuurlijk niet als daarna dan toch de bouwvergunning wordt geweigerd. We zullen daarover verder overleg plegen, maar we mogen ook niet vergeten dat mestverwerking eigenlijk een nieuwe tak in de afvalverwerking is. Op lokaal vlak is er noch bij de bevolking, noch bij de verantwoordelijke politici veel enthousiasme voor

8 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 8 de inplanting van een mestverwerkingsinstallatie in hun achtertuin. Sommige gemeentebesturen geven dan ook een negatief advies. De tegenstand is nu echter minder groot dan enkele jaren geleden. Men begint te beseffen dat verwerking noodzakelijk is om de mestproblematiek op te lossen. Het kader waarbinnen de mestverwerkingsinstallaties kunnen functioneren, is vastgelegd. Uit de sector heb ik duidelijke signalen opgevangen dat de mestverwerking niet zal lukken indien men de superheffing nu afschaft. We kunnen wel proberen om van de superheffing een belonend instrument te maken, door bijvoorbeeld een deel ervan terug te betalen bij voldoende mestverwerking volgend jaar. Het instrument van de superheffing is echt nodig om de mestverwerking te doen slagen. We moeten het misschien creatief hanteren zodat het een bijkomende stimulans wordt. Indien nu het signaal wordt gegeven dat men alles op zijn beloop laat, dan zal het nog moeilijker zijn om landbouwers ertoe aan te zetten om verbintenissen aan te gaan inzake mestverwerking. II. VRAGEN EN OPMERKINGEN VAN DE LEDEN De heer Jacques Timmermans, voorzitter : Tijdens het bezoek van de commissie aan twee landbouwbedrijven met twee verschillende soorten mestverwerkingssystemen, hebben we een aantal praktische opmerkingen al gehoord. We hebben ook van de landbouwers vernomen dat de superheffing niet mag worden afgeschaft, omdat dat een stimulans is om initiatieven te nemen. De commissie zal later de politieke discussie daarover voeren. De heer Jacky Maes : Is het vervoer van mest per boot naar Rusland een eenmalig initiatief? Bestaat er een kans dat het initiatief wordt uitgebreid? Zijn er bijkomende elementen die het systeem op de helling zetten? Om een boot te vullen moeten 80 tot 90 vrachtwagens door het toeristische gedeelte van de stad naar de haven denderen. Zal dit in de toekomst regelmatig gebeuren? Is er daarover nagedacht? Minister Vera Dua : Het transport is geregeld op het technische en het controlevlak, zoals ik ook reeds heb geantwoord op een vraag om uitleg van mevrouw Van den Eynde (Hand. Vl. Parl , nr. C99). Ik wijs erop dat als Biopower naar Oostende komt, er ook een transport van mest is. Dat neemt niet weg dat we met deze opmerking rekening moeten houden. Maar als mestverwerking het uitgangspunt is, heeft men sowieso een end-ofthe-pipe-oplossing met alle nadelen vandien. Bij het aanvaarden van deze oplossing, moet men de randvoorwaarden erbij nemen. Het alternatief is een afbouw van de landbouw- en veeteeltsector. De vertegenwoordigers van het VCM kunnen misschien beter de toekomstperspectieven van de transporten weergeven en een objectieve evaluatie maken. De heer Jef Van Looy : Ik heb de indruk dat de te verwerken hoeveelheden ton varkensmest en ton kippenmest al jaren dezelfde zijn. Zijn er op basis van de reële productie van 2001 geen recentere en meer reële cijfers van de te verwerken hoeveelheid? Het VCM heeft een enquête gedaan onder de mestverwerkers. Is het niet nodig om ook eens de landbouwers te ondervragen? Verder is de vraag wat volgens het VCM aan het Mestdecreet zou moeten worden gewijzigd om de mestverwerking optimaal te laten verlopen. Mevrouw Isabel Vertriest : Er is blijkbaar een groot gebrek aan operationale capaciteit. Is er een timing wanneer de vergunde capaciteit operationeel zou worden? Het grootste probleem is blijkbaar niet het krijgen van een vergunning, maar wel het operationeel maken van de installaties. De heer Jos De Meyer : Ik wil de sprekers danken voor hun interessante inleiding. Het zou nuttig zijn dat aan het verslag wordt toegevoegd welke steunmaatregelen er in het buitenland (Nederland en Frankrijk) worden genomen voor mestverwerking. Ik wil nu niet de politieke discussie voeren, maar ik had ook graag meer uitleg van het VCM gekregen over de opmerkingen die ze te horen kregen over de superheffing. Die lijken te bevestigen dat een frank maar één keer kan worden uitgegeven : ofwel om te investeren, ofwel om de heffing te betalen. Mevrouw Gisèle Gardeyn-Debever : Ik wil gewoon nog eens benadrukken dat er in de sector enorm veel inspanningen worden gedaan. Op een opendeurdag van een installatie van Bio Armor in Poelkapelle waren ongeveer duizend mensen aanwezig. Daar wordt met een waterzuivering ter plaatse de dunne fractie zonder geurhinder verwerkt. Er zijn in België al twee voorbeelden van dergelijke installaties, en 55 in Frankrijk.

9 9 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 Minister Vera Dua : Wat de steunmaatregelen betreft, heb ik al initiatieven genomen inzake het BTW-probleem. De BTW-voet is echter geen Vlaamse bevoegdheid. In Frankrijk zijn er regelingen waarbij de drinkwatermaatschappijen steun geven en dus niet de overheid. De vraag is of er geen overeenkomst moet komen tussen de drinkwatermaatschappijen en de landbouwers om op die manier een compensatie mogelijk te maken. De discussie over steun is een moeilijke discussie omdat er zeer weinig speelruimte is. De VLIF-reglementering wordt momenteel herbekeken. Er wordt onder meer opgenomen dat er meer subsidies kunnen worden gegeven als een landbouwer aanpassingen doet aan een stal voor mestverwerking. Dat is nog iets anders dan het subsidiëren van een mestverwerkingsinstallatie, wat veel moeilijker ligt. We hebben ook contacten met de Europese Investeringsbank, die leningen geeft onder gunstige voorwaarden. De klassieke banken aarzelen om voor mestverwerkingsinitiatieven leningen te geven, maar de Europese Investeringsbank betoont nu een specifieke interesse voor mestverwerking. Ten slotte dient er veel meer promotie te gebeuren door middel van Export Vlaanderen. Ik zal minister Gabriëls daar nog eens op wijzen. De heer François Stuyckens, VCM en Mestbank : De ton die nu naar Rusland wordt uitgevoerd is ten aanzien van de 2,4 miljoen ton te verwerken varkensmest slechts een druppel op een hete plaat. Eerdaags zal het transport vanuit Oostende vertrekken. Van elke vrachtwagen die er aangeleverd is, zijn de nodige stalen genomen om na te gaan of de mest voldoet aan de voorwaarden gesteld door het land van bestemming. Het transport is in overeenkomst met het verdrag van Bazel en de bepalingen over het overbrengen van afvalstoffen buiten de Europese Unie. Verder zijn alle nodige attesten, onder meer van de diergeneeskundige inspectie, beschikbaar. Bij het begin van de onderhandelingen met de Oostendse haven rees de vraag of er geen geurhinder zou zijn in de haven. De havenkapitein stelt nu vast dat in de haven heel wat producten los op de kade worden gestapeld, die heel wat giftiger zijn dan mest. De hoeveelheid mest die nu wordt uitgevoerd, kan nog worden verhoogd als de Russische landbouwer het nut ervan ondervindt. Minister Vera Dua : De Vereniging van Varkenshouders (VEVA) heeft meegedeeld dat het een contract heeft voor de export van ton dikke fractie, wat overeenstemt met ongeveer ton mest. Het is belangrijk om na te gaan of er effectief een perspectief is om ton uit te voeren, wat toch een significante hoeveelheid is. De heer François Stuyckens : Alles hangt af van de reacties van de Russische landbouwers op deze eerste proef. Als er nuttige resultaten zijn op het veld, zullen die vragende partij worden voor meer mest. De heer Jos De Meyer : Hoeveel betekent ton aan varkensproductie op jaarbasis? De heer François Stuyckens : Het betreft de productie van ongeveer kg P 2 O 5 en kg N, zijnde ongeveer varkensplaatsen. De heer François Stuyckens : Zo lang het decreet niet wijzigt, zullen de cijfers over de te verwerken hoeveelheden gelijk blijven. Er verandert immers niets aan de verplichtingen van de bedrijven. Het gaat om bedrijven die onderworpen blijven aan de mestverwerkingplicht. Dat zijn voornamelijk grote, niet-grondgebonden bedrijven. De heer Jef Van Looy : Ik vind het vreemd dat enkel een wijziging van de wet invloed kan hebben op de cijfers. De productie varieert toch. Vooral de bedrijven die juist boven de grens van de verwerkingsplicht zitten, zullen proberen om iets minder te produceren zodat ze onder de norm blijven. Het betreft dus verouderde cijfers en ik zou graag exacte gegevens hebben. Minister Vera Dua : Er zijn minder dieren en ik ging er vanuit dat dat een invloed zou hebben op de cijfers. Ik kijk dus ook uit naar exacte cijfers. De opkoopregeling manifesteert zich nog niet in de cijfers, maar nu al is duidelijk dat de invloed daarvan beperkt zal blijven. Vaak gaat het immers niet over de grote mestverwerkingsplichtige bedrijven. Ik geloof wel dat de mestproductie kan beperkt worden omdat bepaalde producenten juist onder de norm willen blijven en zo hun verwerkingsplicht willen ontlopen. Dat kan inderdaad een effect hebben op de cijfers. Daarom zijn correcte cijfers noodzakelijk.

10 Stuk 1569 ( ) Nr De heer Jef Van Looy : Ik begrijp nu de opmerking van de heer Stuyckens over een wijziging van het decreet. De categorieën zijn gemaakt op basis van de aangifte Het bedrijf dat toen meer dan 15 ton produceerde blijft in die categorie zitten, ook al produceert het minder. Mevrouw Katrien Van Rompu : De enquête van de VCM was gericht naar de bedrijven die een vergunning hebben om mest te verwerken, vaak zijn dat individuele landbouwers, maar ook coöperatieven of mengvoederfabrikanten. We hebben dus niet de promotors van mestverwerkingssystemen, maar de vergunninghouders bevraagd. Het betreft een momentopname van juni Het is allicht nuttig om dit jaar opnieuw een enquête doen. Uit de enquête blijkt dat de bedrijven een goede inschatting konden maken over de evolutie van de operationele capaciteit van pluimveemest en kalvergier. De operationele capaciteit voor pluimveemest werd geschat op ton midden 2003, voor kalvergier op ton, dus een verdubbeling. Een belangrijke vaststelling was dat de projecten voor de verwerking van varkensmest in 90 procent van de gevallen de evolutie van hun operationele capaciteit niet konden voorspellen. We beschikken over informatie over de steunmaatregelen in de ons omringende landen. In Nederland gaat het over fiscale steunmaatregelen : in de VAMIL- en MIA-lijsten (aanwijzingen voor afschrijving en aftrek van milieu-investeringen) zijn ook de mestverwerkingssystemen opgenomen. De veehouder in Frankrijk betaalt een heffing aan de drinkwatermaatschappij. Als de veehouder gebruik maakt van door hen gecertificeerde systemen, komt hij in aanmerking voor een compensatie. voor verbranding van mest op bedrijfsniveau is dat er volgens Vlarem een continue dioxinebemonstering moet gebeuren. Daarop zal een afwijking aangevraagd worden. Het gaat over een bedrijf in Torhout en er is ook een vergunning aangevraagd voor een bedrijf in Arendonk. De heer Jef Van Looy : Het probleem zou volgens mijn informatie een te geringe capaciteit zijn. Mevrouw Katrien Van Rompu : Ik heb begrepen dat enkel de metingen een probleem vormen. Volgens mijn informatie is de installatie momenteel enkel operationeel in functie van de metingen die moeten gebeuren. De heer François Stuyckens : Geen enkele installatie werkt vandaag perfect, ook niet in de pluimveesector. De landbouwers willen wel installaties bouwen, maar hebben angst voor mislukkingen. Een totale verwerking impliceert dat er geen technische moeilijkheden meer zijn en dan nog is er een enorme stijging van de kosten. Er moet een evenwicht gevonden worden tussen wat moet worden verwerkt en wat technisch mogelijk is. Mevrouw Gardeyn-Debever : Kunnen proefprojecten met terugwerkende kracht door het VLIF gesubsidieerd worden? Minister Vera Dua : In het regeerakkoord staat daarover een duidelijke afspraak. We onderzoeken nu de mogelijkheid om toch subsidies vanuit het VLIF toe te kennen. Ik denk dat daarover een consensus kan worden bereikt. Ik zal de commissie informeren over de wijzigingen die we gaan doorvoeren via een omzendbrief. Zowel klein- als grootschalige mestverwerkinginstallaties hebben een aantal jaren nodig om operationeel te zijn. In afwachting moeten de landbouwers de superheffing betalen. Dat maakt het voor de sector financieel niet haalbaar. Zoals u opmerkt, kan elke frank maar één keer worden uitgegeven. De heer Jef Van Looy : Wat zou u wijzigen in het Mestdecreet? Eén van de verwerkingsinstallaties die de commissie bezocht in West-Vlaanderen wordt geconfronteerd met een aantal problemen, onder meer een te geringe capaciteit. Weet de spreker daar iets meer over? Mevrouw Katrien Van Rompu : Eén van de grote problemen voor de installaties die ontworpen zijn De verslaggever, Jacky MAES De voorzitter, Jacques TIMMERMANS

11 BIJLAGE 11 Stuk 1569 ( ) Nr. 1

12 Stuk 1569 ( ) Nr Mestverwerking in Vlaanderen: een stand van zaken Brussel, 23 januari 2003 Katrien Van Rompu VCM Inhoud Een antwoord op vier vragen Van waar komen we? Waar staan we? stand van zaken enquête: operationele capaciteit - knelpunten trends Waar moeten we naar toe? Wat is er nog nodig? Besluiten

13 13 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 Van waar komen we? Vergunde capaciteit varkensmest ton/jaar jan/99 mei/99 sep/99 jan/00 mei/00 sep/00 jan/01 mei/01 sep/01 jan/02 mei/02 sep/02 tijd Van waar komen we? Vergunde capaciteit dif varkensmest ton/jaar jan/99 mei/99 sep/99 jan/00 mei/00 sep/00 jan/01 mei/01 sep/01 jan/02 mei/02 sep/02 tijd

14 Stuk 1569 ( ) Nr Van waar komen we? Vergunde capaciteit pluimveemest ton/jaar jan/99 mei/99 sep/99 jan/00 mei/00 sep/00 jan/01 mei/01 sep/01 jan/02 mei/02 sep/02 tijd Van waar komen we? sterke toename van vergunde capaciteit voor varkensmest x 7,5 voor pluimveemest x 1,5 landbouwers, coöperatieven, mengvoederfabrikanten, nemen initiatief

15 15 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 Waar staan we? stand van zaken van milieuvergunningen december 2002 Provincie Varken Pluimvee (ton) (ton dif) (ton) Antwerpen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaanderen Waar staan we? enquête :operationele capaciteit eind 2002 varkensmest verwerking dikke + dunne fractie: ton verwerking dunne fractie: min ton verwerking dikke fractie: min ton pluimveemest verwerking ton

16 Stuk 1569 ( ) Nr Waar staan we? enquête : knelpunten milieuvergunning koppeling aan looptijd vergunning bedrijf bijzondere voorwaarden (metingen, analyses, massabalans, ) mededeling kleine verandering bouwvergunning technisch bedrijfseigen mest en mest van derden 100 % verwerking (ook in BBT-studie vermeld!!) financiering Waar staan we? enquête : knelpunten banken staan sceptisch koppeling aan looptijd vergunning bedrijf afzet eindprodukten Wallonie afzet dunne fractie: Lat, emissiearm ontheffing stimuleren van export steunmaatregelen geen steun zoals in Nl, F,

17 17 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 BTW Waar staan we? enquête : knelpunten 21 % versus 6 % superheffing timing realisatie projecten Waar staan we? trends varkensmest scheiden met verwerking dikke fractie scheiden met verwerken dikke fractie en behandelen dunne fractie anaërobe covergisting mest als eerste stap drogen met stallucht grootschalige projecten (realisatietermijn!!!) pluimveemest drogen komposteren

18 Stuk 1569 ( ) Nr Waar moeten we naar toe? Verwerkingsplicht in 2003 Provincie Varken (ton) Pluimvee (ton) Antwerpen Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Limburg Vlaanderen Wat is er nog nodig? pluimveemest : vergunde capaciteit volstaat varkensmest: bijkomende én operationele verwerkingscapaciteit noodzakelijk

19 19 Stuk 1569 ( ) Nr. 1 Besluiten sector neemt initiatief randvoorwaarden zijn zeer streng economische en technische haalbaarheid 100 % verwerking? bepaalde knelpunten kunnen door bijsturing wettelijk kader opgelost worden stimulans voor afzet voor eindprodukten