De wilgenteendam. Context. Het project PROSENSOLS. Contactgegevens. Een plantaardige erosiemaatregel. In deze folder : Pagina 12

Transcriptie

1 Contactgegevens Pagina 12 Een plantaardige erosiemaatregel Hiel Marie-Pierre Croix du Sud 2, bte L Louvain-la-Neuve telefoon : fax : marie-pierre.hiel@uclouvain.be Bielders Charles Croix du Sud 2, bte L Louvain-la-Neuve Context Bezoek onze website charles.bielders@uclouvain.be Europese Unie Europees fonds voor Regionale ontwikkeling Interreg doet grenzen vervagen Het project PROSENSOLS Verdichting, erosie, verlies aan organische stof en biodiversiteit vormen een bedreiging voor landbouwbodems. Deze verschillende degradatievormen kunnen het productiepotentieel van de percelen beïnvloeden, maar kunnen eve- neens directe en indirecte gevolgen hebben op het welzijn van de bevolking. Het project PROSENSOLS biedt concrete oplossingen aan landbouwers die geïnteresseerd zijn in het behoud en het verbeteren van hun bodem. Bronnen : - Chambre d Agriculture du Nord-Pas de Calais - Chambre d Agriculture de Seine-Maritime Watererosie treft voornamelijk bewerkte percelen. Ondanks de inspanningen die gedaan worden om de bodem heel het jaar rond bedekt te houden zijn er nog altijd periodes dat de percelen gevoeliger zijn. Dit is het geval tussen twee teelten in, maar ook in het begin van een teeltcyclus (vooral bij rijenteelten zoals aardappelen, bieten, maïs, wortelen,...). Tijdens deze kwetsbare periodes kan neerslag modderstromen veroorzaken die zich onderaan het perceel verzamelen. In het kader van het Interreg IV-project PROSENSOLS werden, steu- In deze folder : 2 Locatie 3 Soort dam 5 Aanleg 6 Onderhoud 8 Kosten voor de aanleg 9 Het project PROSENSOLS 12 nend op de ervaring van de Chambre d Agriculture du Nord-Pas de Calais, en de Université catholique de Louvain, vijf men geplaatst in Ecaussinnes en Frasnes-lez-Anvaing om zo de impact van deze maatregel na te gaan. De ervaringen kunnen gebruikt worden door landbouwers of gemeenten om problemen met modderstromen aan de rand van landbouwpercelen te beperken. Deze folder is een samenvatting over men en behandeld de aanleg, kostprijs en het nut van deze maatregel die nieuw getest is in Wallonië

2 Pagina 2 Pagina 11 Wat is een? is een plantaardige erosiemaatregel en bestaat uit takkenbundels die tussen twee rijen palen gelegd worden. De lengte van de varieert, afhankelijk van de aanwezige problemen, van 5 m tot 25 m met een breedte van 30 tot 50 cm. Deze maatregel belemmerd de afstroming. De bodemdeeltjes worden stroomopwaarts van de Een talud in combinatie met een kan gebruikt worden bij grote problemen tegengehouden terwijl het water doorheen de takkenbundels kan vloeien. De kan dus als een vegetatieve filter beschouwd worden. De maatregel heeft een duurzaam karakter en kan perfect in het landschap geïntegreerd worden. Bovendien vereist ze slechts een periodiek onderhoud van twee à drie keer per jaar. Combinatie van een talud naast een in Nord-Pas de Calais Integratie van de in het landschap. Dubbele, april Wilgenteendam met zicht op een woning te Saint-Sauveur (links boven). Wilgenteendam stroomopwaarts van een kruispunt te Saint-Sauveur (rechts boven). Wilgenteendam met zicht op een woning te Ecaussinnes (onderaan). Dubbele, september 2011.

3 Pagina 10 Besluiten en vooruitzichten is een maatregel die in Vlaanderen en Wallonië vrij onbekend is. Het is dus interessant om deze te bestuderen en zo de voordelen te evalueren. Met dit doel voor ogen werden, in kader van het project PROSENSOLS, vijf men aangelegd. blijkt te beantwoorden aan plaatselijke afstromingsproblemen. In het geval van grote periodieke afstromingen moeten andere maatregelen, in combinatie met een, overwogen worden. Dit is het geval op de foto hieronder waar een grasstrook de vooraf gaat. Als de situatie een sterke, lange en dus dure vereist kan een talud aangelegd worden aan beide zijden van de. De dam wordt dan op het laagste punt geplaatst waardoor de modder in de richting van de stroomt en deze filterend optreedt. Pagina 3 Locatie kan op verschillende locaties, in functie van de probleemzones, aangelegd worden. Zo kan de dam op de perceelsgrens geplaatst worden om de afstroming op de nabijgelegen weg of het naastvoor liggende perceel te belemmeren. De dam kan ook in het perceel (of tussen twee buurpercelen), loodrecht op de helling, geplaatst worden om zo ravijnvorming tegen te gaan. NA Een is een natuurlijke, duurzame oplossing die perfect integreerbaar is in het landschap. Wilgenteendam aangelegd in de perceelshoek voor het verhinderen van modder op de openbare weg. In combinatie met een grasstrook kan de kleiner zijn van omvang Wilgenteendam in combinatie met een grasstrook te Ecaussinnes. VOOR NA Wilgenteendam op het perceel voor het verhinderen van ravijnvorming. (Bron : Chambre d Agriculture de Seine-Maritime)

4 Pagina 4 Aanlegkosten Wilgenteendammen in rijen in Nord-Pas de Calais. men werden langs de helling in rijen geplaatst om zo ravijnvorming te verhinderen. Afhankelijk van de situatie kan beslist worden om een «dubbele» te gebruiken. Deze dam situeert zich op de grens van een steile talud en is vooral nuttig indien de talud verstevigd wordt vóór de installatie van de men Dubbele te Saint-Sauveur. De stroomafwaartse zorgt voor het behoud van de talud, tussen beide dammen werden steenbrokken geplaatst om de installatie te verstevigen. Pagina 9 De implementatie van een vraagt een niet te onderschatten investering, maar deze is minimaal in vergelijking met de schade die een modderstroom kan veroorzaken. De Kastanjepalen Een meter afgestorven kost ongeveer 27. onderstaande tabel geeft een prijsraming weer van de kosten voor één meter. De takkenbundels werden als gratis beschouwd vermits deze gerecupereerd worden bij snoeiwerken in de buurt. Schatting van de kosten per lopende meter Materiaal : kastanjepalen 6 /m ijzerdraad en touwen 0,6 /m takkenbundels 0 /m wilgentenen 3 /m Werkuren: 2 werkuren TOTAAL «afgestorven» dam 27 /m «levende» dam 30 /m Recupereren van de takken voor het maken van bundels ± 20 /m Takkenbundels

5 Pagina 8 Onderhoud Een periodiek onderhoud van de is noodzakelijk, de doorlaatbaarheid moet gecontroleerd worden en indien nodig kunnen nieuwe takkenbundels toegevoegd worden. Pagina 5 Soort? worden. Er kunnen twee soorten men («afgestorven» of «levende») onderscheiden worden. In het geval er een «levende» werd gebruikt moet deze jaarlijks gesnoeid worden. Een levende bestaat uit takkenbundels en wilgentenen (of andere houtsoorten die snel wortels vormen). Uiteindelijk zal de een haag vormen. Normaal worden wilgentenen aangeraden voor dit type dam. De sedimentafzetting stroomopwaarts van de dam kan bij de volgende teelt terug ingewerkt Een afgestorven bestaat uit hout dat niet snel wortels vormt. De levensduur van dit soort dam is 2 à 4 jaar. «Dode» te Saint Sauveur Onderspoeling vermijden door steenbrokken De sedimentafzetting stroomopwaarts van de dam kan verwijderd worden door grondbewerking «Levende» in Nord-Pas de Calais

6 Pagina 6 Aanleg 1. Graaf een sleuf van 30 à 50 cm breed met een hoogte van 30 cm. Opbouwstadia van een te Saint-Sauveur : Palen Plaats de palen ( 1,2 à 1,5 m hoog en 10 à 15 cm breed) op 50 cm afstand. De palen kunnen op twee manieren geplaatst worden: ofwel afwisselend, ofwel tegenover elkaar. 3. Plaats een eerste laag takkenbundels (met een lengte van 3 à 4 m en ongeveer 30 cm diameter) in de sleuf. Bedek de randen van de dam met wat aarde zodat er geen gaten zijn tussen de takkenbundels en de bodem, dit om onderstroming te verhinderen. 4. Voeg de overige takkenbun4 dels toe tot op een hoogte van minimum 50 cm. 5. Druk de bundels goed aan en verstevig deze zodat de bundels op de bodem van de komen te liggen (belangrijke fase voor een goede werking van de maatregel). Pagina 7 Het maken van een sleuf 2. De palen afwisselend of tegenover elkaar plaatsen Paal Takkenbundel Plaatsen van de eerste takkenbundels. 4. Wig De takkenbundels bijeen houden door een ijzerdraad. 3. Bedek met aarde voor een goed contact Eerste takkenbundel e Enkel grijke belan : zaken Wig Tweede takkenbundel Om de werkzaamheden goed uit te voeren is het van belang om over voldoende takkenbundels te beschikken. De bundels moeten bestaan uit takken van hout dat relatief lang meegaat. Wilg, beuk en hazelaar zijn vaak gebruikte soorten. Om een homogene bundel te verkrijgen moeten takken van verschillende diameter (maximum 3 cm) in beide richtingen geplaatst worden. Daarnaast is het belangrijk om strakke bundels te maken.