Korte inhoudelijke toelichting op reeds door het IPT ingediende projectvoorstellen inzake de Twentse Innovatieroute

Transcriptie

1 Bijlage 3 Korte inhoudelijke toelichting op reeds door het IPT ingediende projectvoorstellen inzake de Twentse Innovatieroute Inleiding Deze notitie geeft een korte inhoudelijke toelichting per project op de in het investeringsoverzicht IPT opgenomen financieringsaanvragen. Algemeen Dit overzicht bevat de financieringsbehoefte voor de Twentse Innovatieroute voor 2008, die wordt uitgevoerd door het Innovatieplatform Twente (IPT). De aanvragen bestaan uit de door het IPT ingediende projectaanvragen over het vierde kwartaal 2007 en het jaar In totaal worden naar verwachting in 2008 voor in totaal 8,5 mln. aan projecten in uitvoering genomen. De in dit verband te hanteren co-financieringsstructuur werkt als volgt: 1 Het bedrijfsleven neemt het initiatief tot een innovatief project en meldt dit aan bij het IPT. 2 Het IPT beoordeelt deze aan de vastgestelde uitgangspunten en doelstellingen (maximaal voor 50 % subsidiabel en gericht op behoud c.q. uitbreiding van werkgelegenheid) en neemt deze bij akkoordbevinding op in een investeringsprogramma en een jaarschijf. 3 Vervolgens volgt er een beoordeling op mogelijkheden tot co-financiering uit Europese fondsen, door de provincie Overijssel, c.q. Oost NV. 4 Tevens worden projectaanvragen ingediend aangeleverd voor co-financiering door de provincie Overijssel en Regio Twente. In de aangemelde en goedgekeurde projecten wordt hiermee door Regio Twente voor maximaal 12,5 % in de daarvoor te maken kosten bijgedragen (zie het financieringsoverzicht). 5 Aan de beschikbaarstelling van middelen worden voorwaarden gekoppeld over de verantwoording van de bestedingen en de rapportage daarover door de subsidieontvangers. De aanvragen betreffen projecten waarvan het Innovatieplatform Twente (verder te noemen IPT) heeft besloten dat deze op de investeringsagenda dienen te worden geplaatst. Bij het beoordelen van deze projecten is het IPT uitgegaan van de volgende criteria: 1. De mate waarin het project bijdraagt aan één of meer doelen van de Innovatieroute Twente. Deze doelen zijn: - Vergroten concurrentiekracht van Twente. - Versnellen van de innovatieprocessen. - Groei en doorgroei van (startende) bedrijven. - De te verwachten effecten moeten zo concreet mogelijk worden omschreven. 2 De verhouding tussen de verwachte baten zich en de daarvoor te maken kosten, m.a.w. wat is de toegevoegde waarde die wordt gerealiseerd? - Waar zitten de onzekerheden en risico's ten aanzien van zowel de kosten als de baten? - Wat gebeurt er met het project wanneer er geen middelen vanuit het Twents Innovatiefonds beschikbaar worden gesteld? 3 Nationaal 1

2 - Hoe past het project binnen de nationale prioriteitstelling zoals deze tot uitdrukking komt in Pieken in de Delta en het beleid van het Nationale Innovatieplatform? 4 Regionaal - Hoe past het project binnen de sociaaleconomische structuur van de regio Twente? In het bijzonder gaat het daarbij om de verbinding met de kennisinstellingen en de aansluiting met het MKB bedrijfsleven. Deze criteria sluiten goed aan bij de criteria die voor het nieuwe EFRO-programma worden gehanteerd. Alle ingediende projecten voldoen aan de hiervoor genoemde criteria. De volgende, in de bijlage aangegeven aanvragen zijn door het IPT toegelaten tot de programma s, waarvoor thans financieringsvoorstellen worden ingediend. Met deze bijdragen wordt de start van de programma s en projecten van de Twentse Innovatieroute gefinancierd. Daarmee wordt een belangrijke stap in de Innovatieroute gezet, van praten naar doen. De onderliggende individuele projectaanvragen, waarop door uw bestuur, na beoordeling, beschikkingen tot betaling worden afgegeven, voor zover Regio Twente daar in bijdraagt, moeten nog worden ontvangen. Het voorliggende overzicht geeft een gemotiveerde onderbouwing van de in 2008 in uitvoering te nemen projectvoorstellen, vanuit het meerjaren investeringsoverzicht. Aan de provincie Overijssel is door de indieners een bijdrage gevraagd van dezelfde omvang. Op grond van de overgelegde jaarschijven worden u de komende jaren co-financieringsverzoeken voorgelegd. Voor een beoordeling of deze projecten (tevens) in aanmerking (kunnen) komen voor co-financiering uit Europese Fondsen, of dat er mogelijk sprake kan zijn van staatssteun, wordt gebruik gemaakt van de deskundigheid die hiervoor bij de provincie Overijssel, c.q. Oost NV is opgebouwd. De door Regio Twente bij te dragen middelen worden gefinancierd uit het nog in te stellen Regionaal Investeringsfonds IPT. Korte omschrijving van de projecten Algemeen Ieder cluster heeft een clustertrekker. Deze wordt ondersteund door een clustersecretaris (een medewerker van Oost NV). Zij hebben tot taak de onderlinge samenhang in het cluster te organiseren, nieuwe projecten te laten ontwikkelen en om de samenhang tussen de projecten te bewaken. De integrale bewaking van de samenhang tussen de clusters wordt bewaakt door het programmabureau. Cluster Bouw, project Vernieuwend ondernemen in de bouw Gevraagde bijdrage ,- Beoogde banen: ca In het cluster Bouw hebben prominente bouwondernemingen, opdrachtgevers en kennisinstellingen zich verenigd, met als doelstelling de bouwsector in de regio Twente meer vernieuwend, vooruitstrevend en dynamisch te maken. De initiatiefnemers hebben verschillende samenhangende thema s benoemd die in werkplaatsen vorm, inhoud en uitwerking krijgen. De bouwgerichte ondernemingen in het cluster onderkennen dat ze ook kennisondernemingen zijn, die nieuwe technologieën, producten en markten moeten ontwikkelen. Voorsprong verwerven door kennisdeling en samenwerking. Doelstelling is in Oost-Nederland een voorloperpositie te realiseren op het gebied van productontwikkeling, adoptie van nieuwe technologieën en werkwijzen en (inter)nationale faam te verwerven als centrum voor vernieuwing en ondernemerschap in de bouw. Vanuit het cluster zullen alleen projecten worden gestart waarbij meerdere ondernemingen betrokken zijn, die een onderscheidbare focus hebben, en waarbij een duidelijke ambitie is om dit per project door te zetten naar nieuwe business. 2

3 De introductie van nieuwe contractvormen zet de positie van de Twentse bouwbedrijven meer onder druk. De bedrijven worden overgenomen door grote ondernemingen, waardoor de beslissingen buiten de regio worden genomen. Tevens groeit het aantal ZZP-ers. Door deze trend naar bipolariteit in bedrijfsgrootten vinden steeds minder innovatieprocessen in de regio plaats, wat een bedreiging is voor de bovenregionale werkgelegenheid. Bij terugzakken naar het landelijk gemiddelde zijn 3000 à 4000 Twentse banen in de risicozone. Doelstelling van het cluster bouw is deze bovenregionale werkgelegenheid voor de regio te behouden en zelfs te vergroten (met 500 à 1000 banen), door het opbouwen van een innovatievoorsprong. Dit draagt bij aan het behouden van hoger opgeleiden voor de regio en het kenteren van de brain drain. De financiering zal worden ingezet voor de volgende activiteiten: - Definiëring en uitvoering van concrete samenwerkingsprojecten in de 7 reeds geformeerde en actieve werkplaatsen. - Kennisdisseminatiebijeenkomsten; - Het uitwerken van entiteit en structuur zodat snel veel nieuwe bedrijven aan kunnen sluiten; - Het opstarten van nieuwe werkplaatsen; - Het leggen van een relatie met andere clusters binnen het IPT. Cluster Gezondheidszorg, project Virtual patient Gevraagde bijdrage ,- Deze projectaanvraag betreft de ontwikkeling van een zeer geavanceerd 3D-simulatiemodel van de mens Virtual Patient - voor kennis- en vaardigheidsonderwijs voor de verpleegkundige- en (para-) medische opleidingen en beroepen. Vaardigheidsonderwijs dient in toenemende mate buiten de klinische situatie te worden gegeven, vanwege de daar afnemende beschikbaarheid van zowel patiënten als docenten. Geprotocolleerd vaardigheidsonderwijs verbetert niet alleen de kwaliteit van onderwijs en opleiding, maar heeft ook een positief effect op de kwaliteit van de gezondheidszorg. De Virtual Patient biedt hiernaast in de toekomst ook de mogelijkheid diagnostische en therapeutische interventies voor te bereiden en te oefenen. Dit verhoogt de kwaliteit van de ingreep, leidt tot kortere operatieduur en een meer efficiënt gebruik van operatiecapaciteit en apparatuur. De gebruikelijke laboratoria voor vaardigheidsonderwijs maken gebruik van bestaande, in de praktijk gebruikte apparatuur, maar ook van modellen en van computersimulaties van anatomische structuren en lichaamsfuncties, zonder dat deze in een geïntegreerd verband zijn gebracht. Hierbij ontbreekt als regel ook een geprotocolleerd en gevalideerd onderwijsprogramma, waardoor het effect van het onderwijs niet alleen niet meetbaar is, maar vrijwel zeker ook niet optimaal is. Bij de afdeling Technische Geneeskunde van de Universiteit Twente is een zeer volledig uitgerust Skillslaboratorium in opbouw ten behoeve van onderwijs en opleiding in de (para)medische en verpleegkundige disciplines voor het oefenen en toetsen van belangrijke instrumentele ingrepen voor diagnostiek en behandeling, maar ook ten behoeve van technisch geneeskundig onderzoek. Het Virtual Patient 3-D simulatiemodel zal daarin worden geïntegreerd. Met het 3D-simulatiemodel Virtual Patient zal het Skillslaboratorium Technische Geneeskunde het leidende vaardigheidslaboratorium in Nederland zijn. De economische opbrengt voor de regio wordt op termijn gegenereerd door de inzet bij na- en bijscholingsonderwijs, door de ontwikkeling van software en medical devices voor diagnostiek en behandeling en door het gebruik als test- en demonstratieomgeving door apparatuurontwikkelaars. Dit is nog niet gekwantificeerd in een aantal arbeidsplaatsen. De financiering zal worden ingezet voor het aantrekken van deskundigheid om de inhoudelijke (ontwikkeling software en devices) en facilitaire processen (projectleiding en -management) te starten. Deze deskundigheid is noodzakelijk om het project van start te laten gaan en nieuwe deelprojecten te ontwikkelen. 3

4 Cluster Gezondheidszorg, project ZorgXcel Gevraagde bijdrage ,- Beoogde banen: ca. 180 Door demografische ontwikkelingen zal een sterke stijging in de zorgvraag ontstaan. Met de huidige inrichting van de zorgsector is deze stijging niet op te vangen (noch met arbeid, noch financieel) en zijn wijzigingen in de huidige inrichting noodzakelijk en urgent. Het project ZorgXcel draagt bij aan oplossingen voor deze problematiek door optimalisaties en verbeteringen in zorgprocessen, waardoor een transitie naar de volgende fase in het zorgproces of de zorgketen kan worden uitgesteld (in geval van chronische ziekten), dan wel kan worden versneld (in geval van herstel na acute ziekte). De verbeteringen zijn veelal combinaties van nieuwe producten, nieuwe technologieën en optimalisaties in processen. Binnen ZorgXcel wordt integraal samengewerkt door de zorgsector (incl. zorgverzekeraars), medische ontwerp- en productontwikkeling (zowel bedrijven als kennisinstellingen) en onderwijs, met als doelstelling een geteste en implementeerbare oplossing. Bij het starten van een project is het essentieel, dat vooraf duidelijkheid bestaat over opdrachtgever, launching customer(s) en de business case. Op deze manier levert een innovatietraject een implementeerbaar product / dienst, met een aanvaardbaar niveau van onzekerheden en risico s. Verbeterscenario s in de zorg worden methodisch geïdentificeerd, en product- en procesinnovaties worden ontwikkeld, getoetst en geïmplementeerd in samenwerking met de zorgsector, zodat de opgedane kennis en ervaring wordt gedeeld en overgedragen aan zorgprofessionals. De focus van de ZorgXcel ligt op Oost-Nederland, waarbij de regio sterk gepositioneerd wordt als dé regio voor succesvolle zorginnovaties. Het totale ZorgXcel-projectenprogramma heeft een looptijd van 3 jaar, waarin 10 projecten worden uitgevoerd. Een project heeft een doorlooptijd van 1 à 2 jaar. Indes BV en Saxion Hogescholen nemen het voortouw in het opzetten van de ZorgXcel-methodiek, met ondersteuning van Oost NV. Voor de afzonderlijke projecten worden specifieke projectteams samengesteld, waarbij meer bedrijven en zorginstellingen betrokken zijn. De eerste ZorgXcelprojecten, met ieder haar eigen launching customers, zijn: - Telemonitoring voor hartfalen (in opdracht van IZIT) - Telemonitoring voor diabetes (in opdracht van IZIT) - Cairlift (in opdracht van Arion) Verwacht wordt dat uitvoering van de ZorgXcel-projecten na 5 jaar zal resulteren in 80 fte structurele arbeidsplaatsen. Deze arbeidsplaatsen ontstaan bij de zorginstellingen, bij partijen die bij de projecten betrokken worden voor productontwikkeling en productie en bij de ZorgXcel-partijen zelf. Daarnaast zullen deze directe arbeidsplaatsen ca. 100 indirecte arbeidsplaatsen opleveren, waardoor de gehele regio profiteert. De financiering zal worden ingezet voor 3 projecten gericht op innovatie van processen producten in de zorg, middels de ZorgXcel-methodiek. Cluster Gezondheidszorg, project Ontwikkeling en uitrol van innovatieve telediensten Gevraagde bijdrage ,- De zorgvisie zoals geformuleerd binnen het cluster geeft aan dat zorg volledig maatschappelijk moet worden geïntegreerd. Dat betekent o.a. dat er een ontwikkeling is om de opname van burgers in een intramurale zorg vorm te voorkomen, dan wel het verblijf daar zo kort mogelijk te houden. Deze vermaatschappelijking van de zorg wordt van overheidswege gestimuleerd met onder meer de invoering van de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning, waarin de verantwoordelijkheid steeds dichter bij de burger zelf komt te liggen. Deze ontwikkeling maakt innovaties op het gebied van zorg en technologie en het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten noodzakelijk. Daarmee is een substantiële groei van de markt voor thuis- en telediensten en bijbehorende producten te verwachten. In de eerste fase van Innotel worden concrete diensten gedefinieerd en uitgevoerd met drie zorginstellingen: Livio in Enschede en Haaksbergen, de Carint Reggeland Groep in Hengelo en de 4

5 Trivium Meulenbelt Groep in Almelo. Onder sturing van deze organisaties worden telediensten uitgerold met aandacht voor wonen en welzijn naast zorg. Dit betekent concreet dat: - In Enschede en Haaksbergen wordt gewerkt aan domotica, zowel voor ouderen als voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel. - In Hengelo de mogelijkheid wordt ontwikkeld om mensen met een chronische ziekte op afstand te monitoren. - In Almelo de nadruk ligt op de ontwikkeling en implementatie van een dienstenkanaal voor een woonzorgcomplex. Deze en alle toekomstige projecten worden geïnitieerd door de (zorg)instellingen, die daarmee als launching customer optreden. Start van elk project ligt bij het maken van een business case. De benodigde infrastructuur naar de aan te sluiten woningen en het platform waarop de diensten draaien wordt gebaseerd op een open systeem oplossing van de Twentse Kabel Holding Group (TKH, Haaksbergen). In 2007 levert Innotel vier concrete producten op: - Minimaal drie producten of diensten die bewezen hebben een bijdrage te kunnen leveren aan - Een open platform dat aan een breed publiek aangeboden kan worden en dat het bedrijfsleven in staat stelt om versneld producten en diensten te ontwikkelen. - Kennis en ervaring zowel waar het gaat om procesinnovatie als om productinnovatie. - Een portfolio aan producten en diensten die na 2007 verder ontwikkeld kunnen worden. De gevraagde middelen worden ingezet voor de opstart van de pilotprojecten Innotel Borne en Innotel Haaksbergen en wordt onder andere gebruikt voor aanschaf van de benodigde hardware. Cluster Gezondheidszorg, project Twentse Academie voor Gezondheidszorg Gevraagde bijdrage ,- Deze aanvraag bevat een projectbeschrijving voor de bundeling van innovatieve kracht van zorg- en kennisinstellingen in de regio Twente. De initiators, Medisch Spectrum Twente en Saxion Hogescholen nemen het voortouw voor het realiseren van de Twentse Academie voor Gezondheidszorg. Deze (virtuele) academie faciliteert vooruitstrevende vormen van netwerksamenwerking tussen zorginstellingen/zorgverleners enerzijds en kennisinstellingen / opleiders anderzijds opdat de patiënt steeds de juiste zorg, op de meest passende locatie, door optimaal gekwalificeerde professionals krijgt. De initiatiefnemers willen hiertoe invulling geven aan het ontwikkelen van een innovatieplan voor de Twentse Academie voor Gezondheidszorg. Het gaat daarbij om twee zaken: het ontwikkelen van een plan en draagvlak daarvoor vinden in het netwerk van zorg- en opleidingspartners. Op de eerste plaats gaat het daarbij om het starten van een verkenning naar niches in zorg die resulteert in concrete aanvragen voor nieuwe opleidingen, dan wel innovatieve wijzigingen in bestaande opleidingscurricula. In de verkenning moet de praktijksituatie vanuit het oogpunt van continue zorg voor de patiënt leidend zijn. Om die reden begint de verkenning met een analyse van nieuwe zorgsituaties die ontstaan vanuit de netwerkbenadering in de gezondheidszorg. Het netwerk in de gezondheidszorg uit zich in verschillende combinaties van care en cure. Matching van nieuwe zorgvragen aan bestaande functies geeft een beeld van de toereikendheid van huidige functies. Van hieruit wordt een koppeling gemaakt naar het huidige opleidingenaanbod, daarmee worden kansen benut tot innovatie van huidige opleidingscurricula. Leemtes die voldoende body hebben, leiden tot opleidingsaanvragen voor nieuwe professionals. Gestart zal worden met de categorie patiënten met een chronische ziekte. In tweede instantie gaat het om het vinden van draagvlak bij collega zorg- en onderwijsinstellingen voor participatie in de Twentse Academie voor Gezondheidszorg. Vragen die daarin om beantwoording vragen hebben o.a. betrekking op reikwijdte wat betreft regio en inzet en samenwerkingsvorm van partners daarin. Bij afronding van de ontwikkelfase levert de projectgroep een innovatieplan waarin de contouren van de inhoud en de samenwerking met partners geschetst wordt. De Twentse Academie voor Gezondheidszorg fungeert als regionale katalysator in innovatie. 5

6 In de regio Twente kan met het oog op veranderingen die voortkomen uit een drempelloos zorgproces versnelling gevonden worden in optimalisering van de aansluiting onderwijs arbeidsmarkt zowel kwantitatief als in kwalitatief opzicht. De financiering zal worden ingezet voor het aanstellen van een projectleider, het inrichten van het gehele project team en de startinventarisatie ten behoeve van de verdere organisatie en realisatie van de Twentse Academie voor Gezondheidszorg. Cluster Gezondheidszorg, project SPIRIT Gevraagde bijdrage: ,- Een lange- tot middellange termijn onderzoeks- en ontwikkel programma met een makelaarsfunctie tussen zorg-, industrie en kennisinstellingen. SPIRIT combineert de biomedische technologie, medische wetenschappen, informatie- en communicatietechnologie, en gedrags- en sociale wetenschappen in een programma met de thema s beweging en mobiliteit, pijn en pijnmanagement en telemedicine. Het programmam moet leiden tot concrete producten en concepten voor het regionaal MKB en internationale deelnemers. Vanwege de oriëntatie op kennisvalorisatie is aansluiting gezocht en gevonden met Kennispark Twente. Het naar de markt brengen van kennis en producten vraagt om specifieke kennis en competenties die regionaal kunnen worden gebundeld. Het is de ambitie van Kennispark Twente om vanuit kennis(-overdracht) nieuwe bedrijvigheid te genereren, waarbij de verbinding tussen wetenschap en bedrijvigheid centraal staat. SPIRIT vormt hierbij de brug naar innovaties in de zorgpraktijk en de exploitatie van de ontwikkelde zorgproducten en -diensten. Het is evident dat naast het grote bedrijfsleven, (Twentse) MKB bedrijven hun functie hebben in het naar de markt brengen van doorbraaktechnologieën. Hierdoor kent SPIRIT een Twentse basis, maar is nadrukkelijk breder georiënteerd. Samenwerking in de Euregio, op nationale en ook internationale schaal is gewenst. SPIRIT kiest daarbij voor tweetal thema s, namelijk klachten aan het bewegingsapparaat en (chronische) pijn. Door deze gebieden te kiezen is SPIRIT verzekerd van de inbreng van verschillende instellingen, maar vooral ook van het MKB. Bovendien is Twente op dit gebied landelijk bekend en gaat het om medische problemen met een buitengewoon hoge incidentie en maatschappelijke relevantie. Spirit biedt voor (startende) ondernemers belangrijke kansen om (door) te groeien. Het programma is gericht op specifieke focusgebieden (mobiliteit, pijn en telemedicine). Binnen deze focusgebieden wordt toegewerkt naar nieuwe productontwikkelingen en productconcepten. Deze activiteiten bieden voor regionale (MKB) ondernemers belangrijke (business) kansen. De financiering zal worden ingezet voor het aanstellen van een projectleider om het plan verder te operationaliseren en SPIRIT als project te organiseren. Deze activiteiten dienen als basis voor het gefundeerd ontwikkelen van de projecten zoals die zullen voortkomen vanuit de visie van SPIRIT Cluster Veiligheid, project ISETI Gevraagde bijdrage: ,- ISETI is een virtueel instituut waar door experimenteren en transformeren veiligheidsproblemen vanuit een gezamenlijke stakeholders benadering worden behandeld. Deze benadering vraagt om een multidisciplinair proces, waarbij het optimum gezocht wordt tussen enerzijds het probleem en anderzijds de mogelijke oplossingen (wet- en regelgeving, organisatie, technologie- en productontwikkeling, marktontwikkeling en verkoop, verwerving, ingebruikname en instandhouding). Met andere woorden, vraag- en aanbodarticulatie vinden synchroon plaats. Daardoor wordt mede voldaan aan de geldende urgentie op veiligheidsgebied, die naast vraagarticulatie vraagt om vraagacceleratie. Iseti wil binnen vijf jaar in Europa de toonaangevende organisatie zijn voor het interdisciplinair ontwikkelen van (virtueel bewezen)concepten voor beleid, systemen en producten voor veiligheidsproblemen in de openbare ruimte en de vitale infrastructuur: a flight simulator for security solutions. 6

7 De focus van ISETI is gericht op het versnellen van de innovatieprocessen bij alle betrokken partijen, (semi)overheid, industrie en kennisinstellingen. Dat wordt bewerkstelligd door vooral te op vraagsturing in te zetten: ISETI zal oplossingen creëren op basis van concrete veiligheidsvragen. Veiligheidsvraagstukken die leven in de (semi) publieke sector zijn het primaire doel van ISETI. Daarmee is bepaald dat de (semi) publieke sector een meervoudig belang heeft, namelijk als cofinancier van de inrichting en instandhouding van ISETI (provincie, regio en netwerkstad Twente), als (mede)opdrachtgever van de veiligheidsprojecten (politie, brandweer, regionale meldkamer, etc.) en als mede deelnemer in de onderzoeksinspanningen (UT, Saxion, Industrie, Technologie Instituten, en anderen). ISETI leidt tot nieuwe bedrijven en bedrijvigheid in de hightech sector met veel toegevoegde waarde en hoogwaardige werkgelegenheid. Om dat extra te faciliteren wordt het ISETI security fund gecreëerd, gericht op het starten van nieuwe ondernemers in het veiligheidsdomein. De gevraagde middelen worden ingezet voor het oprichten van het instituut. Cluster Materials & High Tech systemen, project Innovatief Materialen Platform Twente Gevraagde bijdrage: ,- Het Innovatief Materialen Platform Twente is een niet-commercieel gericht initiatief. Het bestrijkt de jaren De doelstelling van het IMPT is het aanjagen van materiaal innovatie in de regio Twente. Door het IMPT ontstaat een netwerkorganisatie, waarbinnen de volgende activiteiten worden ontplooid: - Het via diverse media presenteren van innovatieve materialen aan creatieve professionals. - Het analyseren van marktbehoeftes wereldwijd. - Het ontsluiten van toekomstige marktbehoeftes van de maakindustrie in Twente. - Het beschikbaar stellen van het materialenexpertise centrum. - Het organiseren van kennisintensieve ontmoetingen tussen de maakindustrie en creatieve professionals. - Het presenteren van bevindingen aan ondernemingen, onderzoek en onderwijsinstellingen. Het IMPT stimuleert de wijze waarop de industrie en kennisinstellingen samenwerken. De deelnemers krijgen kennis voor het ontwikkelen van nieuwe materialen en het succesvol in de markt zetten daarvan. De kennisontwikkeling op het gebied van innovatieve materialen wordt gebundeld door samen te werken met de Universiteit Twente en de hogescholen. Het IMPT slaat een brug tussen enerzijds academische instellingen en anderzijds het bedrijfsleven. Het IMPT wordt aldus een aanjager van innovaties door het MKB in Twente. De financiering zal worden ingezet voor het aanstellen van een platformmanager, het gebruik van het 'Inspiration Centre' en marketingcommunicatie activiteiten. Cluster Materials & High Tech systemen, project MST-fabriek Gevraagde bijdrage: ,- Universiteit Twente neemt met MESA+ een sterke positie in, zowel nationaal als internationaal, in het veld van microsysteem- en nanotechnologie. MESA+ behoort tot de top zes van grootste publieke onderzoeksinstituten van Nederland, MESA+ is trekker van het landelijke NanoNed programma. De kracht van MESA+ zit echter niet alleen in onderzoek, maar juist in de combinatie van deze onderzoekspositie met een aantal factoren, zoals de aanwezigheid en ontwikkeling van state-of-the art cleanroom- en labfaciliteiten, een sterke interactie met bedrijven en voortdurende aandacht voor commercialisatie en spin off van aanwezige kennis en expertise. Bij bedrijven rond MESA+ is in 2004 de behoefte ontstaan de door hun ontwikkelde producten in grotere aantallen te gaan produceren met focus op prijs en kwaliteit. Daarnaast dreigde een aantal succesvolle MST (micro systeem technologie) producten de regio te verlaten, daarbij het grootste deel van hun relevante onderzoek en ontwikkeling meenemend. MESA+ Technology Foundry (MTF BV, 100% dochter Universiteit Twente), Medspray en Micronit namen het initiatief tot het project MST Pilot Productie. MST Pilot Productie bestond uit haalbaarheidsstudies en ontwerpen van productielijnen voor de deelnemende MST producenten. Duidelijk is geworden aan welke infrastructuur en productiemiddelen de bedrijven 7

8 behoefte hebben, en vooral ook aan welke niet. De zogenaamde vierde boog bij MESA+ is in de afgelopen twee jaar volledig benut: alle productieruimte in de cleanroom is vergeven en de aanwezige kantoorruimte is volledig verhuurd aan bedrijven. Bedrijven hebben behoefte aan meer geconditioneerde ruimte en aan meer kantoorruimte. Een volgende fase breekt aan: de daadwerkelijke realisatie van een MST productiefaciliteit, de MST Fabriek. De mogelijkheden voor individuele bedrijven om zelf een productiefaciliteit neer te zetten zijn echter beperkt. Het opzetten en exploiteren van een productiefaciliteit vraagt om veel specifieke kennis, kunde en kapitaal, bij een zich nog ontwikkelend bedrijf zelden allemaal tegelijk aanwezig. De deelnemende bedrijven delen hun specifieke kennis op het gebied van productie met elkaar. De productie van de meeste MST producten van de deelnemende bedrijven lijkt erg op elkaar. Hierdoor is het zinvol verschillende bedrijven een ander deel van de processtappen uit te laten werken. Vooral voor de (kleinere) bedrijven komt de MST Productie dan toch onder handbereik, met een relatief beperkte inspanning. Het gevolg van de samenwerking is dat iedere deelnemende onderneming zich beter kan richten op haar kernactiviteiten en sneller zal kunnen groeien. De middelen zullen worden ingezet voor het opzetten van het model voor de structuur / organisatie, en voor een behoeftebepaling voor investeringscapaciteit bij het betrokken bedrijfsleven. Cluster Materials & High Tech systemen, kiemprojecten open innovatie Gevraagde bijdrage: ,- Geavanceerde gestructureerde functionele materialen worden gezien als een van de dragers van technologische innovatie aan het begin van de 21ste eeuw. Ze zijn erkend als een sleutelgebied door het nationale innovatieplatform en zijn binnen Europa het onderwerp van een specifiek werkprogramma in het zevende kaderprogramma voor research en ontwikkeling in combinatie met nieuwe productieprocessen. Daarbij zijn drie pijlers geïdentificeerd. Nieuwe materialen ontstaan steeds meer vanuit functionele eisen van meervoudige risicobeheersing, comfort en performance. Steeds meer moet gebruik gemaakt worden van duurzame grondstoffen. Ten slotte wordt steeds meer gestreefd naar mass-customized functionaliseren en construeren van composietmaterialen op basis van hoogwaardige compounds zoals nano-elementen middels digitale en plasmatechnieken. Het Cluster Materials ontwikkelt projecten, waarin bedrijven in de keten van basismateriaal tot eindtoepassing (inclusief toeleveranciers) en kennisinstellingen samenwerken op basis van marktvragen en de mogelijkheden die technologieën bieden. De selectie van projecten komt voort uit de verkenning gerealiseerd voor het IPT, evenals daaropvolgende consultaties met bedrijven en kennisinstellingen in de regio. Voorgesteld wordt om het onderzoek gericht op productconcepten en procesontwikkeling vorm te geven in een "Open Innovatie" centrum als procesgeoriënteerde opvolging van meer fundamenteel onderzoek. In het Open Innovatie centrum ligt de nadruk op kennisuitwisseling en samenwerking om tot technologieplatforms te komen, die vervolgens in verschillende bedrijfseigen applicaties kunnen worden vertaald. Open Innovatie gaat ervan uit dat in het huidige innovatieklimaat bedrijven niet meer zelfstandig in staat zijn te innoveren, maar aangewezen zijn op het combineren van kennisposities om sneller tot innovaties te komen. Om het concept van Open Innovatie te onderbouwen, wordt voorgesteld in eerste instantie een aantal kiemprojecten uit te voeren die de toegevoegde waarde van samenwerking in een open kennisuitwisseling aan te tonen. De gevraagde financiering zal worden ingezet voor de start van een tweetal kiemprojecten: 1. Thermoplasten versnellen Dit kiemproject brengt bedrijven samen met de UT om een nieuwe generatie thermoplastische composieten te ontwikkelen samen met productieprocessen die kunnen leiden tot een sneller proces en verbrede toepassing van thermoplasten naar automotive, apparatenbouw en bouw. De beoogde kennisdomeinen zijn polymeerchemie, composietconstructie en procestechnologie. Het richt zich op de ontwikkeling van nieuwe composietconcepten in samenhang tot verbinden en verlijmen van composieten en modificatie van oppervlakte d.m.v. nanotechnologie. Het project heeft de potentie een groot aantal nieuwe producten en applicaties te ontwikkelen en Twentse bedrijven van toeleverancier tot systeemleverancier te ontwikkelen. 2. Biopolymeren Dit project brengt bedrijven samen van basismateriaal tot infrastructuur met de UT om biopolymeren te ontwikkelen die zich richten op toepassingen in de bouw en infrastructuur. 8

9 Uitgangspunt is het verwerken van afvalproducten uit de agri/food sector (o.a. Grolsch) en te verwerken tot stuurbare, degradeerbare producten waarbij biopolymeren ook de dragers zijn van voedingstoffen voor de bodem. Het gaat hier om het ontwikkelen van biopolymeren en polymerisatieprocessen tot aan het ontwikkelen van applicatiegeoriënteerde producten. De opgedane ervaring zal worden gebruikt bij de inrichting van het Open InnovatieCentrum in Nijverdal. Cluster Materials & High Tech systemen, project Manufacturing Excellence Gevraagde bijdrage: ,- Beoogde banen: ca. 800 Bij MAIN is in korte tijd een tiental businesscases ingebracht, door MKB frontrunners en bedrijvenclusters uit de maakindustrie in Oost-Nederland. In de businesscases gaan bedrijven risicovolle samenwerkingen aan, internationaliseren, schuiven op in de keten, verhogen hun productiecapaciteit drastisch, bannen verspilling uit, verhogen de toegevoegde waarde en produceren lowest cost en - last but no least - innoveren zij hun producten en markten. Voor het behoud van een vitale maakindustrie in Oost- Nederland is het noodzakelijk dat via doorbraakprojecten de maakindustrie verder wil groeien naar spelers op de wereldmarkt. MAIN wil met korte termijn projecten: - Met de frontrunners werkelijke vernieuwing in gang zetten en - De volgende laag spelers enthousiast te krijgen om zich aan te sluiten. Economische effecten zijn er vooral op het gebied van werkgelegenheid, bevorderen van de productiviteit, het ontwikkelen en vermarkten van nieuwe producten in bestaande en nieuwe markten. - Er zijn in 5 jaar totaal 100 bedrijvenclusters gevormd met daarin 300 bedrijven. - Bij 30 bedrijven is de bezettingsgraad van productiemachines gestegen van 35% naar 85%, terwijl het budget constant blijft. o De gemiddelde output per machine is verviervoudigd en gebracht naar 24 uur, 7 dagen in de week productie in een dunbemande omgeving. - Er zijn door de bedrijvenclusters 40 nieuwe producten in de markt gezet. o Dit genereert in 5 jaar circa 800 nieuwe arbeidsplaatsen. De financiering zal worden ingezet voor het uitvoeren van 4 concrete projecten waar samenwerking tussen bedrijven, die hun oorsprong hebben in de maakindustrie, moet resulteren in nieuwe productc.q. procesinnovaties ten behoeve van een gemeenschappelijke marktpositie. Voorbeeld is de Freshopper, gericht op het in de supermarkt portoneren van vleesbeleg door de consument zelf, waardoor deze in staat is op basis van zijn behoefte vers beleg in te kopen. Cluster Materials & High Tech systemen, programma Ignition Gevraagde bijdrage: ,- Waar MAIN zich richt op de brede maakindustrie, richt Ignition zich specifiek op de High tec maakindustrie. Het project Ignition heeft tot doel een een structurele bijdrage aan een duurzame economie van de regio Oost-Nederland te leveren. Het programma richt zich daarbij in principe op de volle breedte van de industrieel technologische activiteiten in de regio, maar zal zich uit praktische overwegingen in eerste instantie de aandacht richten op de hightech maakindustrie, een domein met substantiële omvang in de regio. Bedrijven en kennisinstellingen die zich bezig houden met de ontwikkeling en productie van complexe, geavanceerde producten, meer specifiek de business voor hightech componenten, modules en systemen. Het programma wil dit bereiken door de regionale hightech MKB-bedrijven en instellingen in de industriële waardeketen door op te schuiven van ingenieursbureau en uurtje -factuurtje naar een positie van toeleverancier van componenten, modules en systemen t.b.v. van (inter)nationale hightech innovatieprogramma s. De aanpak van het programma is gebaseerd op twee elementen: - Een solide business architectuur, waarin enerzijds de relatie gelegd van de regionale industriële en technologische activiteiten met de ontwikkelingen binnen (inter)nationale sleutelgebieden en programma s, zodat technologische oplossingen ook echt gekoppeld wordt aan marktontwikkelingen en commerciële belangen. Anderzijds geeft het architectuurmodel de 9

10 koppeling weer van die regionale activiteiten met de onderliggende innovatie-infrastructuur in de regio zoals beschikbaarheid van opleidingen, testfaciliteiten etc. - Een routemap van concrete projecten gebaseerd op een aantal goed gedefinieerde bouwstenen (zoals kiemprojecten, business cases etc.) die gezamenlijk de concrete resultaten van het programma opleveren. De activiteiten zijn gericht op het creëren van structurele, lange termijn oplossingen maar er zal tegelijkertijd aandacht zijn voor het realiseren van korte termijn resultaten via 25 kiemprojecten rond een aantal frontrunner bedrijven. Het initiatief moet leiden tot een toename van de werkgelegenheid in de sector, met enige honderden arbeidsplaatsen. De gevraagde bijdrage zal worden ingezet voor voor het starten van een aantal kiemprojecten, waarin bedrijven gezamenlijk nieuwe high-tech producten ontwikkelen voor high-end markten. Facilitaire projecten, project Mindshift Gevraagde bijdrage: ,- Beoogde banen: ca. 500 Mindshift is een initiatief van 25 ondernemers vanuit de Technologiekring Twente (TKT), Kennispark Twente, Saxion en de Gemeente Enschede. De 25 ondernemers zijn afkomstig uit verschillende disciplines en hebben bewezen dat zij ook over voldoende ondernemerschap beschikken om hun bedrijf door de pioniersfase te loodsen en door te laten groeien. Zij willen groei realiseren bij doorstarters, waar potentie en ambitie aanwezig is. Mindshift richt zich op die kleine bedrijven die de potentie en ambitie hebben om door te groeien, maar daar nog niet voldoende eigen mogelijkheden en expertise voor in huis hebben. Doorgroei wordt mogelijk gemaakt door zowel begeleiding en coaching aan te bieden, externe expertise ter beschikking te stellen, als ook de financiële reikwijdte te verruimen. Het primaire doel is het stimuleren van regionale ontwikkeling. Het secundaire doel is extra arbeidsplaatsen en extra winst bij deze bedrijven te genereren. Mindshift stelt alle ontbrekende disciplines ter beschikking, inclusief ervaren ondernemerschap, teneinde een optimale voorwaarde voor marktbewerking en groei te creëren. Groei kan worden gerealiseerd, door hier zowel het eigen product als organisatie op aan te passen, via professionalisering en gerichte focus. De ambitie is tevens om op te treden als de belangrijkste gesprekspartner naar de overheid in trajecten waarbij groei en werkgelegenheid een rol spelen. Door het mobiliseren en het stellen van prioriteiten kan Twente bij de overheden beter worden vertegenwoordigd. Verwachte resultaten van het initiatief zijn: - 10 (door)starters per jaar. - Groei van 5 naar 25 arbeidsplaatsen per bedrijf. - Minimaal 400 arbeidsplaatsen in 4 jaar. - Spin-off effecten van andere clusteractiviteiten: arbeidsplaatsen Opbrengsten uit participaties zorgen voor revolving fund om activiteiten te kunnen continueren. De financiering zal worden ingezet voor de start met coaching en begeleiding van (door)startende ondernemers. Facilitaire projecten, project High tech High potential Pre incubator Gevraagde bijdrage: ,- Beoogde banen: ca Recent onderzoek heeft aangetoond dat de gemiddelde omvang van Twentse universitaire spin-off bedrijven aanzienlijk lager ligt dan in oa. Cambridge en Leuven, terwijl de groeipotentie op basis van de kennis waarop ze zijn gebouwd een grotere omvang mogelijk maakt. Als belangrijke verklaringen worden het voornamelijk door techneuten gedomineerde ondernemersteam, alsook een beperkte groeiambitie door afwezigheid van een strategisch doel vermeld. Een meer multidisciplinaire teamsamenstelling zou gunstig kunnen werken op de groeiambitie en de realisatie daarvan. Verder zou de potentie in de resultaten van kennisontwikkeling in het UT- en in toenemende mate Saxiononderzoek - beter kunnen worden benut ten behoeve van een groeiende bedrijvigheid. Kortom: er is behoefte aan ondernemerschap met een ambitie die meer in lijn ligt met de potentie van de kennis waarop ze gebaseerd is. Er wordt een faciliteit opgebouwd waarin gedurende 4 tot 6 maanden beginnende ondernemers (studenten, alumni, ondernemende onderzoekers, ondernemende werknemers, met focus op Twente) 10

11 groepsgewijs (60 m/v) worden geselecteerd, getraind, geschoold, in netwerken gebracht en gecoacht, leidend tot maximaal 30 ondernemingen. Uit deze groepen worden hoogpotentiële (teams van) ondernemers geselecteerd, die vervolgens gekoppeld worden aan concrete spin-off ideeën uit de kennisinstellingen of het regionale bedrijfsleven. Doelstelling is om op deze wijze naast de beoogde 30 normale ondernemingen gebaseerd op een eigen idee tevens een 5-tal high-tech, highpotential ondernemingen te realiseren. Deze highpotentials worden vervolgens met extra aandacht omringd van bijvoorbeeld experts/coaches en (inter)nationale financiers. De op te bouwen faciliteiten kunnen overigens ook worden aangeboden aan bestaande ondernemingen. Naast een beoogde toename van nieuwe en bestaande bedrijvigheid in de regio leidt koppeling met onderwijsprogramma s van Saxion en de UT tot een grotere aantrekkingskracht op ondernemende studenten, waardoor voor de regio ook ondernemerschapspotentie op termijn wordt geschapen. Middels de pre-incubator Kennisintensief Ondernemerschap, onderdeel van InnovationLab Twente & Kennispark Twente wordt zowel de business development capaciteit van de Universiteit Twente, Saxion Hogescholen en de TKT Product Factory initiatief gekoppeld aan die van regionale (MKB)bedrijven. Verwachte uitkomsten (obv. groepen van 60 leden): bedrijven gebaseerd op eigen ideeontwikkeling. (na 5 jaar bedrijven met in totaal > 250 fte) bedrijven gebaseerd op hoog-potentie idee gematched met hoog-potentie team (na 5 jaar 2-3 bedrijven met ieder > 100 fte) groepen/jaar, duur 3 jaar, derhalve 6 in totaal: na 8 jaar totaal >2000 fte. De financiering zal worden ingezet voor het opstarten van het voorbereidingstraject, gericht op het opzetten van de structuur, opbouwen (inter)nationale netwerk, zoeken van locatie en operationaliseren van de methode. Het starten op korte termijn is zeer wenselijk om een en ander in de pas te laten lopen met het studiejaarritme. Facilitaire projecten, project TX Ecosysteem ontwikkeling Gevraagde bijdrage: ,- Beoogde banen: ca. 400 De Technology XChange Cell ( TX ) heeft zich in het afgelopen jaar ontwikkeld tot een waardevol centrum op het gebied van conceptontwikkeling en innovatie. Mede door de continue stroom van bezoekers, de gehouden demonstraties en aandacht van de pers is de TX voor een groter publiek gaan leven. De TX heeft een unieke positie. Voor zover bekend wordt nergens m.b.v. brainstormen, real-time visualisatie, scenariobuilding en serious gaming het innovatieproces vorm en inhoud gegeven en gebruikt voor de definitie van innovatieve producten en concepten die door beleving op bruikbaarheid worden getoetst. Door het ontbreken van geavanceerde tools, een belangrijk onderdeel van de onderzoeksportfolio is dit een zeer arbeidsintensief proces, dat alleen kans van slagen heeft door een intensieve samenwerking tussen kennisinstellingen en industrie. In de dialoog met bezoekers en de eerste gebruikers zijn interessante proposities ontstaan, waar de TX pas aan kan voldoen na noodzakelijke aanpassingen. De ontwikkeling van het EBS proces kent naast een theoretische component ook een empirische, waardoor vanuit het gebruik in de praktijk het model wordt gevalideerd en verbeterd. Uiteraard roept deze dubbele benadering ook een spanningsveld op tussen enerzijds het onderzoek en anderzijds de exploitatie met (nog) te beperkte middelen. Het ambitie niveau van de TX is veel hoger dan de tot nu toe bereikte resultaten. Het gaat niet om een regionaal gerichte activiteit, maar om een initiatief dat de regio internationaal op de kaart moet zetten. Hiermee wordt zowel bedoeld de TX als voorbeeld van de innovatieve wijze waarop de regio haar eigen ontwikkelingen aanpakt, alsook de TX als instituut dat een toonaangevende rol moet gaan spelen in de wereld van innovatie en conceptontwikkeling. De TX moet worden doorontwikkeld tot een ecosysteem voor innovatie. In het ecosysteem wordt de exploitatie van de faciliteiten gebruikt om enerzijds fondsen te genereren voor de bekostiging van het onderzoek en anderzijds nieuwe vraaggestuurde inzichten te krijgen voor de verbeteringen van het proces. Wat de samenwerking met de kennisinstellingen betreft is de TX inmiddels de basis voor een lectoraat aan de Saxion Hogeschool. Dit werkt door in het opleidingsprogramma van studenten en zorgt voor een toestroom van studenten voor stages en afstudeeropdrachten. De samenwerking met de UT heeft verder vorm gekregen in een drietal onderzoeksprogramma s die, in samenwerking met andere technische universiteiten 9,5 (AIO) plaatsen opleveren voor de komende 4 jaar (de waarde van TX 11

12 onderwerpen in projecten is ca. 3 mln euro). Op deze manier wordt gestreefd de kennisketen bij de opzet van de TX af te dekken. Het aanstellen van een hoogleraar op het gebied van scenario analyse en beleving (serious gaming) wordt uitgewerkt. Door de intensieve samenwerking tussen opleidingen en industrie wordt kennis ontwikkeld en wordt met deze kennis de praktische aansluiting tussen de opleiding en het bedrijfsleven verbeterd. Om goede aansluiting met bedrijven te kunnen bewerkstelligen moeten de resultaten van onderzoek worden omgezet in operationele technieken en tools. Voor bedrijven is ondersteuning van de innovatiesessies essentieel, en hiervoor moet data en modellen worden verzameld. De T-Xchange Cell zal worden omgezet in een zelfstandige juridische entiteit. Verwacht wordt dat de T-X binnen een jaar zal doorgroeien tot een organisatie van 15 FTE s en een gerelateerd onderzoek van ca. 20 FTE s. De mogelijkheid om voor ISETI ingeschakeld te worden voor internationale veiligheidsprojecten kan de TX nog eens laten groeien met 5-20 FTE s. Vanuit de andere clusters in het IPT wordt interesse getoond in de T-X ontwikkeling. Geschat wordt door toedoen van de T-Xchange Cell binnen 5 jaar ca. 150 directe hoogwaardige arbeidsplaatsen zijn ontstaan, en 360 indirecte arbeidsplaatsen. Los van arbeidsplaatsen is T-Xchange in staat de regio internationale bekendheid te geven. De financiering zal worden ingezet voor de verdere ontwikkeling van het T-Xchange Ecosysteem. 12