1 Inleiding. rapportbrandweer Pagina 1 van 13

Transcriptie

1 1 Inleiding De afgelopen jaren is de kwaliteit en organisatie van de brandweerzorg en de samenwerking met en aansturing van andere organisaties in de veiligheidsketen, met name de politie en de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (GHOR) onderwerp van onderzoek en discussie. Landelijk heeft dit geleid tot de ontwikkeling van de ontwerp-wet veiligheidsregio s en de daarmee verbonden kwaliteits-amvb. Daarmee wil de Minister de kwaliteitsverbetering van de brandweerzorg bevorderen en de rampenbestrijding, crisisbeheersing en geneeskundige hulpverlening bestuurlijk en operationeel op regionaal niveau - met behoud van lokale verankering - integreren. Dit om een doelmatige en slagvaardige hulpverlening te verzekeren. De Wet veiligheidsregio s belast het college van burgemeester en wethouders met de brandweerzorg, de rampenbestrijding, de crisisbeheersing en de organisatie van de geneeskundige hulpverlening. De wet schrijft voor dat de colleges van burgemeester en wethouders per regio een gemeenschappelijke regeling treffen waarbij een openbaar lichaam wordt ingesteld met de aanduiding veiligheidsregio. De wet schrijft tevens voor dat een aantal taken en bevoegdheden aan het bestuur van de veiligheidsregio wordt overgedragen. Dit betreft risico-inventarisatie van branden, rampen en crises, specifieke preventieve adviestaken, de voorbereiding op brandbestrijding en het organiseren van rampenbestrijding en crisisbeheersing, het instellen en in stand houden van een brandweer, GHOR en meldkamerfunctie, het aanschaffen en beheren van gemeenschappelijk materieel en het inrichten en in stand houden van de informatievoorziening binnen en tussen de veiligheidsdiensten op de diverse niveaus. De wet biedt de mogelijkheid om voor het voorkomen, beperken en bestrijden van brand en voor het voorkomen, beperken en bestrijden van gevaar voor mensen en dieren bij ongevallen anders dan bij brand een gemeentelijke brandweer te hebben. Het college van burgemeester en wethouders benoemt in dat geval het personeel van de gemeentelijke brandweer. In het perspectief van de beoogde samenwerking, waarop verder in dit voorstel nader wordt ingegaan, is besloten om de daarbij betrokken gemeenten in de samenwerkingsgebieden Horst aan de Maas en Peel en Maas eenzelfde raadsvoorstel aan te bieden met op onderdelen op de betreffende gemeenten toegesneden informatie. Hierbij dient te worden aangetekend dat informatie over de brandweer van gemeente Meerlo-Wanssum in dit voorstel vooralsnog niet is meegenomen i.v.m. de plaatsbepaling van deze brandweer in de lopende splitsing van de gemeente naar deels Horst aan de Maas en deels Venray. In het vervolg van dit voorstel wordt hierop eveneens ingegaan. rapportbrandweer Pagina 1 van 13

2 2 Pact van Den Haag In samenhang met de hiervoor genoemde ontwikkelingen hebben de burgemeesters van de Noord- en Midden-Limburgse gemeenten zich in april 2007 in het Pact van Den Haag uitgesproken voor regionalisering van het beheer van de brandweer. De belangrijkste punten uit dit pact zijn: 1. We redeneren vanuit het perspectief veiligheid voor burger en samenleving. 2. We gaan voor gedefinieerde basiskwaliteitsniveaus en basisstandaarden voor elke schakel van de veiligheidsketen en voor de bedrijfsvoering. 3. We balanceren ambities en doelen met financiële middelen: we brengen kwaliteit en geld met elkaar in verband. We werken een passend financieel arrangement uit. 4. We brengen de feiten van de huidige prestaties in Noord- en Midden-Limburg in beeld. Deze foto moet er begin 2008 zijn. 5. We waarborgen de verantwoordelijkheid (wet) en de rol (o.a. verantwoording aan de raad) van de burgemeester. 6. We verbinden regionalisering brandweer met het perspectief van de veiligheidsregio (Verbonden in Veiligheid). Gelet op de beoogde beweging naar de veiligheidsregio is congruentie van essentieel belang. Het succes van de veiligheidsregio wordt mede bepaald door een effectieve regionalisering van het beheer van de brandweer. 7. We geven de regio vorm op basis van bestuurlijke uitgangspunten gericht op het normeren, toetsen en waarborgen van kwaliteit en professionaliteit. Het gaat hierbij om de basisbrandweerzorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. In dit pact zijn ook procesafspraken vastgelegd. Deze procesafspraken houden in dat eerst samen met de gemeentebesturen de kwaliteitsnormen van de brandweer worden bepaald voordat de vorm van regionalisering wordt gekozen, met andere woorden: de lijn van de kwaliteit is leidend, de structuurdiscussies zijn hierop volgend. Tevens is afgesproken dat voordat tot uitwerking van het Pact zou worden overgegaan eerst de gemeenteraden geïnformeerd en geconsulteerd zouden worden. Raadsconsultatie De Regio Noord- en Midden-Limburg heeft medio 2007 de raden geïnformeerd over de ontwikkelingen en de in het pact uitgezette beleidslijn en de raden gevraagd hun mening te geven. De gemeenteraad van Horst aan de Maas heeft aangegeven dat bij het bepalen van de vorm van samenwerking en de mate van regionalisering, voor alle taken binnen de veiligheidsketen een opbouw vanuit de bestaande samenwerkingsverbanden en vanuit het principe lokaal wat lokaal kan en regionaal wat regionaal moet leidend moet zijn. De raad wil aansluiten op hetgeen in positieve zin regionaal en in intergemeentelijke samenwerking al is ontwikkeld, waarbij de positie van de vele vrijwilligers en hun grote belang voor de samenleving om bijzondere aandacht vragen. Verder heeft de raad van Horst aan de Maas aangegeven open te staan voor een toetsing van de huidige kwaliteit van de gemeentelijke brandweer aan nog te ontwikkelen kwaliteitsnormen en standaarden. De raad acht bij de rapportbrandweer Pagina 2 van 13

3 uiteindelijke keuze voor de verdere vormgeving van de brandweerorganisatie in de veiligheidsregio inzicht in de kosten en bekostiging van essentieel belang. Daarbij gaat het om zowel incidentele en/of frictiekosten als om de structurele kosten in meerjarenperspectief. De gemeenteraad in Sevenum is via een raadsinformatiebrief (RIB) in kennis gesteld van het Pact. Hierop zijn geen inhoudelijke vragen gekomen. De gemeenteraad van Helden huldigt eveneens het standpunt lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal moet ; een standpunt dat wordt ondersteund door het regeerakkoord en het bestuursakkoord Samen aan de slag van rijk en gemeenten. De raad van Helden geeft hierbij aan het eens te zijn met het feit dat de rampenbestrijding, de crisisbeheersing en de brandweerzorg in het kader van de veiligheidsregio expliciet aandacht krijgen. De raad verzet zich echter tegen de ingezette koers op volledige regionalisering van de brandweer (brief van B&W van Helden d.d , kenmerk GSC/3024 aan DB Regio). In dit kader moet er een inhoudelijke weging worden gemaakt tussen de voor- en nadelen van verdere regionalisering en een bewuste keuze tussen lokale en regionale organisatie en verantwoordelijkheid. Bovendien moet er onderscheid worden gemaakt in risicoprofielen per kenmerkend gebied binnen de regio waardoor er voldoende inzicht komt in de claim op middelen, per gemeente, in relatie tot de gemeentelijke opgave. Hierbij is een doorrekening van de kosten, per gemeente, voor de komende tien jaar wenselijk. Het tijdpad dat is opgenomen in het Pact van Den Haag wordt door de raad van Helden onderschreven waarbij de raad verder aangeeft, als het niet lukt de gevraagde inzichten binnen het tijdpad voor te leggen, te gaan voor inhoud, (kosten)duidelijkheid en kwaliteit. De gemeenteraad van Kessel kan zich vinden in de in het Pact van Den Haag uitgezette beleidslijnen en steunt verder het standpunt van de gemeente Helden. De gemeenteraad van Maasbree is voorstander van samenwerking op districtniveau. De raad geeft hierbij aan dat het haar voorkomt dat de schaal van het huidige samenwerkingsverband met Helden, Kessel en Meijel onvoldoende is om te komen tot optimale schaalvoordelen. Verder spreekt de raad van Maasbree haar zorgen uit over de positie van de raad in het nieuwe (voorgestelde) stelsel. Gelet op het bestuurlijk inzicht dat er een spanningsveld bestaat tussen middelen en ambities van een geregionaliseerde brandweer, hecht de raad er aan de controlerende taken directer uit te voeren dan enkel via zijn vertegenwoordiger in de regioraad. Verder spreekt de raad van Maasbree zijn waardering uit voor de vrijwilligers van de brandweer. Omdat de motivatie van deze vrijwilligers direct samenhangt met de verweving met de lokale gemeenschap, ziet de raad graag dat de (rechts)positie van deze vrijwilligers gewaarborgd blijft zodat zij zich verbonden kunnen blijven voelen met deze lokale gemeenschap. De gemeenteraad van Meijel vindt dat er terecht verdergaande eisen aan de brandweerzorg worden gesteld. Bij de fundamentele keuze ten aanzien van de regionalisering van de brandweerzorg dient de kwaliteit van de besluitvorming echter boven het aspect tijd te gaan. Bovendien wil de raad de betrokkenheid van en de waardering voor de vrijwilligers gewaarborgd zien in de vormgeving van de brandweerzorg. rapportbrandweer Pagina 3 van 13

4 Verder acht de raad van Meijel het van groot belang dat er zo zorgvuldig mogelijk wordt omgegaan met de beschikbaar gestelde budgetten. De jarenlange bestaande samenwerkingsverbanden met subregionale gemeenten vormen voor haar het uitgangspunt van (verdergaande) samenwerking. Dit laat onverlet dat er een fundamentele discussie moet worden gevoerd over de vraag Wat is de meest effectieve en efficiënte vorm van samenwerking binnen de regio Noord- en Midden-Limburg. 3 Het vervolg op het Pact Regionale onderzoeken kwaliteit brandweerorganisaties Als uitwerking van het Pact van Den Haag en omdat uit de terugkoppeling van de gemeenteraden op het pact bleek dat er behoefte was aan aanvullende informatie, zijn diverse regionale onderzoeken opgezet om een beeld te vormen van de kwaliteit van de brandweerkorpsen en hetgeen nodig is om toe te groeien naar één uniform, regionaal kwaliteitsniveau. Onderzoek Berenschot Bureau Berenschot heeft in samenwerking met de lokale brandweerkorpsen een serie audits verricht naar de kwaliteit van de brandweerzorg in de regio Noord- en Midden-Limburg. Dit onderzoek is bedoeld als nulmeting en richt zich zowel op de gemeentelijke korpsen als op het regiobureau van de brandweer van Noord- en Midden-Limburg. Het onderzoek heeft met name betrekking op de uitvoering en de inrichting van de bedrijfsvoeringprocessen. Daarbij is per onderdeel van de veiligheidsketen en de bedrijfvoering onderzoek en meting verricht. Het onderzoek is neergelegd in het rapport Kwaliteitstoets brandweer (februari 2008) De gemeente Horst aan de Maas behaalde op alle onderdelen van de kwaliteitsmeting goede scores (gemiddeld 7,5), waarbij het onderdeel van de opkomsttijden, zoals dit voor de hele brandweerzorg in Nederland geldt, een zorgpunt blijft. Via de Wet gemeenschappelijke regelingen heeft de gemeente Sevenum een deel van haar taken neergelegd bij de gemeente Horst aan de Maas. Op een groot aantal onderdelen van de kwaliteitsmeting wordt een goede score behaald. Op een gedeelte van preparatie en bedrijfsvoering wordt een lagere score behaald. Dit is hoofdzakelijk te wijden aan het niet invullen van de benodigde capaciteit. Wat betreft de opkomsttijden is er in Sevenum, Maasbree en Baarlo geen zorgpunt maar blijft het wel een aandachtspunt. De gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel behaalden in deze kwaliteitsmeting een gemiddelde score van 5,5 (variërend van 4,4 voor proactie tot 7,17 voor bedrijfsvoering). Hierbij is gesteld dat het ontbreken van een bestuurlijk vastgesteld brandweerbeleid de score aanzienlijk negatief beïnvloedt. rapportbrandweer Pagina 4 van 13

5 Onderzoek Cebeon Door Cebeon is een globaal, financieel georiënteerd onderzoek uitgevoerd om inzicht te krijgen in de huidige kwaliteit van de brandweerzorg en welke extra uitgaven nodig zijn om in alle gemeenten (21 gemeenten) in Noord- en Midden-Limburg afzonderlijk een gewenst kwaliteitsniveau te bereiken en wat de omvang van efficiency-voordelen is bij het vormen van één regionale brandweerorganisatie. Dit heeft geresulteerd in het onderzoeksrapport Financieel overzicht veiligheidsregio Noord- en Midden-Limburg (februari 2008). Wij merken ten aanzien van dit onderzoek op dat daarin is gekozen voor een benadering per gemeente naar de stand van de bestuurlijke organisatie op dat moment, waarbij is ingestoken op de positieve effecten van één regionale organisatie. Gelet op de stand van de discussie over het versterken van de bestuurskracht in Noord- Limburg kon begrijpelijk niet worden ingegaan op de positieve effecten van de vorming van regionaal samenwerkende brandweerorganisaties van robuuste geherindeelde gemeenten, zoals die als uitkomst van de discussie over de versterking van de bestuurskracht in Noord- Limburg per zullen ontstaan. Om de proactie/preventie (1.7 miljoen), preparatie/bedrijfsvoering (0.5 miljoen) en repressie (minimaal 5 miljoen) voor alle gemeenten in Noord- en Midden-Limburg op het gewenste niveau te brengen wordt indicatief een structureel bedrag van 7.2 miljoen geraamd (gemiddeld 14,00 per inwoner). Als indicatie voor de omvang van de mogelijke structurele kostenbesparing wordt een bedrag van 2 à 2.5 miljoen ( 4,00 à 5,00 per inwoner) aangegeven. Voor deze besparingen baseert Cebeon zich op eerdere ervaringen uit landelijk onderzoek bij gemeentelijke herindelingen en regiovorming. Onderzoek Royal Haskoning Voor wat betreft de uitvoering van de taken proactie en preventie en de daarvoor per gemeente benodigde formatie is door Royal Haskoning in 2006 een organisatieadvies opgesteld. De uitkomsten van dit advies zijn betrokken bij het hiervoor genoemde financieel onderzoek van Cebeon. De uitkomst van dit onderzoek is tevens betrokken bij de actualisering van de organisatie 2007 Horst aan de Maas voor het onderdeel brandweer en heeft ertoe geleid dat de formatie van de brandweer van Horst aan de Maas met 0.5 fte is uitgebreid. Hierin is tevens de 0.1 fte uitbreiding voor Sevenum opgenomen. Ook in Helden is de afdeling ondersteuning brandweer in mei 2007 voor de uitvoering van deze taken met 0,5 fte uitgebreid. Hiermee is de voor deze taken benodigde formatie grotendeels ingevuld. Samenvattend kan worden gesteld dat de benodigde personeelsformatie voor proactie en preventie voor de gemeenten die deel uitmaken van Horst aan de Maas en Peel en Maas (kwantitatief) aan de maat is. Naar verwachting hoeven deze gemeenten voor deze onderdelen geen aanvullende kosten te maken, waarbij in dit stadium een voorbehoud op zijn plaats is gegeven de uitwerking van een en ander in beleidsplannen. Bij deze uitwerking zal behalve aan het kwantitatieve aspect tevens aan het kwalitatieve aspect aandacht worden besteed. Op de voor te bereiden beleidsplannen zal in het vervolg van dit voorstel nog nader worden ingegaan. rapportbrandweer Pagina 5 van 13

6 Onderzoek Regiobureau brandweer Door het Regiobureau Brandweer is een regionaal zorgnormenonderzoek uitgevoerd dat is vastgelegd in het rapport 0-meting Basisbrandweerzorg Brandweer Noord- en Midden- Limburg (april 2008). Het beeld van deze regionale nulmeting bevestigt het landelijke beeld dat de zorgnorm op veel plekken niet wordt gehaald. Met name de uitruktijd (de tijd tussen alarm en daadwerkelijke uitruk) speelt daarin een belangrijke rol. Ook voor Horst aan de Maas en Peel en Maas is dit een nadrukkelijk zorgpunt. Een zorgpunt dat van alle betrokkenen (lokaal, regionaal en landelijk) de nodige inspanning vergt. Om beter aan de zorgnormen te kunnen voldoen, moet dan ook worden gewerkt aan voorstellen tot versnelling van deze uitruktijden. In de regio Limburg-Noord zijn de eerste aanzetten hiertoe al gedaan door in de dagsituatie het beroepspersoneel van enkele dagposten/kazernes (mede) in te zetten voor de eerste uitruk; ter ondersteuning van de vrijwillige brandweer. Dit heeft echter alleen tijdens kantooruren effect zodat de hierdoor te behalen verbetering van de (gemiddelde) uitruktijd slechts beperkt zal zijn. Een meer effectieve mogelijkheid ter verbetering van de uitruktijd is gelegen in het streven naar verbetering van de meldprocedures bij de alarmcentrale. Hierdoor kan naar verwachting een royale verkorting van de verwerkingstijd van de melding worden gerealiseerd. Ook deze optie is al regionaal opgepakt. Verkorting van de uitruktijden zal echter niet volledig leiden tot het gewenste resultaat. Omdat de risico s in het verzorgingsgebied uiteraard niet overal even groot zijn is een nadere differentiatie van de normstelling in relatie tot het risicoprofiel en de aard van de genomen preventieve maatregelen een eerste stap die in dit kader gemaakt zal worden. Dit instrument zal in de verdere (lokale en regionale) plannen verder (moeten) worden uitgewerkt. Het onderzoek Berenschot, het Cebeon onderzoek, het onderzoek van Royal Haskoning en het zorgnormenonderzoek van het Regiobureau Brandweer liggen bij de stukken voor u ter inzage. Regionale maatlat voor kwaliteit brandweertaken De hiervoor genoemde onderzoeksrapporten zijn in 2008 besproken in een aantal bestuurlijke conferenties van de burgemeesters van de Regio Noord- en Midden-Limburg. In oktober is daarbij afgesproken dat op basis van de diverse onderzoeksrapporten één uniforme, regionale minimumnorm (de regionale maatlat) wordt ontwikkeld als streefmodel voor de na te streven kwaliteit van de taken van de brandweerkorpsen. Het gaat daarbij om een standaardnormering voor elke schakel van de veiligheidsketen (proactie, preventie, preparatie, repressie en nazorg) en voor de bedrijfsvoering. De regionale maatlat treft u als bijlage aan bij dit raadsvoorstel. Wij stellen u voor om met deze maatlat als streefmodel in te stemmen en deze te gebruiken als referentiekader bij het te ontwikkelen beleidsplan voor de brandweerorganisatie. Wij stellen tevens voor om als streefniveau voor de kwaliteit van de uit te voeren taken minimaal uit te gaan van voldoende. Een kanttekening willen wij plaatsen bij het onderdeel kritische massa, gekoppeld aan het aantal inwoners en de samenhang daarmee naar een doelmatige en doeltreffende rapportbrandweer Pagina 6 van 13

7 brandweerorganisatie. De commissie Brouwer heeft in haar rapport in 2002 aangegeven dat inwoners een doelmatige schaal is voor de organisatie van de brandweer. Daarmee samenhangend wordt in de regionale maatlat > gekwalificeerd als goed, < als onvoldoende, tussen en als bijna voldoende en tussen en als voldoende. Dat deze maatvoering arbitrair is mag blijken uit een onderzoek van Berenschot, eveneens uit 2002, waarin de ideale omvang voor een doelmatige en doeltreffende taakuitoefening voor gemeenten tussen de en de inwoners wordt gelegd. Dit onderzoek van Berenschot stelt verder dat vooral gemeenten met minder dan inwoners en met meer dan inwoners vanuit het oogpunt van doelmatigheid en doeltreffendheid grote nadelen hebben. De burgemeesters hebben geconstateerd dat er, mede gelet op de in de maatlat aangegeven kwaliteitsnormen, verdergaande samenwerking binnen de regio Limburg-Noord in vijf samenwerkingsgebieden een goede basis vormt voor de beoogde kwaliteitsverbetering en voor de samenwerking voor de rampenbestrijding en crisisbeheer in regionaal verband. Het betreft de volgende samenwerkingsgebieden: Roermond en omliggende gemeenten. Weert, Leudal en Nederweert. Venlo (inclusief Arcen en Velden) en Beesel. Horst aan de Maas (inclusief Sevenum) en Peel en Maas. Venray, Bergen, Gennep en Mook en Middelaar. De positie van de brandweer Meerlo-Wanssum wordt bezien in het splitsingsvoorstel in het kader van de herindeling. Inmiddels heeft de stuurgroep aan de regiegroep van de 4 betrokken gemeenten de opdracht gegeven ter zake een voorstel uit te werken. De regiegroep heeft daartoe de brandweercommandanten van Horst aan de Maas en Venray verzocht om in overleg met de postcommandant van Meerlo-Wanssum over de positiebepaling van de brandweer Meerlo-Wanssum te adviseren. In het brandweerbeleidsplan zal een en ander verder worden uitgewerkt. In de voornoemde vijf samenwerkingsgebieden zal nadere invulling (moeten) worden gegeven aan een voldoende niveau van uitvoering van de brandweertaken, zoals neergelegd in de regionale maatlat voor kwaliteit. Op regionaal niveau is hierover afgesproken de bestuurders van de betreffende samenwerkingsgebieden medio 2009 een uitspraak te vragen over het tempo, de vorm, de invulling en de verdergaande ontwikkelingen van deze samenwerkingsgebieden. In dit kader is opgemerkt dat het huidige landelijke beleid toestaat dat de gemeenten kiezen voor een eigen brandweerorganisatie waarbij de wijze waarop de samenwerking uiteindelijk gestalte krijgt via verschillende constructies kan worden gerealiseerd. Hierbij brengt iedere gemeente de basisbrandweerzorg op een hoger (voldoende) niveau, vanuit de lokale situatie in een eigen tempo passend bij de financiële middelen. Daar waar doelmatig kunnen gemeenten, bijvoorbeeld voor bepaalde specifieke taken, gezamenlijk een voorziening treffen die dan ook gezamenlijk wordt betaald. De (operationele) samenwerking van de gemeenten in de samenwerkingsgebieden met de regionale brandweer wordt vanzelfsprekend voortgezet en in het verlengde daarvan verder rapportbrandweer Pagina 7 van 13

8 inhoud en vorm gegeven. Dit geldt met name voor een aantal specifieke taken en voor de organisatie van de rampenbestrijding en het crisisbeheer. Bij de behandeling van het voorstel tot volledige regionalisering van de brandweer van het district Weert in het algemeen bestuur van de regio Limburg-Noord van 19 december 2008, is door de burgemeesters van de beoogde gemeenten Horst aan de Maas en Peel en Maas al een standpunt hierover ingenomen. Dit standpunt is verwoord in het schrijven van de burgemeester van Meijel, namens het te vormen cluster Horst aan de Maas, Sevenum, Meerlo en de vier gemeenten binnen Peel & Maas, d.d 17 december 2008, gericht aan de voorzitter van de Regioraad. Deze brief is bijgevoegd. Convenant Veiligheidsregio In augustus 2008 heeft het algemeen bestuur van de Regio Noord- en Midden-Limburg met de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het convenant Veiligheidsregio gesloten. In het convenant spreekt het algemeen bestuur van de regio de intentie uit tot volledige regionalisering van de brandweer. Het algemeen bestuur heeft daarbij aangetekend dat het vasthoudt aan de afspraken die zijn vastgelegd in het Pact van Den Haag. Deze procesafspraken houden in, dat in deze regio de route wordt ingegaan naar regionalisering van het beheer van de brandweer. In deze route wordt eerst door het regionaal bestuur samen met de gemeentebesturen bepaald aan welke kwaliteitsnormen de brandweer in deze regio moet voldoen. Pas daarna wordt bezien in welke vorm de regionalisering kan worden gegoten. Nadrukkelijk is richting de minister het voorbehoud gemaakt dat het volgen van deze route mogelijk kan leiden tot andere uitkomsten dan de door de minister beoogde invulling van de regionalisering van de brandweer en het daartoe in dienst nemen van het vrijwillig en beroepspersoneel bij de regio. Rapport Brandweerzorg in de Kop van Noord: onderzoek naar samenwerkingsmogelijkheden Parallel aan het hiervoor beschreven proces en in afstemming met de regio hebben de burgemeesters van Horst aan de Maas, Sevenum, Meerlo-Wanssum, Venray, Bergen, Gennep en Mook en Middelaar aan de brandweercommandanten gevraagd om tegen de achtergrond van de lopende fusie-/samenwerkingsprocessen van gemeenten te onderzoeken welke wijze van samenwerking voor deze gemeenten het meest geschikt is om het gewenste regionale kwaliteitsniveau te realiseren. In tweede instantie zijn tevens de gemeenten Helden, Maasbree, Meijel en Kessel in het onderzoek betrokken. Het onderzoek van de commandanten is neergelegd in het voor u ter inzage gelegde rapport Brandweerzorg in de Kop van Noord: onderzoek naar samenwerkingsmogelijkheden (oktober 2008). De commandanten adviseren eveneens om in de Kop van Noord samen te werken in een tweetal samenwerkingsverbanden. Deze samenwerkingsverbanden sluiten naadloos aan op de in het burgemeestersoverleg genoemde verbanden en wel Horst aan de Maas en Peel en Maas en Venray, Bergen, Gennep en Mook en Middelaar. rapportbrandweer Pagina 8 van 13

9 Bestuurlijk overleg samenwerking brandweer PenM en HadM van 5 november 2008 Begin november hebben de burgemeesters en de brandweercommandanten van de gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel en van Horst aan de Maas en Sevenum het rapport Brandweerzorg in de Kop van Noord besproken en de intentie om voor de brandweerzorg te streven naar samenwerking tussen de nieuw te vormen gemeenten Peel en Maas en Horst aan de Maas bevestigd. De burgemeester van Horst aan de Maas heeft het resultaat van dit overleg met de burgemeester van Meerlo-Wanssum gecommuniceerd. Aansluitend heeft nader overleg plaatsgevonden over de wijze van samenwerking, de allocatie van taken naar de verschillende taakniveaus, de bestuurlijke aansturing, de positie van de korpsen en het personeel, de uitwerking in beleidsplannen en een tijdspad voor de besluitvorming. Na vaststelling van deze kaders en de regionale maatlat voor kwaliteit zullen deze worden uitgewerkt in concrete brandweerbeleidsplannen. 4 Keuze wijze van samenwerking brandweerzorg; lokale borging brandweerzorg en samenwerking in het samenwerkingsgebied en regionaal Mede op basis van het rapport Brandweerzorg in de Kop van Noord is ingestoken op het vormen van een samenwerkingsverband van de twee nieuwe gemeenten Peel en Maas en Horst aan de Maas. Deze gemeenten hebben een soortgelijke, landelijke geaardheid en problematiek. Het samenwerkingsverband van deze twee nieuwe gemeenten zal een werkgebied hebben van meer dan inwoners (afhankelijk van de positie van de brandweer Meerlo- Wanssum). Binnen het samenwerkingsverband worden voor beide fusiegemeenten twee afzonderlijke brandweereenheden gevormd met ieder, wanneer de herindeling per een feit zal zijn, een werkgebied van meer dan inwoners. De brandweerorganisaties blijven deel uitmaken van de gemeentelijke organisaties waardoor de vrijwillige brandweer op een goede wijze geborgd blijft in de plaatselijke samenleving en er een doelmatige afstemming blijft van de inbreng van de brandweer in de processen van proactie (planvorming ruimtelijke ontwikkeling), vergunningverlening, toezicht/controle en integrale veiligheid. Tevens hoeven er voor de bedrijfsvoering geen extra kosten te worden gemaakt, die bij volledige regionalisering voor het samenwerkingsverband al snel een zullen bedragen (voor wat betreft dit bedrag baseren wij ons op de voor de bedrijfsvoering van de pilot Weert geraamde kosten. In deze pilot wordt uitgegaan van volledige regionalisering van de brandweertaken). Tevens worden in de bedrijfvoering desintegratiekosten voorkomen omdat bij volledige regionalisering geen gebruik meer zal worden gemaakt van de gemeentelijke ondersteunende diensten. Met de aangegeven schaalgrootte zal de efficiency en effectiviteit van de uitvoering van de brandweertaken gewaarborgd zijn. Voor de specifieke taken en voor de rampenbestrijding en het crisisbeheer zal vanzelfsprekend afstemming worden gezocht met de regio. De wijze waarop de samenwerking juridisch wordt vormgegeven, rekening houdend met de in de wet gegeven mogelijkheden, wordt nader uitgewerkt in de brandweerbeleidsplannen. rapportbrandweer Pagina 9 van 13

10 5 Keuze allocatie van taken tussen lokale brandweer, samenwerking in clusterverband van het samenwerkingsgebied en samenwerking regionaal Vanuit het perspectief veiligheid voor burger en samenleving streven de gemeenten Horst aan de Maas en Peel en Maas naar een kwalitatief goede, doelmatige en kostenbewuste brandweerzorg, die een goede borging vindt in de plaatselijke samenleving en in de gemeentelijke processen en een brandweerzorg die oog heeft voor het blijvende belang en de noodzaak van regionale samenwerking (vorming veiligheidsregio). Voor deze borging is de wijze waarop brandweertaken gealloceerd worden belangrijk. Regionale samenwerking bij het vervullen van de brandweertaken is noodzakelijk. Dit houdt in dat bepaalde taken centraal (op regionaal niveau) worden aangestuurd en/of uitgevoerd en dat, daarmee rekening houdend, andere taken op cluster- en/of lokaal niveau worden weggezet. In het rapport Brandweerzorg in de kop van Noord is voor het samenwerkingsgebied een aanzet voor de toedeling van taken gegeven. Hierbij worden een drietal niveaus onderscheiden: 1) Lokaal (fusiegemeenten); 2) Cluster (= het samenwerkingsverband); 3) Regionaal. Op lokaal niveau zullen met name de operationele taken worden uitgevoerd. Op het niveau van het samenwerkingsverband zullen die taken die een gemeenschappelijke aanpak vergen of die uit oogpunt van efficiëntie en effectiviteit het beste gezamenlijk kunnen worden opgepakt uitgevoerd worden. Het gaat daarbij vooral om de tactische zaken en de inbreng in de regionale beleidsvoorbereiding. Regionaal gaat het vooral om de strategische zaken, specialistische taken, het ontwikkelen van kaderstellend beleid en de kwaliteitsbewaking. Op basis van het uitgangspunt lokaal wat lokaal kan en regionaal wat regionaal moet zal in de beleidsplannen een uitwerking van de toedeling van taken naar de verschillende niveaus plaatsvinden. De discussie over de organisatie van de taken in het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) kan hierop nog van invloed zijn. Dit geldt met name voor de organisatorische inbedding van het proces van vergunningverlening en de integratie van het proces van beoordeling van de brandpreventieve maatregelen door de brandweer daarbinnen. Hierover zal in de eerste helft van 2009 meer duidelijkheid ontstaan. De mogelijke vorming van 25 regionale omgevingsdiensten stuit, overigens zoals bekend, op veel verzet van de VNG en VLG, is in strijd met het uitgangspunt van de gemeenten als Eerste Overheid en vindt ook geen steun bij de Tweede Kamer. rapportbrandweer Pagina 10 van 13

11 6 Bestuurlijke verantwoordelijkheid en aansturing De bestuurlijke verantwoordelijkheid sluit aan op de toedeling van taken naar de verschillende niveaus (lokaal, cluster, regionaal). Uitvoering van de lokale taken en clustertaken gebeurt onder de bestuurlijke verantwoordelijkheid van het college van burgemeester en wethouders. Binnen de organisatie van het samenwerkingsverband blijven twee lokale brandweerkorpsen functioneren. De wijze waarop de leiding van het samenwerkingsverband en de lokale korpsen wordt vorm gegeven zal nader worden bezien in samenhang met de voor de brandweerzorg voor te bereiden beleidsplannen, de organisatorische uitwerking van de fusiegemeenten Horst aan de Maas en Peel en Maas en in overleg met de regionale brandweer. De bestuurlijke aansturing van de commandant van het locale brandweerkorps gebeurt door de burgemeester van de betreffende gemeente. Dit sluit aan bij het opperbevel van de burgemeester in geval van een ramp en bij het lidmaatschap van de burgemeester van het bestuur van de veiligheidregio. De wijze waarop de samenwerking bestuurlijk en organisatorisch vorm wordt gegeven wordt bezien wanneer duidelijk is welke taken op welk niveau zullen worden uitgevoerd. De gemeenteraad stelt in een brandbeveiligingsverordening regels over het voorkomen en bestrijden van brand, het beperken van brandgevaar, het voorkomen en beperken van ongevallen bij brand en al hetgeen daarmee verband houdt. De bestuurlijke verantwoordelijkheden worden geregeld in de juridische structuur die voor het samenwerkingsverband wordt gekozen. Als gezegd zal deze worden afgestemd op de in de wet gegeven mogelijkheden. Dit maakt onderdeel uit van de uitwerking in de gemeentelijke brandweerbeleidsplannen. 7 Dienstverband personeel Zoals de bestuurlijke aansturing in principe de taken volgt, is uitgangspunt dat op het niveau waar de taken en verantwoordelijkheden worden neergelegd ook het personeel daarvoor in dienst wordt genomen ( mens volgt taak ). Dit houdt in dat in principe (vrijwillig) personeel voor lokale taken en clustertaken in dienst blijft of in dienst komt van de gemeenten. Voor regionale taken is of komt het personeel in dienst van de Veiligheidsregio. Hoewel het personeel van de lokale korpsen in dienst van de gemeenten blijft, zal een bepaalde mate van regionale aansturing noodzakelijk zijn. Dit met name bij grootschalig optreden en bij rampenbestrijding en crisisbeheer. rapportbrandweer Pagina 11 van 13

12 8 Uitwerking in beleidsplannen brandweerorganisatie Na de bestuurlijke besluitvorming over de keuze van de wijze van samenwerking en het op hoofdlijnen bepalen van de allocatie van de brandweertaken, de beleidsvorming en kaderstellende advisering zal een nadere uitwerking hiervan plaatsvinden in beleidsplannen. In de beleidsplannen zal worden aangegeven op welke wijze voldaan gaat worden aan de regionale kwaliteitsnormering (minimaal streefniveau voldoende ) en zal nadere invulling worden gegeven aan de vorm en het tempo waarbinnen de verbeterpunten worden uitgevoerd. De beleidsplannen zullen tevens zo concreet mogelijk inzicht geven in de kosten van uitvoering en noodzakelijk geachte verbeteringen in personeel en materieel. Bij de uitwerking in de beleidsplannen wordt in het kader van de taaktoedeling de organisatie van de piketten voor de officieren van dienst bezien. Gelet op de regionale verantwoordelijkheden in het kader van de rampenbestrijding en crisisbeheersing zal hierover eveneens afstemming met de regio plaatsvinden. In de regio vindt hierover een onderzoek plaats. Onder het voorbehoud van de functionele en financiële uitkomsten van dit lopend regionaal onderzoek heeft het vooralsnog onze voorkeur deze piketten te laten samenvallen met de samenwerkingsverbanden. Gelet op het gewenste toegroeien naar een schaalniveau van inwoners, opteren wij voor een uitwerking in één gezamenlijk brandweerbeleidsplan waarin, waar nodig, locale accenten worden aangebracht. Het opstellen van dit (of deze) plan (of plannen) zal met inschakeling van een extern bureau plaatsvinden. De kosten hiervan bedragen naar raming (maximaal) ,- en zullen, naar rato van het aantal inwoners, door de desbetreffende gemeenten in de clusters Horst aan de Maas en Peel en Maas worden gedragen. Voor wat betreft de cluster Horst aan de Maas worden de kosten vooralsnog verdeeld tussen Horst aan de Maas en Sevenum. Zodra duidelijkheid bestaat over de positie van de brandweer Meerlo-Wanssum zal een kostenverrekening met Meerlo-Wanssum plaatsvinden. Voor de gemeente Horst aan de Maas is hiermee derhalve vooralsnog een bedrag van ,34 gemoeid. De kosten voor Sevenum bedragen vooralsnog 4.178,66. Voor zowel Horst aan de Maas als Sevenum stellen wij u voor om voor de dekking gebruik te maken van de nog resterende ruimte in de exploitatie van de respectievelijke begrotingen Voor Helden is de bijdrage hiervoor 9.150,-. Dit bedrag kan als incidentele kosten worden gedekt uit de post onvoorzien. Voor Kessel is dit een bedrag van 2.000,-; te dekken uit de post vrij besteedbare middelen. Voor de gemeente Maasbree zijn de kosten 6.050,-. Deze kunnen worden gedekt uit de reguliere posten van de (brandweer) begroting Voor Meijel betreft dit 2.800,-; te boeken op korpsbeheer, advieskosten. rapportbrandweer Pagina 12 van 13

13 9 Samenvattend voorstel Op basis van het vorenstaande wordt aan de gemeentebesturen van Peel en Maas en Horst a/d Maas voorgesteld om: 1. In te stemmen met de regionale maatlat als streefmodel voor de kwaliteit van de brandweertaken en deze te gebruiken als referentiekader bij de te ontwikkelen beleidsplannen voor de brandweerorganisatie. Als streefniveau voor de kwaliteit van de diverse taken dient minimaal voldoende te worden gerealiseerd. 2. In te stemmen met de voorgestelde wijze van organisatie van de brandweer als onderdeel van de gemeentelijke organisatie, met de keuze en wijze van samenwerking in het samenwerkingsgebied Horst aan de Maas/Peel en Maas en de samenwerking in de veiligheidsregio, met de toedeling op hoofdlijnen van brandweertaken en taakniveaus, het dienstverband van het personeel en een eenduidige bestuurlijke en ambtelijke aansturing en verantwoordelijkheid. 3. In te stemmen te opteren voor één brandweerbeleidsplan voor de cluster waarin, waar nodig, locale accenten worden aangebracht en dit met externe ondersteuning voor 1 juni 2009 op te stellen. 4. Hiervoor, als aandeel in de kosten de volgende bedragen beschikbaar te stellen: a. Voor Horst aan de Maas ,34 en voor Sevenum 4.178,66; te dekken uit de nog resterende ruimte in de exploitatie van de respectievelijke begrotingen van b. voor Helden: 9.150,-; als incidentele kosten te dekken uit het product onvoorzien. c. Voor Kessel: 2.000,-; te dekken uit de post vrij besteedbare middelen. d. Voor Maasbree: 6.050,-; te dekken uit de reguliere posten van de (brandweer) begroting e. Voor Meijel: 2.800,- te boeken op korpsbeheer, advieskosten.. rapportbrandweer Pagina 13 van 13