Onderwerp : Visie brandweerzorg Limburg-Noord

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Onderwerp : Visie brandweerzorg Limburg-Noord Indiener agendapunt Gevraagd besluit : Het college van burgemeester en wethouders, portefeuillehouder: Burgemeester Hanselaar Van Loevezijn : De gemeenteraad wordt uitgenodigd wensen en bedenkingen kenbaar te maken op de Visie brandweerzorg Limburg-Noord Bijlage(n) : Visie brandweerzorg Limburg Noord Bijlage(n) ter inzage : 1. Verzoek standpunt visie brandweer 2. Verkenning gevolgen brandweervisie 3. Vraag en antwoord Consequenties : In deze visie komt het zwaartepunt van brandweerzorg meer te liggen op het voorkomen van brand en het verhogen van het (brand)veiligheidsniveau. Daarnaast bestaat het voornemen dat er een differentiatie van de opkomsttijden worden ingevoerd en vindt er een heroverweging plaats van de wijze van uitvoering van een aantal (specialistische) taken. Samenvatting: De Veiligheidsregio Limburg-Noord, waar de brandweer Roerdalen in participeert, heeft de Visie op brandweerzorg Limburg-Noord ontwikkeld. In deze visie komt het zwaartepunt van brandweerzorg meer te liggen op het voorkomen van brand en het verhogen van het (brand)veiligheidsniveau. Daarnaast bestaat het voornemen dat er een differentiatie van de opkomsttijden worden ingevoerd en vindt er een heroverweging plaats van de wijze van uitvoering van een aantal (specialistische) taken. Het Dagelijks Bestuur (DB) van de Veiligheidsregio Limburg-Noord, heeft in de vergadering van 25 november 2010 de Visie brandweerzorg Limburg-Noord vastgesteld. Het Algemeen Bestuur (AB), waar de burgemeester lid van is, heeft in de vergadering van 17 december 2010 de visie onderschreven. Het college wordt bij brief van 21 december 2010 door de directeur van de Veiligheidsregio Limburg-Noord gevraagd de Visie brandweerzorg Limburg-Noord voor te leggen aan uw gemeenteraad en het standpunt van de gemeente kenbaar te maken aan de veiligheidsregio. Als alle gemeenteraden van de gemeenten in de 1

2 veiligheidsregio (15 in totaal) hun wensen en bedenkingen kenbaar hebben gemaakt zal het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio over kunnen gaan tot besluitvorming. Toelichting op het voorstel: Aanleiding In 2008/2009 is een landelijke studie uitgevoerd over het huidige bedrijfsmodel van de brandweer. Deze studie, genaamd de Strategische Reis van de Brandweer, heeft inzichtelijk gemaakt dat het huidige bedrijfsmodel, met een sterke nadruk op repressie, niet meer aansluit bij de maatschappelijke ontwikkelingen en toekomstbeelden. De huidige normering heeft geleid en zal nog verder leiden tot enorme kostenstijgingen terwijl de resultaten niet verder zullen verbeteren. De brandweer heeft in de afgelopen jaren kwaliteitsnormen opgesteld voor alle facetten van het werk. Uit een meting in de regio is gebleken dat de kwaliteit over het algemeen redelijk op orde is op twee punten na: de capaciteit voor proactie en preventie loopt in sommige plaatsen nog achter op de gewenste minimale norm; de zorgnormen liggen in onze regio met 30% ver onder de landelijke norm van 80%. Dat wil zeggen dat slechts in 30% van de uitrukken de voertuigen tijdig (dus binnen 8 minuten) op de plek van het incident zijn. De gerealiseerde regionale prestaties ten aanzien van de opkomsttijden (zorgnormen) hebben vooral als oorzaak dat in het plattelandsgebied, waar de brandweerzorg gerealiseerd wordt door vrijwilligers, de opkomst en aanrijdtijd langer zijn. Stedelijke regio s (met relatief meer bemenste kazernes) scoren over het algemeen beter. Regio s vergelijkbaar met Limburg-Noord (Drenthe, Zeeland) hebben te maken met dezelfde problematiek. Regio s zijn dus verschillend qua risicoprofiel en daar dient dan ook verschillend op geanticipeerd te worden. Het uitbreiden van het aantal kazernes is echter, gezien de zeer lage frequentie van incidenten, geen verstandige investering. Hoewel de brandweer van Roermond, als nagenoeg enige korps, voldoet aan het huidige systeem (8 minuten voor woningen) vereist het op deze norm brengen en houden enorme investeringen die, gezien het risicoprofiel, geen meerwaarde zullen hebben. Buiten het stedelijk gebied, de ommelanden, wordt deze norm niet gehaald. Bovendien blijft de maatschappelijke betrokkenheid en de eigen verantwoordelijkheid van burgers, instellingen en bedrijven laag. Het aantal branden en het aantal slachtoffers bij brand neemt niet af en het schadebedrag als gevolg van branden neemt alsmaar toe. Aanvullend onderzoek, uitgevoerd door de Commissie Mans, heeft deze inzichten bevestigd. De aanbevelingen van commissie Mans 1 zijn een financiële vertaalslag van de brandweer van morgen. Een groot aantal aanbevelingen (minder kazernes, slimmere varianten betreffende techniek en tactiek van repressief optreden, het vereenvoudigen van de 1 Voor het integraal rapport zie onder andere 2

3 systemen ten behoeve van specialistische taken zoals duiken, gevaarlijke stoffen enz.) worden op dit moment uitgewerkt. Dit geldt dan natuurlijk ook voor de brandweervoorzieningen van Roerdalen. Bovenstaande inzichten hebben geleid tot een nieuw bedrijfsconcept voor de brandweer Limburg-Noord. Kader De kern van de visie brandweerzorg Limburg-Noord is dat de brandweer zich de komende jaren richt op community safety, oftewel (brand)veilig leven. Het verhogen van het risicobewustzijn en de zelfredzaamheid in de regio is daarbij uitgangspunt. Vergroting van risicobewustzijn en zelfredzaamheid beperkt zich niet tot brandveiligheid. De brandweer, de GHOR, de GGD en hun partners gaan uiteraard samenwerking zoeken met woningbouwverenigingen, werkgeversorganisaties, zorginstellingen, onderwijsinstellingen etc.. Gevolg is dus dat er meer accent komt op voorkomen van incidenten dan op bestrijden. Zo ontstaat er naar de vrijwilligheid op gebied van incidentbestrijding ook een vrijwilligheid gericht op risicobeheersing. Vrijwilligers die actief zijn in het verzorgen van bijvoorbeeld informatiebijeenkomsten, lessen op scholen uitvoeren van huisbezoeken e.d.. Het is zeker niet de bedoeling dat de brandweer de voorlichtingsactiviteiten allemaal zelf ter hand zal gaan nemen. Er wordt in dit kader zoals gezegd samenwerking gezocht met maatschappelijke organisaties (woningbouwverenigingen, onderwijs, zorg enz.), waarbij bestaande netwerken zullen worden aangesproken. Uitgangspunt is en blijft dat de brandweerzorg in onze regio is gebaseerd op vooral de brandweervrijwilligers. Het college van Roerdalen is van mening dat dit soort gemeenschapspreventieactiviteiten ( community safety ) primair regie vraagt van de gemeente zelf. De rol van de brandweer in dit kader mag in ieder geval niet leiden tot kostenverhoging. De taakstelling ten aanzien van de preventieactiviteiten moet met ingang van 2012 daadwerkelijk gerealiseerd worden conform het raadsbesluit bij de vaststelling van de begroting Daarnaast beschrijft de visie de invoering van een gedifferentieerde dekkingsnorm. Vanuit het Besluit veiligheidsregio s zijn prestatie-eisen gesteld aan de opkomsttijden van de brandweer. Afhankelijk van het type gebouw, varieert deze tussen de 5 en 10 minuten. Indien er door het bestuur van de Veiligheidsregio Limburg-Noord geen besluit wordt genomen over de norm voor opkomsttijden, dan worden de normtijden (nu 8 minuten) zoals opgenomen in het Besluit, aangehouden en het gemeentebestuur dient deze normen mogelijk te maken, ook als hieraan grote meerkosten verbonden zijn. De nieuwe Wet op de Veiligheidsregio s, als opvolger van de Brandweerwet 1985, biedt veiligheidsregio s echter de mogelijkheid om een eigen, op het eigen risicoprofiel gebaseerd, systeem van opkomsttijden toe te gaan passen. In de visie is dan ook beschreven dat bij een hoger niveau van brandpreventieve voorzieningen het verantwoord is om een opkomsttijd van 10 à 15 minuten te hanteren. Voor de 3

4 veiligheidsregio Limburg-Noord, met een overwegend agrarisch gebied met enkele stedelijke kernen, wordt voorgesteld om 10 minuten voor stedelijk gebied (Roermond en Venlo) en 15 minuten voor de overige gebieden te gaan hanteren. Voor Roerdalen zou dus de 15 minuten norm gelden. Door de combinatie van deze uitruktijden met preventieactiviteiten is het idee dat het risico op slachtoffers en schade beheersbaar blijft. Hierbij kan ook gedacht worden aan het investeren in automatische blusinstallaties en automatische brandmelders op risicoplekken. Een risicoprofiel vormt de basis voor het beleidsplan van de Veiligheidsregio Limburg- Noord. Met de resultaten van een dergelijk risicoprofiel wordt een integraal advies aan het veiligheidsbestuur opgesteld over het te voeren risico-gerichte beleid. Met de invoering van de Wet op de Veiligheidsregio s (1 oktober 2010) is de regio verplicht binnen 9 maanden een beleidsplan op te stellen, waarin dit een nadere uitwerking krijgt.. Met de ruimere opkomsttijden, die feitelijk nu al aan de orde zijn, kan tevens een efficiencyslag gemaakt worden op aantallen brandweervoertuigen en het aantal brandweerposten zonder dat de kwaliteit van de basisbrandweerzorg en het grootschalig optreden af zal nemen. Besluitvorming omtrent het wel/niet sluiten van brandweerposten is en blijft uiteraard een verantwoordelijkheid van de gemeenten. In Roerdalen is dit verder niet aan de orde. De bestaande post in Montfort blijft in de scenario s die nu voorliggen gewoon bestaan. De uitvoering van de specialistische taken zoals de gaspakkenteams, duikteams, waarschuwings- en verkenningsdiensten (meetploegen) kan in samenwerking met buurregio s en de Belgische en Duitse partners effectiever en efficiënter plaatsvinden. De nieuwe visie op brandweerzorg leidt er toe dat er minder blusvoertuigen, minder kazernes en een versobering van specialismen zal gaan plaatsvinden. In dit kader loopt er een drietal onderzoeken/studies, te weten: een haalbaarheidsstudie naar de kazerne Swalmen, een haalbaarheidsstudie (bestuurlijke opdracht vanuit Leudal en Maasgouw) naar een efficiëntere brandweerzorg binnen het gebied Wessem, Thorn, Hunsel, Grathem, een samenvoeging van de nieuwe kazerne Echt en die van Stevensweert. Tevens wordt er gewerkt aan het mogelijk maken van variabele bezetting van de voertuigen door middel van zogenaamde SIE s (Snelle interventie Eenheden), waarbij met minder personeel een pallet aan klussen uitgevoerd kan worden. Deze eenheden kunnen ook in de verder af gelegen delen van Roerdalen sneller ter plekke zijn. Per 1 oktober 2010 is de Wet op de Veiligheidsregio s in werking getreden. Deze wet beoogt de kwaliteit van crisisbeheersing en rampenbestrijding te verbeteren door organisatorische voorschriften enerzijds en kwaliteitseisen anderzijds. Een verplichte regionalisering van de brandweer was bij de totstandkoming van de Wet niet aan de orde mits lokale brandweerzorg voldoet aan de hiervoor genoemde weten regelgeving. Binnen de Veiligheidsregio Limburg-Noord, zijn diverse gemeenten inmiddels geregionaliseerd of staan op het punt dit te gaan doen. Vanaf 1 juli 2009 is het brandweerdistrict Weert (Weert, Leudal, Nederweert) geregionaliseerd en per 1 januari 4

5 2011 geldt hetzelfde voor het brandweerdistrict Venlo (Venlo, Beesel). Ook het brandweerdistrict Venray heeft deze keuze gemaakt. De brandweerdistricten Roermond en Horst/Peel hebben voorlopig gekozen voor samenwerking binnen het district. Verplichting tot regionalisering van de brandweer In de Tweede Kamer is op 25 november 2010 door kamerlid Hennis-Plaschaert (VVD) een motie ingediend waarbij Minister Opstelten van Justitie en Veiligheid wordt verzocht een wetswijziging door te voeren die regionalisering van de brandweer verplicht stelt. Deze motie is aangenomen. De Minister heeft daartoe in het Algemeen Overleg aangegeven nog voor het zomerreces van 2011 de wet aan te willen passen. Afwegingen en argumenten Volgens de formele wetgeving (Wet op de Veiligheidsregio s) is het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio het bevoegd gezag ten aanzien van het vaststellen van het (brand)veiligheidsniveau. Voor het te voeren beleid dienen wel de wensen en bedenkingen van de gemeenteraden meegenomen te worden Onderstaand zal aan de hand van een aantal thema s de input gegeven worden om te komen tot een afweging. Kosten en lasten voor de burger De aanleiding tot de ontwikkeling van een visie op brandweerzorg is het besef dat een grondige en structurele kostenbeheersing nodig en mogelijk moet zijn zonder dat de kwaliteit van het veiligheidsniveau zal verslechteren. De nieuwe visie op brandweerzorg leidt er toe dat er minder blusvoertuigen, minder kazernes en een versobering van specialismen zal gaan plaatsvinden. Met het reduceren van aantallen voertuigen en kazernes en met het slimmer inzetten van (vrijwillig) personeel kunnen op termijn aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd zowel in de directe kosten als in de overhead. Tevens wordt er gewerkt aan het mogelijk maken van variabele bezetting van de voertuigen door middel van SIE s (Snelle interventie Eenheden) waarbij met minder personeel een pallet aan klussen uitgevoerd kan worden. Overigens is het kostenaspect een van de uitgangspunten van het rapport van de commissie Mans. De aanbevelingen van commissie Mans zijn een financiële vertaalslag van de brandweer voor de toekomst. Een groot aantal aanbevelingen (minder kazernes, slimmere varianten betreffende techniek en tactiek van repressief optreden, het vereenvoudigen van de systemen ten behoeve van specialistische taken zoals duiken, gevaarlijke stoffen enz.) worden op dit moment uitgewerkt. Veiligheidsnormen De gerealiseerde prestaties ten aanzien van de opkomsttijden (zorgnormen) hebben vooral als oorzaak dat in het plattelandsgebied, waar de brandweerzorg gerealiseerd wordt door vrijwilligers, de opkomst en aanrijdtijd langer zijn. Stedelijke regio s (met relatief meer bemenste kazernes) scoren over het algemeen beter maar regio s vergelijkbaar met Limburg Noord (Drenthe, Zeeland) hebben te maken met dezelfde problematiek. Regio s zijn verschillend qua risicoprofiel en daar dient dan ook verschillend 5

6 op geanticipeerd te worden. Het uitbreiden van het aantal kazernes is echter, gezien de zeer lage frequentie van incidenten, geen verstandige investering. Het risicoprofiel is een onderdeel van het (wettelijk verplichte) Beleidsplan Veiligheidsregio. Dit beleidsplan is in de maak. Dan zal ook op detailniveau duidelijk worden hoe de gemeente Roerdalen in dat profiel past en welke concrete consequenties daaraan verbonden zijn. De ruimere opkomsttijden worden in de visie gekoppeld aan proactie en preventie. De gemeente Roerdalen neemt hierbij het standpunt in dat het totaal aan preventieve maatregelen op orde moet zijn. Het college vindt het belangrijk om ten aanzien van community safety zelf de regie te houden en dat de eerder geformuleerde taakstelling op preventie per 2012 wordt gerealiseerd. Ten aanzien van community safety lopen er reeds nu, binnen de bestaande formatie en met huidige middelen, projecten zoals het bezoek aan de groepen 8 van de basisscholen in het district Roermond en andersoortige voorlichting aan doelgroepen. Proces De visie brandweerzorg Limburg-Noord is opgesteld door de brandweer Limburg-Noord, onderdeel van de Veiligheidsregio Limburg-Noord. In het afgelopen jaar is met vele medewerkers bij de korpsen gediscussieerd over hoe invulling te geven aan de brandweer overmorgen in onze regio. Zo is met vrijwilligers gesproken en hebben werkgroepen preventie en repressie hun visie op de toekomst kunnen geven. Al die input is verwerkt in deze visie. De brandweer Limburg-Noord is hiermee één van de eerste regio s die op basis van de toekomstvisie van brandweer Nederland, zoals beschreven in het boek de brandweer overmorgen een visie heeft ontwikkeld. Dit betekent dat de visie en het traject dat nu wordt ingezet, door andere regio s als pilot wordt gezien. Het Dagelijks Bestuur (DB) van de Veiligheidsregio Limburg-Noord in de vergadering van 25 november 2010 de Visie brandweerzorg Limburg-Noord en het Algemeen Bestuur (AB) in de vergadering van 17 december 2010 hebben de visie onderschreven. Het AB vraagt daarbij aandacht voor de volgende punten: de visie dient op een goede manier geïntroduceerd te worden bij de vrijwilligers; de visie voegt een dimensie toe aan het functieprofiel van het brandweerpersoneel; de visie vraagt veel van veel partijen; deze cultuurverandering vergt een zorgvuldige stapsgewijze begeleiding; de visie vraagt om een vertaalslag naar concrete projecten met een tijdspad en een kostenplaatje. de visie dient niet te snel te leiden tot een discussie over brandweerposten; bij de discussie over de visie dient de inhoud, en niet de financiën, voorop te staan; duidelijk moet zijn dat bij het niet volgen van de visie -verschuiven naar de voorkant heel veel geld nodig is om de wettelijke opkomsttijden van de brandweer in onze regio te realiseren; 6

7 bij de aanbieding aan de gemeenteraden dient duidelijk gemaakt te worden dat de visie oplossingen biedt voor de tekortkomingen die zijn geconstateerd bij de kwaliteitsmonitor in Wensen en bedenkingen Op basis van bovenstaande kan de gemeenteraad wensen en bedenkingen naar voren brengen. Communicatie De gemeenteraad is in december 2010 door middel van een raadsinformatiebrief geïnformeerd over de beleidsvisie. Middelen Vooralsnog zijn in de visie zelf geen bedragen genoemd maar worden in de bijlagen wel scenario s geschetst met consequenties op financieel en personeel gebied. Deze zullen van geval tot geval beoordeeld worden indien daarover concrete besluitvorming gevraagd wordt. De door het Algemeen Bestuur van de Veiligheidsregio Limburg-Noord uitgesproken bezuinigingstaakstelling van 10% blijft onverkort van kracht. Van ambtelijke zijde betekent deze nieuwe visie evenwel dat er sprake is van een hogere ureninzet dan voorheen het geval geweest is, zeker indien de gemeente haar coördinerende rol ten aanzien van community safety gaat oppakken Ten aanzien van het thema preventie heeft de raad al eerder bij de vaststelling van de begroting 2011 besloten dat vanaf ,-- moet worden bespaard ondermeer door een integrale uitvoering van de brandpreventieve taken in het kader van de WABO. Aan deze taakstelling zal het college ook bij definitieve vaststelling van de visie onverkort invulling geven. Evaluatie Er zal een plan van aanpak gemaakt worden hoe de visie in procesmatige zin wordt opgepakt nadat de gemeenteraden hun wensen en bedenkingen hebben uitgebracht. St. Odiliënberg, 29 maart 2011 Burgemeester en wethouders van Roerdalen, De secretaris, De burgemeester, J.J.W.M. L Ortije drs. C.A.M. Hanselaar van Loevezijn 7