Jaarverslag De Cocon 2016

Transcriptie

1 Jaarverslag De Cocon 216 De Cocon, Jeugdhulp aan Huis Ham Gent Tel info@decocon.be

2 Inhoud 1 Voorwoord De Cocon, Jeugdhulp aan Huis Veranderingen door nieuwe regelgeving Crisishulp - Hulp bij een acute opvoedingscrisis Resultaten Overzicht aantal begeleidingen en % verlengde begeleidingen Consultvragen voor crisishulp Doelrealisatie crisisinterventie en TnT Doelrealisatie Crisishulp aan Huis Cliëntwaardering Crisishulp aan Huis Uitval, doorstroom en uitstroom bij Crisishulp aan Huis Opvallend Contextbegeleiding Resultaten voor contextbegeleiding en contextbegeleiding in functie van autonoom wonen (conform EMK-regelgeving) Contextbegeleiding -Hulp aan gezinnen met een opvoedingsnood Doelrealisatie intensief kortdurende thuisbegeleiding (IKT) en thuisbegeleiding Uitval, doorstroom en uitstroom bij IKT en Thuisbegeleiding Cliëntwaardering contextbegeleiding (IKT en Thuisbegeleiding) Conclusies uit effectonderzoek Thuisbegeleiding ( ) Opvallend - Rechtstreeks toegankelijke thuisbegeleiding CBAW - Het hoeft niet altijd zelfstandig wonen te zijn! Begeleidingen in Doelrealisatie in Uitval, doorstroom en uitstroom Woonvorm op het einde van de begeleiding Cliëntwaardering Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen Innovatief Project - Doorontwikkeling methodiek 'La Vie' (Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen ) Externe engagementen Publicaties Rapport/boek Artikels Studiedag Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen 3.. Een antwoord op nieuwe maatschappelijke uitdagingen? De warmste week Slot/dankwoord

3 DE COCON, JEUGDHULP AAN HUIS VERSTERKT! Kinderen en jongeren hebben recht op een (veilige) toekomst We zijn er voor kinderen, jongeren en hun ouder(s) in een problematische leef- en opvoedingssituatie die het op eigen kracht even niet meer redden en waarbij pedagogische ondersteuning nodig is. Samen werken we aan een stabiele basis, nieuwe kansen en een nieuw perspectief. Samen zorgen we ervoor dat kinderen, jongeren en hun gezin terug kunnen groeien en sterker worden. 1 Voorwoord Ook 216 was een jaar met tal van veranderingen in de regelgeving van het jeugdhulplandschap. De wijzigingen waren weliswaar niet van de grootorde van 213, maar de ingeslagen weg werd voortgezet. In onze cijfers komen de effecten van de wijzigingen soms verrassend duidelijk naar voor. In onstabiele tijden trachten we in het belang van de cliënt kwalitatieve hulp aan te bieden, wat niet altijd evident is. Met dit jaarverslag wensen we de kerngebeurtenissen van 216 weer te geven. Eén cijfer geven we u alvast mee; in 216 maakten 247 gezinnen en jongeren gebruik van de hulpverlening van 'De Cocon'. Wim Taels (directeur) 2 De Cocon, Jeugdhulp aan Huis We zijn erkend als Organisatie voor Bijzondere Jeugdbijstand voor 56 plaatsen contextbegeleiding en contextbegeleiding in functie van autonoom wonen en Crisishulp aan Huis voor 12 plaatsen op jaarbasis en worden gesubsidieerd door de Vlaamse overheid via het Agentschap Jongerenwelzijn. Ons werkingsgebied voor crisishulp is Oost-Vlaanderen. Het werkingsgebied voor onze contextbegeleiding en contextbegeleiding in functie van autonoom wonen is de regio Gent- Deinze- Eeklo. Ouders, kinderen en jongeren kunnen bij ons niet rechtstreeks aankloppen voor hulp. Afhankelijk van het hulpaanbod dat wenselijk is, is er een andere aanmeldingsprocedure. Dat is het gevolg van regelgeving. Hoe en wie kan aanmelden vind je op We bieden 6 hulpverleningsvormen aan, namelijk: 1. crisisinterventie 2. TnT?: crisisbegeleiding tijdens opvang in een crisisbed (residentieel of in het sociaal netwerk van de cliënt) die gericht is op terugkeer naar het gezin 3. crisishulp aan huis 4. intensieve kortdurende thuisbegeleiding 5. langdurige thuisbegeleiding 6. contextbegeleiding in functie van autonoom wonen. 3

4 3 Veranderingen door nieuwe regelgeving De jeugdhulpverlening en de sector van de bijzondere jeugdbijstand gingen in de voorbije jaren door een fase met ingrijpende veranderingen op alle niveaus, voornamelijk door het 2 de decreet Integrale Jeugdhulp van 12 juli 213. Het decreet integrale jeugdhulp was niet de enige verandering in de brede jeugdhulp. Ook de decreten, pleegzorg, de preventieve gezinsondersteuning en de persoonsvolgende financiering, het M-decreet, het experimenteel modulair kader, de modulaire financiering binnen Kind en Gezin en Jongerenwelzijn, het uitvoeringsbesluit van het decreet algemeen welzijnswerk, de overheveling van het jeugdsanctierecht naar de Vlaamse Gemeenschap in het kader van de 6de staatshervorming, de oprichting van de familierechtbanken, de gids naar een nieuw geestelijk gezondheidsbeleid voor kinderen en jongeren, e.a. doen en deden hun intrede. Dat zijn allemaal evoluties die in een tijdspanne van 4 jaar de jeugdhulp raakten en voor heel wat fundamentele wijzigingen zorg(d)en bij jeugdhulporganisaties. Niet alleen ging de verandering gepaard met nieuwe structuren, nieuwe rollen en opdrachten, maar ook met een andere manier van denken en handelen. Het is normaal dat er bij zo n grote en complexe transformatie, systeemfouten aan de oppervlakte komen. Inherent aan veranderingen van systemen is dat de hiaten verschuiven. Dit was te voorzien, maar de werkelijke impact kan je pas inschatten nadat het nieuwe systeem is geïmplementeerd. De uitdaging voor de toekomst is om systeemfouten en hiaten waardoor mensen niet de gepaste zorg op maat kunnen krijgen, aan te pakken. Dit beschouwen wij als een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van het beleid en het werkveld. 4

5 4 Crisishulp - Hulp bij een acute opvoedingscrisis De dienst Crisishulp aan Huis heeft 3 begeleidingsvormen: Crisisinterventie en Terugkeer Naar Thuis? zijn eerder diagnostische hulpverleningsvormen waarbij kalmte brengen tijdens de crisis, inschatten van de veiligheid van de gezinsleden, het in kaart brengen en verhelderen van de krachten en hulpvragen van de jongere en het gezin centraal staan. Daarnaast wordt gefocust op een gepaste toeleiding naar geschikte vervolghulp indien nodig. Crisishulp aan Huis is bedoeld voor gezinnen in een acute crisissituatie die dusdanig ernstig is dat de uithuisplaatsing van één of meer kinderen in het gezin dreigt. Het doel van Crisishulp aan Huis is de aanwezige crisis oplossen en de veiligheid in het gezin vergroten, om een uithuisplaatsing van één of meer van de kinderen te voorkomen. Crisishulp aan Huis benut de crisis om veranderingen tot stand te brengen en start binnen 24 uur. De hulp is intensief en kortdurend (28 dagen) en vindt plaats in het gezin. De gezinsmedewerker is wekelijks zeven tot acht uren aanwezig in het gezin. In al onze crisishulpverleningsvormen is een gezinsmedewerker de klok rond telefonisch bereikbaar tijdens de duur van de begeleiding. Ons aanbod Crisishulp is enkel inzetbaar via het Crisismeldpunt Oost-Vlaanderen. De aanmelding bij het Crisismeldpunt gebeurt bij voorkeur door een hulpverlener (huisarts, CLB, Centra voor Kind en Gezin, enzovoort). Alleen als een cliënt niet in staat is om zich tijdens een crisissituatie tot een hulp- of dienstverlener te wenden, kan deze rechtstreeks contact opnemen met het meldpunt. Het Crisismeldpunt neemt daarna met ons contact op. Binnen de 24 uur na de aanmelding nemen we contact op met de cliënt en maken we een eerste afspraak. Elk gezinslid krijgt dan de mogelijkheid om zijn verhaal te doen. 5

6 Problemen die in het gezin ontstaan, worden ook zoveel mogelijk binnen het gezin opgelost. 5 Resultaten 5.1 Overzicht aantal begeleidingen en % verlengde begeleidingen Gerealiseerde begeleidingen en % verlengingen ,7 12, verlengingen TnT % CI TnT? CaH Verlengingen CaH % We merken dat er een opvallende stijging is van het aantal vragen naar TnT?-begeleiding en een dalende vraag naar crisisinterventies. Het is niet duidelijk of dit te maken heeft met een geringere vraag of met een ruimer aanbod van ambulante interventies door het Meldpunt De Schelp. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om mobiele interventies in te zetten vanuit het Netwerk Crisiszorg van Geestelijke Gezondheidszorg. Aanmelders voor crisisinterventie en TnT? opgestarte begeleidingen De sociale dienst van de politie blijft de grootste aanmelder (nl. 21,5%), gevolgd door de cliënt zelf (16,9%) en de geestelijke gezondheidszorg (15,3%). Waar de jeugdrechtbank vorig jaar nauwelijks had aangemeld voor crisisinterventie en TnT nemen ze dit jaar 13,8 % van de aanmeldingen op. Aanmelders voor Crisishulp aan Huis De grootste aanmelder in 216 was het spoedteam van De Cocon (vanuit crisisinterventies en TnT?- begeleidingen). Het spoedteam was verantwoordelijk voor 26,3% van alle aanmeldingen voor Crisishulp aan Huis. Binnen deze begeleidingen was de Sociale Dienst van de Jeugdrechtbank vaak betrokken. Dit verklaart deels de opvallende daling vanuit Sociale Dienst Jeugdrechtbank 15,7% ten opzichte van 28,57% in 215. De tweede grootste aanmelder is de Geestelijke Gezondheidszorg (19,2%). De aanmeldingen vanuit de Geestelijke Gezondheidszorg kennen een duidelijk stijgende tendens (bv. 12,64% in 215). Ook zien we een stijging van de aanmeldingen vanuit het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (15,7% in 216 ten opzichte van 11,11% in 215). 6

7 Opvallend nieuw zijn de aanmeldingen vanuit de cliënten zelf, nl. 5,2%. Een opvallende daling kennen de aanmeldingen vanuit de Ondersteuningscentra Jeugdzorg (7,1% in 216 ten opzichte van 14,28% in 215). Begeleidingen Crisishulp aan Huis omwille van risicovolle terugkeer naar huis In 216 werden 8% van de opgestarte begeleidingen aangemeld in het kader van een risicovolle terugkeer naar huis. Verlengingen Opmerkelijk is dat sinds de hervorming van het jeugdhulplandschap (Integrale Jeugdhulp - 214) er in meer dan 12% van de begeleidingen Crisishulp aan Huis een verlenging noodzakelijk was. Hierbij ging het vooral om gezinnen waarbij er wel enige vooruitgang was geboekt, maar waarbij de doelen onvoldoende werden bereikt. Dat is opvallend omdat verlenging voor 214 zeer uitzonderlijk was. Deze verlengingen hebben een directe impact op het aantal begeleidingen per jaar. Ook stelden we vast dat in 216 ook bij 14% van de TnT?-begeleidingen verlenging nodig was. Opmerkelijk is dat sinds de hervorming van het jeugdhulplandschap (214) er in meer dan één op de tien van de begeleidingen Crisishulp aan Huis een verlenging noodzakelijk was. Dat is opvallend omdat verlenging vóór 214 zeer uitzonderlijk was. 5.2 Consultvragen voor crisishulp Consultvragen bij de dienst Crisishulp Consult Lineair (Consult) Gezien alle aanmeldingen bij het Crisismeldpunt De Schelp terecht komen en zij voortdurend (via applicaties) zicht hebben op de beschikbaarheid van onze vrije plaatsen, krijgen we nog zelden vragen voor een mogelijk aanbod. Wel krijgen we meer en meer vragen m.b.t. consult voor één van onze werkvormen (crisisinterventie, TnT?- begeleiding en Crisishulp aan Huis). De vragen rond consult betreffen dus zowel vragen rond interventie en TnT?-begeleidingen als rond begeleidingen Crisishulp aan Huis. 7

8 5.3 Doelrealisatie crisisinterventie en TnT Doelrealisatie als indicator doet geen uitspraak over de kwaliteit van de hulpverlening, maar levert een maat op die een interpretatie van de kwaliteit van de hulpverlening mogelijk maakt. Concreet betekent dit dat 3 weken na het einde van de begeleiding telefonisch contact wordt opgenomen met één van de betrokken opvoedingsverantwoordelijken. In dat telefonisch contact wordt bevraagd: of de hulp werd uitgevoerd zoals afgesproken; o indien niet, of de cliënt nog gemotiveerd is om de hulp uit te voeren; o indien niet, waarom niet?; in dat geval wordt ook de minderjarige gecontacteerd doelrealisatie crisisinterventie en TnT? in % , ,2 Crisisinterventie TnT? In 216 bereikten we 1% van de gezinnen voor de follow-up. Indien de vervolghulp niet uitgevoerd werd zoals geadviseerd bij bereikte gezinnen (3 weken na stopzetting van de begeleiding) dan was dit bij crisisinterventie volledig te wijten aan wachtlijsten bij de geadviseerde hulp of omwille van praktische redenen. Bij TnT? was dit eveneens overwegend aan wachtlijsten of praktische redenen te wijten (66,7%). In 33,3% werd de vervolghulp niet uitgevoerd omwille van andere redenen: gebrek aan motivatie, draagkracht, nieuwe crisis, geen nood meer, e.a Doelrealisatie Crisishulp aan Huis Crisishulp aan Huis als methodiek heeft tot doel om uithuisplaatsing te vermijden. Daarom worden op het einde van de hulpverlening 2 elementen in kaart gebracht (die er zicht op geven of de doelstelling op methodiekniveau behaald wordt). Woont de aangemelde minderjarige op het einde van de begeleiding thuis? Is er al dan niet een advies voor uithuisplaatsing? Indien het antwoord op de eerste vraag ja is en op de tweede vraag neen, dan is uithuisplaatsing vermeden. 8

9 % uithuisplaatsing vermeden ,6 72, ,8 76, % uithuisplaatsing vermeden Cliëntwaardering Crisishulp aan Huis Sinds 1 januari 216 gebruiken we de EXIT van MOgroep Jeugdzorg/ Stichting Alexander om de cliëntwaardering in kaart te brengen. De EXIT-vragenlijst is een korte vragenlijst die aan het eind van de begeleiding wordt ingezet om de cliënttevredenheid over het resultaat van de hulp te meten. Het gaat daarbij om de mening en beleving van de cliënt. We gebruiken de EXIT omdat de betrouwbaarheid van de EXIT onderzocht en betrouwbaar is. Er zijn twee EXIT-vragenlijsten voor Jeugd & Opvoedhulp. De eerste is voor jongeren vanaf 12 jaar en ouder. De tweede is voor ouders van kinderen en jongeren. Cliëntwaardering: gemiddelde score ,44 8,96 Goed Voldoende Onvoldoende Score Jongere Score ouders Zowel de rapportscore van de ouders als van de jongere (+12) scoort goed. Bij het bekijken van de EXIT in detail zien we dat we op beide EXIT-vragenlijsten zowel op het subthema resultaat en toekomst als op verloop een goede beoordeling krijgen door de cliënten. 9

10 5.3.3 Uitval, doorstroom en uitstroom bij Crisishulp aan Huis In 216 werden 14% van de begeleidingen vroegtijdig en onbedoeld stopgezet omwille van negatieve redenen. De voornaamste redenen van uitval zijn dat de veiligheid van één of meerdere gezinsleden niet kan gegarandeerd worden, de minderjarige opgenomen werd in een psychiatrische setting, opname of plaatsing een meer gepaste hulpverlening is en er geen medewerking is van het gezin of minderjarige (voortdurend weglopen). In 216 werden 31,5% van de begeleidingen afgesloten en doorverwezen naar gelijkaardige of zwaardere hulpverlening. Meer dan 5% van de begeleidingen (nl. 54,5%) stroomde uit bij afsluiten van de hulpverlening naar geen of minder zware hulpverlening 1. Meer dan 5% van de gezinnen (nl 54,5%) had bij afsluiten van de hulpverlening geen of minder zware hulpverlening nodig Opvallend Na de uitrol van het tweede decreet Integrale Jeugdhulp zoals goedgekeurd door het Vlaams Parlement op 12 juli 213 werden we geconfronteerd met een doelgroep die niet de doelgroep van Crisishulp aan Huis (methodiek Families First) is, maar wel instroomde in het aanbod Crisishulp aan Huis. Deze doelgroep wordt regelmatig opgenomen door 'De Cocon' via verkeerde aanmelding voor Crisishulp aan Huis (opgenomen door het crisismeldpunt), maar al snel wordt in de begeleiding vastgesteld dat de methodiek zoals gebruikt in Crisishulp aan Huis (nl. Families First) hier geen antwoord biedt. Bij deze gezinnen is er niet noodzakelijk een dreigende uithuisplaatsing van één of meer kinderen in het gezin aanwezig, maar er is wel duidelijk een crisis aanwezig. De doelgroep waarvoor een hiaat werd vastgesteld, zijn gezinnen in een acute crisissituatie waar niet noodzakelijk een dreigende breuk (uithuisplaatsing) aanwezig is en gezinnen waar naast het inschatten en werken aan veiligheid van de gezinsleden, praktische hulp en het laten zakken van de crisis vooral vragen bestaan over wat er precies aan de hand is en wat er nodig is om het probleem aan te pakken. Zo bestaan er bij deze doelgroep vaak onduidelijkheid over de wens tot samenleven en de mate dat er nog voldoende draagkracht aanwezig is. Aangezien deze doelgroep substantieel is (16% van de als Crisishulp aan Huis opgestartebegeleidingen in 216) zullen we vanuit 'De Cocon' inzetten om ook een gesystematiseerd en methodisch antwoord te geven voor deze doelgroep, via de implementatie van een nieuwe methode. De methode moet bruikbaar zijn voor crisis- en spoedsituaties in gezinnen waar nog geen uithuisplaatsing dreigt of waar geen helder beeld is van de veiligheid. Bij 16% van de als Crisishulp aan Huis opgestarte begeleidingen in 216 bleek al snel dat er weliswaar een crisis aanwezig was, maar niet noodzakelijk een dreigende uithuisplaatsing. Ook beantwoorden deze gezinnen vaak op het eerste gezicht aan de aan, de voor Crisishulp aan Huis gestelde indicaties en contra-indicaties, maar al snel wordt tijdens een begeleiding duidelijk dat dit in de feiten niet zo is. De gebruikte methodiek van Crisishulp aan Huis (Families First) is voor deze gezinnen niet de geschikte methodiek. Deze gezinnen hebben nood aan een andere methodiek. We willen voor deze gezinnen een nieuwe, werkzame, eerder generieke, methode crisisbegeleiding introduceren in Minder zware hulpverlening betreft: Rechtstreeks toegankelijke ambulant of mobiele vervolghulp. Een openstaand dossier binnen de jeugdrechtbank of gemandateerde voorziening zonder een geldende maatregel wordt ook als uitstroom beschouwd. 1

11 6 Contextbegeleiding Binnen de dienst contextbegeleiding worden hulpverleningsvormen (met onderliggend een eigen methodiek) gebruikt: intensief kortdurende thuisbegeleiding (met als onderliggende methodiek De Versterking ), thuisbegeleiding en contextbegeleiding in functie van autonoom wonen. 6.1 Resultaten voor contextbegeleiding en contextbegeleiding in functie van autonoom wonen (conform EMK-regelgeving) We moeten in het kader van onze erkenning als organisatie voor bijzondere jeugdbijstand (OVBJ) wekelijks 12 contacturen (rechtstreeks contact met de cliënt of met zijn context) realiseren, samen met een aanbod op maat voor de cliënt. Gemiddeld aantal contacturen per week De Cocon realiseerde iets meer dan 134 contacturen per week op jaarbasis, waarvan iets meer dan 127 face-to-face-contacturen Face-to-face-contactenuren met cliënt(systeem) 5871, , , ,15 Telefonische contacturen met cliënt(systeem) 575,64 353,18 315,61 323,9 Gemiddelde wekelijkse face-to-facecontacturen met cliënt(systeem) 112,91 119,14 114,29 127,81 Gemiddelde wekelijkse telefonische contacturen met cliënt(systeem) 11,7 6,79 6,7 6,23 Totaal gemiddelde wekelijkse contacturen met cliënt(systeem) 123,98 125,93 12,36 134,4 Bezettingsgraad 216 werd afgesloten met een gemiddelde bezettingsgraad van 98,5% Bezettingsgraad BINC 9,9% 98,5% 2 De cijfers van 213 zijn een onderschatting, aangezien in het eerste kwartaal van 213 de BZW-contacturen onvolledig waren. De oorzaak daarvan was simpel; de registratie van de duur van cliëntcontacten was nieuw voor BZW. De verplichting tot registratie werd echter met terugwerkende kracht ingevoerd door de overheid. Daardoor ontbraken cijfers van het begin van het kwartaal. 11

12 Gerealiseerde begeleidingen IKT Thuisbegeleiding CBAW BZW Begeleidingen in 216 In 216 begeleidde de dienst contextbegeleiding 127 cliënten (cliëntsystemen): 41 contextbegeleidingen in functie van autonoom wonen, 58 intensief kortdurende thuisbegeleidingen en 28 thuisbegeleidingen. In 216 werden 76 nieuwe begeleidingen opgestart: 3 contextbegeleiding in functie van autonoom wonen, 4 intensief kortdurende thuisbegeleidingen en 6 thuisbegeleidingen. In 216 werden 74 begeleidingen beëindigd: 2 begeleidingen CBAW, 38 intensief kortdurende thuisbegeleidingen en 16 thuisbegeleidingen. 12

13 7 Contextbegeleiding -Hulp aan gezinnen met een opvoedingsnood Intensieve Kortdurende Thuisbegeleiding (IKT) en Thuisbegeleiding (TB) zijn bedoeld voor gezinnen met kinderen en jongeren die zich in een problematische leef- en/of opvoedingssituatie bevinden en waarbij professionele, pedagogische ondersteuning noodzakelijk is. Kenmerkend is dat opvoedingsproblemen hardnekkig en complex zijn. Vaak zijn er problemen op diverse levensdomeinen. Het hoofddoel is dat de kinderen in het gezin thuis kunnen blijven wonen of opnieuw thuis kunnen wonen. Deze thuissituatie voorziet in de minimale basiszorg, waarbij sprake is van adequate fysieke, psychische en affectieve omstandigheden voor de kinderen en die daarmee ook voldoende veilig is. De hulp zet in op competentievergroting en op het versterken van het netwerk en steunbronnen zodat het gezin terug greep krijgt op het eigen leven. IKT duurt zes maanden. De gezinsbegeleider komt gemiddeld wekelijks meermaals langs met een gemiddelde intensiteit van vier uur per week. TB heeft een gemiddelde duur van 1,5 jaar. De gezinsbegeleider komt gemiddeld wekelijks éénmaal langs met een gemiddelde intensiteit van 1,5 uur per week. IKT Thuisbegeleiding gelijkenissen, maar een verschillende doelgroep. Hoewel de doelgroep Thuisbegeleiding en Intensief Kortdurende Thuisbegeleiding onder dezelfde algemene beschrijving kan worden geplaatst zijn er toch duidelijke verschillen. De doelgroep van Intensief Kortdurende Thuisbegeleiding onderscheidt zich van deze van Thuisbegeleiding wat betreft de nood aan het intensief aanleren en trainen van opvoedingskundige en sociale vaardigheden en vaardigheden met betrekking tot cognities, emoties en gedragingen. Tevens moet er vaak op korte tijd allerlei dingen in het dagdagelijks leven in orde gemaakt worden. De opvoedingsnood (vaak gecombineerd met problemen op meerdere levensdomeinen) is zo groot dat zonder deze intensiteit deze gezinnen van crisis naar crisis gaan. Dit is de reden waarom Intensief Kortdurende Thuisbegeleiding een intensiteit heeft van 4 uren per week. De resultaten van Thuisbegeleiding en Intensief Kortdurende Thuisbegeleiding kunnen dus niet zomaar met elkaar vergeleken worden. 13

14 Aanmelders voor IKT en TB Het merendeel van de begeleidingen voor IKT (65,5%) en Thuisbegeleiding (6 %) in 216 waren in opdracht van de jeugdrechtbank of gemandateerde voorzieningen (Vertrouwenscentrum Kindermishandeling en Ondersteuningscentrum Jeugdzorg) Doelrealisatie intensief kortdurende thuisbegeleiding (IKT) en thuisbegeleiding Het hoofddoel van zowel Intensief Kortdurende Thuisbegeleiding als Thuisbegeleiding is dat de kinderen in het gezin thuis kunnen blijven wonen of opnieuw thuis kunnen wonen. Deze thuissituatie voorziet in de minimale basiszorg, waarbij sprake is van adequate fysieke, psychische en affectieve omstandigheden voor de kinderen en die daarmee ook voldoende veilig is. Zowel bij Thuisbegeleiding als bij IKT werd dit doel behaald bij 81% van de gezinnen. % hoofdoel behaald IKT Thuisbegeleiding IKT Thuisbegeleiding 7.2 Uitval, doorstroom en uitstroom bij IKT en Thuisbegeleiding In 216 werden 13% van de IKT-begeleidingen vroegtijdig en onbedoeld stopgezet omwille van negatieve redenen. Dit is een daling van 5,5% ten opzichte van 215. Voor Thuisbegeleiding was de uitval 31% ten opzichte van 16% in 215. Voor zowel Thuisbegeleiding als Intensief Kortdurende Thuisbegeleiding was de voornaamste reden van uitval een residentiële plaatsing van de minderjarige. In 216 werden 21% van de IKT-begeleidingen bij afsluiten doorverwezen naar gelijkaardige of zwaardere hulpverlening. Bij Thuisbegeleiding was dit %. Meer dan twee derde van de begeleidingen (nl. 66% - IKT en 69% -TB) stroomde uit bij afsluiten van de hulpverlening naar geen of minder zware hulpverlening Cliëntwaardering contextbegeleiding (IKT en Thuisbegeleiding) Sinds 1 januari 216 gebruiken we de EXIT van MOgroep Jeugdzorg/ Stichting Alexander om de cliëntwaardering in kaart te brengen. De EXIT-vragenlijst is een korte vragenlijst die aan het eind van de begeleiding wordt ingezet om de cliënttevredenheid over het resultaat van de hulp te meten. Het 14

15 gaat daarbij om de mening en beleving van de cliënt. We gebruiken de EXIT omdat de betrouwbaarheid van de EXIT onderzocht en betrouwbaar is. Er zijn twee EXIT-vragenlijsten voor Jeugd & Opvoedhulp. De eerste is voor jongeren vanaf 12 jaar en ouder. De tweede is voor ouders van kinderen en jongeren. 1 Cliëntwaardering: gemiddelde score ,11 9 9, Goed Voldoende Onvoldoende IKT Score Jongere IKT Score ouders TB score jongere TB score ouders Zowel de rapportscore van de ouders als van de jongere (+12) voor beide contextbegeleidingsvormen scoort goed. Bij het bekijken van de EXIT in detail zien we dat we op beide EXIT-vragenlijsten zowel op het subthema resultaat en toekomst als op verloop een goede beoordeling voor beide krijgen door de cliënten Conclusies uit effectonderzoek Thuisbegeleiding ( ) In samenwerking met professor Johan Vanderfaeillie (VUB) werd door masterstudente Katy De Bleser een effectonderzoek uitgevoerd over onze Thuisbegeleiding 3. De effecten werden gemeten via de afname van de vragenlijsten Child Behavior Checklist (CBCL) en de Verkorte Schaal Ouderlijk Gedrag (VSOG) aan het begin en einde van een begeleiding. Uit afname van de CBCL blijkt dat meer dan de helft van de kinderen met zowel internaliserende als externaliserende problematiek te kampen heeft. Voor de schaal totale problemen loopt dit aantal nog hoger op. Dergelijke resultaten bij aanvang zijn te verklaren door de aard van de doelgroep die deze ernst van problematiek met zich meebrengt. Na afsluiting van de begeleiding blijft bij de doelgroep, ondanks een daling op alle schalen, de problematiek bij een derde tot de helft aanwezig. Via de afname van de VSOG worden de concrete ouderlijke vaardigheden gemeten van de moeders. Bij de start van de thuisbegeleiding geeft een groot deel van de moeders aan problemen te ervaren op vlak van positief ouderlijk gedrag en moeilijkheden te hebben om problemen met hun kinderen op te lossen en betrokkenheid te tonen. Op het einde van de begeleiding plaatst nog ¼ van de 3 De Bleser Katy, Effectonderzoek Langdurige Thuisbegeleiding aangeboden door De Cocon vzw, Eindwerk voorgelegd voor het behalen van de graad van Master in de Psychologie, Academiejaar

16 moeders zich in klinisch gebied. Ondanks een grote verbetering van de ouderlijke vaardigheden blijft de problematiek aanzienlijk aanwezig. 7.3 Opvallend - Rechtstreeks toegankelijke thuisbegeleiding Ten gevolge van het tweede decreet Integrale Jeugdhulp werd ons aanbod thuisbegeleiding rechtstreeks toegankelijk voor jeugdhulpaanbieders vanaf 1 januari 215. Ons hulpaanbod intensief kortdurende thuisbegeleiding en contextbegeleiding in functie van autonoom wonen bleven nietrechtstreeks toegankelijk. Het gevolg hiervan is dat gezinnen nu aangemeld worden bij verschillende diensten en dat hierdoor het zicht op het aantal unieke cliënten op de wachtlijsten voor Thuisbegeleiding ontbreekt. Tevens moeten cliënten langer dan vroeger wachten op een plaats. De doorlooptijd tussen aanmelding en opstart is zeer lang. Gelet op de omvang van de wachtlijst kan 'De Cocon' geen perspectief beiden voor een opstart binnen een aanvaardbare termijn 4. Ondertussen kan er veel veranderen in een gezinssituatie, waardoor de aanvankelijk gevraagde hulp niet meer passend is. Gezinnen hebben recht op snelle en passende jeugdhulp, niet om op een wachtlijst te staan. Hoe lang kan een gezin aangemeld voor thuisbegeleiding - wachten op gepaste hulp? Een wachttijd van meer dan 4 maanden op beschouwen we als problematisch. Vanuit deze vaststelling pleiten we ervoor om de wachtlijstwerking stop te zetten. 4 5% van de 12 plaatsen Thuisbegeleiding worden intern ingevuld in het kader van naadloze zorg na een IKT-begeleiding. Dit betekent dat in werkelijkheid slechts 6 plaatsen extern rechtstreeks toegankelijk zijn. Rekening houdend met een gemiddeld traject van 1,5 jaar betekent dit dat er gemiddeld om de 3 maanden één vrije plaats vrijkomt. Eind 216 stonden er 71 cliënten op de wachtlijst. 16

17 7.4 CBAW - Het hoeft niet altijd zelfstandig wonen te zijn! Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen (CBAW) is bedoeld voor jongeren van 17 tot maximum 21 jaar, met een verhoogd risico op thuisloosheid die nood hebben aan een stabiele 'thuissituatie'. Dat kan een re-integratie in het gezin zijn, wonen bij een vriend(in) of familielid maar ook zelfstandig wonen. Bij de keuze van woonvorm kijken we naar wat de jongere wil maar ook naar wat de jongere aankan. Het algemeen doel van CBAW is het uitbouwen van een stabiele thuis en/met een kwaliteitsvolle toekomst. Bijzonder aan de gebruikte methodiek is de focus op het herstel en het verstevigen van het sociaal en familiaal netwerk, het aanleren en trainen van noodzakelijke vaardigheden voor het uitbouwen van een stabiele thuis en een ondersteunende groepswerking. De begeleiding duurt elf maanden. De hulp is intensief. Dat betekent dat er gemiddeld wekelijks drie tot vier uren contact is met de jongere en zijn context Begeleidingen in 216 In 216 begeleidde de dienst contextbegeleiding 41 jongeren (en hun context). Dertig begeleiding werden opgestart en 2 begeleidingen werden beëindigd Doelrealisatie in 216 Het hoofddoel van CBAW is het uitbouwen van een stabiele thuis met en een kwaliteitsvolle toekomst voor de jongere. Die stabiele thuis is geoperationaliseerd als zijn/haar situatie aan de volgende criteria voldoet: De jongere heeft een stabiele huisvesting die in verhouding staat tot de financiële mogelijkheden en competenties van de jongere. De financiële situatie van de jongere is in evenwicht of positief. De jongere heeft werk of een dagbesteding die als zinvol wordt ervaren door de jongere; De jongere heeft een toereikend sociaal netwerk dat door de jongere als ondersteunend wordt ervaren. 17

18 % doelrealisatie op 4 domeinen stabiele huisvesting evenwichtige financiële situatie toereikend sociaal netwerk werk of zinvolle dagbesteding Uitval, doorstroom en uitstroom In 216 werd 3% van de begeleidingen CBAW vroegtijdig en onbedoeld stopgezet omwille van negatieve redenen. Dit is een kleine stijging ten opzicht van 215 (+2,7%). De voornaamste redenen van uitval zijn de éénzijdige beslissing van de jongere om zijn hulpverlening stop te zetten op of na 18 jaar of omdat er geen medewerking is van de jongere. Het uitstroomcijfer voor 216 bedroeg 55%. Het doorstroomcijfer bedroeg 15% Woonvorm op het einde van de begeleiding Woonvorm bij einde begeleiding 216 1% 5% 5% 42% 1% 26% alleen ouder(s) familie samenwonend onstabiel residentiële opname 18

19 CBAW zet in op het creëren van een stabiele thuis voor deze jongeren, wat deze ook mag zijn. De verplichting om te werken aan zelfstandig wonen konden we achter ons laten dankzij een innovatief project goedgekeurd door het Agentschap Jongerenwelzijn. Hierdoor creëerden we de nodige juridisch experimentele ruimte. Wanneer jongeren bij ons in CBAW instromen, gaan we aan de slag. We nemen de tijd om samen met hen alle mogelijkheden te bekijken i.f.v. de keuze van de woonvorm en toekomstmogelijkheden. Bij aanvang van de ontwikkeling van de nieuwe methode dachten we dat zelfstandig wonen voor de meeste jongeren de realiteit zou zijn. Nu weten we dat dit niet zo is. In 216 woont 42% op het einde van de begeleiding alleen. Meer dan een kwart van de jongeren gaat terug bij de ouder(s) wonen. Tijdens de begeleiding gaan sommige jongeren alleen wonen, maar besluiten nadien om bijvoorbeeld terug thuis te gaan wonen, anderen maken de omgekeerde beweging. Bij 1% was de woonsituatie bij afsluiten onstabiel (telkens in situaties van uitval: vroegtijdige en onbedoelde stopzetting omwille van negatieve redenen) Cliëntwaardering Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen Sinds 1 januari 216 gebruiken we de EXIT van MOgroep Jeugdzorg/ Stichting Alexander om de cliëntwaardering in kaart te brengen. De Exit-vragenlijst is een korte vragenlijst die aan het eind van de begeleiding wordt ingezet om de cliënttevredenheid over het resultaat van de hulp te meten. Het gaat daarbij om de mening en beleving van de cliënt. 1 9 Cliëntwaardering: gemiddelde score 8 8, Goed Voldoende Onvoldoende Score Jongere In CBAW wordt de EXIT afgenomen bij de jongere. De rapportscore van de jongeren 5 scoort goed. Bij het bekijken van de EXIT in detail zien we dat we op beide EXIT-vragenlijsten zowel op het subthema resultaat en toekomst als op verloop een goede beoordeling krijgen door de jongeren. 5 35% van de jongeren wiens begeleiding afgesloten werd in 216 vulden de EXIT in. 19

20 8 Innovatief Project - Doorontwikkeling methodiek 'La Vie' (Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen ) De Cocon sloot met het Agentschap Jongerenwelzijn een overeenkomst af voor het project Doorontwikkeling methodiek 'La Vie' (Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen ). Het project loopt van 1 januari 216 tot en met 31 december 218. Dat project vloeide voort uit het project "praktijkonderzoek naar meer verantwoorde flexibilisering van de regelgeving met oog op hogere turnover in de bijzondere jeugdbijstand" waar we onder andere een nieuwe methodiek voor Contextbegeleiding in functie van Autonoom Wonen (CBAW) ontwikkelden. In 216 werd de focus gelegd op het methodisch uitwerken van budgetbegeleiding in CBAW en op de uitbouw van een ondersteunende groepswerking als onderdeel van de methodiek. Een ondersteunende groepswerking Begin 216 zijn we gestart met de groepswerking. Eénmaal per maand komen de jongeren die CBAW-begeleiding krijgen samen met enkele begeleiders, om te leren van elkaar en vaardigheden in te oefenen. We zien de groepswerking als een duidelijk onderdeel van de methodiek. Participatie aan de groepswerking is geen breekpunt in de begeleiding, maar wordt als vanzelfsprekend voorgesteld en sterk gestimuleerd. Jongeren die deelnemen aan de groepswerking gaven aan het als een grote meerwaarde te ervaren. Het delen van ervaringen met lotgenoten zorgt voor (h)erkenning, biedt informele leerkansen en betekent een grote steun voor de jongere. Jongeren geven aan dat ze in de groepswerking beter begrepen worden door de andere deelnemers, omdat deze vaak gelijkaardige dingen hebben meegemaakt. Een neveneffect van de groepswerking is dat jongeren elkaar ook naast de maandelijkse bijeenkomst ontmoeten. Ze spreken af in hun privécontext en motiveren en steunen elkaar tijdens moeilijke momenten. Zo werd een van de jongeren geschorst op school. Zelf hechtte hij hier weinig belang aan, maar enkele andere jongeren motiveerden hem om zich op school te verontschuldigen en een nieuwe kans te vragen. Ze besloten samen te komen en via een rollenspel de jongere voor te bereiden op het gesprek. De groepswerking mag dan een plaats zijn waar jongeren van elkaar leren, wij hebben hier misschien nog het meest uit geleerd. De feedback naar elkaar, het inzicht in hun leefwereld en de feedback op onze methode zijn ongelooflijk waardevol voor ons werk. 9 Externe engagementen We werken mee aan de uitbouw van een pluralistisch middenveld via SOM, de federatie van Sociale Ondernemingen vzw, en nemen in de schoot van SOM diverse engagementen/mandaten op zoals SOM vertegenwoordigen in het overleg tussen de Koepels en het Agentschap Jongerenwelzijn. Het afgelopen jaar en de komende jaren zetten we onze schouders onder het doel één intersectoraal crisisnetwerk voor de Geestelijke Gezondheidszorg en Integrale Jeugdhulp voor minderjarigen samen in onze provincie. Naast onze inzet via ons hulpaanbod participeren we in hulpverlening in de provinciale netwerkstuurgroep crisis Oost-Vlaanderen. Deze stuurt het crisisnetwerk aan voor GGZ en Integrale Jeugdhulp samen. Doel van deze netwerkstuurgroep is: Samen visie maken op crisishulp (één netwerk) 2

21 Samen visie maken over de organisatie van het crisisnetwerk Samen beleid maken (vanuit de eigen visie rekening houdend met de verwachtingen van het Vlaams en federaal beleid) In dialoog gaan met de verschillende overheden Monitoring van dagelijkse werking en praktijk. Vanuit het regionaal overleg Bijzonder jeugdbijstand (BJB) Gent-Eeklo werd besloten om een werkgroep samen te stellen -onder leiding van de regioverantwoordelijke van het Agentschap Jongerenwelzijn en directeur van 'De Cocon'- die zich buigt over enkele fundamentele vragen naar aanleiding van het rechtstreeks toegankelijk zijn van een deel van het aanbod BJB en Centrum Integrale Gezinszorg, zoals: Hoe het rechtstreeks toegankelijke aanbod dynamisch geoperationaliseerd kan worden met oog voor transparantie en het monitoren van het aanbod. Nadenken over de zin en onzin van wachtlijsten en wat we doen met cliënten op de wachtlijst. Daarnaast worden tal van engagementen opgenomen, bijvoorbeeld de vertegenwoordiging van het crisisnetwerk integrale jeugdhulpverlening op de Arrondissementele Raad Kindermishandeling. 1 Publicaties 1.1 Rapport/boek In 27 besliste onze raad van bestuur om in te zetten op het evidence-based werken vanuit een pragmatische praktijkgestuurde benadering. Dit was de start van een moeilijk, maar boeiend proces. Om dit vorm te geven, werd het E-project opgestart. E stond voor Evidence Based Werken of op bewijsvoering gesteund werken. Daarin was De Cocon de pionier en voortrekker in de Vlaamse jeugdhulp. Het uitgangspunt van het E-project was zodanig invulling te geven aan evidence-based werken dat ze een continue meerwaarde oplevert voor de hulpverlening aan onze doelgroep, namelijk kinderen, jongeren en gezinnen die zich in een problematische leef- en/of opvoedingssituatie bevinden. In het kader van dat project werden met ondersteuning van prof. Johan Vanderfaeillie (VUB) alle door De Cocon gebruikte methodieken beschreven en theoretisch onderbouwd. Er werden handelingsgerichte diagnostische vragenlijsten ingevoerd als onderdeel van het diagnostisch proces om beslissingsprocessen beter te onderbouwen en we ontwikkelden indicatoren om de resultaten van onze hulpverlening in kaart te brengen. Onze praktijkervaring, een eerlijk verhaal over onze zoektocht, onze kritische reflecties, fouten en successen (maar vooral over ons leerproces) werd gebundeld in 'Het E-project, Evidence-based werken in de Vlaamse Jeugdhulp, een praktijkverhaal.' Prof. Johan Vanderfaeillie (Vrije Universiteit Brussel), Prof. Dr. Tom van Yperen en Dr. Wim Gorissen (Nederlands Jeugdinstituut) leverden een inhoudelijke reflectie op dit praktijkverhaal. Taels Wim, Het E-project, Evidence-based werken in de Vlaamse Jeugdhulp, een praktijkverhaal, Gent, De Cocon, Jeugdhulp aan Huis, 216. Deze publicatie is te downloaden via Artikels In 216 publiceerden we 3 artikels; Taels Wim, Integrale jeugdhulp revisited, De Geus, Gent, januari 216 Taels Wim, De praktijk van integrale jeugdhulp, Het kan beter, eenvoudiger en sneller, Sociaal.Net,

22 Pieters Anouk, Taels Wim, Zuallaert Jolien, La Vie, een nieuwe methodiek voor CBAW, Gent, De Cocon, Jeugdhulp aan Huis, december 216. Deze publicatie is te downloaden via 11 Studiedag Contextbegeleiding in functie van autonoom wonen 3.. Een antwoord op nieuwe maatschappelijke uitdagingen? Op 25/11/216 organiseerden we een studiedag rond onze nieuwe methode die inzet op het creëren van een stabiele thuis voor jongeren met een verhoogd risico op thuisloosheid. Aan de studiedag namen 15 deelnemers (voornamelijk uit CBAW-diensten) deel. Wim Taels, directeur van 'De Cocon' gaf toelichting over het waarom van de nieuwe methodiek en de uitgangspunten van de methodiek. Veerle Stroobants van het Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting confronteerde ons met de resultaten uit overleg en studie over 'Een voorziening voor bijzondere jeugdbijstand verlaten: op zoek naar een plek in de samenleving'. Ilse Cornelis van het CEBUD (Centrum voor budgetadvies en -onderzoek) sprak over financieel risicogedrag bij jongeren. Tevens vertelde ze over wat werkt in budgetbegeleiding. Onze collega's Anouk Pieters, Katy Rommens, Hans Permentier, Joachim Lambert en Jolien Zuallaert gaven uitleg over 'het hoe' van de methodiek. Op de studiedag waren enkele bijzonder pakkende getuigenissen van jongeren en van een vader van één van de jongeren. 22

23 12 De warmste week In het kader van Music for Life 216 gingen diverse acties door ten voordele van 'De Cocon'. Er werd een collectebus georganiseerd en plaatjes voor 'De Cocon' werden aangevraagd bij Studio Brussel. Er werden noten verkocht. Ook werden er door enkele medewerkers maar liefst bijna 8 overheerlijke madeleintjes gebakken en verkocht. Het huisvandemens Gent en het Geuzenhuis organiseerden voor ons een benefietvoorstelling met Pascale Platel. Onze warme dankbaarheid gaat uit naar al diegene die ons steunden. 13 Slot/dankwoord U leest het. We hebben in 216 opnieuw heel wat werk verzet. Daarom past hier een woord van dank: voor alle bestuurders, beroepskrachten, stagiairs en vrijwillige medewerkers die in 216 meewerkten en dagelijks het beste van zichzelf gaven voor kinderen, jongeren en gezinnen die onze hulp nodig hebben. 23

24 De Cocon, Jeugdhulp aan Huis, 29/3/217 Eindredactie: Taels Wim Taalcorrectie: De Leenheer, Veerle De Cocon, Jeugdhulp aan Huis vzw Hoofdzetel Thuisbegeleiding en CBAW Ham 133, 9 Gent T F info@decocon.be Crisishulp aan Huis Nijverheidskaai 12, 94 Gent - Sint-Amandsberg T F DeCocon.JeugdhulpaanHuis company/de-cocon-jeugdhulp-aan-huis-vzw De_Cocon_vzw 24