De Ostia. PO over de havenstad van Rome. Door: Timme van Bergeijk (8569) Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 1

Transcriptie

1 De Ostia PO over de havenstad van Rome Door: Timme van Bergeijk (8569) Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 1

2 Inleiding Deze PO voor GLC gaat over Ostia, de antieke havenstad van het oude Rome. De reden dat ik voor dit onderwerp heb gekozen is dat ik er eigenlijk nog nooit van had gehoord, en ik denk dat de rest van de klas er ook niets of nauwelijks iets vanaf weet. Door dit onderwerp te kiezen zorg ik ervoor dat iedereen wat meer te weten komt over Ostia. Zoals al eerder gezegd is Ostia de antieke havenstad van het oude Rome. In de oudheid lag deze stad aan de kust, maar door verzanding ligt deze ruïnestad nu enkele kilometers meer het binnenland in. Ook loopt de rivier de Tiber niet meer geheel langs Ostia door een sterke vloed, maar nog slechts langs een gedeelte. Tegenwoordig wordt de stad Ostia Antica genoemd. Bij dit PO heb ik de volgende hoofdvraag bedacht: Was Ostia belangrijk voor Rome? Om bij het antwoord van deze hoofdvraag heb ik ook een aantal deelvragen bedacht: - Was de ligging van Ostia handig voor Rome? - Welke belangrijke bouwwerken waren er in Ostia? - Welke activiteiten vonden er plaats in Ostia? - Ostia in deze tijd We eindigen deze PO met een samenvatting van de PO en een conclusie op mijn hoofdvraag. Figuur 1: Forum van Ostia met restanten van de tempel voor de Capitolijnse trias Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 2

3 Deelonderwerpen Was de ligging van Ostia handig voor Rome? In de oudheid lag Ostia aan kust aan de Tyrreense zee, zo n 30 kilometer van Rome vandaan. Aan de ene kant van de stad grenst het aan de Middellandse Zee en aan de andere kant grenst het aan de rivier de Tiber. Aangezien de Tiber ook door Rome stroomt was dit dus een goede verbindingsweg tussen de grote stad Rome en de havenstad Ostia. De afstand tussen Rome en Ostia was maar ongeveer 30 kilometer, dit is helemaal niet zo ver en je kon dus je handelswaar snel naar Rome te brengen om het daar te verkopen. De Tiber was natuurlijk niet de enige route naar Ostia, zo was er ook een weg die van Rome naar Ostia liep, de zogeheten Via Ostiensis. Deze weg verliet Rome door een grote toegangspoort, de Porta Ostiensis. Vanuit Ostia kon je gemakkelijk naar alle mogelijke gebieden gaan om mee te handelen. Dit was dus allemaal erg gunstig voor de mensen uit Rome en de omgeving hiervan. Welke belangrijke bouwwerken waren er in Ostia? Stadsmuur en poorten De bouw van de stadsmuur begon in 63 v. Chr. onder leiding van toenmalig consul Cicero. De muur was in totaal ruim 2 kilometer lang en begrensde de stad aan west-, oost- en westkant, aan de rivier was er dus geen muur. De stadsmuur had drie poorten, waarvandaan elk een eigen weg liep naar een bepaalde plaats: eentje richting Rome (Via Ostiensis), eentje in de richting van de zee en eentje naar het plaatsje Laurentum. Omdat op een gegeven moment de bescherming niet meer nodig was werden er huizen op de muur gebouwd en van een gedeelte werd zelfs een aquaduct gemaakt. Forum Het forum van Ostia, dat de vorm had van een rechthoek, lag op de kruising van de twee hoofdwegen van de stad. Het forum is gebouwd in de tijd van keizer Hadrianus. Om ruimte te maken voor het forum werden andere huizen die er al stonden gesloopt. Een aantal gebouwen bleven echter wel staan, zoals de tempel voor Roma en Augustus. Aan de noordkant van het plein werd ook nog is een tempel voor de Capitolijnse trias gebouwd. De Capitolijnse trias bestond uit drie goden: Jupiter, Juno en Minerva. Handelshuizen Iets waaraan je kan zien dat Ostia een rijke geschiedenis als haven heeft gehad is het grote aantal pakhuizen. Deze pakhuizen werden voornamelijk gebruikt voor de opslag van graan, de hoeveelheid graan dat in een opslaghuis (alleen de begane grond!) kon worden opgeslagen was genoeg voor mensen voor een heel jaar. In de pakhuizen werd niet alleen maar graan opgeslagen, maar ook producten als wijn en olie, dit blijkt uit grote aardewerken vaten Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 3

4 die gevonden zijn. De hoeveelheid van een bepaald product moest natuurlijk ook ergens Figuur 2: Voorkant van pakhuis worden geregistreerd, dit gebeurde op het forum van de Corporaties, het administratieve centrum van Ostia. Dit forum bestond uit ongeveer 50 kantoren, stationes genoemd. Op een gegeven moment kwam er een uitbreiding van dit forum, waarna er 64 stationes waren. Ook was een groot aantal bedrijven die er voor de inwoners van Ostia zelf waren gericht. Zo was er in de buurt van het forum een grote vleeshal, waarnaast twee viswinkels waren gevestigd. Voor de dagelijkse boodschappen waren er bakkerijen, deze zijn te herkennen aan de grote maalstenen en ovens. Opvallend voor Ostia als havenstad is echter het kleine aantal snackbars, deze waren er namelijk over et algemeen wel veel in welvarende steden. In Ostia waren ook een aantal vollerswerkplaatsen, hier werd ruwe wol met behulp van urine bewerkt tot stoffen. De mensen die tot een bepaalde beroepsgroep hoorden, gingen samenwerken in gilden. Het is dus niet gek dat er ook een aantal gildehuizen zijn aangetroffen in Ostia. Een bijzondere beroepsgroep die in Ostia was gevestigd, was die van de brandweerslieden. Zij hadden een grote kazerne waarin ongeveer 640 brandweerlieden zaten. Woonhuizen Voordat deze werden afgebroken voor nieuwbouw, was de domus, met atrium en peristilium, de meest voorkomende huizenbouw in Ostia. Vanaf eerste eeuw woonden de meeste mensen in Ostia in een appartement in een flat. Een flatgebouw was meestal vier verdiepingen hoog en hadden grote ramen aan de kant van de straat zodat er veel licht in het huis kwam. Over het algemeen waren dit best luxeappartementen met fresco s en vloermozaïeken. Voor de echte rijke mensen waren er nog wel domus met een atrium en peristilium. Thermen Er waren een hoop thermen in Ostia, het waren er minstens 18. Het ene complex was groter dan het andere, zo waren de forumthermen het grootst. De forumthermen hadden als enige een stoombad en er was een sportveld aanwezig. Alle thermen waren mooi versierd met grote mozaïeken. Een mooi voorbeeld van deze mozaïeken zijn die van de thermen van Neptunes, waarop de god Neptunes veel is afgebeeld. Figuur 3: Thermen van Neptunes met mozaïek Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 4

5 Theater Het theater is gebouwd van 18 tot 12 v. Chr. door Marcus Agrippa. Het theater bestond uit tufstenen blokken en bood plaats voor 3000 toeschouwers. Later werd het theater uitgebreid door Septimius Severus en Caracalla. In plaats van tufsteen werd nu baksteen gebruikt. Na de uitbreidingen had het theater drie verdiepingen, maar er zijn er maar twee van overgebleven. Na een verbouwing in de vierde eeuw was het zelfs mogelijk om het toneel onder water te zetten voor opvoeringen waarbij dit nodig was. Ook werden hier soms gladiatorengevechten gehouden omdat er in Ostia verder geen amfitheater was. Figuur 4: Theater van Ostia Tempels en andere religieuze gebouwen In Ostia waren er veel verschillende religies aanwezig, maar de traditionele staatsgodsdienst met zijn goden was toch wel overheersend in de stad. Vooral rond het forum waren hier veel tempels van, zoals de tempel voor Roma en Augustus en het grote Capitolium voor de Capitolijnse trias waar al eerder over is verteld. Het forum van de Corporaties was rondóm een tempel gebouwd, waarschijnlijk was deze tempel gewijd aan de havengod Portunus óf de graangodin Ceres. De keizercultus speelde ook een rol in Ostia, zo is er een tempeltje zoals het Pantheon aan de keizercultus geweid. In dit tempeltje zijn beelden en portretten van keizers gevonden. Opvallend is het grote aantal heiligdommen voor de god Mithras. Al deze heiligdommen hebben dezelfde vorm: een lange hal met aan met banken aan weerszijden van elkaar. Deze vorm moet de grotten voorstellen waarin men Mithras vroeger vereerde. Vaak stond er achterin de ruimte nog een beeld van Mithras die de stier doodt. Aan de zuidkant en westkant van de stad werden een aantal oosterse godsdiensten aangehangen, zoals de Griekse Pan en de Egyptische god Serapis. In de vierde of vijfde eeuw werd er nog in opdracht van keizer Constantijn de Grote een christelijke basilica gebouwd. Necropolis De necropolis van Ostia lag direct buiten de stad bij de Porta Romana. Hij bestaat voornamelijk uit muren met nissen waar urnen in hebben gestaan. Er zijn een aantal stukken van terracotta of marmeren sarcofagen, maar helaas is de necropolis in de loop der tijd geplunderd door grafrovers. Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 5

6 Welke activiteiten vonden er plaats in Ostia? Ostia werd voornamelijk gebruikt als handelshaven, maar deze stad werd ook als marinehaven gebruikt, zo blijkt uit het feit dat er een speciale plek voor de vloot werd gemaakt voor de Punische oorlogen. Ostia was dus ook wel een marinehaven maar de stad havenstad werd voor gebruikt als handelshaven. Ladingen werden hier voor enige tijd opgeslagen en hierna via speciale rivierboten of met behulp van koetsen naar de grote stad Rome gebracht. In Ostia kwamen er allerlei handelaren om producten op te kopen om deze dan in Rome te verkopen. Ook werden er al producten ter plekke in Ostia verkocht voor de lokale bevolking, zo waren er visboeren en bakkers. Voor ontspanning en vermaak kon men naar een van de vele thermen gaan waar men ook nog is kon gaan sporten of je ging naar het theater om je te vermaken met een leuke voorstelling. Figuur 5: Een antieke bakkerij in Ostia Ostia in de latere geschiedenis Vanaf de vijfde eeuw werd Ostia langzaam verlaten, dit kwam voornamelijk door de ondergang van het gehele Romeinse rijk en de economie hiervan. Zoals zo vaak is gebeurd bij verlaten en vervallen gebieden, werd de stad nog wel gebruikt als vindplaats voor bouwmaterialen, veelal marmeren dingen. Onder paus Pius VII werd het in 1801 verboden om te schatgraven in Ostia Antica en onder dezelfde paus begon de archeologische opgravingen van de oude havenstad. Grotere opgravingen en restauraties werden onder paus Pius IX uitgevoerd. Verder waren er veel wetenschappelijke opgravingen in de twintigste eeuw onder leiding van Dante Vaglieri en onder Mussolini. Ondertussen is ongeveer twee derde van Ostia opgegraven. Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 6

7 Samenvatting Mijn samenvatting van het middenstuk bestaat uit kleine samenvattingen van elk deelonderwerp. De ligging: Ostia lag helemaal niet ver van Rome en was dus ook makkelijk bereikbaar. Ook kon je vanuit Ostia naar allerlei andere belangrijke handelsgebieden varen om handel mee te drijven. Belangrijke bouwwerken: In Ostia waren net zoals in elke grotere Romeinse stad best veel belangrijke bouwwerken die de stad draaiende hielden. Er waren bouwwerken voor de verdediging van de stad, voor de handel, voor het wonen, voor ontspanning en voor het aanbeden van de vele goden die er waren. Veel van deze bouwwerken waren versierd door middel van mozaïek. Alle gebouwen hadden dus elk een eigen functie in Ostia. Activiteiten: Ondanks dat Ostia (maar) de havenstad van Rome was, functioneerde Ostia ook gewoon als eigen stad. Zo had de stad eigen winkels, tempels en faciliteiten voor ontspanning en vermaak. Maar via de haven kwamen ook veel producten in Ostia, deze werden bewaard in grote pakhuizen en van daaruit doorgevoerd naar Rome. Ook was er een marinehaven aanwezig in Ostia. Latere geschiedenis: Nadat Ostia veelvuldig is geplunderd door schatgravers zijn er menigmaal opgravingen en restauraties uitgevoerd. Deze opgravingen zijn door veel verschillende personen in verschillende tijden gedaan. Conclusie Mijn onderzoeksvraag voor deze PO was: Was Ostia belangrijk voor Rome? Om op het antwoord van deze onderzoeksvraag te komen had ik een aantal deelvragen bedacht waar ik in deze PO antwoord op heb gegeven. Door mijn antwoorden ben ik achter het antwoord van hoofdvraag gekomen: Ten eerste was de ligging van Ostia zeer handig voor Rome, waardoor producten snel van en naar Ostia konden vervoerd worden. Het grote aantal bouwwerken laat zien dat het een welvarende stad was en aangezien Rome hier een groot aandeel in had was dit dus goed voor Rome. Ostia was op het gebied van handel en op het gebied van marine, waardoor Ostia in veel opzichten dus een goede uitvalsbasis voor Rome. Maar toen het Romeinse rijk aan het instorten was, ging Ostia ook ten onder, waaruit blijkt dat Ostia ook heel erg afhankelijk was van Rome. In de latere opgravingen is nogmaals duidelijk geworden hoe welvarend Ostia ooit was. Al met al was Ostia zeer belangrijk voor Rome omdat deze stad de uitvalsbasis vormde voor de handel van Rome met andere gebieden. Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 7

8 Bibliografie -. (sd). Ostia. Opgehaald van stilus.nl: (2008). In M. L. Torres, Christian Burial Practices at Ostia Antica: Backgrounds and Contexts with a Case Study of the Pianabella Basilica (p. 354). Austin, Texas, Verenigde Staten: The University of Texas at Austin. Stuurop, J. (2012, mei 31). Ostia, de oude havenstad van Rome. Opgehaald van geschiedenieuws.blogsplot.nl: Wikipedia. (2015, januari 19). Via Ostiensis. Opgehaald van nl.wikipedia.org: wikipedia. (2017, januari 25). Capitolijnse godentrias. Opgehaald van nl.wikipedia.org: Wikipedia. (2017, februari 3). Ostia Antica. Opgehaald van nl.wikipedia.org: wordpress. (2011, mei 19). Ontspanning in Ostia Antica. Opgehaald van ontspanningostia.wordpress.nl: Timme van Bergeijk (8569), PO Ostia 8