Regionale ontwikkelingen als informatie voor gemeenteraadsverkiezingen 2018

Transcriptie

1 Regionale ontwikkelingen als informatie voor gemeenteraadsverkiezingen 2018 Regio Amersfoort is het intergemeentelijk samenwerkingsverband van de gemeenten Amersfoort, Baarn, Barneveld, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest, Nijkerk en Woudenberg. Doel van de samenwerking is om grensoverschrijdende vraagstukken gezamenlijk aan te pakken, zodat de kwaliteit van leven voor alle inwoners gestimuleerd wordt. Elke vier jaar (na de gemeenteraadsverkiezingen) wordt een Strategische Agenda opgesteld, na consultatie van de gemeenteraden. Na de verkiezingen van maart 2018 zal een nieuwe Strategische Agenda worden opgesteld. Mede in verband daarmee bieden wij u dit document aan. In sommige gemeenten is het gebruikelijk dat er vanuit de ambtelijke organisatie informatie beschikbaar wordt gesteld aan politieke partijen die zij kunnen gebruiken bij het opstellen van hun verkiezingsprogramma s. Dit document is door Bureau Regio Amersfoort gemaakt met hetzelfde doel. Het is een ambtelijk document, waarin ontwikkelingen over onderwerpen waarop op dit moment wordt samengewerkt in Regio Amersfoort zijn aangegeven en waarmee u in uw verkiezingsprogramma rekening kunt houden. De gemeenten Barneveld en Nijkerk nemen een speciale positie in. Gelegen in Provincie Gelderland, maken zij ook onderdeel uit van de samenwerking in Regio FoodValley. Maar aangezien zij grenzen aan Regio Amersfoort, zijn er ook onderwerpen waarop in Regio Amersfoort wordt samengewerkt. Deze Provinciegrensoverschrijdende samenwerking vraagt om afstemming met beide Provincies. Ook zijn er relaties met (gemeenten in) andere aangrenzende regio s. Ook hier dient oog voor te zijn. Zowel Barneveld als Nijkerk participeert in de samenwerking binnen Regio Amersfoort op de onderdelen Economie, Ruimte, Wonen en Verkeer & Vervoer. Nijkerk op onderdelen in het Sociaal Domein. Economie Samenwerking en afstemming werklocaties Ruimte voor economische ontwikkeling is noodzakelijk om nu en in de toekomst economisch vitaal te blijven. Regionale afstemming van bedrijventerreinen, detailhandel en kantoren is belangrijk en wordt door de schaarse ruimte in de toekomst nog belangrijker. In de Regionale Ruimtelijke Visie wordt daar deels al een voorzet voor gegeven. Een belangrijke gesprekspartner voor ruimtelijke ontwikkelingen is de provincie (Convenant Bedrijventerreinen, Retailvisie en de Thematische Structuurvisie Kantoren). Om goed beslagen ten ijs te komen in gesprekken met de provincie, is het belangrijk dat wij regionaal goed onze zaken en cijfers op orde hebben. Functieveranderingen en transformaties gaan steeds vaker plaatsvinden op de werklocaties in de regio: dat hoeft geen probleem te zijn als er maar genoeg (en op de juiste plaats) ruimte om te ondernemen over blijft. Economische visie De roep naar een brede economische visie voor Regio Amersfoort groeit: wat is de basis van onze economie en hoe kan deze verder worden uitgebouwd om de huidige stevige structuur in tact te houden en zelfs verder te laten groeien. De provincie Utrecht is gestart met een traject voor een provinciebrede visie: dat kan een goed startpunt zijn voor een eigen regionale economische visie. Onderwijs & Arbeidsmarkt Alle gemeenten in Regio Amersfoort hebben een actief beleid voor Onderwijs & Arbeidsmarkt. Samenwerking en schaalvergroting kan leiden tot efficiënte aanpak van problemen: de MBO- en HBO-scholen hebben een regionaal karakter en dus is het logisch om als gemeenten ook gezamenlijk één gesprekspartner te zijn van het onderwijs. Veel uitdagingen gelden voor alle gemeenten en mogelijke oplossingen dus ook. Onderwerpen waar de regio een meerwaarde kan hebben zijn bijvoorbeeld het verbinden van onderwijs met ondernemers en onderzoeken of het aantal loketten kan worden verminderd. 1

2 Recreatie & Toerisme Zakelijk toerisme De gemeenten in Regio Amersfoort nemen voor toerisme en recreatie deel aan verschillende samenwerkingsverbanden (zoals FoodValley of Utrechtse Heuvelrug). Voor het onderdeel zakelijk toerisme wordt binnen Regio Amersfoort, met Stichting Citymarketing Regio Amersfoort, wel nauw samengewerkt en dat heeft geleid tot zichtbare resultaten. De komende jaren wordt nog meer de focus gelegd op de zakelijke markt, zodat de ligging en faciliteiten optimaal worden benut door meer congressen en andere zakelijke bijeenkomsten naar de regio te halen. Ruimte Regionale Ruimtelijke Visie De RRV die de regiogemeenten gezamenlijk opstellen, hanteren alle gemeenten (na vaststelling) als input voor ruimtelijke ontwikkelingen en (omgevings)visies in de gemeenten. Dat betekent ondermeer inzetten op de verschillende thema s uit de RRV, waaronder het binnenstedelijk bouwen en de gezamenlijke afstemming van vraag en aanbod (kwalitatief en kwantitatief) rond aanvullende nieuwbouwlocatie(s) voor woningen in het regionale hart (vooralsnog voor oplevering na 2030). Regio Amersfoort brengt de RRV in bij de provincies Utrecht en Gelderland voor de Omgevingsvisies van de provincies. Vrijkomende agrarische bebouwing Er staat al veel agrarisch vastgoed leeg en in de komende jaren wordt dit nog veel meer. Gemeenten zoeken zelf naar mogelijkheden voor sloop en nieuwe bestemmingen, maar provinciaal beleid maakt niet alles mogelijk. In het kader van de PRS kan hiervoor een experimenteergebied worden aangewezen; gemeenten en regio bepalen dan samen nieuw beleid. Daarbij kan het instellen van een regionale sloopbank wellicht ook uitkomst bieden; m² agrarisch vastgoed die in de ene gemeente worden gesloopt, kunnen in een andere gemeente worden gecompenseerd met (woning)bouw. Regio Amersfoort heeft onlangs een Programma VAB vastgesteld, waarin deze en andere activiteiten voor VAB zijn benoemd. Relatie stad-platteland De relatie tussen stad en platteland kan verbeterd worden, wat zowel goed is voor de stad (en de dorpen) als het platteland. Voedsel uit de regio is daarbij een belangrijk thema, maar ook goede (recreatieve) verbindingen. Sociaal Domein Algemeen Gemeenten hebben de afgelopen jaren met de decentralisaties in het sociaal domein nieuwe en andere verantwoordelijkheden gekregen. Naast de verschuiving van taken en verantwoordelijkheden die dit inhoudt, gaat het vooral ook om het anders vormgeven van deze verantwoordelijkheden. De transities die hebben plaatsgevonden betreffen een omvangrijke bestuurlijke, financiële en logistieke operatie, die veel gevergd heeft van de betrokken partijen. Er is al veel werk verricht en ook de komende jaren zullen nog in het teken staan van de transformatie van het zorgdomein. Op dit moment is het nog te vroeg om harde conclusies, gebaseerd op (evaluatie) onderzoek, te kunnen trekken over het al dan niet succesvol verlopen zijn van de decentralisaties voor de burgers. Wel zijn er inmiddels veel ervaringen opgedaan, waardoor er al wel aangegeven kan worden welke knelpunten en regionale vraagstukken in de komende coalitieperiode nog aandacht verdienen. Sluitende aanpak 18- en 18+ Jongeren tussen de 16 en 27 die niet in staat zijn om zelfstandig en met steun van hun eigen netwerk volwassen te worden, hebben speciale aandacht nodig. Met 18 verandert de omgeving van de jongere: de betrokkenheid van voogden en instanties vanuit de jeugdhulp eindigt bij volwassenheid. Plotseling zit de jongere aan het stuur en moet hij zijn eigen hulpvraag formuleren en eigenlijk ook zijn eigen problemen oplossen. De jongere belandt van de pedagogische en beschermende omgeving van school en de instanties van de jeugdwet nu in de vraaggerichte Wmo en de meer eisen stellende Participatiewet. Ook verlenen de sociale diensten of corporaties nauwelijks hulp aan de jongere voordat deze meerderjarig is. De aansluiting tussen de stelsels klopt theoretisch, maar in de praktijk vallen jongeren vaak tussen wal en schip. Om alle jongeren te ondersteunen richting participatie en zelfredzaamheid is een integrale en preventieve aanpak nodig van gemeenten en partners op de leefgebieden onderwijs, werk, inkomen, zorg, veiligheid en wonen. 2

3 Jeugd en (passend) Onderwijs In zorg en onderwijs wordt geprobeerd om kinderen en jongeren met een bijzonderheid in de vorm van een stoornis of gedragsprobleem zoveel als mogelijk in de gewone stroming mee te laten gaan. Dit is mooi, want contact met mensen die geen extra bagage hebben heeft een positief effect op de ontwikkeling van kinderen en jongeren die wel last hebben van een stoornis of ontwikkelingsachterstand. Zij vormen een voorbeeld voor elkaar en de zorgkinderen kunnen zich optrekken aan diegenen die verder zijn. Heeft een kind meer ondersteuning nodig dan geboden kan worden in de reguliere setting, dan wordt zoveel mogelijk gezocht naar een vorm van ondersteuning die past bij de ontwikkeling van het kind en aansluit bij thuis. Hiervoor is een goede samenwerking en zorgvuldige afstemming nodig tussen de zorgstructuren binnen het onderwijs, de ondersteuning vanuit de sociale (wijk)teams én de specialistische zorg. In Regio Amersfoort is samen met het onderwijs in een Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO) een ontwikkelagenda opgesteld. In een regionale werkgroep worden de punten op deze ontwikkelagenda verder uitgewerkt. Daarnaast wordt binnen de regio onderzocht of een betere spreiding van speciaal basisonderwijs tot de mogelijkheden behoort, zodat er minder kinderen van en naar school hoeven te worden vervoerd. Hervorming/transformatie van het zorglandschap Bij de reguliere jeugdhulp passen de grote diversiteit en de aard van de diversiteit van het aanbod niet meer bij de hulpvraag en bij de bovenregionale jeugdzorg dreigt gespecialiseerde kennis weg te vallen. De komende jaren staat de (boven) regionale samenwerking in de jeugdzorg in het teken van de transformatie van het zorglandschap en het realiseren van een versimpelde eenvoudige intersectorale productstructuur inclusief tarifering. Regio Amersfoort koopt de zorg en ondersteuning voor haar jeugdigen gezamenlijk in. Volgens de strategie van beheerste innovatie geeft de regio in coproductie met inwoners, maatschappelijke partners en zorgaanbieders invulling aan de vernieuwingen in het zorglandschap. Knelpunten grensvlakken Wmo, Jeugdwet, Participatiewet, Wlz en Zvw Sinds de decentralisaties in 2015 zijn de taken en verantwoordelijkheden met betrekking tot zorg en ondersteuning anders verdeeld. Waar zo op het eerste oog de verantwoordelijkheidsverdeling tussen de verschillende wetten redelijk logisch is, blijkt er in de praktijk toch sprake van een aantal grensvlakken waardoor de cliënt niet altijd de meest optimale zorg en ondersteuning ontvangt. Regio Amersfoort wil zich inzetten om de hinder van deze grensvlakken voor cliënten zoveel mogelijk te beperken. Dit wil zij doen door middel van een gezamenlijke lobby, monitoring en het maken van praktische afspraken met het zorgkantoor en zorgaanbieders. Participatie van inwoners met zeer weinig arbeidsvermogen (Beschut Werk) De positie van mensen met zeer weinig arbeidsvermogen vraagt aandacht. Hiervoor heeft het rijk de voorziening beschut werk ingericht, maar gemeenten zien, mede om financiële redenen, doorgaans meer in lichtere vormen van participatie die veelal in de sfeer van de maatschappelijke ondersteuning liggen. Hier staan nog rijksschotten die de gemeentelijke handelingsvrijheid beperken. In regionaal verband zal de hervorming van RWA/Amfors en de inrichting van Beschut Werken verder zijn beslag moeten krijgen. Sluitende aanpak Opvang en Bescherming De Wmo 2015 heeft de verantwoordelijkheid voor Opvang en Bescherming van haar inwoners aan elke afzonderlijke gemeente toebedeeld. Dat stelt de vraag wat elke gemeente afzonderlijk wil en moet organiseren en wat zij bovenlokaal willen doen. Hoewel de gemeenten afzonderlijk verantwoordelijk zijn voor Opvang en Bescherming verloopt de financiering van de activiteiten via het budget van centrumgemeente Amersfoort. De gemeenten in de regio Amersfoort, inclusief de gemeenten Nijkerk en Veenendaal hebben in mei 2016 gezamenlijk een startnotitie opgesteld voor de inkoop van Beschermd Wonen in 2017 en het regionaal beleidskader Opvang en Bescherming Het beleidskader Opvang en Bescherming geeft de gemeenschappelijke ambitie van de gemeenten in de regio Amersfoort weer. In de toekomst willen de gemeenten meer inzetten op ondersteuning dicht bij huis en Beschermd Wonen alleen beschikbaar stellen voor inwoners voor wie verblijf noodzakelijk is in het kader van herstel, ontwikkeling en participatie. Om dit te realiseren moet in de toekomst de uitstroom en de verblijfscapaciteit worden verspreid over de regiogemeenten. Daarnaast is het noodzakelijk om voor de uitstroom passende en betaalbare huisvesting beschikbaar te stellen en samen met de zorgaanbieders nieuwe productlijnen en ondersteuningsarrangementen te ontwikkelen. 3

4 Verbinden van Wonen en zorg Ouderen en mensen met beperkingen wonen steeds vaker in gewone woningen met zorg en begeleiding thuis of in de buurt. De rijksoverheid speelt hier op in door de organisatie van ondersteunende functies te decentraliseren en minder indicaties voor opname in een zorginstelling te verstrekken. Een deel van de zorgbehoevenden die hierdoor langer zelfstandig (moeten) blijven wonen heeft behoefte aan een aangepaste woning of woonomgeving. Gegeven de beperktere budgetten voor zorg en ondersteuning, de afgenomen investeringscapaciteit op de woningmarkt en de inperking van het speelveld van woningcorporaties is het meer dan ooit een uitdaging om in deze behoefte te voorzien. In de regio is eerder een inventarisatie gedaan van vraag en aanbod van woningen met zorg. Daaruit is geconcludeerd dat vraag en aanbod op regionaal niveau vrijwel in evenwicht is. Tegelijkertijd is aanbevolen om te bezien wat er in het kader van de Wmo ontwikkeld kan worden om het langer thuis wonen te bevorderen. Kanteling doelgroepvervoer Alle vormen van vervoer die de gemeente aanbiedt op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet worden, samen met het leerlingenvervoer, doelgroepenvervoer genoemd. De gemeenten in de regio Amersfoort onderzoeken of dit vervoer beter aan kan sluiten bij de individuele mogelijkheden en beperkingen van gebruikers en werken hierin samen in het regionale project ontwikkeling kantelingsbeleid doelgroepenvervoer. Kanteling in het doelgroepenvervoer gaat over de vraag hoe we ervoor kunnen zorgen dat inwoners zelfstandiger, effectiever en met meer zelfregie gebruik kunnen maken van vervoer. Dat kan door gebruik te maken van algemeen toegankelijke voorzieningen, zoals het openbaar vervoer of ondersteuning vanuit de eigen omgeving. Doel van het project is om te komen tot een nieuw regionaal beleid waarmee invulling gegeven kan worden aan deze ontwikkeling. Terugdringen administratieve lastendruk De decentralisatie van de zorg had als doel o.a. effectievere zorg dichtbij de burger, goedkopere zorg kunnen leveren door maatwerk, minder bureaucratie en een verlaging van de administratieve lasten. Een veel gehoorde klacht van de zorgdecentralisatie is juist de toename van de administratieve lasten en toename van de bureaucratie. Het sleutelwoord hier is standaardisatie, maar dat wordt een beetje tegen gewerkt door de gegeven beleidsvrijheid voor de gemeenten. Juist standaardisatie kan de administratieve lasten doen afnemen en vraagt inzet, flexibiliteit en creativiteit van de gemeenten en zorgaanbieders. De gemeenten in de Regio Amersfoort zetten in op aansluiting bij landelijke standaarden en voorzieningen voor de administratieve afhandeling van de zorg in het proces van contract tot controle. Doorontwikkeling (sociale) wijkteams (één gezin, één plan, één regisseur) Sociale wijkteams hebben in de gemeenten van de regio Amersfoort een centrale rol gekregen in de uitvoering van de nieuwe taken in het sociaal domein. Hoewel in taak, vorm en omvang verschillen bestaan tussen de regiogemeenten, zijn ze allen in het leven geroepen om met de cliënt integrale en passende oplossingen voor een breed palet aan problemen te vinden. De regiogemeenten zijn goed op weg met hun wijkteams, wat een grote prestatie genoemd mag worden. Echter, alle betrokkenen zitten nog middenin een groot leerproces waarin nog veel doorontwikkeling mogelijk is. Om daadwerkelijk maatwerkoplossingen te kunnen bieden, is het van belang dat de leden van de wijkteams voldoende experimenteerruimte hebben. Dit brengt een grote gedachteomslag met zich mee. In plaats van op regels en procedures moet de focus nu liggen op doen wat nodig is. Dit vergt onder andere (bestuurlijk) lef om de regeldruk te verminderen en het systeem te veranderen, maar ook psychologische veiligheid bij de uitvoerende professional om experimenten aan te gaan en buiten gebaande paden te durven treden. De WMO, Jeugdwet en Participatiewet bieden alle drie ruimte om lokaal af te wijken van regels als dat in het belang van de cliënt is. Hoewel iedereen het belang van maatwerk inziet, domineert rechtmatigheid veelal nog de dagelijkse praktijk. De gemeenten in de regio Amersfoort investeren in een gezamenlijke kennis- en leerinfrastructuur voor de sociale wijkteams. 4

5 Wonen Woonruimteverdeelsysteem Er is een regionaal woonruimteverdeelsysteem (waaraan de gemeenten Amersfoort, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Nijkerk, Soest en Woudenberg deelnemen). Daarbinnen worden woningen toegewezen op basis van lokale regels in de huisvestingsverordeningen. De onlangs uitgevoerde evaluatie van het woonruimteverdeelysteem biedt inzicht in het functioneren van het systeem. Op basis hiervan kan verwogen worden of meer regionale afstemming bij de woonruimteverdeling gewenst is. Sociale huur Er is regionaal inzicht in de vraag naar sociale huurwoningen. Er worden lokaal prestatieafspraken gemaakt. Het valt te overwegen om ervoor te zorgen dat vraag en aanbod in de sociale huursector regionaal met elkaar in evenwicht zijn. Daarbij kan onderwerp van gesprek zijn of dat betekent dat elke gemeente er lokaal voor zorgt dat vraag en aanbod in evenwicht zijn of niet. Huisvesting vergunninghouders Gemeenten stemmen regionaal af om de kwalitatieve mismatch van woningen en bewoners op te heffen. Dan gaat het er bijvoorbeeld om dat de ene gemeente meer eengezinswoningen voor grote huishoudens beschikbaar heeft en de andere gemeente juist meer woningen voor alleenstaanden. Regionale woonvisie Het valt te overwegen om een regionale woonvisie op te stellen. Daarin kan aandacht besteed worden aan zowel kwantitatieve als kwalitatieve afstemming van de woningbouwopgave. Het gaat dan om vragen als wat voor soort woonmilieus worden waar gerealiseerd en wat is het woningbouwprogramma naar soorten woningen voor de komende jaren. In het uitvoeringsprogramma van de concept-rrv is opgenomen dat de kwalitiatieve en kwantitatieve woningvraag en aanbod in ieder geval gemonitord worden en in het regionale Woningmarktplatform besproken worden. Verkeer Bereikbaarheid van en naar Regio Amersfoort Regio Amersfoort ligt centraal in het land en de bereikbaarheid over de snelweg en per spoor is goed. Toch staat deze ook onder druk door de toenemende mobiliteit. De gemeenten werken in het VERDER-programma samen met provincie en Rijk aan het op peil houden en verbeteren van de bereikbaarheid van de regio Midden-Nederland. Het VERDER-pakket dat in 2009 regionaal is vastgesteld en in 2015 is herijkt, wordt regionaal uitgevoerd tot in Investeren in openbaar vervoer, fiets, verkeersmanagement en lokale wegen is daarbij belangrijk. Ook de snelwegen (A1, A27, A28 en A30) en de spoorcorridors Zwolle-Utrecht en Amsterdam- Amersfoort hebben de aandacht van de regio. De regiogemeenten bundelen de krachten bij deelname aan (MIRT)onderzoeken en plannen hiervoor, zoals het MIRT onderzoek Oostkant Amsterdam en de Spoorcorridor Utrecht-Harderwijk. Dat geldt ook voor de nieuwe Mobiliteitsagenda die wordt opgesteld door partijen in de provincie. In het programma Goed op Weg werken partijen in de provincie Utrecht aan gedragsverandering om openbaar vervoer, fiets en thuiswerken te stimuleren. De gemeenten in Regio Amersfoort zijn hierbij zowel indirect als direct betrokken. Regionaal verkeer De mobiliteit moet binnen de regio Amersfoort ook in goede banen worden geleid. Er wordt momenteel een regionaal verkeersmodel opgesteld. Van daaruit kan worden bekeken wat regionaal nodig is. Gezamenlijk is er ook oog voor goede busverbindingen en kansen om de (elektrische) fietsinfrastructuur te versterken. Hinder tijdens werk in uitvoering De komende jaren staan er veel verkeersprojecten op stapel, zoals knooppunt Hoevelaken en de westelijke ontsluiting in Amersfoort. Regio Amersfoort stemt af met RWS, provincie Utrecht en regio Utrecht hoe de doorstroming toch zo goed mogelijk kan blijven tijdens de uitvoering. 5

6 Overig Circulaire economie Om de Nederlandse economie in 2050 volledig te laten draaien op herbruikbare grondstoffen is een Nationaal Grondstoffenakkoord in de maak. De gezamenlijke ambitie is een circulaire economie te realiseren, waarbij het streven is om het gebruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel, metalen) te verminderen. Ook Regio Amersfoort kan daar een bijdrage aan leveren: de wijze waarop moet nader worden onderzocht, daar zijn echter voldoende aanknopingspunten voor. Duurzame energie Er moet een energietransitie doorgevoerd worden. Van belang is dat de vraag naar energie zoveel mogelijk wordt beperkt. Dat kan bijvoorbeeld door huizen energiezuiniger te maken. Dit is een lokale opgave. Daarnaast is het van belang om andere energiebronnen aan te boren, zoals wind, zon en geothermie. Windmolens en zonnepanelen raken gemeentegrensoverschrijdend aan ruimtelijke kwaliteit. In het uitvoeringsprogramma van de concept-rrv is opgenomen dat de ambities en (ruimtelijke) kaders voor duurzame energie regionaal worden bepaald en vastgelegd in een regionaal energie-afsprakenkader. Deze informatie wordt u aangeboden door Bureau Regio Amersfoort regioamersfoort@amersfoort.nl 6