Opleiding. Mantelzorgondersteuning Makelaarschap en casemanagement. Post HBO

Transcriptie

1 Opleiding Mantelzorgondersteuning Makelaarschap en casemanagement Post HBO

2 Colofon STOC BV, Den Haag Maart 2014 Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. 2

3 Inhoud Introductie... 4 Opzet modules en lesdagen... 6 Module 1 Visie op positionering... 7 Module 2 Methodische en contextuele aspecten... 8 Module 3 Groepsgewijze ondersteuning... 9 Module 4 Voorlichting, PR en effectief presenteren Module 5 Professionalisering en innovatie Module 6 CRM, relatiebeheer en kwaliteit Examinering Planning Bijlage I Opzet Begeleide Intervisie Inleiding Opleidingsvisie Doelen van de begeleide intervisie Opzet van de begeleide intervisie

4 Introductie Deze Post HBO opleiding bestaat uit verschillende modules. De opleiding is door STOC ( opgezet in samenwerking met de Hogeschool Utrecht ( en Mezzo ( In deze brochure vind je de opzet van de opleiding en in de bijlage de uitwerking van de begeleide intervisie. Mantelzorgondersteuning is een zich ontwikkelend beroep. Waar vele professionals direct zorg of hulp verlenen aan cliënten/patiënten, richten mantelzorgconsulenten zich juist niet op de cliënt/patiënt, maar veel meer op diens (ondersteunende) omgeving, terwijl tegelijk de cliënt/patiënt wel het bindende element is. Het kenmerkende hierbij is dat mantelzorgconsulenten/makelaars geen specialisten zijn, maar juist heel generalistisch opereren. De ondersteuning kan gericht zijn op de individuele mantelzorger of juist op het systeem en haar context (systeem-contextuele benadering). Acties en interventies kunnen echter ook gericht zijn op externe actoren, zoals werkgevers, uitkeringsinstanties of anderen (makelaarschap en casemanagement). Professionals in de mantelzorgondersteuning hebben sterk uiteenlopende opleidingsachtergronden, vaak gericht op directe hulp- of zorgverlening aan cliënten/patiënten. Nu zij in het krachtenveld van de mantelzorgondersteuning moeten opereren, neemt de behoefte aan het ontwikkelen van een eigen beroepsidentiteit en een eigen professionaliteit toe. Het doel van deze opleiding is dat mantelzorgconsulenten/makelaars hun professionaliteit ontwikkelen, hun methodische vaardigheden versterken en hun handelingsrepertoire uitbreiden. Het tweede doel is dat zij vanuit een beargumenteerde visie beleidsmatige en praktische keuzen kunnen maken. De opleiding vraagt een flinke mate van zelfwerkzaamheid en inzet van de deelnemers. Het gaat hierbij niet alleen om het volgen van de lessen en het bestuderen van literatuur, maar ook om het actief bezig zijn met het versterken van de eigen competenties. Dit gebeurt onder andere door (praktijk)opdrachten uit te voeren, door praktijkvraagstukken in de intervisiebijeenkomsten in te brengen, door te participeren in groepsdiscussies en door het maken van groepsopdrachten tijdens de opleiding. De mantelzorgconsulent/makelaar richt zich op het realiseren alsmede het vormgeven van de basisfuncties mantelzorg en (intensieve) vrijwilligerszorg, en verder op onder andere individuele- en groepsbegeleiding van mantelzorgers op basis van (individuele) begeleidingsplannen. Deze begeleiding en ondersteuning zijn erop gericht dat mantelzorgers (weer) regie over hun situatie krijgen. Het specifieke van het zich ontwikkelende beroep ligt voornamelijk in drie zaken: Ten eerste is de begeleiding gericht op de mantelzorger, maar tegelijk kan en mag het belang van de eigenlijke patiënt/cliënt niet uit het oog verloren worden; Ten tweede richt de ondersteuning van de mantelzorgconsulent zich op alle terreinen waarop mantelzorgers problemen kunnen ondervinden (integrale benadering): de sociaal emotionele kant van het zorgen, respijt, afstemming met professionele zorg, de combinatie zorg en werk, de financiële gevolgen en het wonen. Daarom dient de mantelzorgconsulent te beschikken over een breed pakket van mogelijke ondersteuningsvormen. Hieruit wordt een passend aanbod samengesteld zodat de mantelzorger zijn/haar taken op een bevredigende wijze kan uitvoeren. 4

5 Te denken valt aan het organiseren van informatiebijeenkomsten en lotgenotengroepen, het begeleiden bij keuzes omtrent respijtzorg en het bemiddelen naar zorgaanbieders en werkgevers, het vormgeven van elementen van makelaarschap en casemanagement. Verder dient de ondersteuning ook gestalte te krijgen door middel van belangenbehartiging, het geven van voorlichting en presentaties, het beïnvloeden van anderen waaronder de politiek, andere maatschappelijk relevante organisaties en niet in het minst het versterken van de positie van mantelzorgers en mantelzorgondersteuners. Met deze belangenbehartiging komen we bij het derde punt dat van belang is bij het zich ontwikkelende beroep: het casemanagement. Mantelzorgconsulenten ontwikkelen zich meer en meer tot casemanagers die hun klanten veel zoek- en regelwerk uit handen nemen. Zij bemiddelen bij werkgevers, onderhandelen over mogelijk ondersteuningsaanbod dat de mantelzorg kan verlichten, wijzen de weg in de wereld van uitkeringen, subsidies, indicaties, etc. De volgende kerntaken zijn van belang: Vorm en inhoud geven aan de basisfuncties mantelzorg en (intensieve) vrijwilligerszorg; Geven van individuele begeleiding; Ontwikkelen en aanbieden van groepsgewijs ondersteuningsaanbod; Opzetten van scholing en advies voor de doelgroep; Geven van voorlichting en advies; Begeleiden en bemiddelen tussen werkgevers, instanties en voorzieningen; Casemanagement en makelaarschap; Ondersteunen bij het benutten van wet- en regelgeving; Bijdragen aan beleids- en jaarplanontwikkelingen; Opstellen van concrete werkplannen; Bijdragen aan verdere professionalisering van het beroep van consulent/coördinator mantelzorgondersteuning. De opleiding bestaat uit zes modules: 1. Visie op en positionering van mantelzorgondersteuning d.m.v. de basisfuncties. 2. Methodische- en communicatieaspecten van individuele en meer systeemcontextuele mantelzorgondersteuning. 3. Ontwikkelen, aanbieden en uitvoeren van groepsgewijze ondersteuning. 4. Het geven van voorlichting, PR en effectief presenteren. 5. Professionalisering en vernieuwing, zoals makelaarschap, casemanagement en kwaliteit. 6. De rol en positie van de mantelzorgconsulent in de keten, waaronder Customer Relationship Management, outreachend werken, relatiebeheer en vraaggestuurd werken en handelen. 5

6 Opzet modules en lesdagen De opleiding bestaat uit vijftien lesdagen en vijf intervisiebijeenkomsten, een tussentoets en het uitvoeren van een afrondende opdracht op basis waarvan het eindgesprek plaatsvindt. De opzet en werkwijze van de begeleide intervisie is in de bijlage verder uitgewerkt. In de opleidingen, trainingen en het onderwijs van STOC staan de (te verwerven) competenties van de deelnemers centraal. Wij informeren de deelnemers over de State of the Art met betrekking tot hun vakgebied en wij leggen de relatie met veranderende opvattingen over zorg en welzijn. Wij vinden het daarbij belangrijk dat deelnemers een vraaggerichte attitude ontwikkelen en zich bewust zijn van het bevorderen van de regiefunctie bij hun doelgroep. Verder richten we ons vooral op het versterken van die competenties die voor hun functievervulling, professionaliteit en beroepsprofiel essentieel zijn. De modules en lesdagen zijn opgebouwd vanuit een theorie- en een praktijkcomponent. De deelnemers versterken, op basis van een Persoonlijk Leer Plan, met name in de praktijk hun kerncompetenties. De theoriebijeenkomsten en de instructies zijn hieraan ondergeschikt. Bij de beoordeling speelt het reflecteren over de verworven competenties in de praktijk een belangrijke rol. Verder dienen de deelnemers, door middel van op de praktijk georiënteerde opdrachten en toetsen, te onderbouwen in hoeverre zij zich de competenties hebben eigengemaakt. Aanpak en werkwijze in de onderwijssetting Onze methodiek is probleemgestuurd, gericht op volwassenen en vooral praktijkgericht. In de keuze van onze lesmethoden komt dit terug. Er wordt gewerkt met: praktijkopdrachten persoonlijke leerplannen portfolio s casuïstiek/ bijdragen van ervaringsdeskundige mantelzorgers incidentmethode rollenspel videotraining intervisie reflectiegesprekken groepsdiscussies instructies werkcolleges 6

7 Module 1 Visie op positionering Visie op en positionering van mantelzorgondersteuning d.m.v. de basisfuncties Duur: drie lesdagen plus een intervisiebijeenkomst. Een goede start is het halve werk. Daarom is de eerste module te beschouwen als het fundament van de opleiding. Deze module heeft tot doel om, door middel van het centraal stellen van de basisfuncties, je meer inzicht te verschaffen in visies en de positionering, de wet- en regelgeving en meer inhoudelijke- en maatschappelijke ontwikkelingen op het terrein van zorg en welzijn en de combinatie van mantelzorg en werk. Er wordt aandacht besteed aan de maatschappelijke, economische, politieke en ethische ontwikkelingen en de consequenties die deze hebben voor het mantelzorgvraagstuk, jouw vakgebied en uiteraard ook voor de werksetting. Daarnaast wordt het inzicht in de eigen specifieke beroeps- en werkcontext vergroot. Dit kan je gebruiken voor het opsporen van kwaliteiten en het formuleren van specifieke leervragen op het gebied van mantelzorg en wat daarmee samenhangt. De module wordt afgesloten met een Persoonlijk Leer Plan dat beoordeeld wordt door de opleidingscoördinator en betrokken docent(en). Het voornaamste doel van deze module is dat de deelnemers een expliciete visie hebben op de mantelzorgondersteuning en het zich ontwikkelende beroepsprofiel van mantelzorgondersteuning en deze ook weten te vertalen in probleemgestuurde leervragen. Onderwerpen Introductie en oriëntatie op de opleiding. De eisen, verwachtingen en werkwijze gedurende de opleiding. Visie op mantelzorg van de overheid, Mezzo en andere maatschappelijke groeperingen. Visie en positionering van mantelzorgondersteuning gekoppeld aan de basisfuncties mantelzorg. Realiseren van een ondersteuningsaanbod, relatie met Wmo, AWBZ en andere voorzieningen en regelingen. Trends en noodzaak in de ondersteuning, een nieuw product? Grenzen aan de mantelzorg en de relatie met de (intensieve) vrijwilligerszorg. Het behouden van de eigen regie als uitgangspunt voor de werkmethodiek. Ontwikkelingen op het gebied van respijtzorg. Sociaaljuridische dienstverlening, een eerste kennismaking. Welke knelpunten en dilemma s (o.a. ten gevolge van wet- regelgeving) zijn er met betrekking tot mantelzorg? 7

8 Module 2 Methodische en contextuele aspecten Methodische en contextuele aspecten van mantelzorgondersteuning Duur: vier lesdagen plus een intervisiebijeenkomst. Module 2 behandelt de methodische aspecten van individuele en systeem-contextuele begeleiding van de mantelzorger. De module is zodanig opgezet dat je inzicht krijgt in de specifieke kenmerken van de relatie tussen jou als professional en de mantelzorger. Jouw praktijkervaringen in de individuele begeleiding en ondersteuning worden getoetst aan theoretische inzichten. De opvatting over de rol van de mantelzorgondersteuner komt expliciet aan de orde. Individuele begeleiding is er op gericht dat de mantelzorger weer de regie over het eigen leven krijgt en houdt. Voor de mantelzorgondersteuning betekent dit het ontwikkelen van een meer vraaggerichte attitude. Begeleiding en ondersteuning veronderstellen dat je de specifieke situatie van de mantelzorger herkent en vooral ook erkent. Essentieel is het positief kunnen omgaan met de emotionele processen van de mantelzorger, die veelal gekenmerkt worden door gevoelens van verlies, verdriet, soms ook schuld, schaamte, boosheid en verwijten. Deze module heeft tot doel dat je met behulp van de aangeboden theorie de mogelijkheden en grenzen in de ondersteuningsrelatie onderkent en dat je je bewust bent van jouw eigen houding en gedrag. Verschillende gespreksmodellen van ondersteuning komen aan bod en in deze module krijg je de gelegenheid jouw communicatieve vaardigheden en gespreksvaardigheden te versterken en alternatief gedrag te oefenen. Het benadrukken van de dialoog en contextuele omstandigheden en communicatiepatronen staat hierbij centraal. Onderwerpen De positie van de mantelzorger binnen het systeemdenken. De eigen regie als uitgangspunt. De relatie met de basisfuncties. Motieven en dilemma s van de mantelzorger. Rol van de mantelzorgondersteuner, rolomkering en zoeken naar nieuwe balans. De dialoog en betekenis tussen professional en mantelzorger(s) centraal. Adviseren, informeren, ondersteunen, doorverwijzen en belangenbehartiging. Methodisch handelen waaronder het family care concept en contextueel werken. Methodische en contextuele aspecten van (individuele) mantelzorgondersteuning. Effectieve communicatie en gespreksmodellen, doel- en resultaatgericht werken. Systeem en communicatietheorie, contextuele benaderingswijzen, kernbegrippen uit de communicatieleer. Vaardigheden identificatie, methodisch vaststellen zwaarte en probleemgebieden, oefenen aan de hand van rollenspellen en videoanalyse. Dramadriehoek, een analysemodel om gedrag en houding te begrijpen. Het bijstellen en aanvullen van het persoonlijk leer- en activiteitenplan naar aanleiding van deze module. 8

9 Module 3 Groepsgewijze ondersteuning Ontwikkelen en aanbieden van groepsgewijze ondersteuning Duur: twee lesdagen plus een intervisiebijeenkomst. Deze derde module biedt handreikingen en suggesties voor het methodisch verantwoord opzetten en uitvoeren van activiteiten die wederom voortvloeien uit de basisfuncties zoals het werken met groepen en het geven van groepsvoorlichting, ondersteuning en lotgenotencontact in de brede zin van het woord. Het geven van voorlichting en het werken met en voor groepen vraagt bijzondere expertise van professionals. Het veronderstelt dat doelstellingen, presentatie, werkvormen en opdrachten toegesneden zijn op de doelgroep die bereikt dient te worden. Aan de orde komen zaken als analyse van de beginsituatie van (potentiële) deelnemers die u bereiken wilt, het ontwikkelen van op maat programma s, keuze van methodieken, werkvormen en ondersteunende media en materialen. Op het gebied van groepsdynamica zal er meer kennis en inzicht dienen te zijn van rolopvattingen en verwachtingen die binnen verschillende doelgroepen een rol spelen en wat de consequenties voor jou als professional zijn. Hoe en op welke gronden en uitkomsten stel je groepen samen, met welk doel en welke resultaten verwacht je dan? Aan welke voorwaarden moet je dan voldoen en welke hulpmiddelen kan je hiervoor gebruiken? Een ander belangrijk aspect waar we in deze module aandacht aan willen besteden is je leren om een vraaggerichte attitude te ontwikkelen. Het kan je helpen sneller tot de kern te komen, waardoor je eerder rekening kunt houden met de behoeften van jouw klanten. Naast theorie en methodieken zal deze module ook de praktische toepasbaarheid en het opzetten van praktijkprogramma s tot inzet hebben. Het geven van korte presentaties wordt hierbij nagestreefd. Onderwerpen Zoeken van relevante thema s en onderwerpen, een vraaggerichte attitude om te werken met en in groepen. De koppeling aan de basisfuncties. Doelgroepen benadering vanuit mantelzorg- en vrijwilligersvraagstukken. Rolopvattingen en verwachtingen van groepsleden. Fasen van probleemoplossing in (taakgerichte) groepen. Het kunnen hanteren en beïnvloeden van groepsdynamische aspecten. Het bijstellen en aanvullen van het persoonlijk leer- en activiteitenplan naar aanleiding van deze module. 9

10 Module 4 Voorlichting, PR en effectief presenteren Het geven van voorlichting, PR en effectief presenteren Duur: twee lesdagen plus een intervisiebijeenkomst. In Module 4 gaan we verder in op de voorwaarden waaraan PR en voorlichting moeten voldoen. Ook hier vindt een koppeling met de basisfuncties plaats; hoe krijg je ze op de agenda, met welk doel en resultaat? Wie zijn de aangewezen gesprekspartners en hoe zijn deze te beïnvloeden? Hoe zet je bijvoorbeeld een presentatie op en welke hulpmiddelen kan je hiervoor gebruiken? Naast het gebruik van je stem zal er ook aandacht worden besteed aan vernieuwende methodieken zoals creativiteit bevorderende technieken en andere methodes die je kunt gebruiken om jouw doelstelling en werkwijze uit te dragen. Er wordt ingegaan op het promoten van mantelzorgondersteuning in de brede zin van het woord, de corporate identitymix en de kernwaarden met betrekking tot mantelzorgondersteuning. Tevens wordt er aandacht besteed aan het formuleren van antwoorden op vragen als: Wie zijn wij? Wat willen we zijn en hoe kunnen wij dat uitdragen? Met andere woorden: Hoe krijg je mantelzorg in al zijn facetten op de agenda en hoe pak je dat aan? De modules 3 en 4 zullen naadloos in elkaar overlopen door middel van een uitvoerige presentatieopdracht. Onderwerpen Omzetten van relevante thema s in doelgerichte actie op het gebied van PR en groepsondersteuning. De relatie en koppeling met de basisfuncties. Effectief lobbyen en belangenbehartiging. Persoonlijke kernwaarden van eigen organisatie, communicatie, gedrag en symboliek. Imago mantelzorg, imago en identiteit van beroep en steunpunt. Wie zijn wij en wat willen we uitstralen? Corporate identitymix! Dienstenmarketing en hoe je de (specifieke) doelgroep(en) bijvoorbeeld werkende en zwaarbelaste mantelzorgers en werkgevers kunt bereiken! Outreachend werken, imago en identiteit. Het werken met en het geven van presentaties. Presentatietechnieken, het voorbereiden en opstellen van een presentatie om de mogelijkheden van het mantelzorg- en vrijwilligersaanbod te verkopen! Het bijstellen en aanvullen van het persoonlijke leer- en activiteitenplan naar aanleiding van deze module. 10

11 Module 5 Professionalisering en innovatie Professionalisering en innovatie: makelaarschap en casemanagement Duur: twee lesdagen plus een intervisiebijeenkomst. In deze module staan de lokale en regionale vernieuwende ontwikkelingen centraal. Aan de hand van praktijkvoorbeelden, casuïstiek en presentaties bekijken we welke bijdrage je vanuit jouw eigen positie en functie kunt en moet leveren. Nader geconcretiseerd betekent dit dat de cursisten in deze module leren om vraagstukken van de werkende mantelzorgers te vertalen in een gedifferentieerde aanpak voor de verschillende doelgroepen. Daarnaast is het van belang dat het ontwikkelde aanbod of de producten onder de aandacht van derden worden gebracht. Te denken valt hierbij in het bijzonder aan werkgevers en andere direct belanghebbenden. We gaan in op de belangrijkste vraagstukken: de belastbaarheid van mantelzorgers, de verhouding met enerzijds professionals en anderzijds vrijwilligers; de bijdrage van mantelzorg aan maatschappelijke activering en de positie van mantelzorg binnen de sociale zekerheid. Verder wordt er in deze module ook aandacht besteed aan de kwaliteit van de dienstverlening en van de organisatie. Aan bod komen een aantal instrumenten om kwaliteit te bevorderen, zoals een gebruikersonderzoek, kwaliteitssystemen, evenals de implicaties van een eventueel landelijk kwaliteitslabel. Er zal ook gekeken worden waar een mogelijke relatie gelegd kan worden met ontwikkelingen binnen de landelijke koepel Mezzo en haar streven naar kwaliteitscertificering. Onderwerpen Ontwikkelen, aanbieden en uitvoeren van advisering, ondersteuning en begeleiding. Werk en mantelzorg, mantelzorg en werk! Nut en noodzaak van het versterken van (individuele) advisering, begeleiding en ondersteuning van de werkende en zwaarbelaste mantelzorger. Belangenbehartiging, advisering en rolopvattingen. Het opzetten, uitwerken en uitvoeren van (individuele) ondersteuning en adviestrajecten. Makelaarschap en casemanagement, overnemen van regeltaken, verwijzen en begeleiden. Organisatorische, kwalitatieve en financiële aspecten van versterking van het ondersteuningsaanbod aan (werkende) mantelzorgers. Ontwikkelen en verkopen van een aanbod aan en voor werkgevers. Bemiddelen tussen werknemer en werkgever, instanties en voorzieningen. Ontwikkelen van ideeën over de implementatie van het aanbod in de praktijk. Sociaaljuridische casuïstiek. Het bijstellen en aanvullen van het persoonlijk leer- en activiteitenplan naar aanleiding van deze module. 11

12 Module 6 CRM, relatiebeheer en kwaliteit De rol en positie van de consulent in de keten, relatiebeheer, kwaliteit en respijtzorg Duur: twee lesdagen. In deze module wordt verder ingegaan op de positie in de hele (zorg)keten en wat daar de betekenis is van het mantelzorgsteunpunt en haar medewerkers. Op welke wijze zijn de producten en diensten van het mantelzorgsteunpunt uniek of waar zijn ze aanvullend op andere voorzieningen? Er wordt gekeken naar de relatie met de basisfuncties, indicatiestelling en casemanagement in het kader van de AWBZ en de Wmo. Ook komt de vraag aan de orde of mantelzorgondersteuning en advisering zich leent voor een meer commerciële benadering van de markt. Elementen uit het gedachtegoed van Customer Relationship Management worden in verbinding gebracht met de huidige werkwijze en er wordt bekeken of elementen van relatiebeheer geïntegreerd kunnen worden in de huidige werkmethodiek en advisering. Mensen die aankloppen bij het steunpunt en vragen om advies, hulp en begeleiding worden meer als klant tegemoet getreden in overeenstemming met de kwaliteitseisen die hierbij horen. Een vraag- en klantgeoriënteerde benadering wordt hierbij nagestreefd. In competentiezin wordt hier aandacht aan besteed. Ook wordt er aandacht besteed aan ontwikkelingen en implementatie van respijtzorg. Onderwerpen Relatie leggen met de basisfuncties. Relatiebeheer als visie en werkmethodiek op klantgerichtheid en principe. Ketenbenadering en afstemming op en met andere vormen van dienstverlening. Netwerkontwikkeling en de rol van de eigen organisatie hierin. Aangaan van relaties en samenwerking met anderen. Kwaliteitsdenken en eenvoudige kwaliteitssystemen. Opzetten van respijtzorg en ontwikkelingen binnen de respijtzorg. Het bijstellen en aanvullen van het persoonlijk leer- en activiteitenplan naar aanleiding van deze module. 12

13 Examinering De opleiding kent vier toetsingsmomenten: Beoordeling van het Persoonlijk Leer Plan; Een tussentoets na Module 2; Beoordeling van de leervorderingen in de intervisie; Beoordeling van de praktijkopdracht, het persoonlijk leerplan en eindgesprek na Module 6. De deelnemers die alle onderdelen van het examen met goed gevolg afgelegd hebben ontvangen het Post HBO Certificaat van de Hogeschool Utrecht. Inschrijving Na ontvangst van het inschrijfformulier wordt getoetst of aan de toelatingseisen is voldaan. In dat geval ontvang je van ons een bevestiging van inschrijving en een factuur. De deelnemer blijft aansprakelijk voor het nakomen van de betalingsvoorwaarden, ook in het geval de werkgever de opleidingskosten betaalt. Op deze opleiding zijn onze algemene cursusvoorwaarden voor open inschrijving van toepassing. Bij teveel inschrijvingen volgt plaatsing op de wachtlijst. Toelatingseisen Er zijn eisen met betrekking tot vooropleiding, de werkervaring en de werkkring van de cursist: Deelnemers dienen in het bezit te zijn van een hbo-diploma in een sociale, agogische, paramedische of vergelijkbare richting. Deelnemers dienen over enige jaren relevante werkervaring in het brede veld van zorg, wonen en welzijn te beschikken. Deelnemers moeten een werkkring hebben waarbij mantelzorgondersteuning een substantieel onderdeel van hun takenpakket uitmaakt. Ontheffing van de toelatingseisen Uitsluitend schriftelijke verzoeken, waarin gemotiveerd en beargumenteerd wordt op grond waarvan de deelnemer voor toelating in aanmerking denkt te komen, worden in behandeling genomen. Het verzoek dient bij voorkeur vergezeld te gaan met een verklaring van de werkgever waarin deze beargumenteerd dat de betrokkene naar het oordeel van de werkgever op hbo-niveau functioneert. In geval van twijfel bestaat er de mogelijkheid om in een intakegesprek jouw verzoek nader toe te lichten. Hieraan zijn kosten verbonden. Deelnemers die geen relevante werkkring hebben, dienen voor aanvang van de opleiding een stagecontract voor de duur van de opleiding te kunnen overleggen. Deelnemers die in een eerder stadium de modules Ondersteuning van zwaarbelaste en werkende mantelzorgers gevolgd hebben, kunnen naar gelang de gevolgde module vrijstelling voor onderdelen van Module 2 en Module 5 krijgen. 13

14 Planning De cursusdagen vinden ongeveer eens in de twee weken plaats. Een cursusdag duurt van 9.30 uur tot uur en van uur tot uur. Kosten Voor de actuele tarieven verwijzen wij u naar onze website Toezicht op de kwaliteit In het kader van de kwaliteitszorg van STOC ziet een commissie van deskundigen uit de sector toe op de kwaliteit van de opleiding. Deze begeleidingscommissie bestaat uit: 14

15 Bijlage I Opzet Begeleide Intervisie 1. Inleiding De Begeleide Intervisie is onderdeel van de Post HBO Mantelzorgondersteuning van STOC. Deze opleiding wordt, bij goed gevolg, afgesloten met een erkend Post HBO certificaat van de Hogeschool Utrecht. In deze nota worden de onderwijskundige visie en uitgangspunten alsook de werkwijze met betrekking tot de Begeleide Intervisie (BI) beschreven. De nota is bedoeld als kwalitatieve onderbouwing van de Begeleide Intervisie. 2. Opleidingsvisie De opleiding is modulair opgezet. Elke module bestaat uit een of meerdere lesdagen, praktijkopdrachten en begeleide intervisiebijeenkomsten. In de gehele opleiding worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: De opleiding is een beroepsopleiding voor volwassenen en onderwijskundig gebaseerd op onder andere de principes van het ervaringsleren. De student is een beroepspersoon met situationeel afhankelijke mogelijkheden en beperkingen. Dit houdt in dat een kwaliteit als neutraal gezien wordt en zijn waarde krijgt afhankelijk van de situatie waarin hij toegepast wordt. De student stelt in de eerste module een Persoonlijk leerplan (PLP) op. Dit gebruikt hij in de rest van de opleiding als leidraad binnen de context van de algemene opleidingseisen. Hiermee wordt een zo hoog mogelijk individueel leerrendement beoogt met optimale transfer tussen theorie en praktijk. 2.1 Afgeleide visie toegepast op begeleide intervisie Zoals hierboven reeds gezegd, worden de aldaar gepresenteerde uitgangspunten in de gehele opleiding gehanteerd en dus ook in de begeleide intervisie. Specifiek voor dit onderdeel gelden de volgende uitgangspunten: In de opleiding wordt de student gezien als beroepspersoon. Tijdens de lessen zal de nadruk meer liggen op de beroepsvaardigheden en tijdens de intervisie zal het accent meer op de persoonsgebonden beroepsvaardigheden liggen. De student is een beroepspersoon met mogelijkheden en beperkingen. Beperkingen worden gezien als vervormingen van bestaande kwaliteiten en dienen daarnaar teruggebracht te worden door: (h)erkenning van de student, inzicht in effecten van de kwaliteiten en vervormingen, het relativeren van de vervorming en/of het ontwikkelen van andere kwaliteiten die de vervorming tegengaan. De gehanteerde coachingsmethodiek is er op gericht om werkend leren toe te passen en de eigen verantwoordelijkheid voor het eigen leerproces te benutten. De intervisie dient expliciet benut te worden om te leren reflecteren op het eigen handelen. De intervisie is thema gestuurd. Dat wil zeggen dat het thema van de bijbehorende module(s) centraal staan. De student brengt persoonsgebonden leervragen in die voortkomen uit het maken van zijn thema gebonden praktijkopdrachten. Op basis van bovenstaande uitgangspunten dient de begeleide intervisie bij te dragen aan congruent beroepsgedrag, oftewel het functioneren vanuit een toestand van ongedeeldheid. Ongedeeldheid in de zin van geïntegreerd persoons- en beroepsgebonden handelen. Ook hiervoor wordt het schema van de beroepspersoon gebruikt. Binnen de begeleide intervisie hanteert de intervisiebegeleider, waar mogelijk, technieken die in de praktijk door de student gebruikt kunnen worden in zijn eigen coachende rol ten aanzien van mantelzorgers. 15

16 De intervisiebegeleider gedraagt zich volgens de gedragskenmerken behorend bij dienstverlening. Als zodanig vervult hij een voorbeeldfunctie en fungeert hij als rolmodel. 2.2 Visie op coaching De opleiding definieert het begrip coaching als volgt: coaching is een verzameling van vormen van begeleiding, gericht op het optimaal functioneren van de student in zijn werk, gekoppeld aan het verwezenlijken van de doelen die de student zich stelt. Dit alles binnen de context van de opleidingsdoelen. Coaching van begeleide intervisiegroepen onderscheidt zich van groepssupervisie omdat: Zij in vergelijking tot de supervisie meer taak- dan interpersoonlijk gericht is. Het accent ligt weliswaar op persoonsgebonden beroepsvaardigheden, maar alleen indien zij van invloed is op het uitvoeren van de managementtaak. Zij minder gericht is op het grondig uitdiepen van de persoonsgebonden vraagstelling en meer gericht is op het aanbieden van instrumenten en instrumentele vaardigheden waar de student in eerste instantie houvast aan kan ontlenen. Zij meer fungeert als een begeleide vorm van intercollegiale toetsing. De leerthema s voorgeprogrammeerd zijn. De coaching komt deels overeen met groepssupervisie omdat: In alle bijeenkomsten aandacht besteed wordt aan reflectie en/of het leren reflecteren op het eigen handelen. 3. Doelen van de begeleide intervisie De begeleide intervisiebijeenkomsten zijn, globaal gesteld, bedoeld om de student de gelegenheid te geven om gericht en meer individueel te werken aan de leerthema s van de modules. In die zin hebben de bijeenkomsten een belangrijke functie in het verwerken van de lesstof uit de syllabus, van de lesdagen en de ervaringen die de student opdoet door het uitvoeren van zijn praktijkopdrachten. Aan de intervisie zijn een aantal doelen verbonden. Bij afsluiting van de bijeenkomsten dient de student in staat te zijn om: 1. Zelfstandig te reflecteren op het eigen beroepshandelen. 2. Vijf basale waarden ten aanzien van zijn beroepshandelen te noemen en aan zijn beroepsgedrag te relateren. 3. Te beargumenteren in hoeverre zijn eigen leerstijl van invloed is op zijn functioneren en welke alternatieven hij heeft aangeleerd. 4. Zelfstandig vier van zijn individuele meer persoonsgebonden beroepsleervragen uit zijn leerplan te beantwoorden, door aan te geven wat hij op basis daarvan geleerd heeft en hoe hij dit in de praktijk toepast. 5. Aan te geven welke mogelijke fundamentele vervolgleervragen hij heeft ten aanzien van zijn functioneren als beroepspersoon en op welke wijze hij daaraan zou willen en kunnen werken. 4. Opzet van de begeleide intervisie De begeleide intervisiebijeenkomst is een vast onderdeel van de modules. De leerthema s van de module zijn tevens de leerthema s van de intervisie. Per module wordt aangegeven welke items als verwerkingsstof in de intervisie aan bod kunnen komen. De intervisie bijeenkomst duurt maximaal 2 uur en de groepsgrootte is vijf à zes personen. 16

17 4.1 De plaats van de intervisie binnen de module 1. Aan het einde van de lesdagen krijgen de studenten één of meer praktijkopdrachten die bedoeld zijn als verdere verwerking van de theorie en een transferfunctie hebben naar de praktijk. De praktijkopdrachten zijn zodanig opgezet dat de studenten deze kunnen koppelen aan hun individuele leervragen. De student gaat in de looptijd van de betreffende module met deze praktijkopdrachten aan de slag. Onder andere door de toepassingswerkvormen in de lessen en de uitvoering van de praktijkopdrachten zullen de studenten leervragen tegenkomen die in de intervisie verder uitgediept kunnen worden. 2. De student verwerkt de intervisiebijeenkomsten door middel van een reflectieverslag en een korte notitie waarin hij aangeeft welke intervisieleervragen hij heeft (of verwacht) naar de thematiek van de komende bijeenkomst of module. Verslag en notitie dienen uiterlijk vijf werkdagen voor aanvang van de intervisie van de volgende module bij de intervisiebegeleider ingeleverd te zijn. 3. De theorie van het Ervaringsleren. Dit dient om de student weer te leren, leren, het geeft de student zelf handvatten om anderen te coachen. In het persoonlijk leerplan (PLP) legt de student zijn persoonlijke en meer beroepsmatige leervragen vast. Hij doet dit onder andere aan de hand van de leerlesstofschema s en de les- en praktijkopdrachten. De studenten sturen hun PLP naar de intervisiebegeleider en de docent. Beiden benutten het leerplan om de student gericht te ondersteunen in zijn leerproces. 4.2 Procesbeschrijving intervisieopzet Deze paragraaf besteedt geen aandacht aan het intervisieproces tijdens de bijeenkomsten. Dit onderwerp wordt beschouwd als zijnde bekend voor de intervisiebegeleider, het beschrijft systematisch de stappen van voorbereiding tot en met nazorg. Voorbereiding op intervisietraject De intervisiebegeleider bereidt zich bij aanvang van de opleiding op het traject voor door de opzet Post HBO Mantelzorgondersteuning te lezen en zich verder in de doelgroep te verdiepen. Stappen voor, tijdens en na de intervisiebijeenkomst 1. Voorafgaand aan de bijeenkomst leest de intervisiebegeleider de reader van de lopende module door, zodat hij bekend is met de leerthema s en de behandelde inhoud. Ook leest hij de reflectie- en leerverslagen van de deelnemende studenten en relateert deze aan de individuele leerplannen. 2. Voorafgaand aan de bijeenkomst formuleert de student zijn leervragen. 3. Tijdens de bijeenkomst wordt de intervisie richtlijn uit de module als context gebruikt. De bijeenkomst duurt twee uur. De groepsgrootte is maximaal vijf à zes personen. 4. Bij afloop van de bijeenkomst worden vervolgafspraken gemaakt ten aanzien van het inleveren van de verslagen en mogelijk ten aanzien van de inbreng van leervragen in de volgende module. 5. De student schrijft aan het einde van iedere bijeenkomst een reflectieverslag. Dit verslag moet uiterlijk vijf werkdagen voor aanvang van de intervisie van de volgende module bij de intervisiebegeleider ingeleverd worden. 17

18 Tussenevaluatie Aan het einde van Module 3 wordt een korte tussentijdse evaluatie van de bijeenkomsten gehouden. Evaluatiecriteria zijn: Vordering van het leerproces, zowel procesmatig als in resultaten. Samenwerking in de intervisiegroep. Inbreng van de intervisiebegeleider naar: individueel leerproces, groepsleerproces en procesverloop groepsontwikkeling. Studiebelasting. Afronding intervisietraject De intervisie wordt in stappen afgerond via de reflectieverslagen. Voorafgaand aan de intervisiedagen van Module 5 maakt de student een eindverslag waarin hij laat zien dat hij: Vijf basale waarden ten aanzien van zijn beroepshandelen, kan benoemen en aan zijn beroepsgedrag kan relateren. Kan beargumenteren in hoeverre zijn eigen leerstijl van invloed is op zijn functioneren en welke alternatieven hij ter beschikking heeft; Zelfstandig vier van zijn individuele meer persoonsgebonden beroepsleervragen uit zijn leerplan weet te beantwoorden door aan te geven wat hij op basis daarvan geleerd heeft en hoe hij dit in de praktijk toepast en welke consequenties dit heeft voor het toekomstige functioneren. Het doel: zelfstandig reflecteren op eigen beroepshandelen wordt beoordeeld op grond van de inbreng in de intervisiebijeenkomsten en de inhoud van de reflectieverslagen. Er is sprake van acht intervisiebijeenkomsten. De laatste intervisiebijeenkomst wordt benut om de intervisie in beoordelende zin af te sluiten met individuele gesprekken. Hierin komen aan bod de beoordeling door de intervisiebegeleider en de vervolgleervragen van de student. Weging leerresultaten intervisie De weging komt tot uitdrukking in onvoldoende/voldoende/goed Bij de beoordeling vindt een weging op de volgende onderdelen plaats: vermogen om zelfstandig te kunnen reflecteren beantwoording van persoonsgebonden leervragen reflectie op de eigen leerstijl kunnen aangeven en beschrijven eigen leerproces in de intervisie De student dient minimaal vier (van de vijf) bijeenkomsten aanwezig te zijn. In plaats van de ontbrekende bijeenkomst dient hij een leerverslag te maken van de wijze waarop hij zijn praktijkopdrachten uitgevoerd heeft, wat hij hiervan leerde en welke leervragen hier (mogelijk) uit naar voren komen. Indien de student meer dan één bijeenkomst (intervisiedag) afwezig is, dan dient hij contact op te nemen met zijn intervisiebegeleider. Er wordt dan gekeken of en hoe de afwezigheid te compenseren is. De intervisiebegeleider houdt een presentielijst bij. 18