Natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied

Transcriptie

1 Natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied Hoeveelheid hectares begrensde natuurgebieden Bestaande natuurgebieden Nieuwe natuurgebieden Nieuwe natuur binnen ecologische verbindingszones 1750 hectares 947 hectares 110 hectares Provincie Utrecht 1 februari 2001

2 INHOUD 1 Inleiding 3 2 Gebiedsbeschrijving Rijks- en provinciaal kader Ecologische hoofdstructuur Landinrichtingsprojecten en het gebiedsgericht project Langbroekerwetering Verdroging Soortenbeleid Nationale wet- en regelgeving Programma Beheer: subsidieregelingen voor (agrarisch) natuurbeheer Vaststellingsprocedure natuurgebiedsplan volgens AwB Natuurbeschermingswet (NBW) Natuurschoonwet (NSW) Status natuurgebiedsplan Planologische consequenties Plan herziening Natuurdoelen en natuurgebieden Natuurdoelen Deelgebieden Natuurgebieden Bestaande natuur Nieuwe natuur Ecologische verbindingszones Landschapselementen Subsidieregeling Natuurbeheer Subsidiepakketten Basis- en pluspakketten Recreatiepakketten Landschapspakketten Subsidiemogelijkheden Beheerssubsidie Inrichtingssubsidie Subsidie functieverandering Subsidie effectgerichte maatregelen Recreatiesubsidie Overgangsbeheersubsidie Aanvragen van subsidie Grondverwerving en particulierbeheer Afstemming met agrarisch natuurbeheer Voorwaarden natuurgebiedsplan Randvoorwaarden en toetsingscriteria Flexibiliteit in verdeling en subsidiëring van natuurdoelen Bijlage 1 Rijks- en Provinciaal Natuurbeleid..II Bijlage 2 Ecologische verbindingszones V Bijlage 3 Utrechtse Natuurdoeltypen (UNAT s) X Bijlage 4 Deelgebieden..XIII Bijlage 5 Natuurdoelpakketten en hectare quota XVIII Bijlage 6 Literatuur..XXV Bijlage 7 Afkortingen en begrippen..xxvi Kaart 1 Natuurgebieden Kaart 2 Deelgebieden Kaart 3 Natuurbeschermingswet en Natuurschoonwet Kaart 4 Fysische geografische regio s Kaart 5 Oude begrenzingen (Rbon) 2

3 1 INLEIDING Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht stellen met dit natuurgebiedsplan de begrenzing en de natuurdoelen van de natuurgebieden in het Kromme Rijngebied vast. Het Kromme Rijngebied betreft het gebied ten zuidoosten van de stad Utrecht, ten zuiden van de lijn Zeist, Doorn, Leersum, ten noorden van de Lek en ten oosten van Nieuwegein. Het gebied ligt binnen de gemeenten Amerongen, Bunnik, De Bilt, Doorn, Driebergen-Rijsenburg, Houten, Leersum, Nieuwegein, Utrecht, Wijk bij Duurstede en Zeist (kaart 1). Het natuurgebiedsplan vormt een belangrijk instrument voor de realisering van het rijks- en provinciaal natuur- en landschapsbeleid, specifiek voor de realisatie van de ecologische hoofdstructuur (EHS). In het kader van de EHS worden nieuwe natuurgebieden ontwikkeld en wordt de kwaliteit van de bestaande natuurgebieden verbeterd. Verder worden ecologische verbindingszones aangelegd om de uitwisseling van planten en dieren tussen de natuurgebieden te verbeteren. In een natuurgebiedsplan worden natuurgebieden begrensd met de huidige hoofdfunctie natuur en landbouwgronden waar op termijn natuur wordt ontwikkeld. In deze gebieden kan op vrijwillige basis particulier natuurbeheer plaatsvinden of verwerving voor een natuurbeschermingsorganisatie door de overheid. In het natuurgebiedsplan wordt aangegeven welke natuurdoelen zijn gewenst in de begrensde natuurgebieden. Natuurdoelen geven een nauwkeurige omschrijving weer van de toekomstige gewenste natuurwaarden. Met de begrenzing en het aangeven van de natuurdoelen biedt het plan subsidiemogelijkheden op basis van de Subsidieregeling Natuurbeheer 2000 (SN 2000). De vereniging Natuurmonumenten (NM), Het Utrechts Landschap (HUL) en particulieren kunnen subsidie krijgen voor de ontwikkeling, de omvorming en het beheer van de natuurgebieden en de verbindingszones. Voor Staatsbosbeheer (SBB) vormt het plan de basis voor een rechtstreekse financiering hiervan door het Ministerie van Landbouw Natuurbeheer en Visserij (LNV). Het natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied komt in de plaats van de in het verleden vastgestelde beheersplannen voor de regio Kromme Rijn. Met de vaststelling van het natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied komen de beheersplannen Schalkwijk (1993, gedeeltelijk), Kromme Rijn (1994) en het begrenzingenplan Groenraven Oost (1996) te vervallen. Op kaart 5 staan de oude begrenzingen volgens de Regeling beheersovereenkomsten (Rbo, 1988) en de Regeling beheersovereenkomsten en natuurontwikkeling (Rbon, 1993) weergegeven. Het natuurgebiedsplan bestaat uit vijf hoofdstukken. Dit eerste hoofdstuk is een inleidend hoofdstuk en schetst de aanleiding en doel van dit natuurgebiedsplan. In hoofdstuk twee is het Kromme Rijngebied beschreven waarin vooral wordt ingegaan op de abiotische omstandigheden. Hoofdstuk drie beschrijft het rijks- en provinciaal beleid gevormd door de nationale wet- en regelgeving en verschillende beleidsdocumenten voorzover deze betrekking hebben op natuurbeheer. Verder is de status van het plan toegelicht. De natuurgebieden en natuurdoelen zijn in hoofdstuk vier nader toegelicht. In hoofdstuk vijf zijn de subsidiemogelijkheden voor natuurbeheer behandeld. In de bijlagen zijn naast verschillende kaarten ook zaken nader toegelicht die in de hoofdtekst kort zijn aangetipt. Zo zijn bijvoorbeeld alle onderscheiden deelgebieden beschreven. Verder zijn tabellen opgenomen met de toewijzing van natuurdoelen en de verdeling van de subsidiepakketten. 3

4 2 GEBIEDSBESCHRIJVING Het Kromme Rijngebied is rijk aan natuur- en landschapswaarden. Een groot deel van het gebied maakt deel uit van de ecologische hoofdstructuur (EHS). In dit hoofdstuk zijn vooral de abiotische kenmerken van het gebied beschreven. Daarnaast is ingegaan op de ligging, de landbouw, de recreatie en de natuur(doelen) van het gebied. De beschrijving is gedaan aan de hand van de fysisch geografische regio s waarin het gebied kan worden verdeeld (zie kaart 4): dekzandgebied; overgangsgebied en rivierkleigebied (te verdelen in stroomruglandschap en kommenlandschap). Dekzandgebied Het dekzandgebied begint ten oosten van de stad Utrecht en strekt zich uit langs de zuidkant van de Utrechtse Heuvelrug tot aan Elst. De landbouw en natuur zijn verweven. Door deze afwisseling is het voor de recreatie een belangrijk gebied. Dicht bij de stad Utrecht liggen zones voor bos- en recreatiegebieden, zoals de Amelisweerd en Rhijnauwen. Tussen De Bilt en Doorn bepalen vooral de landgoederen en buitenplaatsen het landschap. Het gebied tussen Doorn en Leersum bevat nog de oorspronkelijke kenmerken van het kampenlandschap, namelijk geconcentreerde nederzettingen en open akkerbouwcomplexen. In het oostelijke gedeelte van het dekzandgebied bevindt zich een groot aantal waardevolle archeologische monumenten. In het gebied zijn engen waarneembaar. De openheid van deze engen in relatie tot geconcentreerde bebouwing wil de provincie handhaven. De natuurwaarden in het gebied zijn hoog door kwelmilieus die op de flank en aan de voet van de Heuvelrug zijn ontstaan. Overgangsgebied De overgangszone tussen de zandgronden van de Utrechtse Heuvelrug en de kleigronden van het rivierengebied is bijzonder waardevol. Met name de hydrologische gradiënten met bron- en kwelmilieus hebben geleid tot bijzondere natuurwaarden. Vanwege de soortenrijkdom en soortensamenstelling zijn de structuurrijke kleibossen en het waardevolle essenhakhout van internationaal belang. Het grondwaterpeilbeheer speelt hier een belangrijke rol. Het overgangsgebied is door de afwisseling kleinschalig en recreatief belangrijk. De landgoederen op hogere gronden zijn hierbij beeldbepalend. Op de lagere delen bevinden zich landgoederen met hakhout en relicten van grienden en langs de rivier boomgaarden en verspreide bebouwing. De wegen in het gebied zijn smal en niet berekend op het intensieve recreatieverkeer. Vanwege de bijzondere waarden van dit gebied kunnen natuurgebieden en ecologische verbindingszones worden ontwikkeld. Deze verbindingszones bevatten bestaande boselementen en nieuwe boselementen afgewisseld met te ontwikkelen soortenrijke graslanden. Het is ook wenselijk de verbindingen tussen de Utrechtse Heuvelrug en het Kromme Rijngebied (het dekzandlandschap en het rivierkleilandschap) te versterken door het aanbrengen van aanvullende landschapselementen. Er zijn een aantal bijzonder waardevolle aardkundige elementen in het gebied aanwezig, zoals een afgesneden riviermeander van de Kromme Rijn tussen Cothen en Werkhoven en het overgangsgebied en de dekzandruggen en kommen nabij Nederlangbroek (Sandenburg). 4

5 Rivierkleigebied Het rivierkleigebied ligt ten zuiden van de Langbroekerwetering tot aan de Nederrijn. Het grootste deel van het gebied is infiltratiegebied. In de zone ten noorden van de Kromme Rijn is er sprake van kwel. De belangrijkste botanische waarden zijn hier aanwezig in de vorm van deels zeer rijk ontwikkelde stroomdalvegetaties en van stinzeplanten in bossen. De verbindingszones tussen de (bestaande en te ontwikkelen) bosgebieden ten noorden van Houten en de gebieden aan de noordoever van de Kromme Rijn moeten worden ontwikkeld. De agrarische structuur bepaalt het karakter van het gebied. Het is open en weids. Verspreid komen enkele boselementen en buitenplaatsen voor. Een deel van het rivierkleigebied behoort tot het stroomruggenlandschap en een deel tot het kommenlandschap. In het stroomruggenlandschap liggen de oudste bewoningskernen en cultuurgrond van de provincie. Hier vindt vooral fruitteelt plaats. Het wegennet is relatief dicht en de verkaveling is onregelmatig. Het laaggelegen natte en open kommenlandschap van Schalkwijk en Langbroek heeft een regelmatige strookvormige verkaveling met dubbelzijdige bebouwingslinten. Er vindt vooral veeteelt plaats en het grondgebruik is hoofdzakelijk grasland. Het behoud van de bron- en kwelmilieus in dit gebied is van belang. 5

6 3 RIJKS- EN PROVINCIAAL KADER In dit hoofdstuk wordt nader ingegaan op de meest belangrijke uitgangspunten voor dit natuurgebiedsplan binnen het rijks- en provinciaalkader, zoals: 1. ecologische hoofdstructuur (EHS); 2. landinrichtingsprojecten en het gebiedsgericht project Langbroekerwetering; 3. verdroging; 4. soortenbeleid; 5. nationale wet- en regelgeving; en 6. status van het natuurgebiedsplan. In bijlage 1 zijn alle rijks- en provinciale beleidsdocumenten gericht op natuurbeheer nader toegelicht. 3.1 Ecologische hoofdstructuur Het rijks- en provinciale natuurbeleid concentreert zich op de realisatie van een ruimtelijk stabiele en samenhangende ecologische hoofdstructuur in Deze hoofdstructuur zal bestaan uit: kerngebieden (bestaande natuurgebieden); natuurontwikkelingsgebieden (nieuwe natuurgebieden); ecologische verbindingszones (evz). Deze drie zorgen voor een samenhangend stelsel van grote natuurgebied. Via deze structuur is de toekomst van belangrijke ecosystemen beter verzekerd en kunnen natuurwaarden in verscheidenheid van flora en fauna in natuur en bos het best worden ontwikkeld en in stand gehouden. Het rijk heeft haar ruimtelijk- en natuurbeleid beschreven in het Natuurbeleidsplan en in het Structuurschema Groene Ruimte. In deze documenten worden de voorwaarden en globale begrenzingen van de EHS beschreven. De provincie Utrecht heeft aansluitend op dit rijksbeleid de volgende provinciale documenten opgesteld: Beleidsplan Natuur en Landschap provincie Utrecht (BNLU), 1992 (zie bijlage 1); Plan Veiligstelling Gebieden ecologische hoofdstructuur (PVG), 1996 (zie bijlage 1); Werkdocument Ecologische Verbindingszones (WEV), 1993 (zie bijlage 1); Utrechtse Natuurdoeltypen kaart, 2000 (zie bijlage 3). Het gebied tussen de Kromme Rijn en de Utrechtse Heuvelrug behoort grotendeels tot de EHS. Er zijn kerngebieden, natuurontwikkelingsgebieden en evz aanwezig of gewenst. Om de kerngebieden te versterken en te ontwikkelen zijn bufferzones en verbindingen tussen de gebieden van belang. De belangrijkste verbindingszones (zie ook bijlage 2) die in het Kromme Rijngebied in stand worden gehouden of ontwikkeld worden, zijn: spoorlijn Utrecht-Den Bosch; Kromme Rijn; loofbossen ten noorden van Houten naar het gebied ten noorden van de Kromme Rijn; gebieden langs de rivier de Lek naar de Kromme Rijn; natuurgebieden in het buitengebied naar de groenzones en parken in de stad Utrecht. In hoofdstuk 4 zijn de natuurdoelen voor de realisering van de EHS in het Kromme Rijngebied uitgewerkt. In bijlage 2 is nader ingegaan op de verschillende verbindingszones en de natuurdoelstellingen hiervan. De belangrijkste knelpunten voor de realisering en ontwikkeling van de EHS zijn een aantal stuwen en sluizen, bruggen en de Rijksweg A12. De spoorlijn Utrecht-Arnhem vormt in de dwarsrichting een knelpunt voor uitwisseling van flora en fauna. De aanwezige onderdoorgangen ter hoogte van de provinciale weg N229 en de rijksweg A27 kunnen bij een goede inpassing in hun huidige vorm voor de meeste soorten als faunapassage functioneren. 6

7 3.2 Landinrichtingsprojecten en het gebiedsgericht project Langbroekerwetering Landinrichtingscommissies werken onder andere het natuurbeleid van rijk en provincie uit in uitvoeringsplannen. De door de landinrichtingscommissies opgestelde plannen vormen het uitgangspunt voor dit natuurgebiedsplan. In het natuurgebiedsplan wordt rekening gehouden met de beslissingen en doelstellingen die in deze projecten voor het gebied zijn geformuleerd. De projecten worden in deze paragraaf kort toegelicht. Landinrichtingsproject Groenraven-Oost Voor het projectgebied Groenraven-Oost is een ontwerp-landinrichtingsplan opgesteld. Het is in 1998 door Gedeputeerde Staten vastgesteld en er is begonnen met de uitvoering. Doelstellingen van dit plan zijn: Meer mogelijkheden bieden voor recreatie, door aanleg van bos- en recreatiegebieden bij Houten en in Laagraven en door de aanleg van fiets- en wandelpaden in het gehele resterende gebied. Realisering van de EHS door: versterken en uitbreiden van landgoederen, zodanig dat ze onderling worden verbonden en dat daarmee een doorgaande ecologische verbinding ontstaat tussen het Noorderpark, Vechtplassen en het Langbroekerweteringgebied. Deze ontwikkeling zodanig geleiden dat het karakteristieke landschap van landgoederen (open versus gesloten) in stand blijft en wordt versterkt. Na realisatie van bovengenoemde doelen zorgdragen voor een goede duurzame inpassing van de bestaande landbouw. Ruilverkaveling met Administratief Karakter Kromme Rijn De Ruilverkaveling met Administratief Karakter voor de Kromme Rijn (RAK Kromme Rijn) heeft in augustus 2000 het ontwerp-landinrichtingsplan uitgebracht. Op 19 december 2000 is het landinrichtingsplan RAK Kromme Rijn vastgesteld door Gedeputeerde Staten. Begin 2001 besluiten de grondeigenaren en grondgebruikers door stemming of dit landinrichtingsplan zal worden uitgevoerd. De voorgestelde maatregelen en voorzieningen zijn gericht op het wegnemen van knelpunten in de verkaveling om de landbouw een duurzaam perspectief te bieden. Daarnaast is een uitwerking gegeven aan de EHS. Langs de Kromme Rijn zijn delen van de ecologische verbindingszone nader uitgewerkt (zie plankaart van het landinrichtingsproject). In het plan wordt ook aandacht besteed aan landschap, cultuurhistorie en recreatief medegebruik. Er is een overlap nabij de Kromme Rijn, in de begrenzing van dit landinrichtingsproject en het gebiedsgericht project Langbroekerwetering. Volgens bestuurlijke afspraken heeft de RAK het primaat ten aanzien van de planvorming (Uitvoeringsprogramma Langbroekerwetering, 2000). Wat betreft het Vikinghofterrein is met de vaststelling van de RAK Kromme Rijn besloten het gehele terrein te begrenzen als nieuwe natuurgebied, zoals opgenomen is in het landinrichtingsplan. Landinrichtingsproject Schalkwijk De ruilverkaveling Schalkwijk heeft tot doel het verbeteren van de cultuurtechnische omstandigheden ten behoeve van de landbouw. Tevens worden de kwaliteiten van natuurwetenschappelijke en landschappelijke aard behouden, versterkt of ontwikkeld. De maatregelen uit het plan zijn uitgevoerd en de ruilverkaveling zal in 2001 worden afgesloten. Gebiedsgericht project Langbroekerwetering De provincie Utrecht heeft in 1996 het initiatief genomen voor een geïntegreerd gebiedsgericht project voor het Langbroekerweteringgebied. In 1999 is het Plan van Aanpak vastgesteld, dit is tevens de basis voor dit natuurgebiedsplan. Begin 2000 is het ontwerp uitvoeringsprogramma Langbroekerwetering opgesteld. In het Plan van Aanpak wordt gestreefd naar grotere aaneengesloten natuurgebieden. Belangrijk hierbij is het realiseren van duurzame ecologische systemen en verbindingen in relatie met de aangrenzende natuurgebieden. De nieuw te ontwikkelen natuur moet passen binnen het bestaande landschapsbeeld. Aanvullend op de bestaande reservaatsgebieden zal 7

8 er 350 hectare nieuwe natuur worden gerealiseerd binnen een zoekgebied. Tevens is 80 hectare beschikbaar voor verbindingszones buiten dit zoekgebied. In dit natuurgebiedsplan vormt het Plan van Aanpak Langbroekerwetering (1999) het uitgangspunt voor de begrenzing van het zoekgebied nieuwe natuur. Naar aanleiding van de inspraakperiode zijn twee aanpassingen doorgevoerd met betrekking tot de begrenzing van het zoekgebied nieuwe natuur. Dit is gebeurd op grond van criteria die zijn opgenomen in de aanbiedingsbrief van provincie Utrecht gericht aan de lezers van het ontwerp natuurgebiedsplan (2000REG003260i). Deze criteria zijn: het perceel dient ecologisch waardevol te zijn (actueel of potentieel); het perceel dient direct te grenzen aan het bestaande zoekgebied; het perceel dient een ecologische samenhang te vertonen met de aangrenzende gronden van het zoekgebied; de grondeigenaar heeft de nadrukkelijke intentie om bestaande natuur te behouden, om te vormen of te herstellen of aan natuurontwikkeling te doen; de minimum oppervlakte van uitbreiding moet minstens 5 hectare zijn; er dient geen planologische schaduwwerking plaats te vinden. Nu het natuurgebiedsplan is vastgesteld worden aanvullende wensen met betrekking tot uitbreiding van het zoekgebied nieuwe natuur Langbroekerwetering niet zonder meer gehonoreerd. In beginsel zullen om de 4 jaar de voorstellen voor wijzigingen van het zoekgebied en hun eventuele consequenties elders in het (agrarisch) gebied, worden behandeld in de gebiedscommissie Langbroekerwetering. Deze kan dan aan Gedeputeerde Staten (GS) voostellen doen tot wijziging van het zoekgebied hetgeen kan leiden tot eventuele wijzigingen van de begrenzing van het zoekgebied. Het gaat hier dan om een officiële planwijziging waarvoor de formele procedure van de Algemene wet Bestuursrecht geldt (zie paragraaf 3.6.2). 3.3 Verdroging De provincie bekijkt het natuurbeleid behalve op gebiedsniveau ook op sectoraal niveau. Zo is het Plan van aanpak verdrogingsbestrijding (1999) opgesteld om de verdroging in de natuurgebieden te bestrijden. De verdroging wordt veroorzaakt door een te lage grondwaterstand, te weinig kwel of een slechte waterkwaliteit. In het Plan van aanpak verdrogingsbestrijding is een aantal actiegebieden aangewezen om daar de verdroging aan te pakken. In het plangebied lopen inmiddels projecten verdrogingsbestrijding in Groenraven-Oost, op landgoed Moersbergen en op landgoed Broekhuizen. Dit jaar wordt een begin gemaakt met de gebieden Overlangbroek, Rhijnsteijn, Kom van Langbroek, landgoed Oostbroek, Darthuizen, Tull en t Waal en mogelijk Kolland. Aanpak van verdrogingsbestrijding is het beste uit te voeren en heeft het meeste resultaat als de eenheden natuur zo groot mogelijk zijn. Voor natuurterreinen is subsidie voor inrichtingsmaatregelen beschikbaar (zie paragraaf 5.2.2) waarmee onder meer de waterhuishouding kan worden verbeterd. 3.4 Soortenbeleid Aanvullend op het ecosysteemgerichte natuurbeleid wordt door zowel rijk als provincie op soorten gericht beleid gevoerd. Doel van het soortenbeleid is het behoud van bedreigde dier- en plantensoorten en de verbetering van de leefomstandigheden daarvan. Het Werkdocument Soortenbeleid Onderdeel Fauna (1998) geeft een nadere uitwerking van het provinciale soortenbeleid voor het onderdeel fauna. Er worden aandachtsoorten en prioritaire soorten aangeduid en er wordt een strategie beschreven om de kans op duurzaam voortbestaan van deze soorten in de provincie Utrecht te vergroten. In het kader van het rijkssoortenbeleid zijn eveneens diverse soortbeschermingsplannen opgesteld. De plannen voor de Steenuil en Akkerplanten zijn relevant voor het Kromme Rijngebied. Voor de Steenuil hebben maatregelen betrekking op inrichting en beheer. Voor akkerplanten is een akkerreservaat gewenst op rivierklei langs de Kromme Rijn (deelgebied II, kaart 2). Voor meer informatie wordt verwezen naar bijlage 1. 8

9 3.5 Nationale wet- en regelgeving Programma Beheer: subsidieregelingen voor (agrarisch) natuurbeheer Op 1 januari 2000 is het nieuwe subsidiestelsel Programma Beheer inwerking getreden. Programma Beheer omvat twee nieuwe subsidieregelingen voor het beheer en de inrichting van natuur en landschap. De Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer (SAN) heeft betrekking op natuurbeheer in gebieden met een blijvende functie landbouw. De Subsidieregeling Natuurbeheer 2000 (SN 2000) heeft betrekking op natuurbeheer in gebieden met een (toekomstige) functie natuur. Voor de toetsing van deze subsidieregelingen dient een gebiedsplan te worden vastgesteld. Voor het Kromme Rijngebied is het beheersgebiedsplan Utrecht (2000) van toepassing voor subsidies vanuit de SAN en dit natuurgebiedsplan is van toepassing voor subsidies vanuit de SN In dit natuurgebiedsplan dient voor de SN 2000 onder andere te worden opgenomen: een kaart met topografische ondergrond met daarop de grenzen van het gebied; een omschrijving van de na te streven doelstellingen op het gebied van natuur, landschap en bos; een aanduiding van de pakketten met de daarbij behorende hectaren quota. Het doel van de SN 2000 is het instandhouden en uitbreiden van het areaal bos en natuurterreinen en het versterken van de landschapskwaliteit binnen en buiten de EHS. Hiertoe worden particuliere beheerders intensiever bij het beheer betrokken. Tevens bevordert de regeling de openstelling van terreinen voor het publiek. Voor meer informatie over de SN 2000 wordt verwezen naar hoofdstuk Vaststellingsprocedure natuurgebiedsplan volgens AwB Vaststelling van het natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied door Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie Utrecht vindt plaats op basis van de SN Dit gebeurt door het toepassen van de procedure van de Algemene wet Bestuursrecht (AwB). Voordat de vaststellingsprocedure van dit natuurgebiedsplan werd gestart is de Provinciale Commissie Landelijk Gebied (PCLG) om advies gevraagd. De leden van deze commissie vertegenwoordigen diverse maatschappelijke organisaties en instanties. Daarnaast zijn ook de diverse gemeenten, landinrichtingcommissies en het gebiedsgericht project Langbroekerwetering betrokken in het proces. Het natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied doorloopt de volgende formele procedurestappen: 1. Ontwerp besluit Gedeputeerde Staten stellen een ontwerp natuurgebiedsplan op (oktober 2000). 2. Ter inzage legging Het ontwerp natuurgebiedsplan ligt vier weken ter inzage. De periode waarin dit plaatsvindt, wordt in de huis-aan-huisbladen aangekondigd. Gedurende deze periode kunnen schriftelijke bedenkingen tegen het ontwerp natuurgebiedsplan worden ingebracht bij de provincie Utrecht (november 2000). 3. Inspraakverslag Deze schriftelijke bedenkingen worden beantwoord en gebundeld in een inspraakverslag (januari 2001). Het inspraakverslag wordt voorgelegd aan de PCLG. De PCLG adviseert het college van Gedeputeerde Staten over het natuurgebiedsplan. De schriftelijke bedenkingen kunnen leiden tot aanpassingen in het ontwerpplan. 4. Vaststellen natuurgebiedsplan Gedeputeerde Staten van de provincie Utrecht stellen het (aangepaste) natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied vast (1 februari 2001). Het besluit wordt in de Staatscourant en verschillende huis-aan-huis bladen bekend gemaakt. Eventueel kan hierna beroep worden aangetekend bij de Arrondissementsrechtbank. 9

10 3.5.3 Natuurbeschermingswet (NBW) In de regio Kromme Rijn is één gebied aangewezen als beschermt natuurmonument. Het gaat om het gebied Raaphof, een essenhakhout complex, dat eigendom is van Staatsbosbeheer. Het ligt ten zuiden van Bunnik (zie kaart 3). Raaphof is nog niet begrensd in het kader van de Regeling beheersovereenkomsten en natuurontwikkeling (Rbon, 1993), maar wordt middels dit natuurgebiedsplan begrensd als natuurgebied in het kader van het Programma Beheer Natuurschoonwet (NSW) De Natuurschoonwet 1928 is een regeling van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV) en het Ministerie van Financiën. De NSW heeft tot doel versnippering van het eigendom van landgoederen alsmede aantasting van het natuurschoon van landgoederen te voorkomen door de eigenaar van zo een landgoed, fiscale voordelen te bieden in ruil voor een instandhoudingsplicht. Verkoop van gronden, die onder de NSW zijn gerangschikt, leidt in de meeste gevallen tot een naheffing door de belastingsdienst. Daarom is verwerving van dergelijke gronden door natuurbeherende organisaties meestal niet aan de orde. Wel kan de particuliere landgoedeigenaar zelf tot omvorming naar natuurgebieden besluiten. Deze gronden dienen dan wel te zijn begrensd als natuurgebied in dit natuurgebiedsplan, zodat subsidie van de overheid kan worden aangevraagd. In dit natuurgebiedsplan zijn die gronden van NSW landgoederen begrensd waarvan verwacht mag worden dat de provinciale natuurdoelen te realiseren zijn. De meeste van deze gronden zijn de landgoederen in Groenraven Oost en de Langbroekerwetering. Op kaart 3 zijn de NSW landgoederen in kaart gebracht. 3.6 Status natuurgebiedsplan Met de totstandkoming van dit natuurgebiedsplan zijn de beheersplannen voor het Kromme Rijngebied niet langer van kracht (art 94 SAN). Op kaart 5 staan de begrenzingen via de Regeling beheersovereenkomsten en natuurontwikkeling (Rbon) van de beheersplannen weergegeven. Bij de vaststelling van het natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied vervallen bestaande beheersplannen, te weten: beheersplan Schalkwijk (1993, gedeeltelijk); beheersplan Kromme Rijn (1994); begrenzingenplan Groenraven Oost (1996); In deze paragraaf wordt verder ingegaan op de planologische consequenties en de mogelijkheden voor het herzien van dit natuurgebiedsplan Planologische consequenties Het natuurgebiedsplan heeft géén planologische consequenties. Het natuurgebiedsplan vormt een nadere uitwerking van het Beleidsplan Natuur en Landschap provincie Utrecht (BNLU, 1992). Het BNLU is een sectornota en kan geen directe invloed uitoefenen op het integrale afwegingsproces zoals deze plaatsvindt binnen de ruimtelijke ordening (bijvoorbeeld bij streek- en bestemmingsplannen). Het natuurgebiedsplan geeft geen bindende richtlijnen. Particuliere beheerders zijn vrijwillig in hun keuze al dan niet hun grond aan te bieden aan Bureau Beheer Landbouwgronden (BBL). Ook de keuze om aan natuurbeheer te doen is geheel vrijwillig. Wanneer een gebied is of wordt begrensd als natuurgebied, betekent het géén wijziging van de bestemming zoals deze is weergegeven in het bestemmingsplan. Er treden geen beperkingen op bij de (bestaande) bedrijfsvoering, de zogenaamde planologische schaduwwerking. Er kunnen immers geen beperkingen worden opgelegd wanneer die niet te rechtvaardigen zijn vanuit bestaande aantoonbare waarden (van natuur en landschap) en wanneer geen zekerheid kan worden verschaft over de realisering van een gewenste ontwikkeling. 10

11 De gemeente geeft vorm aan het ruimtelijk ordeningsbeleid binnen haar gemeentegrenzen. Het is dus wel mogelijk dat de gemeente een natuurbestemming aan een bepaald gebied koppelt, terwijl deze niet begrensd is. Hiervoor gelden wel een aantal voorwaarden: slechts om dringende redenen mogen beperkingen worden gesteld aan het meest doelmatige gebruik (art 10 et op de Ruimtelijke Ordening); er mogen slechts bestemmingen worden gelegd waarvan vaststaat dat zij binnen 10 jaar gerealiseerd kunnen worden; aanlegvergunningsvereisten en gebruiksregels mogen slechts worden geëist c.q. opgelegd wanneer de bestemming daartoe aanleiding geeft, en dit betekent wanneer er bepaalde waarden aanwezig zijn: actuele waarden. Deze voorwaarden maken direct een aantal zaken duidelijk: het feit dat een gebied binnen de EHS ligt en in het BNLU de aanduiding natuurontwikkelingsgebied heeft, kan op zichzelf nooit leiden tot een beperkende bestemming of beperkingen aan het bestaande gebruik; als er al beperkingen kunnen worden opgelegd kan dit alleen door de vastgestelde wens om te komen tot bescherming vanuit bestaande natuur- en landschapswaarden en die zijn meestal afwezig in natuurontwikkelingsgebieden; dat aanpassing van het bestemmingsplan pas mogelijk is na realisering van de natuurwaarden. Voor meer gedetailleerde informatie over de relatie van natuur en landschap en de ruimtelijke ordening wordt verwezen naar bijlage 10 van het BNLU Plan herziening Natuurdoelen De natuurdoelpakketten die in dit natuurgebiedsplan zijn opengesteld, kunnen naar alle waarschijnlijkheid worden gerealiseerd. Het kan echter blijken dat de methodiek moet worden bijgesteld of dat het natuurdoel niet haalbaar is in de praktijk. De minister van LNV kan per provincie en voor de verschillende pakketten verschillende subsidieplafonds vaststellen. Dit kan consequenties hebben voor bijvoorbeeld de verdeling van openstelling van basis- en pluspakketten en de hieraan gekoppelde hectarequota. Natuurdoelen in de deelgebieden van het zoekgebied nieuwe natuur Langbroekerwetering GS zijn bevoegd om wijzigingen in het natuurgebiedsplan in te brengen als zich nieuwe inzichten voordoen met betrekking tot natuurdoelen en de daaraan gekoppelde hectarequota. Dit geldt enkel voor de deelgebieden van het zoekgebied nieuwe natuur in het Langbroekerweteringgebied. De gebiedscommissie Langbroekerwetering zal voordat behandeling in GS plaatsvindt, worden gehoord. Doel blijft dat de natuurkwaliteiten haalbaar zijn en blijven binnen de deelgebieden van het zoekgebied nieuwe natuur Langbroekerwetering. Zoekgebied nieuwe natuur Langbroekerweteringgebied In beginsel zullen om de 4 jaar de voorstellen voor wijzigingen van het zoekgebied en hun eventuele consequenties elders in het (agrarisch) gebied, worden behandeld in de gebiedscommissie Langbroekerwetering. Deze kan dan aan GS voostellen doen tot wijziging van het zoekgebied hetgeen kan leiden tot eventuele wijzigingen van de begrenzing van het zoekgebied. Het gaat hier dan om een officiële planwijziging waarvoor de formele procedure van de Algemene wet Bestuursrecht geldt. Begrenzing natuurgebieden Voor het wijzigen van de begrenzing moet de gehele vaststellingsprocedure volgens de Algemene wet Bestuursrecht (afdeling 3.5) worden gevolgd zie paragraaf Elke verandering in quotum, natuurdoelstellingen of wijziging van de natuurgebieden wordt beschouwd als een planwijziging. Op een planwijziging is de Algemene wet Bestuursrecht van toepassing. 11

12 4 NATUURDOELEN EN NATUURGEBIEDEN Voor het Kromme Rijngebied zijn in dit hoofdstuk natuurdoelen aangegeven per deelgebied. Deze natuurdoelen kunnen worden gerealiseerd door natuurbeschermingsorganisaties en particulieren (samenwerkingsverbanden). In bijlage 5 staan per deelgebied de natuurdoelen en quota weergegeven. Het hoofdstuk is onderverdeeld in een aantal paragrafen: 1. natuurdoelen; 2. deelgebieden; 3. natuurgebieden; 4. landschapselementen. 4.1 Natuurdoelen Met de introductie van het subsidiestelsel Programma Beheer heeft de overheid een duidelijke koppeling gelegd tussen de financiële vergoeding voor natuurbeheer en het bereikte natuurresultaat (outputsturing). Hierbij is het noodzakelijk dat er helderheid bestaat over de gewenste natuurdoelen. Om meer eenduidigheid over de begrenzing van de ecologische hoofdstructuur (EHS), werd daarom het stelsel van natuurdoeltypen ontwikkeld. Door de provincies zijn deze landelijke natuurdoeltypen verfijnd en op kaart gezet. In de provincie Utrecht worden deze aangeduid als UNAT s, Utrechtse Natuurdoeltypen. Natuurdoeltypen maken het mogelijk aan te geven wat voor natuur er op een locatie kan worden gerealiseerd. Natuurdoeltypen worden ook wel omschreven als een nagestreefde combinatie van abiotische en biotische kenmerken op een bepaalde ruimtelijk schaal. Een UNAT geeft een beschrijving van de gewenste natuur en de daaraan gekoppelde grondwater- en oppervlaktewatersituatie. Voor een uitgebreide omschrijving van de UNAT s wordt verwezen naar bijlage 3. Door de gewenste natuurdoelen aan te geven wordt gestuurd in de mogelijkheden voor subsidie. Elk natuurdoel is gerelateerd aan bepaalde subsidiepakketten van de SN Deze pakketten beschrijven wat de overheid van de beheerder verwacht ten aanzien van beheer, terreinkenmerken en het voorkomen van plant- en diersoorten. De subsidiepakketten bevatten afspraken die worden opgenomen in de subsidiebeschikking, op basis waarvan subsidie wordt verstrekt. De pakketten zijn onderverdeeld in basis- en pluspakketten. Een basispakket beschrijft algemene natuurkwaliteiten. De pluspakketten beschrijven terreinen met een specifieke natuurkwaliteit. Ieder pakket kent zijn eigen vergoeding, een pluspakket heeft een hogere vergoeding dan het bijbehorende basispakket (zie paragraaf 5.1.1). In dit natuurgebiedsplan wordt per deelgebied het gewenste natuurresultaat omschreven in UNAT s en in pluspakketten die tot de realisering van het natuurdoel kunnen leiden (zie bijlage 5). Als aanloop naar de gewenste natuurdoelen (pluspakketten) kunnen er basispakketten worden aangevraagd. 4.2 Deelgebieden In dit natuurgebiedsplan is het Kromme Rijngebied verdeeld in deelgebieden. De deelgebieden zijn op kaart 2 aangegeven en in bijlage 4 nader omschreven. Ze hebben naast de streekeigennaam een oplopend nummer: Zo zijn er deelgebieden 1 tot en met 33 binnen de gebieden van Groenraven-Oost, RAK Kromme Rijn en Schalkwijk benoemd. Voor het gebied Langbroekerwetering zijn de deelgebieden I tot en met VI begrensd. Binnen het Langbroekerweteringgebied worden tevens voor de ecologische verbindingszones A tot en met F onderscheiden. De ecologische verbindingszones in het zuidoosten van het gebied hebben de aanduiding G en H. In dit natuurgebiedsplan is per deelgebied aangegeven of het gaat om het instandhouden, omvormen of ontwikkelen van het gebied. Bij instandhouding betreft het in hoofdzaak de bestaande natuur- en bosgebieden dus de beheerseenheden die voldoen aan de vereisten voor een basis- of pluspakket. 12

13 Bij omvorming betreft het eveneens bestaande natuur, maar in dit geval is het gewenste basis- of pluspakket nog niet gerealiseerd. Met de omvorming wordt beoogd het gewenste pakket te realiseren. Bij ontwikkeling van nieuwe natuur betreft het terreinen, die een functieverandering van landbouwgrond naar natuur ondergaan. 4.3 Natuurgebieden De plankaart (kaart 1) geeft de natuurgebieden van het Kromme Rijngebied weer. Met deze begrenzing wordt invulling gegeven aan de EHS. Door het concreet begrenzen van gebieden wordt het ook mogelijk om subsidie aan te vragen in het kader van de SN 2000 (zie paragraaf 5.3). In het Kromme Rijngebied zijn zowel cultuurgronden als natuurgronden begrensd voor natuurontwikkeling. Er zijn drie type begrenzingen opgenomen, deze worden hierna toegelicht: 1. bestaande natuur; 2. nieuwe natuur en 3. ecologische verbindingszones Bestaande natuur De begrenzing bestaande natuur (kaart 1) geeft de gebieden aan waar sprake is van actuele natuurwaarden, hiermee worden zowel bestaande natuurterreinen als boselementen bedoeld. Het betreft vooral de grotere eenheden (> 0,5 hectare). De meeste van deze gebieden zijn veiliggesteld in het kader van de boswet, de natuurschoonwet of hebben de bestemming natuur volgens het betreffende bestemmingsplan. Bestaande natuurgebieden komen in aanmerking voor de subsidie van de SN 2000 wanneer ze op het moment van de aanvraag aan de voorwaarde van een subsidiepakket voldoen of in één aanvraagperiode aan deze voorwaarde gaan voldoen. Tabel 1: Aantal hectares begrensde bestaande natuur Groenraven oost, deelgebieden 1 t/m hectare RAK Kromme Rijn, 16 t/m hectare Schalkwijk, deelgebieden 29 t/m hectare Langbroekerwetering, deelgebieden I t/m VI 865 hectare Overige bestaande natuur 390 hectare Totaal 1750 hectare Nieuwe natuur De begrenzing van nieuwe natuur (kaart 1) geeft voornamelijk landbouwgebieden aan die gaan dienen als versterking van de bestaande natuur en ecologische verbindingszones. Binnen de begrenzing van nieuwe natuur is het mogelijk dat bepaalde natuurdoelen reeds zijn gerealiseerd. Buiten de begrenzing van natuurgebieden is het mogelijk bos aan te leggen. De begrenzing van nieuwe natuur bevat alle eerder begrensde reservaats- en natuurontwikkelingsgebieden. In voorgaande jaren is een groot oppervlakte van het Kromme Rijngebied begrensd in het kader van de Regeling Beheersovereenkomsten en Natuurontwikkeling (Rbon, 1993). Dit vervalt bij de vaststelling van dit natuurgebiedsplan. In het Langbroekerweteringgebied is een zoekgebied begrensd met 1400 hectare cultuurgrond waarbinnen 459 hectare voor nieuwe natuur kan worden gerealiseerd. Een deel daarvan (109 hectare) betreft reeds eerder begrensde reservaatsgebieden. In de tabel van bijlage 5 is per deelgebied aangegeven hoeveel hectaren voor nieuwe natuur weggezet kan worden. 13

14 Tabel 2: Hoeveelheid hectares begrensde nieuwe natuur Groenraven oost, deelgebieden 1 t/m hectare RAK Kromme Rijn, 16 t/m hectare Schalkwijk, deelgebieden 29 t/m hectare Langbroekerwetering, deelgebieden I t/m VI 459 hectare Totaal 947 hectare Ecologische verbindingszones De huidige natuur in het Kromme Rijngebied bestaat veelal uit kleine, verspreid liggende gebieden die sterk onder druk staan van de groeiende stedelijke agglomeraties en de langgerekte barrières, zoals (autosnel)wegen, spoorwegen en het Amsterdam-Rijnkanaal. Uitwisseling van flora en fauna tussen de natuurgebieden onderling en tussen het Kromme Rijngebied en haar omgeving is beperkt. De ontwikkeling van ecologische verbindingszones is hiervoor van groot belang. Ecologische verbindingszones (evz) bieden mogelijkheden voor uitwisseling van planten en dieren tussen en binnen verschillende, vaak verspreid liggende, natuurgebieden. Deze uitwisseling zorgt voor verspreiding van genetisch materiaal, dat instandhouding, herstel en ontwikkeling van populaties verbetert en een stabiele, duurzame EHS tot resultaat moet hebben. De evz maken onderdeel uit van de EHS. In dit natuurgebiedsplan zijn een aantal evz begrensd. Enkele of delen van deze begrensde verbindingen zijn al nader uitgewerkt in de volgende plannen: Herinrichting Groenraven-Oost (1998); RAK Kromme Rijn (2000); Gebiedsgericht project Langbroekerwetering (2000); Werkdocument Ecologische Verbindingszones (1993). De verbinding van de landinrichtingsprojecten zijn concreet begrensd. De natuurdoelen zijn opgenomen in de tabel van de deelgebieden (vanwege de concrete begrenzing). De verbindingen in het Langbroekerweteringgebied en enkele verbindingen van het Werkdocument zijn met pijlen aangegeven. Bij de Langbroekerwetering is rond de pijl een zoekgebied aangegeven. Voor deze verbindingen zijn hectares gereserveerd die verspreid over de verbinding kunnen worden ingezet. In bijlage 2 zijn de inrichtingseisen uitgewerkt. In bijlage 5 zijn de natuurdoelen in een aparte tabel opgenomen. De ecologische verbindingszones C en E liggen met een ruime begrenzing op plaatsen die op dit moment qua potenties en realiseringsmogelijkheden als kansrijk worden gezien. Wanneer de gebiedscommissie Langbroekerwetering van mening is dat verlegging van deze verbindingszones de realiseringskansen vergroot, met behoud van potentiële waarden, is de provincie Utrecht bereid een herziening van dit natuurgebiedsplan in procedure te brengen. Het bovenstaande geldt ook voor de Rhodenburgse vaart ten zuiden van Driebergen. Tabel 3: Hoeveelheid hectaren begrensd ten behoeve van de ecologische verbindingen Ecologische verbindingen A t/m F 80 hectare Ecologische verbindingszones G en H 30 hectare Totaal 110 hectare 4.4 Landschapselementen Door de huidige technische en economische ontwikkelingen is het landschap sterk onderhevig aan veranderingen. Het eigen karakter, de identiteit van de landschapstypen wordt minder sterk en de herkenbaarheid van het landschap gaat verloren. Om het contrast in het landschap en de specifieke karakteristieken te versterken streeft de provincie Utrecht naar het instandhouden, herstellen en aanleggen van landschapselementen. 14

15 Voor het Kromme Rijngebied worden landschapspakketten opengesteld voor gebieden die begrensd zijn als natuurgebied (natuurgebiedsplan) of als beheersgebied (beheersgebiedsplan). Voor alle landschapspakketten is een quotum vastgelegd in het beheersgebiedsplan Utrecht. De quota zijn ook van toepassing voor dit Natuurgebiedsplan Kromme Rijngebied. De landschapspakketten zijn in de twee subsidieregelingen (SAN en SN 2000) identiek en staan in paragraaf vermeld. 15

16 5 SUBSIDIEREGELING NATUURBEHEER 2000 In dit hoofdstuk wordt de inhoud, mogelijkheden en reikwijdte van de Subsidieregeling Natuurbeheer 2000 (SN 2000) in beeld gebracht voor het Kromme Rijngebied. Het natuurgebiedsplan richt zich op de inhoudelijke uitwerking van de begrenzing, natuurdoelen, subsidiepakketten, overgangsbeheer en particulier natuurbeheer. Het hoofdstuk is onderverdeeld in een aantal paragrafen: 1. subsidiepakketten; 2. subsidiemogelijkheden; 3. aanvragen van subsidie; 4. grondverwerving en particulier natuurbeheer; 5. afstemming met agrarisch natuurbeheer en 6. voorwaarden natuurgebiedsplan. 5.1 Subsidiepakketten De verschillende subsidiesoorten krijgt u gedurende een periode van minimaal 6 jaar. In deze periode bent u gehouden aan de verplichtingen van de regeling en het natuurgebiedsplan. De voorwaarden van de subsidies zijn verwoord in de subsidiepakketten. In het natuurgebiedsplan zijn ook aanvullende criteria opgenomen, deze staan in paragraaf 5.6. Bij beheers- en inrichtingssubsidie wordt onderscheid gemaakt in verschillende basis- en pluspakketten, bij recreatiesubsidie in een licht en een zwaar pakket en bij landschap in diverse landschapspakketten. De subsidiepakketten kunnen zowel door particuliere beheerders als door natuurbeschermingsorganisaties worden aangevraagd. Ook verenigingen en andere samenwerkingsverbanden van particulieren komen in aanmerking Basis- en pluspakketten Voor de inrichting en het beheer van natuurgebieden zijn basis- en pluspakketten opgesteld. Deze subsidiepakketten geven de eisen weer die worden gesteld aan de beheerseenheid op het moment van de aanvraag en aan het einde van de aanvraag. De beheerpakketten geven ook beheersvoorschriften weer. Een basispakket beschrijft algemene natuurkwaliteiten. De kenmerken van het terrein, de flora die op het terrein voorkomt en de beheervoorschriften worden in een basispakket beschreven. Een pluspakket beschrijft een terrein met een specifieke natuurkwaliteit. Pluspakketten bevatten aanvullend een beschrijving van de voorkomende fauna en geven de streefbeelden van natuurdoelen weer. In bijlage 5 staan de basis- en pluspakketten die in het Kromme Rijngebied zijn opengesteld. Voor het Kromme Rijngebied wordt gestreefd naar een zo hoog mogelijke natuurkwaliteit (pluspakketten). Nog niet in alle gevallen is het mogelijk om meteen aan de eisen van een pluspakket te voldoen, dan kan altijd een basispakket worden aangevraagd als aanloop naar een pluspakket. In de praktijk zal het basispakket worden toegepast voor de ontwikkeling van natuur op voormalige landbouwgrond gedurende één of meer tijdvakken. Daarna kan dit basispakket in stand worden gehouden of kan worden besloten om de natuurwaarden verder te ontwikkelen zodat voldaan wordt aan de voorwaarden van een pluspakket. Overigens is het niet noodzakelijk dat aan een pluspakket een basispakket vooraf gaat: reeds aanwezige natuurwaarden kunnen direct in aanmerking komen voor een pluspakket. Een aanvullende mogelijkheid is de omvorming van bestaande natuur van het ene basis- of pluspakket naar het andere. 16

17 5.1.2 Recreatiepakketten Recreatie pakketten zijn gekoppeld aan de recreatiesubsidie (zie paragraaf 5.2.5) en kunnen alleen worden aangevraagd in combinatie met één van de in dit plan opengestelde basis- en pluspakketten. In de regeling zijn twee recreatiepakketten opgenomen: een licht pakket van ƒ 30,- per hectare en een zwaar pakket van ƒ 50,- per hectare. Het lichte pakket is in beginsel overal van toepassing en bevat vereisten ten aanzien van openstelling, dichtheid aan paden, onderhoud en het plaatsen van borden. Voor het zware pakket gelden dezelfde eisen als het lichte pakket. Voor het zware pakket wordt alleen subsidie verleend in (vastgestelde) gemeenten met een recreatiedruk en nationale parken en nationale parken in oprichting. In het Kromme Rijngebied betreft het de gemeenten Bunnik, De Bilt, Doorn, Driebergen-Rijsenburg, Leersum, Wijk bij Duurstede en Zeist Landschapspakketten De landschapspakketten zijn gekoppeld aan een landschapstype zoals dat in het Structuurschema Groene Ruimte is aangegeven. Voor elk landschapstype is een landschapspakket geformuleerd. In het Kromme Rijngebied komt overwegend het landschapstype rivierengebied voor en langs de Heuvelrug ook het type zandgebied. Tabel 4: Landschapspakketten die zijn gekoppeld aan landschapstypen Landschapspakket Landschaptype Zand Rivieren 50 Houtwal X 51 Houtkade en Landscheiding 53 Singel X X 54 Elzensingel X X 55 Geriefhoutbosje X X 56 Knip- en scheerheg X 57 Struweelhaag X 58 Knotbomenrij X X 60 Hoogstamboomgaard X 62 Poel X X 63 Rietzoom/perceel X 64 Raster X X De openstelling van de landschapspakketten in het Kromme Rijngebied is niet onbeperkt maar is gekoppeld aan quota. De vastgestelde quota van het beheersgebiedsplan Utrecht zijn ook voor dit natuurgebiedsplan van toepassing. 5.2 Subsidiemogelijkheden De subsidies die in dit natuurgebiedsplan worden genoemd zijn gebaseerd op de SN 2000 welke op 1 januari 2000 in werking is getreden (gepubliceerd in de Staatscourant nr. 252 door de minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij op woensdag ). Om voor subsidie in aanmerking te komen moet het terrein waarop de aanvraag betrekking heeft zijn begrensd als natuurgebied. Uitzondering hierop is de instandhouding van bestaande bos- en natuurterreinen en de aanleg van nieuw bos, hiervoor is namelijk geen natuurgebiedsplan nodig. De begrenzing, die ook gebaseerd is op de hierboven beschreven regeling, is weergegeven op kaart 1 en staat beschreven in paragraaf 4.3. Vergoeding gebaseerd op Subsidieregeling Natuurbeheer

18 De SN 2000 kent subsidiepakketten (zie paragraaf 5.1) die zijn gekoppeld aan verschillende subsidiemogelijkheden (zie paragraaf t/m 5.2.6). Voor meer gedetailleerde informatie kan de folder Subsidieregeling Natuurbeheer 2000 worden aangevraagd bij LASER regio Zuidoost ( ) Beheerssubsidie Beheerssubsidie wordt verleend voor de instandhouding van een subsidiepakket. Beheerssubsidie zal telkens voor één tijdvak (= zes jaar) worden verstrekt. Aan het ontvangen van beheerssubsidie zijn verplichtingen verbonden. Het belangrijkste is de plicht tot het realiseren van natuurwaarden overeenkomstig het basis- of pluspakket (voor bosbeheer geldt tevens het omvormingspakket). Aan het einde van een tijdvak wordt de subsidie vastgesteld op basis van de behaalde natuurresultaten en de nagekomen afspraken. Het subsidiebedrag kan bij vaststelling worden verminderd als niet één of meerdere verplichtingen is voldaan. Een belangrijke verplichting voor het ontvangen van beheerssubsidie is het openstellen van het terrein voor het publiek (minimaal acht maanden per jaar). Een terrein waarvoor subsidie wordt aangevraagd voor de instandhouding van een basis- of pluspakket hoeft niet gelegen te zijn binnen een begrensd natuurgebied en wordt dus niet getoetst aan een natuurgebiedsplan. De aanvraag wordt alleen getoetst aan het subsidieplafond Inrichtingssubsidie Inrichtingssubsidie wordt verstrekt voor de ontwikkeling van basis- en pluspakketten bij functieverandering of bij omvorming. De subsidie wordt verstrekt voor het nemen van maatregelen met een eenmalig karakter die de fysieke randvoorwaarden creëren om instandhouding van het pakket te realiseren. De inrichtingsmaatregelen kunnen ook gekoppeld zijn aan een beheerstraject. De inrichtingsmaatregelen en beheersmaatregelen moeten in een plan worden verwoord. Inrichtingssubsidie kan alleen worden verleend als dit past in een door de provincie opgesteld natuurgebiedsplan. Bij de inrichtingssubsidie wordt 95% van de werkelijk gemaakte kosten vergoed tot een maximum van ƒ ,- per hectare Subsidie functieverandering Subsidie functieverandering wordt uitsluitend verstrekt aan particuliere beheerders, die natuur willen ontwikkelen op landbouwgrond. Om het hierdoor optredende vermogensverlies te compenseren wordt de beheerssubsidie per hectare verhoogd met een bedrag dat overeenkomt met het waardeverschil tussen landbouwgrond en natuurgrond. Het vermogensverlies wordt op deze wijze in een periode van 30 jaar in jaarlijkse termijnen uitgekeerd. Voor de in dit natuurgebiedsplan opgenomen gebieden geldt, in het grootste deel van het gebied, een vergoeding van ƒ 3.450,- per hectare per jaar Subsidie effectgerichte maatregelen De regeling geeft de mogelijkheid subsidie te verstrekken voor het treffen van effectgerichte maatregelen daar waar de heersende milieuomstandigheden de instandhouding of ontwikkeling van bos- en natuurwaarden in de weg staan. De subsidie effectgerichte maatregelen wordt uitsluitend verstrekt op terreinen waarvoor een beheerssubsidie op basis van de subsidieregeling natuurbeheer 2000 is verleend. De maatregelen zijn bedoeld om effecten van verzuring en vermesting als gevolg van verdroging te verminderen of ongedaan te maken. Vergoeding gebaseerd op Subsidieregeling Natuurbeheer