Competentiegericht werken en kwalificatiedossier

Transcriptie

1 Competentiegericht werken en kwalificatiedossier Vmbo Transport & Logistiek mobiel In samenwerking met: Harry de Boer Patrick Debats Johan Hamse Marlies Rikhof Ove Zijlstra Detje de Kinderen (redactie) s-hertogenbosch, KPC Groep, 2009 Pagina 1/12

2 Deze publicatie is ontwikkeld door KPC Groep ter ondersteuning van het onderwijs in opdracht van het ministerie van OCW. Omslag: Franssen & Van Iersel Met dank aan: 1 de scholen: - Het Buitenhout College en ROC Flevoland in Almere - STC (vmbo en mbo) te Rotterdam - Twents Carmel College te Oldenzaal en ROC Twente te Almelo 2 Stichting platform Transport & Logistiek vmbo Pagina 2/12

3 Inhoud 1 INLEIDING 3 2 VOORSTEL PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING De integrale Miniproeves Wat is een Miniproeve van bekwaamheid T&L? Toelichting op portfoliowaardering Overzicht Proeves van Bekwaamheid (PvB) vmbo T&L in relatie tot kerntaken mbo en vmbo 9 Pagina 3/12

4 Pagina 4/12

5 1 INLEIDING Het Platform Transport en Logistiek vmbo heeft sinds 2005 een aantal activiteiten uitgezet om een kwaliteitsslag te maken in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Transport en Logistiek. Op landelijk niveau is daartoe in 2005 een voorlopig competentiegericht kwalificatiedossier vmbo T&L vastgesteld. Om te zorgen dat dit ook geïmplementeerd wordt zijn meerdere acties ingezet. Het ontwikkelde competentiedossier heeft als grondlegger gefungeerd voor een nieuw te ontwikkelen lesmethode vmbo T&L. Door een team van docentauteurs uit het vmbo T&L is deze in de afgelopen tijd ontwikkeld. Deze is inmiddels klaar én bijgesteld (gereed sinds zomer 2009). Momenteel vindt een herziening van dit competentiegericht kwalificatiedossier vmbo plaats op basis van het nieuwe kwalificatiedossier dat door het mbo in het voorjaar van 2009 is opgeleverd. Het is de verwachting dat deze nieuwe versie van het kwalificatiedossier vmbo in het voorjaar van 2010 wordt opgeleverd. De vraag die toen is gesteld is hoe die doorlopende leerlijnen getoetst en beoordeeld moeten worden. Het Platform T&L vmbo heeft daarvoor een project doorlopende leerlijn competentiegericht toetsen c.q. portfolio uitgezet waarin een andere methode van toetsing en afsluiting wordt ontworpen, uitgeprobeerd en onderzocht. Daartoe heeft zij een werkgroep van drie vmbo-mbo scholen de opdracht gegeven om een aantal integratieve competentiegerichte toetsen per schooljaar te ontwikkelen en uit te proberen op hun eigen school. Deze zogenaamde Miniproeves van bekwaamheid moeten ook een plaats krijgen in een ontwikkelprogramma doorstroom vmbo-mbo, waarbij de overgang van vmbo naar mbo T&L vergemakkelijkt wordt en de uitval afneemt. Voor u ligt het document betreffende de ontwikkelde integratieve toetsen. Dit product is een eerste aanzet tot competentiegericht toetsen in het vmbo T&L. Dit product wordt zowel op papier, als op een memorystick als digitaal via de website vmbo T&L verspreid. De drie scholencombinaties hebben een aantal Miniproeves ontworpen. De proeves zijn niet volledig. Zij zijn voorbeeldmatig gekozen uit verschillende kerntaken en werkprocessen. Er zijn nu vijf Miniproeves gereed, die elk bestaan uit een aantal onderdelen. Proeve 1 betreft slechts één onderdeel en deze is als voorbeeld meer competentiegericht uitgewerkt dan de andere proeves. De proeves zijn op de scholen en een drietal scholingsbijeenkomst van het Platform T&L vmbo uitgeprobeerd en met elkaar gedeeld. Deze Proeves van Bekwaamheid zijn methode onafhankelijk, maar kunnen gebruikt als afronding van een projectboek van de methode Signaal. Per toets wordt in de voetnoot vermeld bij welk projectboek het passend is. De scholen hebben op basis van deze Miniproeves hun gedachtes op papier gezet voor een programma van toetsing en afsluiting ten behoeve van de doorstroom naar het mbo T&L. Dit product is een hulpmiddel om verbinding te leggen met het mbo en ervaring op te doen met eenzelfde competentietaal voor competenties waar leerlingen in het vmbo al in groeien. Pagina 5/12

6 Dit project doorlopende leerlijn competentiegericht toetsen c.q. portfolio van toetsing en afsluiting is mede mogelijk gemaakt door subsidie van het Ministerie van OCW en VTL. De drie scholen die onder begeleiding van KPC Groep te s Hertogenbosch dit resultaat opgeleverd hebben zijn: - het Buitenhout College en ROC Flevoland in Almere; - het STC (vmbo en mbo) te Rotterdam en - het Twents Carmel College te Oldenzaal en ROC van Twente te Almelo. Namens Stichting platform Transport & Logistiek vmbo Mevrouw Detje de Kinderen Projectleider KPC Groep s Hertogenbosch, Pagina 6/12

7 2 VOORSTEL PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING 2.1 De integrale Miniproeves De aansluiting vmbo-mbo is al jaren lang een belangrijk aandachtspunt in het onderwijs. Met de invoering van de nieuwe kwalificatiestructuur in het mbo 2010 dreigt er een situatie te ontstaan waarbij opnieuw een breuk kan ontstaan in de doorlopende leerlijnen, omdat het vmbo de eindtermenstructuur nog handhaaft. Maar het biedt ook kansen om iets aan de aansluiting te gaan doen. Invalshoeken om aan een goede aansluiting te werken zijn: inhoudelijke afstemming van het curriculum, pedagogische- en didactische afstemming én afstemming van de wijze van beoordelen/examineren. Dit document biedt een handreiking om de wijze van beoordelen en examineren af te stemmen. Het in samenwerking met het mbo uitproberen van deze Miniproeves in het vmbo kan een bijdrage leveren aan het herkennen, erkennen en waarderen van de in het vmbo bewezen competenties. Voortschrijdend inzicht zal ons brengen tot een voor de leerling efficiënt en effectief leertraject, dat ook nog organiseerbaar is in het onderwijs. Dit voorstel biedt u een aantal alternatieven om ervaring op te doen en om het gesprek tussen vmbo en mbo te voeren. 2.2 Wat is een Miniproeve van bekwaamheid T&L? De integrale miniproeve van bekwaamheid T&L is een meesterproef. Dat wil zeggen een uitgebreide integrale praktische beroepsgerichte opdracht waarin de leerling per kerntaak in een gesimuleerde praktijksituatie laat zien, dat hij meerdere competenties beheerst. Het gaat niet alleen om technische vakvaardigheden, maar om competenties: een combinatie van vakvaardigheden, algemene vaardigheden en houdingsaspecten zoals : veilig werken, zelfstandig werken, nauwkeurig werken, instructie en procedures opvolgen en communiceren. De tijdsomvang van de huidige Miniproeves kan variëren van 60 minuten tot 240 minuten (dagdeel). De kandidaat moet zijn activiteiten kunnen verantwoorden en documenteren, zodat deze voor de beoordelaar inzichtelijk zijn. De integrale Miniproeves bestaan uit een aantal onderdelen. Te weten: - de voorbereidende opdrachten, ter verantwoording van de onderliggende kennis; - de uitvoering van de Proeve. Er zijn in dit voorstel drie alternatieven uitgewerkt om de Miniproeves te waarderen in het vmbo. Deze zijn: - alternatief 1: de Miniproeves zijn formatief en zijn oefeningen voor het CSPE; - alternatief 2: de Miniproeves zijn summatief en zijn voorwaardelijk voor het CSPE; - alternatief 3: de Miniproeves zijn summatief en vervangen het CSPE. Alternatief 1: Miniproeves zijn formatief, bedoeld als oefeningen voor het CSPE Het CSPE is het afsluitende praktijkexamen van het vmbo T&L. In de nieuwe opzet voeren de leerlingen in het derde en/of vierde leerjaar ter oefening een aantal integrale Miniproeves per kerntaak uit om te oefenen voor het CSPE. De bewijzen worden eventueel opgenomen in het ontwikkelingsportfolio van de leerling. Pagina 7/12

8 Alternatief 2: De Miniproeves zijn summatief en zijn voorwaardelijk voor het CSPE In de nieuwe opzet voeren de leerlingen in het derde en/of vierde leerjaar een aantal integrale Miniproeves per kerntaak uit in de vorm van een pre-cspe. De Miniproeves zullen bij voorkeur per periode uitgevoerd worden of aan het einde van het derde leerjaar in een afsluitende week. De bewijzen worden opgenomen in het beoordelingsportfolio van de leerling en zijn voorwaardelijk voor het CSPE. De bewijzen worden in de mbo opleiding Logistiek medewerker als EVC gewaardeerd en leveren vrijstellingen op. In het PTA worden alle onderdelen van het examen, dus ook de Miniproeves omschreven. De leerling krijgt op basis van (de bewijzen in) het beoordelingsportfolio een verkort traject in de mbo opleiding Logistiek medewerker. Alternatief 3: De Miniproeves zijn summatief en vervangen het CSPE In de toekomst voeren leerlingen ter afsluiting van onderdelen/periodes een aantal Miniproeves uit. De bewijzen worden opgenomen in het beoordelingsportfolio van de leerling en vervangen het CSPE. De bewijzen worden in de mbo opleiding Logistiek medewerker als EVC gewaardeerd en leveren vrijstellingen op. In het PTA worden alle onderdelen van het examen, dus ook de Miniproeves omschreven. Het CvE (College voor Examens vmbo) is bij de waardering betrokken. De leerling krijgt op basis van (de bewijzen in ) het beoordelingsportfolio een verkort traject in de mbo opleiding Logistiek medewerker. 2.3 Toelichting op portfoliowaardering In het beoordelingsportfolio verzamelt de leerling de bewijsmaterialen, die aan het einde van het jaar door een panel bestaande uit twee beoordelaars worden beoordeeld. Hoe verloopt de beoordeling? Kort samengevat kan de procedure er als volgt uitzien: Eerste stap - Gedurende het jaar verzamelt de leerling bewijzen, waaruit blijkt dat hij/zij de kerntaken en werkprocessen die bij deze beoordelingseenheid horen op een competente manier kan uitvoeren. - Bewijsmaterialen zijn onder meer (beroeps)taken die de leerling heeft uitgevoerd, praktische (stage)opdrachten en de Miniproeves in een gesimuleerde omgeving. - Bij het verzamelen van bewijsmaterialen wordt de leerling begeleid door de loopbaancoach en praktijkbegeleider. Tweede stap - Als de leerling, na advies van de loopbaancoach, vindt dat hij voldoende bewijzen verzameld heeft, levert de leerling het portfolio in bij het examenbureau. - Het portfolio wordt beoordeeld door een beoordelingspanel. Een panel bestaat uit twee personen en in dit panel mag zeker niet de docent/loopbaancoach zitten. - Op basis van de bewijsstukken en de normering in het portfolio wordt besloten of de Pagina 8/12

9 leerling de beoordelingseenheid voldoende heeft afgerond. - Bij verschillen in beoordeling overleggen de beoordelaars met elkaar en komen tot overeenstemming. - In de daaropvolgende periode kan de leerling het portfolio verbeteren door de bewijsstukken die niet voldoen te vervangen/verbeteren. - De leerling mag de integrale Miniproeve eenmaal herkansen. Als het oordeel dan nog onvoldoende is, is de leerling gezakt voor de betreffende kerntaak. Normering De praktische opdrachten en examentoetsen worden beoordeeld met een cijfer. Voor de integrale Miniproeves is een competentiegericht beoordelingsmodel ontwikkeld. Daarin is elke competentie/houdingsaspect per opdracht voorzien van een maximale score. Het eindoordeel van het portfolio is VOLDOENDE als de leerling voor 80% van de afzonderlijke onderdelen tenminste voldoende heeft behaald. Het eindoordeel is ONVOLDOENDE als de leerling voor één of meer onderdelen het oordeel onvoldoende heeft behaald. Het eindoordeel is GOED als de leerling voor 90% van de bewijzen GOED heeft behaald en voor de overige bewijzen een voldoende. Waardering Alternatief 2: Het portfolio is voorwaardelijk voor toelating tot het CSPE. Alternatief 3: Het portfolio levert vrijstellingen op voor deelname aan het mbo. Het portfolio kan leiden tot een verkort traject van één opleidingsjaar Logistiek medewerker. Hierover worden met het mbo afspraken gemaakt. Beoordelaars Het beoordelen van een integrale miniproeve gebeurt door een panel van minimaal twee beoordelaars, waarvan er één niet de eigen docent is. Bij voorkeur is een van de beoordelaars afkomstig uit de beroepspraktijk of een docent die afkomstig is uit de beroepspraktijk. Ook kunnen mbo-studenten betrokken worden bij de beoordeling van Miniproeves. Door voorbereidende werkzaamheden te verrichten, door leiding te geven aan een groepje vmboleerlingen of door (ter aanvulling) medebeoordelaar in het panel te zijn. Bij het niet bereiken van overeenstemming tussen de eerste en tweede beoordelaar wordt het gemiddelde vastgesteld. Herkansing De kandidaat mag per schooljaar één miniproeve herkansen. Slaag-/zakregeling A Cijferbepaling Het schoolexamencijfer wordt opgebouwd uit bewijzen tijdens het derde en vierde leerjaar. Aan het einde van het derde leerjaar wordt een voortschrijdend gemiddelde voor het desbetreffende vak vastgesteld. De Miniproeves tellen in het derde leerjaar mee. Pagina 9/12

10 B Eindexamencijfer Het eindcijfer voor alle vakken van het eindexamen is het rekenkundig gemiddelde van het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen. Zie verder regeling van de school. Doorstroom naar het mbo In deze map treft u o.a. een overzicht aan van de Miniproeves in relatie tot de kerntaken die getoetst worden uit de kwalificatiedossiers vmbo en mbo. Dit overzicht is een aanzet om samen met het mbo te komen tot een competentiegericht doorstroominstrument. Pagina 10/12

11 2.4 Overzicht Proeves van Bekwaamheid (PvB) vmbo T&L in relatie tot kerntaken mbo en vmbo Miniproeves Titelonderdelen van PvB Miniproeve 1 * A Kiezen van juiste transportmiddel Miniproeve 2 ** A Rit en routeplanning uitvoeren Omschrijving Miniproeves Tijd Kerntaken vmbo (concept) en eindtermen Onderdeel A: 60 Laadt goederen Kiezen van juiste transportmiddel en minuten verplaatsen naar laadruimte Onderdeel A: 180 Maakt een planning Een wiskundige graaf maken en een minuten afstandentabel maken Kerntaken en werkprocessen mbo (op basis van kwalificatiedossier Logistiek medewerker vastgesteld in 2008: (3 kerntaken en 14 werkprocessen) 2 Verzamelt goederen en maakt deze verzendklaar 2.4 Maakt goederen verzendklaar 2 Verzamelt goederen en maakt deze verzendklaar 2.5 Laadt goederen: - maakt de leerling een ritplanning met behulp van de landkaart - plaatst de goederen op volgorde in de laadruimte - vult het laadschema in B Goederen verzamelen Onderdeel B: Verzamelt goederen 2.6 Rondt het verzamelen en verzendklaar maken van en verzendklaar maken - Orderverzamelstaten goederen af - Pakbonnen - Voorraadkaarten - maakt de leerling de laadvloer weer vrij - zorgt voor correcte afhandeling van documenten - Keuze vrachtbrieven - Route plannen C: Een eigen bedrijf Onderdeel C: Kan wet en regelgeving starten Adviseren over vestigingseisen toepassen * Miniproeve 1 kan gebruikt worden bij afsluiting van projectboek 6 van Signaal ** Miniproeve 2 kan gebruikt worden bij afsluiting van projectboek 7 van Signaal Pagina 11/12 december 2009

12 Miniproeves Titelonderdelen van PvB Omschrijving Miniproeves Tijd Kerntaken vmbo (concept) en eindtermen Kerntaken en werkprocessen mbo (op basis van kwalificatiedossier Logistiek medewerker vastgesteld in 2008: (3 kerntaken en 14 werkprocessen) Miniproeve 3 *** A: ontvangt en slaat Onderdeel A: 120 Ontvangt goederen 1 Ontvangt goederen en slaat goederen op goederen op Opslaan van gevaarlijke stoffen minuten 1.3 Controleert ontvangen goederen B: Arbeidsvoorwaarden Onderdeel B: Arbeidsvoorwaarden + Kent rust en werktijden orderverloopprocedure C: Controleren van Onderdeel C: Ontvangt goederen 1.4 Maakt goederen opslaggereed en slaat goederen op ontvangen goederen Controle vrachtbrieven op gevaarlijke stoffen D: Ontvangen van gevaarlijke stoffen Onderdeel D: Certificaten gevaarlijke stoffen Kan wetgeving m.b.t. gevaarlijke stoffen toepassen 1.5 Rondt het ontvangen en opslaan van goederen af Miniproeve 4 **** A, B: Onderdeel A: 240 Maakt berekeningen 2 Verzamelt goederen en maakt deze verzendklaar Rit en routeplanning voorbereiden Snelheidsberekening minuten 2.1 Bereidt het verzamelen en verzendklaar maken van goederen voor Onderdeel B: - Routeberekening Maakt een planning 2.2 Verzamelt goederen - Routeplanning - Laadplan Miniproeve 5 ***** A: inventariseert voorraad Onderdeel A: Voorraadadministratie en beheer 120 minuten Inventariseert voorraad 3 Inventariseert de voorraad 3.1 Bereidt het inventariseren van de voorraad voor 3.2 Inventariseert de voorraad B: slaat goederen op Onderdeel B: Controle binnengekomen goederen Slaat goederen op 3.3 Voert nieuwe goederen in het systeem in *** Miniproeve 3 kan gebruikt worden bij afsluiting van projectboek 8 van Signaal **** Miniproeve 4 kan gebruikt worden bij afsluiting van projectboek 9 van Signaal ***** Miniproeve 5 kan gebruikt worden bij afsluiting van projectboek 10 van Signaal Pagina 12/12 december 2009