Docentenhandleiding. Plaats je plek Aa en Hunze groep 7 en 8

Transcriptie

1 Docentenhandleiding Plaats je plek Aa en Hunze groep 7 en 8

2 Voorwoord Drenthe is bijzonder. Maar weten uw leerlingen dat ook? Vaak weten leerlingen van alles te vertellen over hun vakanties naar Frankrijk, Italië of Griekenland. Ze zijn in grotten geweest en hebben kastelen en kerken bekeken. Maar wat weten ze nu te vertellen over hun eigen dorp? Het project Plaats je plek maakt leerlingen bewust van de geschiedenis en erfgoed uit hun eigen omgeving. Op deze website leren de leerlingen o.a. de bijzondere monumenten, gebouwen, cultuurlandschappen en bijzondere historische verhalen kennen uit hun omgeving. Via de website gaan de leerlingen zelf een stadsgids maken die door hun eigen woonplaats leidt. De website begeleidt de leerlingen met een duidelijk stappenplan. Het project Plaats je plek is onderdeel van de leerlijn erfgoededucatie gemeente Aa en Hunze. Plaats je plek is oorspronkelijk ontwikkeld door Drents Plateau. In opdracht van de gemeente is het project in 2012 uitgebreid en aangevuld door K&C, in samenwerking met de historische verenigingen uit de gemeente. Bibliotheek Aa en Hunze verzorgt binnen het project de bibliotheekinstructie. Wij wensen u veel plezier met dit erfgoedproject! K&C Plaats je Plek Aa en Hunze 2

3 Inleiding Plaats je plek Plaats je Plek is een digitaal erfgoedproduct. Op de website maken leerlingen van groep 7 en 8 kennis met het cultureel erfgoed in hun omgeving. Het erfgoed is verdeeld over de zes erfgoedsectoren: monumenten, archeologie, museumobjecten, archiefstukken, landschap en streekverhalen en tradities (immaterieel erfgoed). Leerlingen doen aan de hand van een stappenplan op verschillende manieren onderzoek naar bijzondere objecten bij hen in de omgeving. Uiteindelijk maken ze zo een gids over hun eigen dorp. Bibliotheekinstructie Plaats je plek is door een koppeling met een bibliotheekinstructie uitgebreid tot een mediaerfgoedproject. Tijdens de bibliotheekinstructie krijgen de leerlingen uitleg hoe ze op verschillende manieren informatie kunnen zoeken, in boeken en op internet. Daarnaast leren zij hoe ze met deze verschillende bronnen om moeten gaan. Dit is mediawijsheid, een belangrijk onderdeel van media-educatie. De gevonden informatie bij het bibliotheekbezoek wordt gebruikt bij het maken van de stadsgids. Op stap met de historische vereniging Daarnaast maakt een fiets- of wandeltocht onder leiding van de plaatselijke historische vereniging onderdeel uit van het project. Tijdens de tocht krijgen de leerlingen op locatie uitleg over lokale monumenten, landschap, archeologische vondsten, etc. Deze informatie en de tijdens de tocht gemaakte foto s kunnen worden gebruikt in de stadsgids. Voor wie? Leerlingen van groep 7 en 8 van het basisonderwijs. Voor Aa en Hunze zijn er vijf verschillende kernen van dorpen op gevuld: Annen, Anloo, Schipborg en Anderen Gasselte, Gasselternijveen en Gasselternijveenschemond Gieten en Eext Rolde, Grolloo en Ekehaar Annerveenschekanaal, Eexterveenschekanaal, Eexterveen, Gieterveen en Spijkerboor Voor elk gebied is een aparte inlogcode beschikbaar. Deze inlogcodes kunt u vinden in bijlage 1. Op basis van leerlingstromen binnen de gemeente is voor deze verdeling gekozen. Soms kan het voor leerlingen interessant zijn om ook bij andere dorpen te kijken. Soms zijn er bij een kern objecten opgenomen uit dorpen waar geen school staat. Hiervoor is gekozen om leerlingen uit kleine dorpen ook de kans te geven wat te ontdekken over de geschiedenis van hun eigen woonplaats. Didactische opzet Het project biedt leerlingen de ruimte om zelf invulling te geven aan het project. De leerlingen kunnen zelf keuzes maken in de plekken die aansluiten op de eigen interesse. Door het zelf bepalen van een taakverdeling kunnen leerlingen de taken kiezen die hen het beste liggen. Plaats je Plek Aa en Hunze 3

4 Taalactiviteiten Plaats je plek biedt veel mogelijkheden om taalvaardigheden te oefenen en toe te passen. Leerlingen raadplegen allerlei informatieve teksten met een grote diversiteit aan woorden. Op de website is een aparte rubriek waarin moeilijke woorden worden uitgelegd: een rijke bron voor het stimuleren van de woordenschatontwikkeling. Bij leerlingen die een stadsgids maken wordt vooral een beroep gedaan op de schrijfvaardigheid en het inzetten van kennis over inhoud en opbouw van informatieve teksten. Leerlingen die rondleider worden oefenen het helder en enthousiast overbrengen van informatie. Doelstellingen en lesstofvervanging Erfgoed- en algemene doelen Leerlingen: Ontdekken welk erfgoed er in eigen dorp/ stad of gemeente te vinden is. Aan de hand van een stappenplan op verschillende manieren onderzoek doen naar bijzondere objecten in de eigen omgeving. Leren zoeken naar informatie en omgaan met verschillende bronnen, het waarderen van informatie uit bronnen, de gevonden informatie toepassen in een kader. Kennis en vaardigheden opdoen om als rondleider op te treden of om een toeristische rondwandeling op papier samen te stellen in de vorm van een dorps- of stadsgids. Verworven kennis overbrengen op een breder publiek. Verwerven van respect en waardering voor het cultureel erfgoed van de eigen omgeving. (Herhaling van de) kennis van de 6 erfgoedsectoren: monumenten, archeologie, museumobjecten, archiefstukken, landschap en streekverhalen en taal/ tradities (immaterieel erfgoed). Opgedane kennis en vaardigheden van de hele leerlijn in de praktijk brengen. Taaldoelen Leerlingen: Zoeken, selecteren en verwerken op een doelbewuste en efficiënte manier informatie uit verschillende bronnen Stellen het schrijfdoel en het lezerspubliek van tevoren vast. Verbreden en verdiepen zelfstandig hun (erfgoed)woordenschat. Vertellen en presenteren expressief en op een persoonlijke manier (Tussendoelen gevorderde geletterdheid; bovenbouw) Kerndoelen Ook sluiten de werkzaamheden voor het project aan bij de kerndoelen 51 en 56 van het primair onderwijs: De leerlingen verwerven enige historische kennis van belangrijke verschijnselen, ontwikkelingen en personen in verschillende perioden van de geschiedenis. De leerlingen raadplegen historische bronnen. Bij deze bronnen gaat het in elk geval om verhalen van mensen die het meegemaakt hebben, overblijfselen uit de eigen omgeving, foto s en topografische kaarten en teksten en illustraties. Plaats je Plek Aa en Hunze 4

5 Opzet van het project Het project is opgezet aan de hand van 5 stappen: 1. Introductie van begrip erfgoed, leren kaartlezen en kennismaking met de website 2. Onderzoek doen in het eigen dorp onder leiding van de historische vereniging 3. Op zoek naar bronnen in de bibliotheek 4. Zoeken naar bronmateriaal in de klas 5. Samenvoegen en presenteren van de stadsgids Elke les wordt in de handleiding toegelicht. De totale tijdsinvestering bedraagt minimaal 7 lesuren. Dit kan naar wens worden uitgebreid. Per les is steeds aangegeven hoeveel tijd de betreffende les kost. De leerlijn erfgoededucatie Aa en Hunze Plaats je plek maakt deel uit van de leerlijn erfgoededucatie van Aa en Hunze. Het is oorspronkelijk ontwikkeld door Drents Plateau en op maat gemaakt voor een aantal gemeenten. Lesmateriaal Het lesmateriaal bestaat uit de website en uit deze docentenhandleiding. Aanvullende lessuggesties Plaats je plek kan in principe gedurende het hele schooljaar gebruikt worden. In verband met de buitenactiviteiten wordt wel aangeraden om het project in voor- of najaar uit te voeren. Wenken voor de gebruiker Op de website moet u inloggen. Daarbij heeft u een inlogcode nodig voor de leerlingen. Voor de uitvoering van dit project heeft u computers nodig. Per groepje van ca. 2 à 3 leerlingen in ieder geval 1 computer. Het bibliotheekbezoek maakt vast onderdeel uit van Plaats je plek Aa en Hunze. De bibliotheek heeft de bezoeken ingepland en deze planning naar u opgestuurd. Contactgegevens van de historische vereniging bij u in de buurt vindt u in bijlage 2. Wilt u gebruik maken van andere bronnen in de omgeving, zoals de leerlingen ouderen laten interviewen/ meewerking lokale VVV kantoor/ etc. Vergeet u dan niet hiervoor zelf een afspraak te maken. Plaats je Plek Aa en Hunze 5

6 LES 1: kaart leren lezen Activiteit: Doel: Duur: Lesmateriaal: Voorbereiding: Leren kaartlezen, zelf een route uitstippelen rondom school, wat is erfgoed, welk erfgoed is er in de omgeving? Een woordweb met erfgoed. leerlingen leren hoe zij met een plattegrond of kaart om moeten gaan. 1 uur Stadskaart van eigen dorp of stad/ het bord, 1 kopie van de plattegrond per tweetal Pen en papier voor de leerkracht voor het noteren van de groepen Potloden voor de leerlingen. Vijf straatnamen in omgeving opschrijven, die samen een leuke route kunnen maken. Stap 1 Introduceer het project bij de leerlingen. Leg uit dat jullie klassikaal een stadsgids gaan maken. In de gids komen allemaal bijzondere plekken uit het eigen dorp te staan. De route komt bij de plaatselijke VVV te liggen en zo kunnen toeristen of andere inwoners de route gaan fietsen of wandelen. Stap 2 Start de les door een grote stadskaart van het dorp of de stad op het bord te hangen waar de school staat en allereerst aan de leerlingen te vragen wat dit voor kaart zou kunnen zijn. Noem een paar plekken en laat de kinderen raden. U kunt deze kaart gedurende het hele project in de klas laten hangen. Stap 3 In tweetallen krijgen de leerlingen een kleine stadskaart. De leerkracht geeft op het bord vijf straatnamen. Deze moeten de leerlingen opzoeken op de kaart. Hoeveel meter is een centimeter op de kaart in het echt (schaal)? Vervolgens kunnen de leerlingen, als ze klaar zijn, vanaf een vast punt een route uitstippelen naar die straten of naar hun school. Dit doen ze op de kopie van de kaart die ze hebben gekregen. De leerkracht loopt rond en helpt de leerlingen waar nodig. Stap 4 Maak met de leerlingen een woordweb op het bord over erfgoed. Weten de leerlingen wat erfgoed is? Waar denken zij aan, wat voor erfgoed is er? Weten de leerlingen wat er voor erfgoed in de buurt is? Kennen ze een bijzonder verhaal uit de buurt? Geef een voorbeeld van een mooi verhaal/ bijzonder monument in de buurt. U kunt dit aanwijzen op de kaart, of de leerlingen zelf laten zoeken op de kaart. Dit voorbeeld moet de leerlingen stimuleren meer te willen weten over de bijzondere plekken en objecten in de buurt. Stap 5 Laat de leerlingen inloggen op de website De leerlingen kunnen eerst rondkijken op de website. Besluit dan klassikaal welke plekken u in de route wilt opnemen. Deel de leerlingen in tweetallen. Per tweetal wordt straks 1 plek/ object uitgewerkt (dit zegt u pas later tegen de leerlingen zodat zij gemotiveerd zijn om alle objecten te bekijken tijdens de fietsroute). Zorg ervoor dat de route evenveel objecten bevat als groepjes (bijvoorbeeld 7), bij een kleine klas kunt u 2 objecten uit laten werken per groepje. De route moet makkelijk te bereiken zijn qua fiets en goed op elkaar aansluiten. Laat alle leerlingen de route intekenen op de kaart. Plaats je Plek Aa en Hunze 6

7 LES 2: op de fiets of te voet Activiteit: Doel: Duur: Lesmateriaal: Voorbereiding: De leerlingen bekijken actief het erfgoed in de omgeving en bekijken de plekken van de gekozen route. Daarna maken zij vragen waarmee ze gericht naar informatie kunnen zoeken in les 4. De leerlingen worden bewust van het erfgoed in de eigen omgeving en leren een afgewogen keuze te maken voor hun product. De groepjes formuleren vragen bij de gekozen plekken. 2 uur Fietsen of goede wandelschoenen. De leerlingen hebben in de 1 e les besloten welke interessante plekken ze willen bekijken. Een fototoestel per groepje. Pen en papier per groepje. Regel papier, potloden, aantal fototoestellen, en begeleiding voor de fietstocht langs de plekken. Maakt u een afspraak met de historische vereniging in uw buurt; zie bijlage 1 voor contactgegevens. Stap 1 De groepjes hebben een lijstje van ca. 10 interessante historische plekken van de website. Samen met een lid van de historische vereniging gaan ze een ronde maken langs de gekozen objecten. Bij elk object wordt door de historische vereniging informatie gegeven. Het is belangrijk dat de leerlingen naar de plekken kijken met het oog op hun rondleiding of stadgids: wat is het verhaal achter deze plek? Daarbij moeten de leerlingen niet vergeten een fototoestel mee te nemen, bij elk object is het handig om meerdere foto s te maken. Stap 2 Terug in de klas. De plekken zijn bekeken. Maak een verdeling onder de tweetallen, wie gaat welk object verder uitwerken? Om de stadsgids te kunnen samenstellen is informatie nodig. Een deel van de informatie staat op de website, daarnaast gaan de leerlingen op zoek naar informatie in les 3. Zoeken gaat gemakkelijker als dat gericht gebeurt, als leerlingen weten waar ze naar moeten zoeken. Laat de groepjes daarom bij hun eigen object 5 vragen bedenken. Tijdens het bibliotheekbezoek in les 3 worden deze vragen gebruikt. Plaats je Plek Aa en Hunze 7

8 LES 3: zoeken in bronnen Activiteit: Doel: Duur: Lesmateriaal: Tip: De leerlingen zoeken informatie bij de vragen die ze in les 2 geformuleerd hebben. Eventueel vinden ze nog extra plekken voor de rondleiding/ stadgids. Leren zoeken van informatie en omgaan met verschillende bronnen aan de hand van gerichte vragen, het waarderen van informatie uit bronnen, de gevonden informatie toepassen in een kader. Minimaal 1 uur, maximaal 3 uur Pen en papier per groepje, eventueel vervoer naar de bibliotheek De bibliotheekinstructie is in Aa en Hunze een vast onderdeel in het project. De andere opties zijn een mogelijkheid om het project uit te breiden. De toevoeging van de bibliotheekinstructie maakt van dit erfgoedproject een multimedia-erfgoedproject. Stap 1 De leerlingen hebben informatie nodig over het erfgoed in hun omgeving. De leerlingen hebben eerder de informatie van de gekozen plekken van de website afgehaald. Daarnaast heeft elk tweetal bij ieder gekozen object 5 vragen geformuleerd. Om die vragen te kunnen beantwoorden, moeten ze op zoek naar informatie. Daarom gaan de leerlingen voor instructie naar de bibliotheek. Een bibliotheekmedewerker laat de leerlingen kennis laten maken met verschillende zoekmethodes. Daarna gaan de leerlingen op zoek naar antwoorden op de door hun gestelde vragen. Dit kan zowel via internet als in boeken. De gevonden informatie hebben de leerlingen opgeschreven en bewaren dit voor de volgende les. Eventuele aanvulling Een extra mogelijkheid om informatie te verzamelen is op bezoek gaan in een plaatselijk verzorgingshuis. Daar kunnen uw leerlingen in tweetallen de bewoners interviewen om zo plaatselijke verhalen van vroeger over plaatselijk erfgoed te weten te komen. Vraagt u bij het maken van de afspraak naar bewoners die in de buurt hebben gewoond. Geef, voordat de leerlingen gaan interviewen, een uitleg over hoe de leerlingen het beste een interview kunnen houden. Plaats je Plek Aa en Hunze 8

9 LES 4: schrijven Activiteit: Doel: Taaldoelen: Duur: Lesmateriaal: Voorbereiding: De leerlingen bepalen de volgorde van hun route, maken een introductie voor de stadsgids en schrijven het geheel uit. De leerlingen leren een logische route uit te stippelen, ze verwerken alle opgedane informatie tot een eindproduct. Leerlingen hebben aandacht voor een persoonlijke manier van vertellen en presenteren. Leerlingen worden uitgedaagd om te bewijzen dat ze hun (erfgoed)woordenschat zelfstandig hebben verbreed en verdiept. Leerlingen zoeken en selecteren informatie uit verschillende bronnen en verwerken dit op een doelbewuste en efficiënte manier. Ze stemmen hun schrijfdoel afgestemd op het lezerspubliek en de luisteraars. 2 uur Computers, kopie van kaart voor de groepjes, alle door de leerlingen verzamelde informatie, pen en papier, inlogcode voor leerkracht, format stadsgids. Tips staan in het stappenplan stadsgids. Inloggen op met de inlogcode voor de leerkracht. Bij formats vindt u een format voor een stadgids. Deze downloaden en evt. kopiëren voor leerlingen. Dit format moeten de leerlingen ook digitaal krijgen. Stap 1 De leerlingen kunnen indien gewenst nog verder zoeken in de bronnen, internet, de website en eventueel in boeken. Stap 2 De leerlingen kunnen eerst klassikaal de route uitstippelen van de stadsgids. Wat wordt de volgorde van de plekken en waarom? Laat de leerling een onderbouwde keuze maken. Er staan tips gegeven voor de leerlingen op de website bij de stap 7: volgorde. Stap 3 De leerlingen schrijven een inleiding voor hun onderdeel uit de stadgids. Wat is het onderwerp? Misschien willen ze beginnen met een leuk verhaaltje of anekdote? Is er nog andere informatie die van belang is om te vermelden? Stap 4 De leerlingen kunnen nu het geheel uitschrijven. Gebruik hiervoor het format voor de stadgids op de website. Hiervoor is het belangrijk dat u inlogt met de inlogcode voor de leerkracht. Kijkt u dan bij het tabblad formats. U kunt de formats digitaal plaatsen zodat de leerlingen er meteen in kunnen werken. U kunt de formats ook printen en kopiëren voor de leerlingen, zo kunnen ze op papier nadenken over de indeling, waar de foto s geplaatst worden etc. De leerlingen moeten een taakverdeling maken, wie schrijft welk deel? Zoals in het stappenplan wordt genoemd zijn aandachtspunten voor bij het schrijven: De leerlingen moeten een routebeschrijving opnemen in de tekst Een kaartje opnemen in de tekst, waarin de plekken die bezocht gaan worden gemarkeerd zijn Informatie over de plekken Plaats je Plek Aa en Hunze 9

10 Foto s van de plekken Voor elke plek moet er dus een locatie (in de tekst en op de kaart), een bijzonder verhaal en een foto zijn. Taal In deze fase van het project kunt u de kinderen extra ondersteunen door aandacht te hebben voor taal. Daarmee realiseert u een aantal Tussendoelen Geletterdheid voor de bovenbouw en geeft u kinderen een extra impuls om de stadgids en de rondleiding zo goed mogelijk vorm te geven. Wijs leerlingen van te voren op: - verschillen tussen zakelijk en persoonlijk schrijven - verschillen tussen een verhaal van een kind en een schrijver van een stadsgids. - verschillende bronnen gebruiken om zeker te weten dat het klopt wat je schrijft Plaats je Plek Aa en Hunze 10

11 LES 5: presentatie Activiteit: Doel: Duur: Lesmateriaal: Leerlingen presenteren hun stadgids aan de klas. Na de presentaties zorgen de leerlingen dat hun product wordt verspreid in de omgeving. Leerlingen hebben zich hun product eigen gemaakt, zodanig dat ze dit kunnen overbrengen aan anderen. 1 uur De stadgidsen kopiëren zodat alle leerlingen een exemplaar hebben. Stap 1 De uitgewerkte formats van de groepjes worden samengevoegd in 1 stadsgids. Er worden een paar leerlingen aangewezen om de voorkant van de gids te maken, bijvoorbeeld tijdens een tekenles. Stap 2 Nu presenteren de tweetallen het eindresultaat aan de medeleerlingen. Dit mag op creatieve wijze, bijvoorbeeld uitbeelding of highlights of voorwerpen laten zien die ermee te maken hebben, filmpje etc. Stap 3 De stadsgids is klaar. Het is leuk als de leerlingen deze beschikbaar gaan maken voor hun omgeving. Natuurlijk kunnen de leerlingen hem uitdelen aan ouders, familie etc. Maar de stadgidsen kunnen ook bij de bibliotheek gelegd worden, het VVV kantoor, of gewoon in school. Ook is het leuk als de historische vereniging en/of verzorgingshuis meegewerkt hebben, deze ook een ontvangen. Plaats je Plek Aa en Hunze 11

12 Bijlage 1 Inlogcodes Annen, Anloo, Schipborg, Gasteren en Anderen Inlogcode: annenannen Wachtwoord: annenannen Gasselte, Gasselternijveen en Gasselternijveenschemond Inlogcode: gasselte Wachtwoord: gasselte Gieten en Eext Inlogcode: gietengieten Wachtwoord: gietengieten Rolde, Grolloo en Ekehaar Inlogcode: rolderolde Wachtwoord: rolderolde Annerveenschekanaal, Eexterveenschekanaal, Eexterveen, Gieterveen en Spijkerboor Inlogcode: veendorpen Wachtwoord: veendorpen Plaats je Plek Aa en Hunze 12

13 Bijlage 2 Adressen Bibliotheken Bibliotheek Gieten Eexterweg BD Gieten tel. (0592) Bibliotheek Annen Kruisakkers 34a 9468 BJ Annen tel. (0592) Bibliotheek Rolde Zuides KD Rolde tel. (0592) Bibliotheek Gasselternijveen Burg. Gaarlandtlaan 1a 9514 CK Gasselternijveen tel. (0599) Historische verenigingen Informatie over de historische verenigingen is te vinden via de website van de Drents Historische Vereniging, U kunt het beste contact opnemen met de secretaris van de vereniging. Kijk voor de meest actuele contactgegevens op de website van de betreffende vereniging: Plaats Historische Vereniging Website Contactpersoon Anderen Historische Vereniging Anderen In opbouw Age Stiksma a.stiksma@hetnet.nl Anloo Historische Vereniging Anloo kgroep/historischewerkgroep.html J. Hoving Weitering esther987@hetnet.nl Annen Historische Vereniging Annen Eext Dorpsmuseum De Kluis Eexterveen Eexterveen Historische Vereniging Gasselte Historische Vereniging Gemeente Gasselte Gieten Historische Vereniging Gemeente Gieten Rolde Rolder Historisch Gezelschap D. Houwing-Niestijl henk.wilms@wxs.nl TIP s TIP Gieten VakantieXperts Stationsstraat 24a 9461 GR Gieten (0592) TIP Rolde "Onder de Molen" Grote Brink 22a 9451BR Rolde (0592) Plaats je Plek Aa en Hunze 13

14 Folderservicepunten Aa en Hunze Annen D'Anner Oele Zuidlaarderweg AH Annen Gasselte Jaap Vos Rijwielhandel Dorpsstraat PL Gasselte Grolloo Café-restaurant Gerrie Hoofdstraat PA Grolloo Schoonloo Café Restaurant Hegeman Hoofdstraat PA Schoonloo Spijkerboor Keerpunt Spijkerboor Oostermoer PE Spijkerboor Plaats je Plek Aa en Hunze 14

15 Colofon Plaats je Plek is in 2009 ontwikkeld door Drents Plateau. In opdracht en met financiële steun van de gemeente Aa en Hunze heeft K&C, expertisecentrum en projectorganisatie kunst en cultuur, het lesmateriaal in 2012 aangevuld en aangepast zodat het project ingezet kan worden binnen de leerlijn erfgoededucatie van de gemeente Aa en Hunze. De informatie op is aangeleverd door de historische verenigingen uit de gemeente Aa en Hunze. Hiervoor willen we graag bedanken : Historische Vereniging Anderen Historische Vereniging Anloo Historische Vereniging Annen Dorpsmuseum De Kluis Historische Vereniging Gemeente Gasselte Historische Vereniging Gemeente Gieten Rolder Historisch Gezelschap Educatieve inhoud erfgoed K&C, expertisecentrum en projectorganisatie kunst en cultuur: Marieke van Ginkel Sanne Vellinga Bibliotheekinstructie Bibliotheken Aa en Hunze Dirk van der Meer Vormgeving website KeyOne Mark Scheper Plaats je Plek Aa en Hunze 15