Goedkoop, maar niet tegen elke prijs

Transcriptie

1

2 5 v ra ge n a a n Albe rt v a n B olde re n CFO Zeeman Groep BV Goedkoop, maar niet tegen elke prijs Jan Zeeman opende de deuren van de eerste Zeeman-vestiging in 1967, in Alphen aan den Rijn. De tweede volgde een halfjaar later. En anno 2014 is het familiebedrijf Zeeman met winkels in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland en Frankrijk één van de grootste textielsupers van Europa. Het bedrijf valt op in de winkelstraten, met zijn felgele en blauwe huisstijl en de matroos in het logo. Maar misschien nog wel meer door de rotsvaste strategie, een zeer gunstige prijs-kwaliteit verhouding. Wat er ook gebeurt. En daarbij blijft maatschappelijk verantwoord ondernemen hoog op de agenda. Want, zegt CFO Albert van Bolderen: We zijn goedkoop, maar niet tegen elke prijs. 1. Zeeman lijkt het onverenigbare te kunnen combineren: kleding en textiel goedkoop en tegelijk met oog voor milieu en arbeidsomstandigheden verkopen. Op een lijst van het Ministerie van EZ met duurzame retailers staat Zeeman in de top 5. Wat is het geheim? Wij kunnen de prijs laag houden door heel grote volumes te laten produceren in het Verre Oosten: China, Bangladesh, Filipijnen, Indonesië, India, Turkije en Pakistan. Met bijna alle toeleveranciers hebben we langlopende relaties. Andere retailers willen nog wel eens van de éne fabrikant naar de andere hoppen, omdat ze dan een nét iets lagere prijs betalen. Zonder te weten of ze wel de gewenste kwaliteit krijgen. Het zit in de genen van een familiebedrijf zoals Zeeman, om winstmaximalisatie op de korte termijn niet voorop te stellen. Ben je ergens lang klant, dan zorgen ze goed voor je. Dus streven we naar goede relaties met leveranciers op de lange termijn.

3 2. Hoe doet Zeeman dat? Een voorbeeld. Zodra de producten in containers klaar staan voor vervoer naar Europa, betalen wij onmiddellijk. Dat is prettig voor de leverancier, maar indirect ook voor ons. Een leverancier moet bij de lange betalingstermijnen die je soms ziet in onze sector, van soms wel 120 dagen, geld lenen om zijn rekeningen te voldoen. Lenen kost geld, en die kosten berekenen leveranciers weer door in de prijzen die ze ons rekenen. En dat willen we niet. Als pure volumespeler let je op iedere cent onkosten, marges zijn dun. Vandaar dat wij goed op de verpakkingskosten letten en dus ook de productverpakkingen zoveel mogelijk willen beperken. 3. Hoe hebben goede arbeidsomstandigheden in de lagelonen-landen de aandacht van Zeeman? Van onze toeleveranciers heeft 100% onze gedragscode getekend. Daarin staan helder onze normen: geen kinderarbeid, veilige en hygiënische arbeidsomstandigheden, keuzevrijheid van werken, wettelijke werktijden en lonen naleven, en mensenrechten naleven. We vinden het steeds belangrijker om dit verhaal te vertellen, omdat mensen het moeilijk vinden om te geloven: zó goedkoop en dan ook nog maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dat vraagt om uitleg. We gaan, voor een grotere transparantie van het productieproces, met filmpjes op onze website laten zien hoe onze kleding gemaakt wordt. Ons winkelpersoneel scholen we over onze werkwijze, zodat ze die kunnen doorvertellen. In de winkels hangen posters, en alles staat ook op Om te controleren of onze leveranciers zich houden aan de gedragscode, worden audits uitgevoerd door onszelf, maar ook door een onafhankelijke partij. We ondertekenden in Mei 2013 het Bangladesh Accord on fire and building safety. Een welkome aanvulling op ons beleid. Dat akkoord is een uitvloeisel van de afschuwelijke ramp met de kledingfabriek in Bangladesh. 4. En wat doet Zeeman aan het terugdringen van de druk op het milie u? Veel. En ook echt op zijn Zeemans. We betalen bijvoorbeeld geen cent verontreinigingsheffing. Waarom? We halen al het afval uit onze winkels op met dezelfde vrachtwagens waarmee wij de goederen aan de filialen beleveren. Karton, plastic en ander afval wordt allemaal door onszelf naar het distributiecentrum Alphen aan den Rijn gebracht. Van daaruit gaat bijvoorbeeld het karton, geperst en wel, naar de fabriek, waar het wordt hergebruikt. Ook onze aanbieding voor rompertjes van biokatoen, bekend ook van tv-reclame, is een groot succes. We zijn learning member van BCI, Better Cotton Initiative, een wereldwijd programma van NGO s als het Wereld Natuur Fonds, producenten als Nike en internationale retailers als Ikea en H&M. Dat programma traint onder meer lokale katoenboeren om zuiniger en gezonder te telen, met vijftig procent minder pesticiden en water, en dertig procent minder kunstmest. De besparing levert boeren betere winsten op. Ons doel is dat in 2020 tien procent van onze textiel afkomstig is van duurzame materialen. We nemen sinds kort oude kleding in van klanten. Kleding die na de sale nog overblijft gaat naar Ghana of Oost-Europa. We introduceerden onze statiegeldtas, voor 1 euro, als duurzaam alternatief, om uitgifte van plastic tassen terug te dringen. In de Belgische winkels hangt nu LEDverlichting, een investering die zichzelf op de korte termijn terugverdient door energiebesparing. 5. In 2011 zijn de resultaten bij Zeeman onder druk komen te staan. Nooit gedacht aan prijsverhogingen voor de klant? In die periode werd de inkoop maar liefst 30% duurder door sterk stijgende katoenprijzen en hogere loonkosten in de producerende landen. We hebben geen moment overwogen de prijzen te verhogen, daar zijn onze klanten heel gevoelig voor. Helemaal in tijden dat de consumentenbestedingen onder druk staan. Liever kozen we voor een tijdelijke verlaging van de winst, nogmaals, het gaat om de lange termijn. Zonder uiteraard te vergeten aan de juiste knoppen te draaien om de kosten te beheersen. Onder meer door het logistieke proces te optimaliseren. Door een betere beladingsgraad kunnen we een half miljoen kilometers besparen. In 2012 hebben we miljoenen kunnen investeren in winkels, IT en logistiek. We bewijzen dat het mogelijk is: op de lange termijn rendabel zijn, blijvend lage prijzen voor consumenten rekenen, én tegelijkertijd maatschappelijk verantwoord ondernemen. Oók in crisisjaren.

4 C hris Me ije rs Sectorbanker Retail Duurzaamheid is modewoord, maar is mode ook duurzaam? Bedrijven vallen over elkaar heen om hun bijdrage aan duurzaamheid te benadrukken. Belangenorganisaties stellen dat nog veel werk aan de winkel is. Duurzaamheid betekent voor mij dat we in onze behoeften voorzien, zonder dat we mens, milieu of economie in gevaar brengen, nu en in de toekomst. Kijkend naar de mode-industrie zien we een pijnlijke opsomming van weinig duurzame aspecten. Een kwart van alle pesticiden in de landbouw wordt gebruikt in de katoenteelt. Voor de productie van kleding zijn enorme hoeveelheden water nodig. Textiel is goed voor tien procent van de wereldwijde CO 2 uitstoot. Een zesde van de wereldbevolkingveelal inwoners van ontwikkelingslanden, werkt in de kledingindustrie. Onder wie veel mensen die vaak niet kunnen rondkomen van hun inkomen. Resultaat: de modeindustrie heeft zich in de afgelopen jaren ontwikkeld tot één van de meest vervuilende en mensonvriendelijke bedrijfstakken. Fashion-retailers lijken zich in 2013 eindelijk te realiseren dat duurzaamheid meer is dan een modewoord. Smart Fashion Begin april werd aan premier Rutte het een rapport over Smart Industry uitgereikt. Met aanbevelingen om sociale vraagstukken op een innovatieve (duurzame) wijze aan te pakken. De Nederlandse industrie is goed gepositioneerd om hier invulling aan te geven; de noodzakelijke (cross-sectorale) samenwerking zit in onze genen. Bestaat Smart Fashion eigenlijk? En wat zou een goede betekenis daarvan zijn? Smart Fashion als benaming voor een duurzame modeindustrie? Met eerlijke arbeidsomstandigheden in productielanden en zo weinig mogelijk schade aan het milieu? Een hele klus met de twijfelachtige positie van de modeindustrie op dit moment. Maar Smart Fashion is dichterbij dan gedacht. Want Nederland blinkt uit als netwerkland en hier liggen juist genoeg kansen voor samenwerking in de keten.

5 Van verbruik naar gebruik Een aansprekend voorbeeld is samenwerking met een leverancier, ook op het gebied van recycling. Om invulling te geven aan de circulaire economie, met in het achterhoofd de trend Van verbruik naar gebruik. Een bedrijf als Mudjeans heeft een lease-a-jeans concept waarbij een spijkerbroek geleased kan worden die na afloop van de leaseperiode volledig hergebruikt wordt. Duurzaam met hoofdletters! Of G-star die kleding gaat maken met gerecyclede materialen uit de oceaan. En 3D-geprinte kleding is al een feit. Aansprekende initiatieven, maar is Smart Fashion breder inzetbaar? Ik denk het wel. Samenwerking als toverwoord dus. En dat kan op meerdere niveaus, met bedrijfseconomische voordelen. Maak keuzes voor het soort materiaal dat je gebruikt met je leverancier. Biologisch katoen is katoen waar veel minder water voor nodig is en dat prima toepasbaar is. Maar ook op het gebied van logistiek liggen verbeteringen onder de noemer van Smart Fashion voor de hand. Te veel uitstoot van uitlaatgassen door inefficiënte distributieroutes? Hoeft niet. Hoe ga je als kledingbedrijf om met verpakkingsafval? Een bedrijf als Zeeman kiest eral het afval, zoals karton en plastic, mee terug te nemen met dezelfde vrachtwagens waarmee zij levert en centraal te recyclen. Fast Smart Fashion Smart Fashion en Fast Fashion, gaat dat wel samen? Fast Fashion is een model dat in de fashion vaak wordt gepropageerd. Hoge omloopsnelheden met veel wisselingen van betaalbare collecties in de winkel om de steeds minder loyale en meer prijsbewuste consument de winkels in te lokken. Maar ook een model waarbij modeketens vaak samenwerken met leveranciers die nog sneller en goedkoper kunnen produceren. Internationale ketens als H&M en Zara zijn bekende voorbeelden van Fast Fashion. Klanten van deze ketens, vaak de jongere generatie, zijn opgegroeid met het fenomeen dat kleding elke paar maanden wordt afgedankt. Dit houdt het Fast Fashion-model dus in stand. Of zou Fast Smart Fashion de perfect match zijn? Economisch en duurzaam voor de moderetailer, bewust en aantrekkelijk voor de jonge klant. Met gratis reclame als toegift. Ik ben benieuwd. Overigens begint een meer duurzame mode-industrie echt bij onszelf. Het grootste gedeelte van de CO 2 -uitstoot en het energiegebruik van een kledingstuk wordt namelijk niet veroorzaakt door materiaal, productie en distributie, maar door wassen en andere nazorg. Koop minder en vooral minder jeans. Spijkerbroeken zijn de populairste kledingstukken van Nederland: wij kopen er kennelijk 15 miljoen per jaar en hebben er gemiddeld ruim 5. Maar jeans is katoen, er is veel verf voor nodig en het zandstralen waardoor ze er gedragen uitzien, veroorzaakt stoflongen bij arbeiders. Gooi dus nooit textiel in de prullenbak. Twee derde van het textiel dat in Nederland wordt weggegooid, kan worden hergebruikt. De helft ervan kan zelfs direct weer worden gedragen. Hoe smart met fashion ben jij?

6 Visie op Online retail Update 2014 Omzetgroei zwakt af, maar blijft substantieel Verschil tussen branches neemt af Consument denkt in wensgedreven koopmomenten, niet in kanalen Trends en ontwik k elingen De retailsector in Nederland zucht onder de economische crisis, die de consumentenbestedingen en daarmee de volumes de afgelopen jaren fors onder druk heeft gezet. De terugvallende volumes hebben ook structurele veranderingen binnen de retail blootgelegd: de opkomst van online retail en de integratie van dit kanaal in het winkelgedrag van de consument. De afgelopen jaren nam het aandeel van de online bestedingen in de totale retailbestedingen van consumenten een vlucht. Terwijl de offline omzet van retailers daalde in 2013, steeg de online omzet aan producten met 12%. Online bestedingen beslaan nu 6,9% van de totale retailbestedingen. Dit lijkt op het eerste gezicht een laag percentage, maar schijn bedriegt. Er is namelijk een groot verschil tussen branches. Zo kent consumentenelektronica al een online aandeel van ruim 20% in de bestedingen. Bij kleding is dat 8,5%, maar bij voorverpakt voedsel slechts 2%. Vooral deze laatste categorie, die offline een groot deel van de bestedingen uitmaakt, drukt het totale aandeel van online retail fors omlaag. Met het stijgend aantal smartphones en tablets in gebruik, stijgt ook het aandeel mobiele aankopen binnen de online retail. Het feit dat via mobiele apparaten altijd en overal gekocht kan worden, geeft een boost aan de online verkopen. Toch is nog niet iedere webshop geoptimaliseerd voor bezoek via mobiele apparaten. Branche in cijfers 10,6 miljard euro bedroeg de totale omzet van Nederlandse webwinkels in Dit is inclusief uitgaven aan diensten als reizen en telecomabonnementen. Dit bedrag lag 8,5% hoger dan in bestellingen plaatste een consument gemiddeld in 2013 online. In 2012 was dat nog 8,3. Consumenten bestellen steeds vaker online. 982 Onze visie Ondanks dat de online omzet aan producten sinds 2008 met 154% is gegroeid, gaat het tempo er nog niet uit. De online omzet aan diensten, vooral die aan reizen, wijst op het potentieel dat bestaat: meer dan de helft van alle reizen wordt inmiddels online geboekt. En hoewel de online markt voor consumentelektronica al volwassen trekjes begint te vertonen, kan het huidige aandeel van 20% de komende jaren zeker verder groeien naar 25% of zelfs 30%. De grootste groei valt echter te behalen in die segmenten die nu nog achterblijven, of waar de ommezwaai naar online pas net is begonnen. Het groeiend aandeel mobiele shoppers draagt hieraan bij. Tablets en zeker smartphones zorgen ervoor dat er altijd en overal vergeleken en euro gaven consumenten gemiddeld online uit in 2013 (inclusief reizen). Dit bedrag ligt 6% hoger dan in Wel is het bedrag per bestelling 2% lager dan in Consumenten plaatsen dus vaker kleinere bestellingen. Bron: Thuiswinkel.org gewinkeld kan worden. De integratie met apps vergroot ook de mogelijkheden voor de online winkelier op het gebied van presentatie, interactie en navigatie. Ook kan via deze apps een brug worden geslagen naar fysieke winkels, via augmented reality of QR-codes. De consument denkt niet meer in afzonderlijke kanalen, maar wil gewoon op ieder gewenst moment op de gewenste manier informatie kunnen krijgen en overgaan tot een aankoop. Online of offline is hieraan ondergeschikt. Retailers die zich toch primair op online willen richten, hebben de meeste kans in nichemarkten. Hier kunnen zij superspecialist zijn, wat hun vindbaarheid helpt te verbeteren. Niet voor niets openen veel online warenhuizen verschillende sites voor de individuele productcategorieën binnen hun aanbod.

7 Omzetgroei in lagere vers nelling In 2013 is in Nederland voor ruim EUR 5,57 miljard via internet gewinkeld (excl. diensten). Een groei van 12% ten opzichte van De online bestedingen nemen nu naar schatting 6,9% in van de totale bestedingen in de retail, maar het groeitempo zwakt af. De komende jaren verwacht ABN AMRO aanhoudende groei, met groeipercentages tussen de 7% en 9%. Groeicijfers van 30 tot 40% over de hele lijn lijken verleden tijd. Bron: Bron: Blauw Research / Thuiswinkel.org Aantal frequente e-s hoppers s tijgt Circa 97% van de Nederlanders tussen 12 en 75 jaar beschikt over een internetaansluiting. Daarvan deed in 2013 meer dan 80% één of meer aankopen via internet. In de grafiek staan de percentages van alle Nederlanders tussen 12 en 75 jaar die aankopen via internet doen. In 2013 was dit 78% van deze groep. Vooral het aantal frequente online shoppers neemt toe. Nu bijna 80% van alle Nederlanders al online aankopen doet, is de volgende logische stap hen te verleiden vaker aankopen online te doen. Bron: Bron: CBS / ABN AMRO Economisch Bureau

8 Aantal mobiele k opers neemt toe Het aantal mobiele kopers stijgt steeds sneller. Sinds de tweede helft van 2010 groeide het aantal online shoppers vanaf mobiele apparaten 297% en het plafond is nog niet bereikt. In de eerste helft van 2013 groeide het aantal mobiele shoppers met 36% ten opzichte van de voorgaande periode. Was de smartphone vorig jaar nog het populairst, nu is dat de tablet: 64% van de mobiele bestellingen gebeurt via de tablet. Het bedrag per bestelling ligt op mobiele apparaten met EUR 46 wel lager dan het gemiddelde bedrag van alle online bestellingen (EUR 109). Bron: Bron: Blauw Research / Thuiswinkel.org

9 Visie op Doe-het-zelfartikelen Update 2014 Ruimte voor groei ontstaat in 2014 Lichtpuntjes op woningmarkt goed teken voor dhz-branche Grote ketens hebben online kanaal inmiddels omarmd Trends en ontwik k elingen Sinds 2008 lopen de volumes in de doe-het-zelfmarkt (dhz) sterk terug, cumulatief met bijna 40%. De oorzaak hiervan ligt bij de stagnerende woningmarkt, waar de dhz-branche nauw mee verbonden is. Als reactie vergrootte de branche het assortiment door branchevreemde artikelen toe te voegen. Denk hierbij aan fietsen of witgoed. Daarnaast is gezocht naar manieren om de marge te verhogen. Onder meer door het aandeel private label te verhogen en door sterker in te zetten op producten met een hogere toegevoegde waarde. Verder is ingezet op differentiatie: ketens kozen voor een duidelijker eigen profilering om zich te onderscheiden en directer te kunnen concurreren met speciaalzaken. De trend van schaalvergroting heeft verder doorgezet. Sinds 2007 verminderde het aantal verkooppunten met 15,5% (425 winkels). Het gemiddelde vloeroppervlakte is echter flink uitgebreid. Een gemiddelde bouwmarkt is nu m 2 groot. Niet alleen bouwmarkten zijn gegroeid, ook de gemiddelde vloeroppervlakte van breedpakketzaken en speciaalzaken werd groter. Maar in deze segmenten daalde het aantal verkooppunten wel ook het hardst. Zelfstandige, niet-gebonden ondernemers hebben het het zwaarst. Hun inkoopkracht, en daarmee hun prijskracht, blijft achter bij die van ketengebonden concurrenten. Ook is schaalvergroting voor deze groep vaak moeilijker te realiseren, wat hun positie in de huidige markt verder bemoeilijkt. Onze visie De dhz-branche is de afgelopen jaren dubbel geraakt. Waar de detailhandel als geheel werd geraakt door een vraaguitval bij de consument, werd dit bij de dhz-branche versterkt door de terugval in woningtransacties tijdens de crisis. Herstel van de woningmarkt is een voorwaarde voor duurzaam herstel in de dhz-branche. Gelukkig voor de branche lijkt hier langzaam verbetering in te komen. Met het herstel van het aantal transacties op de woningmarkt krijgt ook het volume van doe-het-zelfzaken een impuls. Branche in cijfers doe-het-zelfzaken waren er in 2013: 710 bouwmarkten, 421 breedpakketzaken en speciaalzaken (in zowel ijzerwaren als verf en behang). Van deze zaken was 61% ketengebonden. 9,3% daalde het volume van doe-hetzelfzaken in Het zevende jaar met krimp op rij en bovendien het jaar waarin deze krimp het sterkst was. Cumulatief is de volumedaling inmiddels ruim 33%. 13% groeiden in 2013 de online aankopen van huis & tuin artikelen, waar het assortiment van doe-het-zelfzaken onder valt. De totale online uitgaven in deze categorie komen daarmee uit op EUR 180 miljoen, 5,6% van de totale omzet van doe-het-zelfzaken in Bron: CBS; Locatus; Vakblad Mix Wel zal deze vertraagd optreden. De bestedingsruimte van huishoudens staat nog steeds onder druk en ook het meefinancieren van een verbouwing via de hypotheek wordt verder aan banden gelegd. Daarnaast heeft de waardedaling in de huizenmarkt een naslepend, dempend effect op de bestedingen. Een segment dat momenteel wel groeit, is de online verkoop van doe-het-zelfartikelen. De online dhz-retail kwam relatief laat op gang. Pas nadat branchevreemde online warenhuizen dhz-artikelen begonnen aan te bieden, zijn de bekende ketens gevolgd. Inmiddels zijn de grootste ketens allemaal online te vinden. Onderscheidend vermogen ten opzichte van andere online aanbieders wordt gezocht middels een breed assortiment en het geven van inspiratie en advies over de totale klus. Ook offline blijven dit, samen met de directe beschikbaarheid van de producten en de aanwezigheid van nevenproducten, de belangrijkste selling points van doe-het-zelfzaken.

10 Omzet daalt minder hard In 2013 daalde de omzet met 7%. Dit was het zesde jaar op rij dat de omzet daalde. Wel was de daling minder sterk dan een jaar eerder (11%). De hardste klappen vielen in 2013 bij de speciaalzaken in ijzerwaren en in verf & behang, met een omzetdaling van respectievelijk 10,4% en 9%. Bouwmarkten blijven marktaandeel winnen, ook in een neergaande markt, ten koste van de speciaalzaken. Bron: Bron: Mixonline, GfK, ABN AMRO Economisch Bureau Omzet dhz-branche beweegt mee met woningmark t Tussen de ontwikkeling van de woningmarkt en de omzet in de dhz-branche is een duidelijk verband zichtbaar. Sinds 2008, aan het begin van de crisis, daalde de omzet in de dhz-branche met 25%. Het aantal woningtransacties lag in % lager dan in Een afname van het aantal verhuizingen leidt tot lagere dhz-omzetten, maar dit verband is niet één op één. Uitstel van verhuizen, of zelfs afstel, bevordert ook verbouw en onderhoud aan bestaande huisvesting. Bron: Bron: CBS, *verwachting ABN AMRO Economisch Bureau

11 Ketens maken de dienst uit De ketenvorming bij bouwmarkten en breedpakketzaken is ongekend. Bijna 80% van de winkels is aangesloten bij een keten. Drie grote partijen (DGN, Intergamma en Maxeda) beheersen 95% van deze markt via bekende formules als Gamma, Praxis en Multimate. Het totaal aantal vestigingen in de dhzdetailhandel neemt af, maar vooralsnog weten bouwmarkten en breedpakketzaken hun marktaandeel alleen maar uit te breiden. In 2013 waren zij goed voor 85% van de totale omzet in de branche. Bron: Bron: Vakblad Mix, Locatus, ABN AMRO Economisch Bureau Dit gaat ten koste van speciaalzaken in ijzerwaren en verf & behang. Ondanks een groter aantal vestigingen, zijn zij goed voor slechts 15% van de omzet van de branche.

12 Visie op Elektronica Update 2014 Omzet daalt door gebrek aan nieuwe producten en zuinige consument Online verkoop biedt ook voor fysieke winkel nog voldoende kansen Consolidatie in de sector zet door Trends en ontwik k elingen De economische crisis, die de resultaten in de retail nu al jaren drukt, gaat ook zeker niet voorbij aan de elektronicabranche. Ondanks de stijgende invloed van elektronica op onze levensstijl, zien verkopers de omzetten alleen maar dalen; in 2013 met 8,5%. De volumestijging in de elektronicabranche is opvallend. De overige branches binnen de retail hebben al sinds 2008 te maken met vraaguitval en de daarbij horende volumedalingen. De opkomst van onder andere smartphones en een agressief prijsbeleid hebben de branche hierin gesteund. Pas vanaf 2012 (- 0,1%) en 2013 (-7,6%) staat het volume in de branche echt onder druk. De groei van de voorgaande jaren wordt hiermee wel in één klap ongedaan gemaakt. De omzetontwikkeling verliep juist veel meer in lijn met de overige retailbranches en daalt sinds Dit komt doordat de prijzen in de branche al jaren sterk onder druk staan. Veel andere branches compenseerden het volumeverlies met prijsbeleid, maar bij consumentenelektronica zorgde juist de continue prijsdruk voor een omzetdaling. De opkomst van online retail is in deze branche zeer voortvarend gegaan en het aandeel online in de verkopen is, met ruim 20%, hoger dan gemiddeld. Elektronica laat zich goed vergelijken op het internet; vaak met duidelijke reviews. Dit alles heeft geleid tot een forse daling van het aantal winkels. Sinds 2007 is het aantal elektronicawinkels met bijna 30% gedaald. Ook bekende namen bleven hierbij niet gespaard en verdwenen uit het straatbeeld. Onze visie Het relatief hoge aandeel online verkopen wijst erop dat, hoewel er zeker nog wel ruimte is voor (lichte) groei, internet als verkoopkanaal in deze branche langzaam volwassen aan het worden is. Fysieke winkels blijven echter populair. Consumenten oriënteren zich vaak juist online, maar vergelijken en kopen uiteindelijk vaak nog offline. Ze zeggen vooral naar de winkel te komen voor advies en het vasthouden en vergelijken van de artikelen en om eventueel afspraken te maken over bezorging en aansluiting van de gekochte producten. Vooral high-end merken spelen hier op in door steeds hogere eisen te stellen aan de winkelinrichting, de grootte van hun vloeroppervlakte en de kennis van verkopers. Toch moeten retailers beseffen dat zij niet meer zonder internetaanwezigheid kunnen. De toekomst ligt in het Branche in cijfers winkels in consumentenelektronica waren er in Nederland in De grootste groep hiervan (1.056 zaken) waren electrowinkels, die een algemeen assortiment aanbieden. 455 vierkante meter verkoopvloeroppervlakte heeft de gemiddelde electrowinkel. De winkels van grote ketens zijn over het algemeen groter, tot wel m2. Zelfstandigen zijn het kleinst: gemiddeld 163 m2. 53% van de winkels in consumentenelektronica is aangesloten bij een keten. Het percentage zelfstandigen is het grootst bij de winkels in radio- en TVartikelen (88%) en bij winkels in witgoed (75%). Bron: Locatus integreren van de twee kanalen tot een vloeiende, crosschannel verkooporganisatie waar de consument naar believen gebruik kan maken van on- en offline. Maar internet is meer dan een verkoopkanaal. Smart apparatuur eist een steeds groter deel van de markt op. Apparaten kunnen via internet met elkaar of met externe partijen communiceren. Hierdoor kan er bijvoorbeeld op elkaar of op de behoeften van de consument geanticipeerd worden. Veel meer zaken worden automatisch, zonder bediening door de consument, afgehandeld. Hoewel deze technieken zeker een vlucht zullen gaan maken, is het nog maar de vraag hoe snel en in hoeverre de consument de controle uit handen wil geven. De steeds verdergaande rol van internet in ons leven gaat immers ook vaak met flink wat weerstand gepaard. Denk hierbij ook aan google glass en de privacydiscussie die speelt rondom de introductie van deze bril.

13 Groots te omzetdaling s inds 2009 De omzet van winkels in consumentenelektronica daalde in 2013 met 8,5%. Het volume daalde met 7,6%, terwijl de prijzen met 1% omlaag gingen. Dit was de grootste daling van de omzet sinds Het volume daalde met harder dan ooit. Vooral in juni, juli en september daalde de omzet sneller dan een jaar eerder. In juni en juli vanwege het ontbreken van een echte sportzomer (2012 had de Olympische Spelen en een EK-voetbal). September 2012 piekte vanwege een anticiperende consument op de btwverhoging in oktober dat jaar. Bron: Bron: CBS Groots te omzetdaling s inds 2009 Het aantal elektronicawinkels daalt verder. Vooral winkels in wit- en bruingoed en electrowinkels, met een algemeen assortiment, verdwijnen snel. Sinds 2008 is meer dan 25% van de winkels in bruin- en witgoed verdwenen. Computershops verloren in dezelfde periode 15% van het aantal winkels. De telecombranche hield in 2012 en 2013 de groei erin. Het aantal winkels steeg in 2013 met 8,1%. Sinds 2008 steeg het aantal winkels met 6,6%. Bron: Bron: HBD, Locatus

14 Koffieapparaten in trek De meeste huishoudelijke apparaten worden pas vervangen als ze defect zijn. Dat betekent een vrij stabiele markt. Toch was in 2013 de tegenvallende conjunctuur zichtbaar: de omzet daalde in iedere productgroep. Koffiezetapparaten doen het al enkele jaren opvallend goed en strijkijzers komen ook goed mee. Opvallend zijn de prestaties van magnetrons en fornuizen/ovens, vergeleken met die van overige keukenapparatuur (vooral kookplaten). Wellicht speelt de populariteit van losstaande, complete fornuizen hier een rol in. Bron: Bron: VLEHAN

15 Visie op Kledingzaken Update 2014 Omzet kledingzaken zesde jaar op rij gedaald Inspelen op vernieuwingen en consumententrends bepaalt succes toekomst Authenticiteit en inspiratie creëren meest kansrijke verkoopmomenten Trends en ontwik k elingen De kledingbranche heeft in % minder omgezet dan in Het was het zesde jaar op rij waarin de omzet daalde. De segmenten damesmode, herenmode en kinderkleding sloten zonder uitzondering 2013 met een min af. Vooral het eerste kwartaal was slecht, met een daling van bijna 12%. Het segment herenkleding presteerde over de gehele linie beter en sloot het derde kwartaal zelfs met een kleine plus af. De kledingwinkels hebben te lijden onder de economische crisis en de zuinige, prijsbewuste consument. Maar er zijn andere, meer structurele, ontwikkelingen die de branche parten spelen. Bijvoorbeeld de steeds levendiger recommerce (kopen en verkopen van tweedehandskleding), meer concurrentie van internationale concerns in het Nederlandse winkellandschap en de snelle opkomst van online kledingverkoop. Daarnaast blijft het voor de fysieke winkelier een uitdaging om zijn klant naar de winkel te lokken. Het winkelgebied speelt hier een belangrijke rol in. Deze gebieden verliezen steeds vaker hun aantrekkelijkheid door leegstand en gebrek aan diversiteit. Om de kwaliteit van winkelgebieden te verbeteren bundelen ondernemers hun krachten. Ze voeren gezamenlijk winkelstraatmanagement of zetten een gezamenlijke marketing (on- en offline) op. Toch is er hoop. Uit onderzoek van ABN AMRO blijkt dat consumenten nog steeds graag naar een fysieke winkels gaan. Maar liefst 74% van de consumenten zegt niet zonder fysieke winkel te kunnen. Onze visie Branche in cijfers 2,9% daalde de omzet voor het segment herenkleding. Dit maakt herenmode het best presterende segment binnen de kledingbranche. 12 graden was de gemiddelde temperatuur van de maand oktober. Daarmee stond de maand in de top 10 van warmste oktobermaanden. Dit beïnvloedde de verkoop van winterkleding. 11,5% daalde in het eerste kwartaal van 2013 de omzet uit baby- en kinderkleding. Het segment sloot 2013 met een daling van 3,2% af. De crisis eist nog steeds haar tol. In 2014 valt de particuliere consumptie nog tegen. Pas in 2015 verwacht ABN AMRO weer groei. De omzet van de kledingbranche daalt in 2014 nog licht. Wel worden duidelijke verschillen tussen de winkels zichtbaar. Kledingwinkels en -merken die zich goed weet aan te passen aan de veranderende omgeving en consument, zullen al sneller herstel zien. Bron: Inretail, Weerstatistieken.nl Daar passen ook steeds bewustere duurzaamheidskeuzes bij, zowel aan de productiekant als aan de verkoopkant. Een goed duurzaamheidsbeleid is hierbij essentieel. De winkel die hierin niet meegaat, krijgt het niet alleen dit jaar lastig, maar houdt ook in de toekomst een probleem. Het is belangrijk om als fysieke winkel te inspireren en te informeren. Waar de aankoop vervolgens plaatsvindt is van ondergeschikt belang. Daarnaast spelen social media een steeds grotere rol in de aankoopbeslissingen en het opdoen van inspiratie. Online aanwezigheid en vindbaarheid is een voorwaarde om de klant van nu te kunnen bedienen. De focus op prijs die uitmondt in een race to the bottom is niet vol te houden, betoogden wij vorig jaar al. Dus zal de branche moeten concurreren op andere factoren. Voorbeelden hiervan zijn excellente service en het aanbieden van exclusieve producten.

16 Vooral eerste kwartaal 2013 slecht De totale kledingverkoop daalde in 2013 met 4%. Door een min of meer gelijkblijvende prijs is de omzet met eenzelfde percentage gedaald. Vooral in het eerste kwartaal presteerden de kledingwinkels slecht. De branche kampt al sinds het begin van de crisis in 2008 met dalende verkopen. De omzet in alle segmenten nam af. Dameskleding presteerde met een daling van 4,5% het slechtst. Bron: Bron: CBS Bes tedingen per huis houden gedaald Circa 4% van de binnenlandse consumptie gaat naar kleding. In 2013 daalden de totale bestedingen met 2,2%. De bestedingen per huishouden zijn met 3% scherper gedaald. In totaal werd in 2013 EUR 11,3 miljard besteed aan textiel en kleding. Dit is EUR 500 miljoen minder dan in Bron: Bron: HBD, CBS, ABN AMRO Economisch Bureau

17 Online k ledingverk oop blijft met dubbele cijfers s tijgen In 2013 steeg de online kledingverkoop met 16%, terwijl de totale internetverkoop met slechts 8% steeg. Hierdoor steeg het aandeel kleding in de onlineverkopen dan ook van 7% in 2012 naar 8% in In totaal is EUR 850 miljoen omgezet in online kledingverkopen. Dat betekent dat online verkopen met circa 9% van de totale omzet, stevig verankerd zijn in de Nederlandse fashion retail. Bron: Bron: Thuiswinkel.org, Blauw

18 Visie op Schoenen Update 2014 Schoenverkopen namen duikvlucht in 2013 Prijs blijft belangrijk, maar is zeker niet enige onderscheidend aspect Aantal online verkopen stijgt hard Trends en ontwik k elingen De schoenbranche heeft het zwaar in de crisis en ziet de volumes al enkele jaren op rij dalen. Sinds 2007 is het aantal verkochte schoenen met bijna een kwart gedaald. De omzet is in deze periode met 15% afgenomen. Vooral in 2013 namen de schoenverkopen een duikvlucht. De omzet daalde met 9%. Belangrijkste oorzaak van de geslonken verkoopaantallen is de bezuinigende consument. Het midden en hoog segment lijdt het meest onder de terughoudende consument. Het laag segment, met goedkopere schoenen, doet het relatief goed. Binnen dit prijssegment wist 51% van de winkels zelfs een omzetgroei te realiseren in De consument kijkt dus duidelijk naar prijs, maar ook service, kwaliteit en advies zijn steeds belangrijker. Daarnaast blijkt dat de consument steeds meer betrokken wil worden bij het ontwerp en de creatie van de schoen. Een bedrijf als Nike speelt met NikeID al een poos op deze trend in. Exclusiviteit en individualiteit blijken belangrijk bij een steeds groter wordende groep consumenten. Pop-up stores spelen ook in op deze trend. Vanwege hun tijdelijke karakter en vaak bijzondere collectie creëren zij vraag bij de consument. Conceptstores en flagship stores bieden het winkelende publiek ook meer dan enkel het product. In conceptstores combineren verschillende disciplines hun krachten. Een winkel waar je schoenen koopt bijvoorbeeld, maar ook een kop koffie kunt drinken en meteen de nieuwste collectie zonnebrillen kunt bewonderen. Een andere belangrijke trend is duurzaamheid. Niet alleen duurzame materialen, maar ook het hergebruik van goederen valt hier onder. Verschillende ketens spelen hier al op in. Onder andere door het innemen van oude schoenen in ruil voor korting. Branche in cijfers 5,6% daalde in 2013 de omzet van schoenenwinkels in Noord- Nederland. Dit was de grootste omzetdaling sinds het begin van de crisis. In de Randstad daalde de omzet het minst. 33% procent van de schoenenondernemers behaalde in 2013 een positief resultaat. 85 winkels per inwoners staan leeg. Dit betekent dat er meer winkels in de gehele sector leegstaan, dan dat er mode- en schoenenwinkels zijn. In totaal zijn er (exclusief leegstand) 1.013,6 winkels per inwoners. Onze visie Bron: Inretail, Weerstatistieken.nl De economie trekt aan, maar in 2014 volgen de consumentenbestedingen nog niet. ABN AMRO verwacht dat de bestedingen pas in 2015 echt gaan groeien. De omzet in de schoenenbranche daalt als gevolg hiervan in 2014 nog licht en komt pas in 2015, als de consument meer gaat uitgeven, in de plus. De tegenvallende bestedingen zijn niet de enige uitdaging voor de branche. Grote buitenlandse online spelers blijken steeds meer omzet weg te snoepen. Een voorbeeld hiervan is Zalando, sinds 2010 actief in Nederland. Vorig jaar steeg de omzet van deze online gigant wereldwijd met 50%. Online worden steeds meer schoenen verkocht en uit onderzoek van ABN AMRO blijkt vooral cross channel shopping een enorme vlucht te gaan nemen. ABN AMRO verwacht dat dit jaar het percentage consumenten dat crosschannel (zowel online als offline) zijn schoenen koopt, groeit naar 39%. Ongeveer 10% van de consumenten koopt puur online schoenen en 50% koopt enkel offline. In 2020 koopt naar verwachting 55% van de consumenten hun schoenen crosschannel. Voor de fysieke winkels geldt dus dat online aanwezigheid en een passende strategie noodzakelijk is om de klant optimaal te kunnen blijven bedienen.

19 Grootste omzetdaling sinds de crisis Vooral het eerste kwartaal heeft een scherpe omzetdaling laten zien. De volumes daalden in dat kwartaal met bijna 20%. De tegenvallende verkoopcijfers hangen samen met een laag consumentenvertrouwen. Ook het koude weer in maart speelde de branche parten. Voor 2014 verwacht ABN AMRO een lichte daling van de omzet. Bron: Bron: CBS Ook segment kinderschoenen presteert slecht Ook hier zien we dat het eerste kwartaal zeer slecht was. De pijn was vooral te voelen in het segment kinderschoenen. Hier werd flink minder besteed. In dit segment daalde de omzet met 2,9% in Ook het aantal verkochte damesschoenen daalde drastisch in het eerste kwartaal. De herenschoen sloot 2013 met -1,2% het minst negatief af. Bron: BRON: InRetail Schoenmonitor

20 Aantal ondernemingen gedaald Het aantal ondernemingen in de schoenenbranche daalde in 2013 met 4% ten opzichte van Vooral het aantal middelgrote ondernemingen nam af. Het aantal ondernemingen met 20 tot 50 werknemers daalde met 33%. Het ging in totaal om tien bedrijven. Het aantal eenmanszaken is min of meer gelijk gebleven. Met behulp van internet is het makkelijker om online een schoenenwinkel op te richten. Bron: Bron: CBS

21 Visie op Supermarkten Update 2014 Volume supermarkten na vijf jaar crisis ook onder druk Discounters blijven marktaandeel naar zich toe trekken Nieuwe bedrijfsmodellen maken online kanaal steeds aantrekkelijker Trends en ontwik k elingen Over heel 2013 groeide de omzet van supermarkten met 2%. Dit was volledig toe te schrijven aan een hoger prijsniveau (+3,2%). Het volume daalde namelijk met 1,1%, de grootste daling sinds het CBS deze cijfers bijhoudt. De prijsstijging heeft verschillende oorzaken. Deels is deze, net als in 2012, te wijten aan hogere grondstofprijzen die doorberekend werden. Ook het verhoogde btw-tarief beïnvloedde de prijzen in de eerste negen maanden van Dit effect bleef voor supermarkten echter relatief beperkt, omdat het grootste deel van hun producten in het lage tarief valt. De dalende volumes duiden erop dat de crisis, na vijf jaar waarin zij zich nog redelijk staande wisten te houden, nu ook de supermarkten heeft bereikt. Het groeiende marktaandeel van discounters en de opkomst van zogenaamde dumpsupers is een teken aan de wand. Dumpsupers zijn winkels die tegen lage prijzen restpartijen van fabrikanten of groothandels aanbieden. Ondanks dat het prijsniveau hoger ligt dan een jaar geleden en een poging een nieuwe prijzenoorlog te ontketenen mislukte, hebben supermarkten wel degelijk druk op de prijzen gehouden. De promotiedruk ligt aanzienlijk hoger dan een jaar eerder. De branche probeert uit alle macht het bonbedrag per klant omhoog te krijgen door gerichte reclameacties, meer volumeaanbiedingen en het verleiden van de consument tot meer impulsaankopen. Voor het eerst daalde overigens het aandeel private label in de verkopen. Waarschijnlijk juist doordat (promoties met) A-merken door full-servicesupermarkten worden ingezet als wapen in de strijd tegen discounters. Onze visie Branche in cijfers supermarkten in Nederland (inclusief minisupers, exclusief nachtwinkels) zijn aangesloten bij 26 verschillende ketens met vijf of meer vestigingen. Het totaal aantal supermarkten wordt rond de geschat betaalde banen zijn er bij de supermarkten in In dit getal zijn ondernemers of uitzendkrachten niet meegenomen. Ook tijdens de crisis steeg het aantal banen in deze branche: met 11% sinds ,5% van iedere foodeuro in Nederland, wordt in de supermarkt uitgegeven. Speciaalzaken zijn goed voor 13% en de markt voor 5%. De rest is voor restaurants of catering. Ondanks het uitblijven van een prijzenoorlog, blijft de focus sterk liggen op prijs als belangrijkste wapen om klanten te winnen. Ook in 2014 blijft de branche focussen op nieuwe promotiemaatregelen. Niet alleen om het aantal kassabonnen te verhogen, maar vooral ook om de daling van het gemiddelde bonbedrag te stoppen. Bron: CBL, Distrifood, FSIN, Websites supermarktketens Kleinere ketens en nieuwkomers in de branche profiteren hiervan: zij zetten juist fors in op service en onderscheidend vermogen. Ze richten zich op de groep consumenten die steeds minder onderscheid ziet tussen de gevestigde ketens en bereid is verder te kijken dan de gevestigde namen. Consumenten die op zoek zijn naar service en daarvoor ook willen (en kunnen) betalen. De onderkant van de markt wordt juist steeds meer gedomineerd door discounters, die hun marktaandeel zien toenemen. De traditionele full-servicesupermarkt moet oppassen hier niet tussen beklemd te raken. De supermarktdichtheid in Nederland is ongekend hoog, maar het belang van online retail groeit ook in de supermarktbranche. Naast webwinkels van de gevestigde ketens, komen er steeds meer initiatieven van nieuwkomers die in de dagelijkse boodschappen voorzien. Sommigen hiervan met vernieuwende concepten, gebaseerd op maaltijden en recepten in plaats van de ouderwetse boodschappenlijstjes. De komende jaren zal het belang van het online kanaal toenemen, en zal er net als eerder in andere branches een shake-out ontstaan waarbij een beperkt aantal aanbieders de markt uiteindelijk zal verdelen.

22 Omzet s upermark ten blijft groeien Ook in deze tijd van laagconjunctuur weten supermarkten hun omzetontwikkeling positief te houden, al duikt deze iets onder het langetermijngemiddelde. Wel is deze groei sterk prijsgedreven. Waar supermarkten tien jaar geleden nog een prijzenoorlog ontketenden in de wetenschap dat hun volumegroei een prijsverlaging kon opvangen, gaat dit niet langer op. Een dalend volume werd in 2013 volledig opgevangen door een stijgend prijsniveau. ABN AMRO verwacht niet dat deze volumedaling zal doorzetten. Bron: Bron: CBS Mark taandeel Lidl s tijgt fors Voor het derde jaar op rij is Lidl de supermarktketen die zijn marktaandeel, in omzet gemeten, het hardst zag groeien. Het marktaandeel van de discounter groeide in 2013 met 20%, van 7,5% naar 9%. Met de conversie van C1000-winkels naar de Jumbo-formule, steeg het aandeel van deze formule weliswaar nog meer, maar het marktaandeel van de totale Jumbo Group Holding daalde licht. De omgebouwde winkels moesten veelal omzet inleveren. Bron: Bron: Nielsen Ook in het, voor supermarkten rumoerige, jaar 2013 wist Albert Heijn zijn marktaandeel nog een beetje te vergroten. Het aandeel van de marktleider groeide van 33,7% naar 33,8%. Aandeel huismerken krimpt Het omzetaandeel van huismerken groeide de laatste jaren gestaag richting de 30%. In 2013 daalde het aandeel huismerken in de omzet echter voor het eerst. Huismerken hadden last van de hoge promotiedruk op A-merken in Deze worden door servicesupermarkten steeds vaker ingezet als wapen tegen de discounters. Bron: Bron: PLMA, Efmi Supermarkten lijken zich hiermee in eigen voet te schieten. Wanneer de consument door de lagere actieprijs op A-merken sneller de huismerken laat staan, profiteert de retailer niet van de hogere marge die huismerken hem opleveren. Het marktaandeel van discounters lijkt er vooralsnog niet onder te lijden.

23 Visie op Woonzaken Update 2014 Omzet met 6,5% gedaald in 2013 Hoge concurrentie en haperende huizenmarkt speelt branche parten Voor 2014 verwacht ABN AMRO stabilisering van de omzet Trends en ontwik k elingen De woonzakenbranche is hard getroffen door de crisis. Sinds 2008 is er geen omzetgroei geweest voor woonwinkels en is ongeveer een derde van de totale omzet verdwenen. Vooral de afhankelijkheid van het aantal huizentransacties is een probleem gebleken voor de verkoopaantallen. Onder invloed van (mobiel) internet is het retaillandschap in rap tempo aan het veranderen. Online shops vormen geduchte concurrenten van fysieke winkels. Maar ook internationale ketens en branchevreemde winkels mengen zich in de strijd om de woonconsument. Modemerken en winkels, zoals H&M, Zara en in een hoger segment bijvoorbeeld Ralph Lauren, verkopen tevens woonaccessoires. Ook de consument zelf is een aanbieder geworden, bijvoorbeeld door de verkoop van meubelen via sites als marktplaats. Maar niet alleen het landschap verandert. Ook de consument verandert wezenlijk. Die heeft veel meer oog voor de herkomst van producten. Duurzaamheid blijft om deze reden een belangrijk thema. Hoe en waar de producten tot stand zijn gekomen en welke materialen er in verwerkt worden, is essentiële informatie voor de consument. En daarmee ook voor de retailer. Verder is de manier waarop de consument winkelt veranderd (offline versus online), maar ook de wijze waarop hij zich laat inspireren. Woonbladen zijn al lang niet meer de enige inspiratiebron. Online inspireren consumenten vooral elkaar. Sites als Pinterest en Welke.nl zijn hiervoor populaire platforms. Onze visie Branche in cijfers 9% daalden de volumes in woonzaken in het eerste kwartaal van Ook in de volgende drie kwartalen van 2013 daalden de volumes, maar minder sterk woningen werden verkocht in februari Dat is een stijging met meer dan 10% ten opzichte van de maand ervoor mensen werken in woonzaken. Meer dan de helft werkt in deeltijd. Anders dan in de totale detailhandel, werken er meer mannen dan vrouwen in deze branche. Een aantal indicatoren geven een positief signaal voor de woonzakenbranche in Allereerst trekt de huizenmarkt aan, onder andere door de verbeterde betaalbaarheid van de woningen. De woningprijs is flink gedaald en de hypotheekrente is relatief laag. Bovendien is er duidelijkheid omtrent de aftrekbaarheid van die rente. Voor 2014 verwacht ABN AMRO dan ook een groei van het aantal huizentransacties. Bron: CBS, Detailhandel.info, Eysink Smeets, Locatus Ook is het consumentenvertrouwen de afgelopen maanden behoorlijk verbeterd. ABN AMRO verwacht een lichte groei van de economie in Wel blijven de consumentenbestedingen nog achter. Die trekken pas in 2015 echt aan. De marges bij woonzaken zijn dun. Aan de prijs kan door de retailer niet of nauwelijks gesleuteld worden. Er zal dus met een strategisch oog naar de kosten gekeken moeten worden. Zo moet een fysieke winkel ook inspireren, niet alleen het assortiment uitstallen. Het is de juiste combinatie van offline en online, die kostenbesparend kan werken en de afzet kan verhogen. Conceptstores, zoals de woonwinkel met café of koffiewinkel, spelen in op deze trend. Zij proberen de consument vooral te inspireren en te amuseren. Via welk kanaal uiteindelijk de verkoop plaats vindt (offline of online) is van minder groot belang.

24 Zevende jaar op rij omzetdaling Keukenspeciaalzaken zijn voornamelijk afhankelijk van grote uitgaven die samenhangen met bijvoorbeeld de koop van een huis. Dit segment voelde dan ook duidelijk de daling van het aantal huizentransacties in de afgelopen jaren. Bij woningtextielzaken doet de consument grote, maar ook kleinere uitgaven. Hierdoor hebben de woningtextielzaken relatief minder diepe dalen gekend dan bijvoorbeeld de keukenspeciaalzaken. Voor 2014 verwacht ABN AMRO een stabilisering van de omzet voor woonzaken. Bron: Bron: InRetail Woons peciaalzak en verliezen mark taandeel aan woonwarenhuizen De grafiek geeft de marktaandelen weer van verkoopkanalen van grote meubels. Onder grote meubels worden onder andere banken, stoelen, kasten, bedden en tafels verstaan. Het aandeel woonspeciaalzaken daalt ten gunste van de woonwarenhuizen. Branchevervaging zet verder door, onder andere door de opkomst van conceptstores. Bron: Bron: HBD

25 Omzet woonbranche beweegt mee met woningmark t De omzet van woonwinkels is in sterke mate afhankelijk van het aantal woningtransacties. Wanneer de consument een nieuw huis koopt is dat een natuurlijk moment voor het vervangen van de keuken en het kopen van nieuwe meubels. Het aantal woningtransacties is sinds de crisis behoorlijk gedaald. Ook de prijs is omlaag gegaan, in vijf jaar tijd met circa 20%. Woningen zijn betaalbaarder en dat is een van de redenen waarom de transacties momenteel weer wat aantrekken. Bron: Bron: CBS; ABN AMRO Economisch Bureau

26 Visie op Autoretail Update 2014 Bescheiden groei verwacht voor autoretail in 2014 Optimaliseren van kennis over de klant biedt kansen Flagship showrooms: zowel kans als bedreiging Trends en ontwik k elingen De bedrijfsvoering in de autoretail werd afgelopen jaren bemoeilijkt door de conjuncturele neergang, maar ook door fiscale aanpassingen in de automobiliteit. Die resulteerden in enorme pieken in de verkopen, gevolgd door maanden van grote stilte in de showrooms. Niet alleen het aankoopmoment, maar ook de keuze voor merk en model werd hierdoor bepaald. De CO 2 - uitstoot is leidend, waardoor er een ongelijk speelveld is ontstaan. De vraag of de plug-in hybride daadwerkelijk wel eens aan het stopcontact zit, is niet relevant voor het fiscale voordeel. Merken met een grammetje teveel uitstoot voor een gunstige bijtelling hebben het nakijken. In 2013 was het gemiddelde dealerrendement 0,34%. Ruim 40% van de dealers draaide een negatief rendement. Vooral kleinere ondernemingen hadden het zwaar. Bedrijven met een positief rendement vinden we vooral onder de dealers met een omzet boven EUR 12 miljoen. De occasionmarkt profiteerde in 2013 van krapte in het aanbod. De export van occasions nam de afgelopen jaren een hoge vlucht en zorgde voor een afroming van het aanbod. De lagere verkoop van nieuwe personenauto s zorgde voor minder inruilauto s. De occasionprijzen veerden hierdoor op. De situatie in de aftersales is zorgelijk. Auto s zijn betrouwbaarder, hebben minder onderhoudsmomenten nodig en maken minder kilometers. Kortom, een krimpende markt die de bodem nog niet heeft bereikt. Een markt waar merkdealers de afgelopen jaren een flinke veer hebben moeten laten ten gunste van universele garagebedrijven. Onze visie De afgelopen jaren waren veel autobedrijven druk met overleven. De klant en zijn omgeving veranderden ondertussen verder. Zo is merkentrouw inmiddels een vluchtig begrip, zijn fiscale impulsen veelal leidend en wijken de mobiliteitswensen van nieuwe generaties af. Het bezit van een auto is niet langer de ultieme wens van veel goed opgeleide (Rand)stedelingen, maar zij hebben wel de behoefte om een auto ter beschikking te hebben. Het terrein ligt braak om met nieuwe producten, die inspelen op deze wensen, deze gesegmenteerde klantgroepen te bedienen. Samenwerking zoeken in plaats van het wiel zelf uitvinden lijkt de aangewezen weg. Er zijn al ondernemingen die CRM-systemen en klantcontactcentra optimaal gebruiken voor het bedienen van de (potentiële) klant, maar branchebreed is er nog veel winst te behalen. Informatie over de klant ligt voor het oprapen in de eigen systemen. Kennis die bruikbaar is voor het verkrijgen van extra omzet uit aftersales of bij het vergroten van inzicht in de verkoopkansen. Branche in cijfers 11,8 miljard euro was in 2013 de omzet aan nieuw verkochte personenauto s. De gemiddelde verkoopprijs steeg met 11% naar EUR De omzet uit nieuw verkochte personenauto s daalde in 2013 met EUR 1 miljard ten opzichte van miljoen APK s werden in Nederland uitgevoerd in In 5 jaar is dat aantal met circa 0,5 miljoen gedaald. Het marktaandeel van universele garages bij het uitvoeren van APK s blijft ieder jaar gestaag doorgroeien. In 2013 bedroeg dit ruim 72% occasions werden er in 2012 geëxporteerd. In 2013 daalde dit aantal met 14% naar Belangrijkste oorzaak was de bijna halvering van de export naar Libië, dat in 2012 met ruim auto s nog de grootste exportbestemming was. Bron: Rai Vereniging, VWE, Aumacon Door Europa heen zien we dat autofabrikanten steeds meer flagship showrooms beginnen. Dit kan de volgende stap zijn in de ontwikkeling van (online) autoretail. Fabrikanten die via marketing en verkoop directe toenadering tot de koper zoeken. De online verkoop van auto s is in Nederland nog een nichemarkt waar de traditionele merkdealer nauwelijks een bedreiging in ziet. Nu fabrikanten zich in dit spel mengen, is aan merkdealers de taak een rol te krijgen in dit verkoopmodel.

27 Na dal in 2013, kleine omzetgroei in 2014 De daling van de verkoop van nieuwe personenauto s met 17% en lagere volumes in de aftersales hebben in 2013 geleid tot een omzetdaling van 7%. De tijd dat de aftersales het stabiele fundament was onder de dealeromzet is voorbij. De omzet beweegt steeds meer mee met de pieken en dalen in de verkopen. Voor 2014 verwacht ABN AMRO een stijging tussen de 5 en 10% voor nieuwverkopen. Inclusief de problemen op de aftersalesmarkt, leidt dit tot een omzetstijging van circa 2%. Bron: CBS, *verwachting ABN AMRO Economisch Bureau Autoservicemarkt blijft in de hoek waar de klappen vallen De omzet op de autoservicemarkt krimpt al twee jaar. In economisch slechte tijden stelt men reparatie en onderhoud uit of voert het slechts deels uit. Ook structurele veranderingen spelen een rol. De onderhoudsintervallen van auto s worden langer, de groei van het wagenpark stagneert en het aantal schadegevallen neemt af. Met groeiende overcapaciteit tot gevolg. Meer bedrijven voeren werkzaamheden beneden de kostprijs uit. Veel ondernemingen overleven uitsluitend door lage financieringslasten. Bron: Bron: CBS

28 Kleine middenklassers na vijf jaar weer de grootste Na een piek in 2011, toen de segmenten small en city een marktaandeel hadden van 52,5%, daalde het aandeel van de kleinere auto s naar 43%. Het C-segment, de zogenaamde kleine middenklassers, was in 2013 het grootste verkoopsegment. De groei komt vooral door de toename in dit segment van populaire leasemodellen met lagere fiscale bijtelling. Ook in de duurdere segmenten komen meer auto s beschikbaar met lage bijtelling, waardoor de gemiddelde verkoopprijs sinds 2010 met bijna 20% steeg naar EUR Bron: Bron: RDC Datacentrum

29 Visie op Drogisterijen Update 2014 Omzet voor het eerst sinds begin crisis gedaald Margedruk blijft problematisch Online ontwikkelingen en veranderend koopgedrag ook voor drogisten relevant Trends en ontwik k elingen Lange tijd leken drogisterijen de dans te ontspringen, maar in 2013 daalde de omzet voor het eerst sinds de start van de crisis in 2008 toch, met 3%. Cosmeticaproducten hebben lange tijd de omzet hoog weten te houden. De drogisten hebben profijt gehad van het zogeheten downshoppen : consumenten kochten cosmeticaproducten bij drogisterijen in plaats van bij de duurdere parfumeries. Daarnaast steeg de afgelopen jaren het marktaandeel van mannencosmetica. De marges van drogisterijen staan wel al langere tijd onder druk, vooral door hoge concurrentie. Prijs speelt een belangrijke rol in de concurrentiestrijd tussen drogisterijen. De consument heeft minder te besteden en blijkt weinig merkvast. Drogisten onderscheiden zich niet alleen op prijs van de concurrent. Door uitbreiding van het assortiment proberen ze meer klanten in hun winkel te krijgen. Ook branchevreemde producten liggen steeds vaker in de schappen. Omgekeerd verkopen ook steeds meer supermarkten en warenhuizen verzorgingsproducten. Branchevervaging speelt door de hele retailsector, maar valt bij drogisterijen extra op vanwege het brede aanbod. Branche-eigen producten, zoals zelfzorggeneesmidddelen, blijven wel belangrijk voor de drogist. Andere onderscheidende factoren zijn service (persoonlijk advies) en de kwaliteit van huismerken. Fysieke locaties zullen belangrijk blijven. Sommige drogisten richten zich op een nichemarkt, zoals biologische producten of natuurproducten. Branche in cijfers 2,7 miljoen 65-plussers waren er in Dit aantal stijgt volgens het CBS tot 4,7 miljoen in De vergrijzing biedt kansen voor de drogisterijbranche betaalde banen waren er in 2013 in de drogisterijbranche. 75% van de zelfzorggeneesmiddelen wordt verkocht via drogisterijen. Onze visie Bron: CBS, Detailhandel.info In 2014 dalen de consumentenbestedingen licht en dat betekent dat de druk op de volumes aanhoudt. Verzorgingsproducten blijken toch niet ongevoelig voor de crisis. Voor 2014 verwacht ABN AMRO een stabilisering van de verkoopaantallen, de margedruk blijft echter bestaan. Drogisten moeten net als andere retailers inspelen op het veranderende koopgedrag van consumenten. Vooral het toenemend aantal internetverkopen vormt een uitdaging voor drogisten. Steeds vaker worden levensmiddelen en verzorgingsproducten online besteld. Advies in de fysieke winkel wordt daarom steeds belangrijker. Drogisterijen die online hun producten verkopen, krijgen op internet concurrentie van onder andere supermarkten. Maar ook bedrijven als het internationale Amazon.com en het Nederlandse Bol.com verkopen een groot assortiment aan verzorgingsproducten. Deze giganten richten zich vooral op A-merken, die zij tegen zeer concurrerende prijzen kunnen aanbieden. In een branche waar huismerken vanwege de goede prijs-kwaliteit verhouding een significante plek innemen, blijft er een belangrijke rol voor drogisterijen. Daarnaast biedt een aantal trends kansen voor de drogist. De toegenomen aandacht voor gezondheid kan de verkoop van (homeopathische) zelfzorgproducten stuwen. Verder wordt, dankzij de vergrijzing, de groeiende groep vitale ouderen een belangrijke klantengroep. Inspelen op hun specifieke behoeften, met gedegen advies en een juiste productkeuze, kan een concurrentievoordeel opleveren.

30 Omzet blijft stabiel in 2014 Zowel omzet als volume daalde in Voor 2014 verwacht ABN AMRO een stabilisering van de omzet. Ondanks dat de prijzen in 2013 stegen, bleven de winstmarges voor drogisten krap. Dit kwam onder meer door hoge huisvestingskosten. Lichaamsverzorging is de belangrijkste bron van omzet voor drogisten. De vergrijzing zorgt voor kansen op het gebied van health en vitaliteit. Een drogist moet daarbij wel rekening houden met de wensen van deze groep, zoals een hoog serviceniveau en goed advies. Bron: Bron: CBS Kruidvat heeft groots te mark taandeel Kruidvat is met meer dan 800 winkels de grootste drogisterijketen in Nederland. Kruidvat maakt onderdeel uit van A.S. Watson, net als Trekpleiser en Ici Paris XL. Minder dan 15% van de drogisterijen behoort niet tot een keten of formule. Voor deze winkels is het belangrijk om zich niet zozeer op prijs te onderscheiden, maar bijvoorbeeld op kennis van bepaalde niches als homeopathische gezondheidsmiddelen. Bron: Bron: InRetail

31 Aantal ondernemingen daalt Het aantal ondernemingen in de drogisterijbranche daalt. Dit is vooral te merken bij de kleinere ondernemingen met maximaal tien werkzame personen. Dit zijn vooral de nietformule drogisten. Het aantal ondernemingen met twee werkzame personen daalt het snelst (met 23% in vijf jaar tijd). Het blijkt moeilijk voor deze kleine zelfstandigen om te concurreren met grote ketens. Bron: Bron: CBS Ook het aantal winkels daalt, maar het winkelvloeroppervlak stijgt. Op deze manier wordt geprobeerd schaalvoordeel te behalen. Bovendien komt er meer ruimte voor branchevreemde producten die, vanwege de vaak incidentele inkoop, een hogere marge kennen.