Fiscal Policy and Debt: The Net Effect on Growth. Moet Europa bezuinigen, of juist meer uitgeven?
|
|
- Cornelis van der Velde
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Fiscal Policy and Debt: The Net Effect on Growth Voornaam Ivo Achternaam IJssennagger Universiteit of Hogeschool Universiteit Antwerpen Promotor Professor Jacques Vanneste Korte inhoud van je scriptie Deze paper onderzoekt de argumenten voor bezuiniging en stimulans, gebaseerd op de schuldquote en de economische omstandigheden. Het introduceert het concept van een stijgende schuldenkost, en ontwikkelt een kosten-baten model van fiscaal beleid. Dit model wordt toegepast op de landen van de Eurozone, en toont overtuigend aan dat optimaal begrotingsbeleid per land en per jaar verschillend is. Titel van je journalistiek artikel Moet Europa bezuinigen, of juist meer uitgeven? Journalistiek artikel Moet Europa bezuinigen, of juist meer uitgeven? In de afgelopen jaren is er regelmatig gesproken over de nood van Europese landen om te bezuinigen en de torenhoge overheidsschulden terug te dringen; bijna dagelijks komen er berichten in het nieuws over het gat in de overheidsbegroting. Tegelijkertijd wordt er ook vaak gesproken over de noodzaak om de economie te stimuleren en meer economische groei te creëeren door extra overheidsuitgaven. Voor- en tegenstanders van bezuinigingen vliegen elkaar geregeld in de haren. Maar wie heeft er nu gelijk? En hoe bepaal je of er meer nood is aan bezuinigingen, of juist aan extra uitgaven? Wat zeggen de economen? Sinds de economische crisis in 2008 is de gemiddelde schuldquote (de overheidsschuld als percentage van het Bruto Nationaal Product) in Europa enorm toegenomen, zoals te zien is in onderstaande grafiek. Recent onderzoek suggereert bovendien dat een hoge schuldquote een negatieve impact op de economische groei heeft. Zo neemt de onzekerheid over het vermogen van landen om hun schulden terug te betalen toe, en vormen de stijgende rentelasten een steeds groter probleem dat zelfs tot een negatieve spiraal kan leiden. Vele economen onderstrepen dan ook het belang van het terugdringen van de staatsschuld en de noodzaak om snel en stevig te bezuinigen.
2 Anderzijds is er recentelijk overtuigend aangetoond dat het effect van overheidsuitgaven (uitgedrukt als de fiscale multiplier) sterk afhankelijk is van de economische situatie. Concreet houdt dit in dat als de economie slecht draait overheidsuitgaven zeer veel effect hebben (hoge multiplier), en wanneer de economie goed draait dat overheidsuitgaven weinig effect hebben (lage multiplier). Daarnaast is er aangetoond dat de effecten van stijgende of dalende overheidsuitgaven niet beperkt zijn tot het land van oorsprong, maar dat de effecten ook buiten de landsgrenzen duidelijk voelbaar zijn; dit noemt men ook wel het overloopeffect. Bezuinigingen in onze buurlanden hebben dus ook hun weerslag op onze eigen economie. Bovendien wordt er gedacht dat recessies kunnen leiden tot lange-termijn schade aan de economie; het zogenaamde hysteresis effect. Dit zou komen doordat langdurig werklozen hun vaardigheden en netwerkbanden verliezen en zo permanent werkloos worden, en doordat met bedrijven die tijdens recessies failliet gaan bedrijfsspecifieke kennis voorgoed verloren gaat. Het bestrijden van recessies met overheidsuitgaven heeft dus niet alleen zin op de korte termijn, maar beschermt de economie ook op lange termijn. Er is dan ook een andere groep economen die juist adviseert om in de eerste plaats de economie te stimuleren wanneer nodig. Wat kost het, en wat levert het op? Op academisch vlak is er dus ook geen eenduidig antwoord op de vraag of Europa moet bezuinigen of juist de economie moet stimuleren. In zijn masterthesis Debt and Fiscal Policy: the Net Effect on Growth onderzoekt Ivo IJssennagger de argumenten voor bezuinigen en stimuleren. Hij stelt dat je de situatie per land moet bekijken, en dat je zou moeten bezuinigen wanneer overheidsuitgaven minder opleveren dan ze kosten, en omgekeerd: dat je moet stimuleren wanneer overheidsuitgaven meer opleveren dan ze kosten. Voor het berekenen van de kosten introduceert hij het concept van een variabele schuldenkost, welke toeneemt naarmate de schuldquote toeneemt. Hoe hoger de schuldquote, hoe duurder schulden dus zijn. Daartegenover staat de variabele fiscale multiplier en het hysteresis effect, welke samen bepalen hoeveel overheidsuitgaven opleveren. Het overloopeffect bepaalt tenslotte de internationale impact van het begrotingsbeleid. Al deze aspecten worden vervolgens samengebundeld in een dynamisch kosten-baten model van overheidsuitgaven. Hiermee kan je per land, op basis van de unieke economische omstandigheden van dat land, berekenen hoeveel overheidsuitgaven precies kosten en hoeveel ze juist opleveren.
3 Wat zeggen de cijfers? Wanneer we dit model invullen voor de landen van de Eurozone krijgen we een divers en interessant beeld te zien waarvan de tabel hiernaast de meest in het oog springende resultaten weergeeft., Het beleidseffect is het resultaat van de baten min de kosten. Een positief beleidseffect (in het groen) geeft een voorkeur voor extra stimulans weer, terwijl een negatief beleidseffect (in het rood) een voorkeur geeft voor bezuinigingen. Een hoger cijfer in absolute zin betekent een sterkere voorkeur. We zien direct de grote verschillen tussen de verschillende Europese landen. Zo zou elke euro extra overheidsuitgaven in Finland een netto winst van 1,03 opleveren, terwijl dit in Ierland een netto verlies van 1,62 op zou leveren. Dit toont aan hoe belangrijk het is om het begrotingsbeleid per land te evalueren, in plaats van op Europees niveau dezelfde begrotingsdoelen voor alle landen te hanteren. Hoe zijn de resultaten te verklaren? We zien enkele opvallende uitkomsten: zo luidt het advies voor Duitsland om verder te bezuinigen, terwijl volgens de heersende opvatting Duitsland juist zou moeten investeren om als motor van de Europese economie de kwakkelende economie terug op gang te trekken. De cijfers spreken dit echter tegen: de Duitse economie draait al op volle toeren en kent een zeer lage werkeloosheid, en de overloopeffecten voor Duitsland zijn relatief klein. Ondanks de lage schuldenkost voor Duitsland vallen de baten daarom toch ruim lager uit dan de kosten. Het omgekeerde geldt voor Portugal en Italië: deze landen hebben beide een zeer hoge schuldquote en extra schulden zijn voor beide landen zeer duur. De economie in beide landen is echter dusdanig slecht dat overheidsuitgaven een zeer hoog rendement hebben, en daarom luidt het advies voor beide landen om de economie te stimuleren. Het resulterende groeieffect zou zodanig zijn dat de schuldquote uiteindelijk lager uit zal vallen. Bezuinigen of stimuleren? Uit de studie blijkt duidelijk dat er geen eenduidig begrotingsdoel voor Europa mogelijk is. Vanuit een misplaatst gevoel van gerechtigheid wordt momenteel een begrotingsbeleid van gelijke monniken, gelijke kappen gevoerd. Het wordt echter hoog tijd om de kappen af te zetten, de verscheidenheid
4 van Europese landen te omarmen en begrotingsbeleid af te stemmen op de feiten die voor ons liggen. Eventuele bijlage bij artikel Journalistiek - Bezuinigen of Uitgeven.docx Bibliografie Alesina, A., & Ardagna, S. (2010). Large changes in fiscal policy: taxes versus spending. In Tax Policy and the Economy, Volume 24 (pp ). The University of Chicago Press. Alesina, A. (2010, April). Fiscal adjustments: lessons from recent history. In Ecofin meeting in Madrid (Vol. 15). Ardagna, S., Caselli, F., & Lane, T. (2007). Fiscal discipline and the cost of public debt service: some estimates for OECD countries. In The BE Journal of Macroeconomics, 7(1). Auerbach, A. J., & Gorodnichenko, Y. (2012a). Measuring the output responses to fiscal policy. In American Economic Journal: Economic Policy, 4(2), Auerbach, A. J., & Gorodnichenko, Y. (2012b). Fiscal multipliers in recession and expansion. In Fiscal Policy after the Financial crisis (pp ). The University of Chicago press. Auerbach, A. J., & Gorodnichenko, Y. (2013). Output spillovers from fiscal policy. In The American Economic Review, 103(3), Ball, L. M. (2014). Long-term damage from the Great Recession in OECD countries. (No. w20185). National Bureau of Economic Research. Baum, A., Checherita-Westphal, C., & Rother, P. (2013). Debt and growth: New evidence for the euro area. In Journal of International Money and Finance, 32, Blanchard, O. J., & Leigh, D. (2013). Growth forecast errors and fiscal multipliers. In The American Economic Review, 103(3), Blanchard, O. J., & Summers, L. H. (1986). Hysteresis and the European unemployment problem. In NBER Macroeconomics Annual 1986, Volume 1(pp ). Mit Press.
5 Canzoneri, M., Collard, F., Dellas, H., & Diba, B. (2016). Fiscal multipliers in recessions. In The Economic Journal, 126(590), Cecchetti, S. G., Mohanty, M. S., & Zampolli, F. (2011). The real effects of debt. BIS Working Paper No Available at SSRN: Checherita-Westphal, C., & Rother, P. (2012). The impact of high government debt on economic growth and its channels: An empirical investigation for the euro area. In European Economic Review, 56(7), Christiano, L., Eichenbaum, M., & Rebelo, S. (2009). When is the government spending multiplier large? (No. w15394). National Bureau of Economic Research. Chudik, A., Mohaddes, K., Pesaran, M. H., & Raissi, M. (2015). Is there a debt-threshold effect on output growth? In Review of Economics and Statistics, (0). DeLong, J. B., & Summers, L. H. (2012). Fiscal policy in a depressed economy. In Brookings Papers on Economic Activity, 2012(1), Derman, E. (2005). Beware of Economists Bearing Greek Symbols. In Harvard Business Review, 1. Égert, B. (2015). Public debt, economic growth and nonlinear effects: myth or reality? In Journal of Macroeconomics, 43, Eichengreen, B. (2013). Debt and deficits: what do we know, and should we believe it? In Notenstein Academy White Paper Series, University of California, Berkeley. European Central Bank. (n.d.). Monetary Policy mission statement. Retrieved from: European Commission. (n.d.). Stability and Growth Pact. Retrieved from:
6 Eurostat (2016). General Government Gross Debt by Debt Holder. Retrieved from: Farhi, E., & Werning, I. (2012). Fiscal multipliers: Liquidity traps and currency unions. (No. w18381). National Bureau of Economic Research. Hebous, S., & Zimmermann, T. (2013). Estimating the effects of coordinated fiscal actions in the euro area. In European Economic Review, 58, Herndon, T., Ash, M., & Pollin, R. (2014). Does high public debt consistently stifle economic growth? A critique of Reinhart and Rogoff. In Cambridge journal of economics, 38(2), International Monetary Fund, World Economic Outlook (2016). Percentage change of potential GDP for the Euro Area. Retrieved from: Ilzetzki, E., Mendoza, E. G., & Végh, C. A. (2013). How big (small?) are fiscal multipliers? In Journal of Monetary Economics, 60(2), Jacobs, B. (2013, November 29) Standard & Poor s Poor Analysis of the Dutch Economy. Retrieved from Nickel, C., & Tudyka, A. (2014). Fiscal Stimulus in Times of High Debt: Reconsidering Multipliers and Twin Deficits. Journal of Money, Credit and Banking, 46(7), OECD (2015, November) Economic Outlook No 98. Retrieved from: Panizza, U., & Presbitero, A. F. (2013). Public debt and economic growth in advanced economies: A
7 survey. In Swiss Journal of Economics and Statistics, 149(2), Pescatori, A., Sandri, D., & Simon, J. (2014). Debt and growth: is there a magic threshold? (No ). International Monetary Fund. Rogoff, K., & Reinhart, C. (2010). Growth in a Time of Debt. In American Economic Review, 100(2), Tradingecomics.com (2016). Euro Area Credit Rating. Retrieved from: Tradingeconomics.com Eurostat (2016). Euro Area Government Debt to GDP. Retrieved from: Tradingeconomics.com Eurostat (2016). Euro Area GDP Annual Growth Rate. Retrieved from: Tradingeconomics.com Eurostat (2016). Euro Area Interest Rate. Retrieved from: Tradingeconomics.com Eurostat (2016). Euro Area Unemployment Rate. Retrieved from: Source URL:
Standpunten Beetsma t.b.v. TK hoorzitting op 18 november 2014
Standpunten Beetsma t.b.v. TK hoorzitting op 18 november 2014 De situatie: Situatie: consumenten prijsinflatie in Eurozone gedaald van 0.4% op jaarbasis in augustus naar 0.3% in september, laagste niveau
Nadere informatieResolutie ECB; een Europees verlies Indiener: Jaap de Vries JOVD Voorjaarscongres te Sint-Michielsgestel, 20 & 21 april 2013
Resolutie ECB; een Europees verlies Indiener: Jaap de Vries JOVD Voorjaarscongres te Sint-Michielsgestel, 20 & 21 april 2013 Inleiding In dit stuk betoog ik dat de ECB een dubbel mandaat moet krijgen.
Nadere informatieKan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country
- General Can I withdraw money in [country] without paying fees? Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain
Nadere informatieThe Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages
The Dutch mortgage market at a cross road? The problematic relationship between supply of and demand for residential mortgages 22/03/2013 Housing market in crisis House prices down Number of transactions
Nadere informatieEconomieeenInleiding. 1: Wereldreis. o Voorbeelden: VS, EU, Japan 2: Overzicht
EconomieeenInleiding 1: Wereldreis o Voorbeelden: VS, EU, Japan 2: Overzicht o Wat is macro-economie? o Concepten, variabelen o Overzicht boek = structuur cursus en lessen #1 1 Op wereldreis Inleiding
Nadere informatie1 Inleiding en samenvatting
1 Inleiding en samenvatting Heeft in Nederland het discretionaire begrotingsbeleid in de periode 1970-2014 de conjunctuur gedempt of juist versterkt? Op basis van output gaps en structurele begrotingssaldi
Nadere informatieKan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country
- General Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Asking whether there are commission fees when you withdraw money in a certain country Wat zijn de provisies als ik geld wil afhalen
Nadere informatieVergelijking overheidsuitgaven in verschillende types democratieen Model Feld en Matsusaka (*)
Vergelijking overheidsuitgaven in verschillende types democratieen Model Feld en Matsusaka (*) L.P. Feld / J.G. Matsusaka (2003), Budget Referendums and Government Spending: Evidence from Swiss Cantons,
Nadere informatieDownloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA)
Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://hdl.handle.net/11245/2.142842 File ID Filename Version uvapub:142842 417651.pdf final SOURCE (OR PART
Nadere informatieEuropa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven
Europa: Uitdagingen? Prof. Hylke Vandenbussche Departement Economie- International Trade 26 April 2018 Leuven America First! Wat is het potentiële banenverlies voor België en Europa? VIVES discussion paper
Nadere informatieWerkloosheid in : stromen en duren
Werkloosheid in 24 211: stromen en duren Wendy Smits, Harry Bierings en Robert de Vries Als het aantal mensen dat werkloos wordt groter is dan het aantal werklozen dat er in slaagt weer aan het werk te
Nadere informatieEquity Aspects of VAT in Serbia. Milojko Arsić, Faculty of Economics, Belgrade Nikola Altiparmakov, Faculty of Economics, Belgrade
Equity Aspects of VAT in Serbia Milojko Arsić, Faculty of Economics, Belgrade Nikola Altiparmakov, Faculty of Economics, Belgrade Tax Equity vs. Tax Efficiency Tax equity considerations date back to Ancient
Nadere informatieValt het herstel opnieuw stil? Peter Vanden Houte Chief economist ING België Mei 2013
Valt het herstel opnieuw stil? Peter Vanden Houte Chief economist ING België Mei 2013 1 De wereldeconomie lijkt een voorzichtig herstel in te zetten 2 Vooral de VS doen het een stuk beter De Amerikaanse
Nadere informatieDe impact van recessies op productiviteitsgroei
VIVES BRIEFING 2017/10 De impact van recessies op productiviteitsgroei Van den bosch, J. en Vanormelingen, S.* KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, VIVES * Met dank aan Joep Konings
Nadere informatieGlobalisering 2.0: Europa in woelig vaarwater?
Globalisering 2.: Europa in woelig vaarwater? Jan Van Hove Chief Economist, KBC Groep NV Professor Internationale Economie, KU leuven 22 ste Maritiem Symposium 23 mei 218 KBC Economic Research Europa op
Nadere informatieJAARSCHEMA MASTER EMMW
Afstudeerrichting Economie Kies Variant 1 of Variant 2 Variant 1: Applied Praktijk 1 (6 Praktijk 2 (9 Intermediate Micoreconomics (3 Microeconomics (3 Advanced Microeconomics (3 Variant 2: Public Economics
Nadere informatiePress release Statistics Netherlands
Press release PR00-277 8-12-2000 9:30 AM Inflation rate in November levelling out Consumer prices in November were up 3.0% on November last year. The inflation rate is therefore 0.1% lower than last month,
Nadere informatieRISK ASSESSMENTS. A Must Do, or.
RISK ASSESSMENTS A Must Do, or. NCSC LIAISON CSA Waar gaan we naar toe Mobile Social Cloud Big Data By 2016 smartphones and tablets will put power In the pockets of a billion global consumers Millennials
Nadere informatieFuture of the Financial Industry
Future of the Financial Industry Herman Dijkhuizen 22 June 2012 0 FS environment Regulatory & political pressure and economic and euro crisis 1 Developments in the sector Deleveraging, regulation and too
Nadere informatie27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report
27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report Door Wim-Hein Pals, Head Robeco Emerging Markets Equities Vanwege hogere economische groei en sterkere financiële balansen, zijn de opkomende markten aantrekkelijker
Nadere informatieZal ik een betaalkaart of een kredietkaart krijgen? Will I get a debit card or a credit card? Vragen welke soort kaart u zal krijgen met uw rekening
- Algemeen Kan ik geld afhalen in [land] zonder provisies te betalen? Vragen of er provisies zijn wanneer u geld afhaalt in een bepaald land Wat zijn de provisies als ik geld wil afhalen bij een geldautomaat
Nadere informatieEr zijn meer werkende armen dan we denken. Prof. dr. B. Merlevede, UGent
Er zijn meer werkende armen dan we denken Prof. dr. B. Merlevede, UGent Prijzen van brandstoffen in Frankrijk: + 0,13/l. 01/2018 => + 140 per jaar/15 000 km http://www.fiches-auto.fr/articles-auto/prix-des-carburants/s-1762-evolution-du-prix-du-gazole.php
Nadere informatieMeer of Minder Turkije. Hasselt 9 october 2014/Voka Stijn Skondras Michel Decat
Meer of Minder Turkije Hasselt 9 october 2014/Voka Stijn Skondras Michel Decat Inhoud De Perceptie op Turkije is fout. 1O goede redenen om te investeren in Turkije. Voor je zaken begint te doen. Contracten
Nadere informatieKosten en baten van lokale gezondheidspromotie
Kosten en baten van lokale gezondheidspromotie Prof. Dr. Lieven Annemans Ghent University, Brussels University Lieven.annemans@ugent.be Lieven.annemans@vub.ac.be VIGeZ April 2013 1 Growth 7% Eén van de
Nadere informatieKiezen we voor krimp en schuld?
23 Kiezen we voor krimp en schuld? Als het kabinet de extra bezuiniging van 6 mrd voor 2014 doorzet heeft dat waarschijnlijk sterke negatieve gevolgen voor het bbp op de korte en op de lange termijn. Politiek
Nadere informatieHoe cashflow te interpreteren. Volgens de lesgever <> begin liquiditeit einde liquiditeit hoewel alle reporting modellen wel zo
Hoe cashflow te interpreteren. Volgens de lesgever begin liquiditeit einde liquiditeit hoewel alle reporting modellen wel zo zijn opgemaakt (ook onder IFRS) IAS 7 maakt gebruik van cashstroom tabellen,
Nadere informatieKritische multiplierwaarden voor een negatief schuldeffect van tekortreducerende maatregelen. CPB Achtergronddocument maart 2017
CPB Achtergronddocument maart 2017 Kritische multiplierwaarden voor een negatief schuldeffect van tekortreducerende maatregelen Maurits van Kempen en Eugene Verkade Kritische multiplierwaarden voor een
Nadere informatieKiezen we voor krimp en schuld?
23 Kiezen we voor krimp en schuld? Als het kabinet de extra bezuiniging van 6 mrd voor 2014 doorzet heeft dat waarschijnlijk sterke negatieve gevolgen voor het bbp op de korte en op de lange termijn. Politiek
Nadere informatieMichiel Verbeek, januari 2013
Michiel Verbeek, januari 2013 1 2 Eens of oneens? De bankiers zijn schuldig aan de kredietcrisis. De huidige economische crisis is het gevolg van de kredietcrisis van 2008. Als een beurshandelaar voor
Nadere informatiePresentatie: Vereniging gvan Penshonado s (VVP) Drs A.G. Romero Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten
Presentatie: Vereniging gvan Penshonado s (VVP) Drs A.G. Romero Centrale Bank van Curaçao en Sint Maarten 15 februari 2011 1 Agenda 1. Economische ontwikkeling in de wereld 2. Effecten schuldsanering voor
Nadere informatie- Wereldwijd forse toename van overheidstekorten en overheidsschuld
Begrotingsbeleid, werkgelegenheid naar leeftijd en economische groei in de OESO - Implicaties voor België en Vlaanderen - Freddy Heylen Renaat Van de Kerckhove, Universiteit Gent Studiedag over De vergrijzing
Nadere informatieMacro-economische gegevens
Macro-economische gegevens In de handreikingen en de opgaves voor de werkstukken die je voor deze cursus moet maken, zal je kennismaken met enkele belangrijke bronnen voor macro-economische gegevens. De
Nadere informatieAcademisch schrijven Inleiding
- In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze To answer this question,
Nadere informatieKPMG PROVADA University 5 juni 2018
IFRS 16 voor de vastgoedsector Ben u er klaar voor? KPMG PROVADA University 5 juni 2018 The concept of IFRS 16 2 IFRS 16 Impact on a lessee s financial statements Balance Sheet IAS 17 (Current Standard)
Nadere informatieOVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008
OVERGANGSREGELS / TRANSITION RULES 2007/2008 Instructie Met als doel het studiecurriculum te verbeteren of verduidelijken heeft de faculteit FEB besloten tot aanpassingen in enkele programma s die nu van
Nadere informatieCambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education. Published
Cambridge Assessment International Education Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 055/02 Paper 2 Reading MARK SCHEME Maximum Mark: 45 Published This mark scheme is published
Nadere informatieNieuwe bronnen voor nieuwe inzichten. Marko Roos Coordinator CBDS thema s Arbeid en Mobiliteit
Nieuwe bronnen voor nieuwe inzichten Marko Roos Coordinator CBDS thema s Arbeid en Mobiliteit Paradigm shift: data drivensociety. Hoeveelheid geproduceerde data groeit exponentieel De samenleving verandert
Nadere informatieBuilding the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event
Building the next economy met Blockchain en real estate Lelystad Airport, 2 november 2017 Blockchain en real estate Programma Wat is blockchain en waarvoor wordt het gebruikt? BlockchaininRealEstate Blockchain
Nadere informatieTabel 1: Economische indicatoren (1)
Tabel 1: Economische indicatoren (1) Grootte van de Openheid van de Netto internationale Saldo op de lopende rekening (% economie (in economie (Export + BBP per hoofd, nominaal (EUR) BBP per hoofd, nominaal,
Nadere informatieDe sociale minima: actie nodig
De sociale minima: actie nodig BEA CANTILLON SARAH MARCHAL De auteurs zijn respectievelijk directeur en navorser van het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck (Universiteit Antwerpen) Aspirant van
Nadere informatieDe financiële crisis en de reële economie. Het belang van instituties en waarden. Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven
De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010 Twee
Nadere informatieAcademisch schrijven Inleiding
- In dit essay/werkstuk/deze scriptie zal ik nagaan/onderzoeken/evalueren/analyseren Algemene inleiding van het werkstuk In this essay/paper/thesis I shall examine/investigate/evaluate/analyze Om deze
Nadere informatieMacro-economische gegevens
Macro-economische gegevens Luc Hens 9 februari 2015 In de handreikingen en de opgaves voor de werkstukken die je voor deze cursus moet maken, zal je kennismaken met enkele belangrijke bronnen voor macro-economische
Nadere informatieBlik op de macro-economische realiteit
Blik op de macro-economische realiteit Jan Van Hove, Chief Economist, KBC Groep BOLERO Tips & Trends - 9 September 17 Blik op de Macroeconomische Realiteit De Toekomst van de Wereldeconomie: De 1 Werken
Nadere informatieNederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief
Nederlandse en Belgische pensioendiscussies in Europees perspectief Frank Vandenbroucke Universiteit van Amsterdam Den Haag, 27 augustus 2018 Documentatie (1) Europese Commissie & SPC, Pension Adequacy
Nadere informatiesmall urbanism urban development with a small scale
small urbanism urban development with a small scale Daniel Casas Valle urban design research Creative industries fund nl Mei 2013 small urbanism urban development with a small scale Robert Broesi Vincent
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag
> Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl
Nadere informatieTravel Survey Questionnaires
Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam
Nadere informatie(Big) Data in het sociaal domein
(Big) Data in het sociaal domein Congres Sociaal: sturen op gemeentelijke ambities 03-11-2016 Even voorstellen Laudy Konings Lkonings@deloitte.nl 06 1100 3917 Romain Dohmen rdohmen@deloitte.nl 06 2078
Nadere informatie2010 Integrated reporting
2010 Integrated reporting Source: Discussion Paper, IIRC, September 2011 1 20/80 2 Source: The International framework, IIRC, December 2013 3 Integrated reporting in eight questions Organizational
Nadere informatieGlobalisering, technologische verandering en de polarisatie van de arbeidsmarkt
VIVES BRIEFING 207/04 Globalisering, technologische verandering en de polarisatie van de arbeidsmarkt Koen Breemersch KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, VIVES Met dank aan Cathy Lecocq
Nadere informatieJAARSCHEMA MASTER EMMW Afstudeerrichting Economie
Afstudeerrichting Economie Advanced Methods for Applied Economic Research Microeconomics for Urban, Transport and Environmental Policy OF Micro Economics and Methods OF Public Economics and Policy Kies
Nadere informatieBijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald
Bron: O. van Vliet (2017) Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald, Sociaal Bestek, nr. 6, pp. 58-59. Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald Olaf van Vliet Universiteit Leiden Voor veel
Nadere informatieBetekenis manipuleren via framing
Wegwijzer: Betekenis manipuleren via framing Maakt het een verschil als je zegt: Dit glas is halfvol of Dit glas is halfleeg? Strikt genomen zeg je hetzelfde, maar reageren mensen ook hetzelfde op beide
Nadere informatieGASTCOLLEGE OPENBARE FINANCIËN. Alberto Romero Association of Dutch Caribbean Economists December 16 th 2014
College financieel t oezicht GASTCOLLEGE OPENBARE FINANCIËN 1 Alberto Romero Association of Dutch Caribbean Economists December 16 th 2014 ONDERWERPEN 1.Lasten, uitgaven en tekort 2.Wat geeft de overheid
Nadere informatieVan BBP naar naar NBP Wat houdt ons tegen?
Van BBP naar naar NBP Wat houdt ons tegen? Paul Teule 7 juni 2018 (p.r.teule@uva.nl) Het komende uur: Kritiek op het Bruto Binnenlands Product Waarom geen Groen Netto Binnenlands Product? Probleem 1a:
Nadere informatieToelichting CPB-onderzoek opbrengsten introductie euro Voor de minister van Economische Zaken
CPB Notitie 21 mei 2014 Toelichting CPB-onderzoek opbrengsten introductie euro Voor de minister van Economische Zaken CPB Notitie Aan: De minister van Economische Zaken Centraal Planbureau Van Stolkweg
Nadere informatie4 JULI 2018 Een eerste kennismaking met gemeentefinanciën en verbonden partijen voor raadsleden - vragen
4 JULI 2018 Een eerste kennismaking met gemeentefinanciën en verbonden partijen voor raadsleden - vragen Alkmaar Bergen Castricum Heerhugowaard Heiloo Langedijk Uitgeest Hoe verhoud het EMU saldo zich
Nadere informatieIntegratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036
Integratie van Due Diligence in bestaande risicomanagementsystemen volgens NPR 9036 NCP contactdag, 19 april 2016 Thamar Zijlstra, Dick Hortensius NEN Milieu en Maatschappij Agenda Achtergrond NPR 9036
Nadere informatieBusiness as an engine for change.
Business as an engine for change. In the end, the success of our efforts will be measured against how we answered what we have found to be the fundamental question: how do we love all the children, of
Nadere informatieThe added value of illiquids investments. Gerard Moerman, Ph.D. Head of Rates, Money Markets and LDI-portfolios
The added value of illiquids investments Gerard Moerman, Ph.D. Head of Rates, Money Markets and LDI-portfolios April 5th 2016 Agenda The added value of illiquids investments The fixed income universe is
Nadere informatieBronvermelding figuren & tabellen Overheidsfinanciën 13de druk
Bronvermelding figuren & tabellen Overheidsfinanciën 13de druk Figuren Figuur 2.1 (blz. 35): OESO, Economic Outlook (diverse afleveringen) Figuur 2.2 (blz. 36): Frits Bos (2007), The Dutch fiscal framework.
Nadere informatieNieuw economisch denken
Nieuw economisch denken Ontwikkelingen in de post-crisis economische wetenschap Joeri Schasfoort Relevant voor: LWEO lesbrieven Geldzaken (havo 5) Monetaire zaken (vwo 4/5/6) Doel: Nieuwe ontwikkelingen
Nadere informatieEuropa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering
Europa in crisis George Gelauff Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Opzet Baten en kosten van Europa Banken en overheden Muntunie en schulden Conclusie 2 Europa in crisis Europa veruit
Nadere informatieGlobal TV Canada s Pulse 2011
Global TV Canada s Pulse 2011 Winnipeg Nobody s Unpredictable Methodology These are the findings of an Ipsos Reid poll conducted between August 26 to September 1, 2011 on behalf of Global Television. For
Nadere informatieANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM
Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU
Nadere informatieDe Nederlandse staatschuld: Aflossen of niet?
Bachelor Scriptie Economie & Bedrijfseconomie W.A.L. van Hattum De Nederlandse staatschuld: Aflossen of niet? Abstract: Met de Tweede Kamerverkiezingen op komst zal er veel discussie zijn rondom de overheidsfinanciën.
Nadere informatieUnderstanding and being understood begins with speaking Dutch
Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.
Nadere informatieReële karakteristieken van beleggingscategorieën
Reële karakteristieken van beleggingscategorieën Henk Hoek ORTEC Postbus 4074 3006 AB Rotterdam Max Euwelaan 78 Tel. +31 (0)10 498 6666 info@ortec.com www.ortec.com 6 november 2008 Inleiding: nominaal
Nadere informatieDe meest frequente Engelse waarderingstermen toegelicht
De meest frequente Engelse waarderingstermen toegelicht In publicaties betreffende waarderingen van ondernemingen worden we vaak geconfronteerd met diverse Engelse termen, al dan niet eenvoudig te plaatsen
Nadere informatieCentraal Planbureau 1 Europa in crisis
1 Europa in crisis Waarom dit boek? Vergelijkbaar met De Grote Recessie van 2 jaar geleden qua vorm en stijl qua beoogde doelgroep Euro-crisis ingrijpend voor ons dagelijkse leven / welvaart oplossing
Nadere informatieVALUE ENGINEERING: THE H E G A G ME! E
VALUE ENGINEERING: THE GAME! Involvement Process for Technical Projects Feedback/Learning/Knowledge Management Involvem ment Business Process Engineering Estimating Project Director Detailed Engineering
Nadere informatieDe Europese schuldencrisis heeft aangetoond dat een zeer hoog niveau
Chapter 6 Samenvatting (Dutch summary) De Europese schuldencrisis heeft aangetoond dat een zeer hoog niveau van de staatsschuld kan leiden tot oplopende rentelasten die economisch herstel tegengaan. In
Nadere informatieWerkloosheid loopt flink op
Werkloosheid loopt flink op Begrotingstekort boven 3% Centraal Economisch Plan 2013 Werkloosheid loopt flink op Begrotingstekort boven 3% Centraal Economisch Plan 2013 3 4 Inhoud 1 Samenvatting... 8 1.1
Nadere informatieWelkom. Prinsjesdaglezing Rabobank. Een bank met ideeën. 6 oktober Rabobank Valkenswaard en Waalre
Welkom Prinsjesdaglezing 2 Rabobank. Een bank met ideeën. 6 oktober 2 Rabobank Valkenswaard en Waalre Programma 6.3 uur Welkomstwoord Johan van de Louw, manager Bedrijven Rabobank Valkenswaard en Waalre
Nadere informatiePraktische Economie havo/vwo bovenbouw Masterclass 11 oktober 2016 Presentatie
Praktische Economie havo/vwo bovenbouw Masterclass 11 oktober 2016 Presentatie Macro-economie: aangezet of afgeschaft? Jeroen Hinloopen Utrecht University School of Economics J.Hinloopen@uu.nl Programma
Nadere informatieProgrammaoverzicht Bachelor Open dag
Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van
Nadere informatieEconomische opleving, een zegen voor de aandelenmarkt?
Economische opleving, een zegen voor de aandelenmarkt? Frank Lierman Chief Economist Dexia Bank België Quest Investor Club Osterriethhuis, Antwerpen 11.2.2 1 1. Verenigde Staten: een te snelle expansie?
Nadere informatiemethode, indexen en (grond)prijzen
Bijlage I methode, indexen en (grond)prijzen koopen vrije sector huuren sociale huuren functie methode grondprijs 2013 index grondprijs 2014 eenheid opmerking excl. btw bron index excl. btw inclusief particuliere
Nadere informatieVeranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken
Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen
Nadere informatieEindexamen economie 1-2 vwo 2003-II
4 Antwoordmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 Een voorbeeld van een juist antwoord
Nadere informatieFidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth
Fidelity of a Strengths-based method for Homeless Youth Manon krabbenborg, Sandra Boersma, Marielle Beijersbergen & Judith Wolf s.boersma@elg.umcn.nl Homeless youth in the Netherlands Latest estimate:
Nadere informatiePublications by Harry ter Rele
Publications by Harry ter Rele In refereed journals: The Ability to Pay for Long Term Care in the Netherlands: a Life Cycle Perspective, 2016, De Economist, pp. 209-234. (with Arjen Hussem, Casper van
Nadere informatieHet inkomen van een land berekenen
Het inkomen van een land berekenen Waar vind je het bruto binnenlands product van België? Tabel 23.1C vult tabel 23.1 in Mankiw and Taylor (2011, p. 494) aan. Tabel 23.1C. De besteding van het Belgische
Nadere informatieNieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen
For a presentation in ppt format, Please call +31 6 11356703 or send an e-mail to info@flostock.com Nieuw algoritme om de vraag doorheen de keten te voorspellen Robert Peels Supply Chain Innovations April
Nadere informatieImpacts Tallinn 31 st may 2018 Senta Modder - Germa Bakker
Scaling up Public Transport in a cycler s capital Impacts Tallinn 31 st may 2018 Senta Modder - Germa Bakker Via Invoegen Koptekst en voettekst kunt u de tekst wijzigen 1-6-2018 1 Summary 1. modal split
Nadere informatiePublication List Professor Dr A.P. (Tom) van Veen
Publication List Professor Dr A.P. (Tom) van Veen Journal articles Veen, A.P. (Tom) van. (2010). The adverse effects of government spending on private consumption in New Keynesian Models. Metroeconomica,
Nadere informatiePublished in: Onderwijs Research Dagen 2013 (ORD2013), mei 2013, Brussel, Belgie
Samenwerkend leren van leerkrachten : leeropbrengsten gerelateerd aan activiteiten en foci van samenwerking Doppenberg, J.J.; den Brok, P.J.; Bakx, A.W.E.A. Published in: Onderwijs Research Dagen 2013
Nadere informatiePensioenverplichtingen
Pensioenverplichtingen Het nieuwe IAS 19R: commercieel vs. fiscaal Sebastiaan Reenders Jurjen Bevers Pensioenen: IAS 19R en fiscaal Wijzigingen IAS 19R Hoofdlijnen IAS 19 en belangrijkste wijzigingen per
Nadere informatieIenM & INTERREG: Circulaire economie
IenM & INTERREG: Circulaire economie Inhoud INTERREG t.o.v. andere fondsen context INTERREG zelf De programma s: verschillend en hetzelfde Toegevoegde waarde Succesvol project Deelname INTERREG 2007-2013
Nadere informatieWerkgelegenheid en economische groei: waarom blijft de eurozone achterop?
Werkgelegenheid en economische groei: waarom blijft de eurozone achterop? Dhont, T. & Heylen, F. (2004). Fiscal policy, employment and growth: Why is the Euro Area lagging behind? Working Paper 2004/275
Nadere informatieGOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST
National Treasury/ Nasionale Tesourie 838 Local Government: Municipal Finance Management Act (56/2003): Draft Amendments to Municipal Regulations on Minimum Competency Levels, 2017 41047 GOVERNMENT NOTICE
Nadere informatieMoedige overheden. Stille kampioenen = ondernemingen. Gewone helden = burgers
Moedige overheden Stille kampioenen = ondernemingen Gewone helden = burgers Vaststellingen Onze welvaart kalft af Welvaartscreatie Arbeidsparticipatie Werktijd Productiviteit BBP Capita 15-65 Bevolking
Nadere informatieResultaten Derde Kwartaal 2015. 27 oktober 2015
Resultaten Derde Kwartaal 2015 27 oktober 2015 Kernpunten derde kwartaal 2015 2 Groeiend aantal klanten 3 Stijgende klanttevredenheid Bron: TNS NIPO. Consumenten Thuis (alle merken), Consumenten Mobiel
Nadere informatieRE-INVENT OUR REGION
RE-INVENT OUR REGION Future scenario s on the economic development of the South Eastern part of the Netherlands TIM 7 With close guidance on process and methods by Peter Kopeczek* * Re-invent your business
Nadere informatieSector : Internationale Economie Afdeling/Project : Samensteller(s) : Wim Suyker en Gerard van Welzenis Nummer : 173 Datum : 20 december 2006
CPB Memorandum Sector : Internationale Economie Afdeling/Project : Samensteller(s) : Wim Suyker en Gerard van Welzenis Nummer : 173 Datum : 20 december 2006 De aanbodzijde van de Verenigde Staten en het
Nadere informatieDe impact van hoge overheidsschuld op onze toekomstige welvaart. Jakob Vanschoonbeek & Annelore Van Hecke
Naamsestraat 61 bus 3550 B-3000 Leuven BELGIUM Tel. 032 16 326661 vives@kuleuven.be VIVES Briefings 2013 18 december De impact van hoge overheidsschuld op onze toekomstige welvaart Jakob Vanschoonbeek
Nadere informatieDUURZAAM BELEGGEN MAAKT HET VERSCHIL! HUBRIEN, HANS EN MATTHIJS PFP Forum, 31 Januari 2018
DUURZAAM BELEGGEN MAAKT HET VERSCHIL! HUBRIEN, HANS EN MATTHIJS PFP Forum, 31 Januari 2018 Inhoud I. Duurzaam beleggen II. Een gesprek over duurzaam beleggen III. Discussie Q&A 30/01/2018 2 Even voorstellen
Nadere informatieSupplement. Treatment Letter
Supplement Appendix A: Original Experimental Materials in Dutch Van: Project De Open Gemeente *[requester name] Bijlhouwerstraat 6 3511 ZC Utrecht Onderwerp: Wob-Verzoek Utrecht, 25 september 2017 Geachte
Nadere informatieDe Energie Unie en haar governance. Presentatie: Peter Van Kemseke (Europese Commissie) Vlaams Parlement, 14 maart 2016
De Energie Unie en haar governance Presentatie: Peter Van Kemseke (Europese Commissie) Vlaams Parlement, 14 maart 2016 De Energie Unie Een Europees kader voor het nationaal klimaat-en energiebeleid, ontstaan
Nadere informatie