NVO STANDAARD. Deze standaard is opgesteld door voedingsverpleegkundigen van het NVO (Nederlands voedingsteam Overleg).

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "NVO STANDAARD. Deze standaard is opgesteld door voedingsverpleegkundigen van het NVO (Nederlands voedingsteam Overleg)."

Gustaaf van der Velde
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 NVO STANDAARD Deze standaard is opgesteld door voedingsverpleegkundigen van het NVO (Nederlands voedingsteam Overleg). CONTROLE LIGGING NEUSMAAGSONDE (NMS) BIJ VOLWASSENEN ACHTERGROND DOELSTELLING Als een NMS niet correct wordt geplaatst, kunnen ernstige complicaties optreden, zoals benauwdheid, perforaties, aspiratie van sondevoeding in de longen en beschadigingen van de neus- en keelholte. De gouden standaard om de ligging van een NMS vast te stellen is controle d.m.v. röntgenfoto. Echter deze methode is duur, geeft stralenbelasting en verstoort (bij onderbreken) de toediening van de sondevoeding waardoor effectief minder sondevoeding wordt gegeven. Er zijn een aantal methoden om de ligging van de NMS te controleren maar deze zijn (afzonderlijk gebruikt) niet voldoende wetenschappelijk onderbouwd. Methoden die niet gebruikt mogen worden: auscultatiemethode : met de stethoscoop op het maagkuiltje luisteren of lucht die via de NMS wordt ingespoten een borrelend geluid veroorzaakt het meten van de zuurgraad in de maag d.m.v. lakmoespapier het observeren of de patiënt tijdens het inbrengen van de NMS tekenen van benauwdheid of hoestprikkels vertoont het observeren van opgetrokken maaginhoud bubblingmethode ; ontsnappen van lucht via het proximale deel van de NMS Methoden die gebruikt kunnen worden: het meten van de ph van maaginhoud d.m.v. ph-strip röntgenfoto Methoden die nog in ontwikkeling zijn: het meten van CO2 in de lucht die uit de NMS komt het bepalen van bilirubine, trypsine of pepsine in maagsap controle d.m.v. een magneetdetectiesysteem Het bepalen van de juiste ligging van een NMS in de maag zodat sondevoeding veilig gegeven kan worden. INDICATIES na plaatsen van neusmaagsonde bij vermoeden van dislocatie, b.v. na braken, hoesten, benauwdheid, van een reeds geplaatste sonde BENODIGDHEDEN handdoekje bekkentje lauw water bekertje 50 cc tissues ph-strips (ph ) met gradaties van 0,5 1

2 AANBEVOLEN PROCEDURE CONTROLE NMS Actie STAP 1 Controleer of de patiënt medicatie of voeding gebruikt die de ph van het maagsap beïnvloedt. STAP 2 Controleer de NMS op: tekenen van dislocatie onjuiste positie klinische verschijnselen, zoals benauwdheid, cyanose, hoesten, zweten en angst. STAP 3 Spuit de NMS met 5-10 cc lucht door. Trek ml maagsap op uit de NMS. STAP 4 Het maagsap heeft een ph van 5.5 of lager. STAP 5 Het maagsap heeft een ph van 6.0 of hoger. STAP 6 Wacht een ½ uur tot 1 uur en bepaal opnieuw de ph van het maagsap. STAP 7 ph van het maagsap blijft 6.0 of hoger. STAP 8 Maak een röntgenfoto van de thorax. Beweegreden Patiënten die continue sondevoeding in de maag gebruiken, kunnen een hogere ph van het maagsap hebben. Medicijnen die de ph van het maagsap verhogen zijn; antacida, H2-antagonisten, protonpompremmers en fosfaatbinders. Als patiënten continu sondevoeding en bovengenoemde middelen gebruiken, hoort dat in het verpleegkundig dossier geregistreerd te worden. Het kan verklaren waarom de ph-waarde van de maaginhoud afwijkt. Het controleren en registreren van de juiste lengte en markering (met een watervaste stift) van de ingebrachte NMS voordat voeding gegeven wordt, helpt om vast te stellen of de NMS verschoven is. De informatie kan ook van belang zijn als er een röntgenfoto gemaakt moet worden. Let bij klinische verschijnselen op veranderingen in de situatie (ademhaling: benauwdheid, frequent hoesten en cyanose). Ontstaat er onrust, zweten of angst? De NMS kan verkeerd liggen! Bij patiënten met een verminderd bewustzijn kunnen deze tekenen minder of helemaal niet aanwezig zijn terwijl de NMS toch verkeerd ligt. Overleg bij twijfel altijd met de behandelend arts. Het doorspuiten van de NMS met lucht zorgt dat de NMS schoon is voordat er maagsap opgetrokken wordt. Water in de NMS zou de ph-waarde kunnen beïnvloeden ml opgetrokken maagsap is voldoende om de ph op de daarvoor bestemde strips te testen. Wacht 1-30 seconden (volgens gebruiksaanwijzing) totdat de ph-strip verkleurt en lees af volgens gebruiksaanwijzing. (HER)START MET VOEDEN Een ph van 5.5 of lager geeft aan dat er veilig via de maag gevoed kan worden. NIET VOEDEN. Het is niet met zekerheid te zeggen of de NMS in de maag ligt. De NMS kan in de dunne darm of bronchiaal liggen. Als er enige twijfel is over de positie van de NMS, het uitlezen van de ph-strip (vooral bij waarden tussen 5.0 en 6.0), start dan NIET met voeden en overleg met de behandelend arts. De meest waarschijnlijke reden voor het optrekken van maagsap met een ph van 6.0 of meer is het gebruik van continue toediening van voeding, het gebruik van maagzuurremmers of de NMS ligt in de dunne darm. Door het wachten heeft de maag de gelegenheid zich te ontledigen en de ph te herstellen tot 5.5 of lager. NIET VOEDEN. De NMS kan in de dunne darm of bronchiaal liggen. Als er enige twijfel is over de positie van de NMS, het uitlezen van de ph-strip (vooral bij waarden tussen 5.0 en 6.0) start dan NIET met voeden en overleg met de behandelende arts. Acties moeten worden opgenomen in het verpleegkundig dossier. Bij een ph-waarde van 6.0 of hoger en eerder genomen stappen is het risico op een verkeerde ligging van de NMS groot. Een röntgenfoto (mits beoordeeld door een ervaren arts) geeft uitsluitsel over de positie van de NMS. Een NMS die in de dunne darm zit kan eventueel teruggetrokken worden tot in de maag. 2

3 PROBLEMEN BIJ OPTREKKEN MAAGSAP Actie Beweegreden STAP 1 Draai de patiënt op een zij of buik. STAP 2 Spuit ml lucht in via de NMS. Gebruik daarvoor de 50 ml spuit. Wacht eventueel minuten en probeer opnieuw STAP 3 Breng de NMS wat verder (maximaal 10 cm) in of trek de NMS wat terug (maximaal 10 cm) en trek opnieuw maagsap op. Dit kan ervoor zorgen dat de tip van de NMS in het maagsap terecht komt. Het inspuiten van lucht maakt de NMS vrij van voeding, water of medicatie en kan de tip van de NMS losmaken van de maagwand. Gebruik het inspuiten van lucht (auscultatiemethode) niet als test voor de ligging van de NMS. Het gebruik van grote spuiten geeft minder druk en zuigkracht; kleinere spuiten kunnen teveel druk ontwikkelen waardoor schade aan de NMS en het maagslijmvlies kan ontstaan Gebruik deze stap alleen in overleg met de behandelende arts als het gaat om de patiëntengroepen genoemd bij bijzondere omstandigheden Twee belangrijke uitgangspunten zijn: De cardia (uitmonding van de slokdarm in de maag) bevindt zich gemiddeld op 50 cm van de neusvleugel. De pylorus (uitgang van de maag naar het duodenum) bevindt zich gemiddeld op 70 cm van de neusvleugel. Het verder opvoeren of terugtrekken van de NMS kan ervoor zorgen dat de NMS toch in het maagsap komt te liggen. Meet de afstand dat de NMS ingebracht moet worden goed af. Controleer dit eventueel een tweede keer. Controleer de lengtemarkering op de sonde en bekijk of je de sonde 10 cm moet doorschuiven of juist terug moet trekken. STAP 4 Overweeg een röntgenfoto. Kan er nog steeds geen maagsap opgetrokken worden, repositioneer de NMS dan in de uitgangpositie (markering) en ga naar de volgende stap De röntgenfoto is de gouden standaard mits beoordeeld door een ervaren arts. De radioloog hoort op de hoogte zijn van het probleem en de reden van aanvraag. Gebruik altijd NMS die radio-opake zijn en lengtemarkeringen hebben. De NMS moet gemarkeerd (met een watervaste stift) en de afgemeten lengte gedocumenteerd zijn in het verpleegkundig dossier. 3

4 BIJZONDERE OMSTANDIGHEDEN Indicatie Actie ERNSTIG ZIEKE PATIENT overweeg bij ernstig zieke patiënten (bv. intensive- of medium care) na inbrengen altijd een controle röntgenfoto ligging NMS te maken controleer bij ernstig zieke patiënten met een NMS waarbij een röntgenfoto gemaakt is altijd de positie van de NMS op de foto! Patiënt met: stel eventueel de mate van sedatie vast VERMINDERD BEWUSTZIJN volgens de Richmond Agitatie en Sedatie Schaal (RASS). Overweeg bij een score van -2-5 een controle röntgenfoto van de NMS te Patiënt met: (GEDEELTELIJKE) OBSTRUCTIE VAN MONDKEELHOLTE OF SLOKDARM maken overweeg bij plaatsing van een NMS dit door een ervaren verpleegkundige, arts of interventieradioloog te laten doen maak een röntgenfoto ter controle van de ligging van de NMS 4

5 5

6 Bronnen Wetenschappelijke richtlijnen Patiënt Safety Alert 05: reducing the harm caused by misplaced nasogastric feeding tubes. National Patiënt Safety Agency NHS United Kingdom february Wetenschappelijke artikelen 1. Boer de C. et al. Sondevoeding en patiëntveiligheid. TvZ 2008;9: Duggan S. et al. An assessment of the validity of enteral aspirate ph measurements made with commercial ph strips. E-SPEN 2008;3:e303-e Heyland D.K. et al. Canadian clinical practice guidelines for nutrition support in mechanically ventilated, critically ill adult patients. JPEN 2003;27(5): Löser, C. et al. ESPEN guidelines on artificial enteral nutrition Percutaneous endoscopic gastrostomy (PEG). Clinical Nutr Aug;25(4): Metheny N.A. Effectiveness of ph measurements in predicting feeding tube placement. Nurs Res. 1993;42(6): Metheny, N.A. et al. Indicators of Tubesite During Feedings J Neurosci Nurs. 2005;37(6): Metheny N.A. et al. Preventing Respiratory Complications of Tube Feedings: Evidence-Based Practice. AJCC 2006;15(4): Pillai J.B. et al. Thoracic complications of nasogastric tube : review of safe practice. Interact Cardio Vasc Thorac Surg 2005;4: Richtlijn Enterale Voeding Volwassenen UMC St. Radboud Stroud M. et al. Guidelines for enteral feeding in adult hospital patients. Gut 2003;52:vii1-vii12. 6

Vergelijkbare documenten

# Doel* # Toepassingsgebied. # Indicatie. # Definities # Aard handeling # Materiaal* Contra-indicaties

# Doel* # Toepassingsgebied. # Indicatie. # Definities # Aard handeling # Materiaal* Contra-indicaties # Doel* Het bepalen van maagretentie. Het hevelen van maaginhoud, dmv Continue of intermitterende maag zuigdrainage. Het spoelen van de maag (bijvoorbeeld bij intoxicaties of bloeding). Het geven van voeding.