Categorie: Energie winning: Reeds toegepast:
|
|
- Maria van den Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Memo Van Aan CC Michiel Leek Jeroen Schmaal Vincent Ruijter Duurzame energie Inleiding: Deze memo is onderdeel van BSC doel 7: CO2, weg ermee en het programma een duurzamer Oasen. Binnen dit programma is één van de deelonderzoeken het opwekken van duurzame energie. Vormen van duurzame energie opwekken: In opdracht van Vewin heeft Jan-Dik Verdel van Royal Haskoning een catalogus gemaakt van energiebesparingsopties. Hierin is bovendien aangegeven of deze reeds zijn toegepast bij andere drinkwaterbedrijven. Het document richt zich vooral op energiebesparende maatregelen. Dit valt buiten de scope van dit onderzoek, maar wordt ondervangen in het onderzoek naar een efficiënter zuiveringsproces. In het Vewin document staan enkele interessante mogelijkheden voor energiewinning genoemd. Hierin is onderscheid te maken tussen energiewinning en energie-terugwinning Categorie: Energie winning: Reeds toegepast: Reststoffen Nuttig inzetten vrijkomende Vitens methaan Natuur PV-panelen Brabant Water, Waternet Natuur Windenergie? Natuur Dakbedekking als energiebron WMD Reststoffen Energiewinning uit ruwwater Brabant Water Warmte / koude Gebruik watermassa als warmte/koelbron Brabant Water Categorie: Energie terugwinning: Reeds toegepast: Kinetisch Energie terugwinning Vitens kelderlevering Reststoffen (?) Terugwinning energie uit Vitens brijnstroom Warmte / koude Warmte-Koude opslag bij gebouwen Brabant Water, Vitens, Waternet Pagina 1 van 6
2 Toepassing bij Oasen Zonne-energie: Zonne-energie en windenergie staan centraal. Deze methodes zijn bewezen en relatief makkelijk toepasbaar. Zonne-energie kan op twee manieren worden ingezet. Doormiddel van Photovoltaïsche-panelen wordt electriciteit opgewekt en doormiddel van zonnecollectoren wordt warmte opgewekt. De grootste CO2-uitstoot door Oasen wordt veroorzaakt door stroomgebruik (figuur 1). Het grootste aandeel hiervan zit in het zuiveringsproces. Een kleiner deel wordt gebruikt voor computers, elektrische verwarming, verlichting, etc. De grootste winst qua CO2 uitstoot is te halen in het terugdringen van het stroomgebruik of gebruik maken van duurzaam opgewekte energie. Momenteel wordt al uitsluitend groene stroom ingekocht. Figuur 1 Zonnecollectoren kunnen interessant zijn voor bijvoorbeeld het verwarmen van de NSA s of gebruiksruimtes. Dit geldt voor locaties waar een CV installatie aanwezig is. Enkele locaties met een cv installatie zijn nog olie gestookt. Deze draaien op de dieselvoorraard die aanwezig is voor de NSA s. Hieronder een overzicht. Locatie Centrale verwarming / Boiler Locatie Centrale verwarming / Boiler DPS Zoeterwoude Gas DPS Hazerwoude Olie SPS Hardinxveld- Gas Zs de Laak Olie Giesendam Zs De Elzengors Gas Zs de Steeg Olie Zs De Hooge Boom Gas DPS Alblasserdam x Zs de Put Gas DPS Den Hoorn x ZS Lekkerkerk Gas SPS Gorinchem x Zs Reijerwaard Gas SPS Gouda x ZS Rodenhuis Gas Zs Hendrik Ido Ambacht x Pagina 2 van 6
3 Zonnecollectoren en PV-panelen concurreren in het beschikbare oppervlak. De warmte die door zonnecollectoren wordt opgewekt gaat af van de stroom die kan worden opgewekt. Omdat warmte ook kan worden opgewekt uit water, zie hieronder, lijkt het mij verstandig om uitsluitend pv-panelen in te zetten. Besluit zonne-energie: Dakoppervlak wordt ingezet voor PV-panelen. Als warmtewinning wenselijk blijkt, zal dit in eerste instantie uit water gehaald worden. Windenergie: De toepassing van windturbines wordt op dit moment onderzocht door een extern bureau. Warmte / koude uit water: Grondwater is van redelijk constante temperatuur, ongeveer 10 C. Het meest voor de hand liggend is deze watermassa gebruiken om te koelen. De lucht in het procesgedeelte van de zuiveringslocaties wordt al sterk afgekoeld door de constante stroom koud water dat door alle leidingen stroomt. In de zomer kan deze koude lucht eenvoudig door ventilatieroosters naar gebruiksruimtes geleid worden. Dit wordt al toegepast voor de laagspanningsruimtes. Voor deze vorm van natuurlijke airconditioning is geen ingewikkelde installatie nodig. Doormiddel van een warmtewisselaar kan de temperatuur van het ene medium overgedragen worden op het andere medium, zonder dat deze in direct contact komen met elkaar. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om lucht of water langs het zuiveringsproces te leiden. Een nadeel hiervan is dat het ruwwater opwarmt. Dit kan van negatieve invloed zijn op de waterkwaliteit. Een groter deel van het jaar is warmte inzetbaar dan koelte. Daarom is het interessanter of er ook warmte gewonnen kan worden uit het zuiveringsproces. Dit is mogelijk doormiddel van een warmtepomp. Hierbij wordt warmte verplaatst door middel van arbeid. Deze pomp wordt elektrisch aangedreven. Een warmtepomp is dus pas écht groen als deze wordt aangedreven met groene stroom. De prestatie van warmtepompen wordt uitgedrukt in een COP-waarde. Deze waarde geeft de verhouding aan tussen de toegevoegde en opgewekte hoeveelheid energie. Een COP-waarde van 5 is mogelijk. Dit wil zeggen dat de warmtepomp theoretisch in staat is om 5 kwh aan warmte te produceren voor elke kwh ze aan elektriciteit gebruikt. Door het relatief kleine aandeel van de carbon-footprint dat ontstaat door verwarming verwacht ik slechts een kleine CO2-besparing. Echter: wanneer dit groots wordt aangepakt is het mogelijk deze warmte door te verkopen. Bijvoorbeeld aan een naastgelegen zwembad of kas. Besluit Warmte / koude uit water: Bovenstaande redenering is aannemelijk maar is gebaseerd op de aanname dat er weinig warmte/koude behoefte is binnen een locatie. Daarnaast zal het exploiteren van warmte erg veel inzet van organisatie vragen. Deze manier van opwekken van duurzame energie wordt dan ook niet verder onderzocht. Wel wordt er een onderzoek gestart naar het energieverbruik binnen een zuiveringslocatie. Energiewinning uit reststoffen: Ruwwater bevat Methaan (CH4). Vitens heeft al een grote productielocatie zo ingericht dat dit afgevangen wordt. Dit gas kan vervolgens bijvoorbeeld gebruikt worden om een warmtepomp aan te drijven of om bedrijfsauto s op te laten rijden. Bij Vitens is het afvangen van methaan rendabel door de grote hoeveelheid methaan die in hun ruwwater zit opgelost. Bij Oasen gaat dit om veel kleinere aantallen. Het is wel interessant om te berekenen bij welke hoeveelheid methaan een dergelijke installatie realiseerbaar is. Zeker in combinatie met een warmtepomp. In rioolwater zitten veel organische stoffen opgelost. Hierdoor is het goed mogelijk hier energie uit te halen, bijvoorbeeld door vergisting. In grondwater zitten veel minder organische stoffen Pagina 3 van 6
4 opgelost. Wel is grondwater rijk aan mineralen. Deze worden voor een groot deel al herbruikt via de reststoffenunie. Ik verwacht dan ook niet dat hier veel winst te halen is. Besluit Reststoffen: Er wordt geen verder onderzoek gedaan naar energiewinning uit reststoffen. Energie terugwinning kelderleveringen: Het is mogelijk om energie te winnen uit het overschot aan druk bij de vulleiding in reinwaterkelders. De vraag is echter of het niet zinniger is om dit water met een lagere druk aan te leveren. Hiermee worden rendementsverliezen bij terugwinning voorkomen. DHV doet op dit moment een onderzoek voor Oasen naar het finetunen van de druk in leidingen. Het gaat hierbij vooral om de combinatie Zuivering-DPS. Besluit kelderleveringen: Dit is in het verleden onderzocht. Dit wordt opgezocht. Hier wordt (in eerste instantie) verder geen onderzoek naar gedaan. Pagina 4 van 6
5 Subsidies: In enkele interne documenten staat dat Oasen geen aanspraak kan maken op duurzaamheidssubsidies. Het blijkt echter dat bijvoorbeeld BrabantWater wel subsidie heeft verkregen voor het plaatsen van zonnecellen op één van hun locaties. Voor Oasen moet dit dus ook mogelijk zijn. BrabantWater heeft een subsidie gekregen in kader van de SDE regeling (Stimulering Duurzame Energie). Overigens hadden ze voor 29 locaties een aanvraag gedaan en is deze voor slechts één locatie toegewezen. SDE: De SDE vergoedt het verschil tussen de kostprijs van grijze energie en die van duurzame energie over een periode van 12 of 15 jaar. De SDE regeling is stopgezet omdat het potje leeg was. Momenteel wordt de opvolger van deze regeling geformuleerd. Dit wordt de SDE+ regeling. Het ministerie heeft als voornemen de SDE+ uiterlijk 1 juli 2011 open te stellen. Ik verwacht dat we er snel bij moeten zijn, omdat het aantal aanvragen bij dit soort regelingen erg hoog is. De SDE+ regeling heeft betrekking op: elektriciteit uit mest covergisting, thermische conversie van biomassa < 10MW, zonpv >15 kwp, vrije stromingsenergie, osmose en geothermie. Energie Onderzoek Subsidie (EOS): Voor het ontwikkelen van nieuwe energievormen is een subsidie beschikbaar. Speerpunten hiervoor zijn: Groene grondstoffen Nieuw gas Duurzame elektriciteitsvoorziening Ketenefficiency Gebouwde omgeving Duurzame mobiliteit Carbon capture and storage (CCS) Kas als energiebron Ik verwacht niet dat Oasen hiervoor in aanmerking komt. De meeste technieken die onderzocht kunnen worden zijn al elders toegepast. Energie-investeringsaftrek (EIA): Ondernemers kunnen een deel van de investeringskosten voor duurzame energie aftrekken van de fiscale winst. Ik heb geen inzicht of Oasen hiervoor in aanmerking komt. Besluit subsidies: De SDE+ regeling gaan we volgen en proberen te verkrijgen. De overige subsidies zijn niet toepasbaar voor Oasen. Conclusie CO2 reductie Op de volgende pagina is een scoretabel opgenomen voor de verschillende vormen CO2 reductie door duurzame energie. Alles met een score van 6 of hoger zal nader onderzocht worden binnen dit onderzoek. Zoals gezegd zijn enkele onderzoek reeds gestart. Subsidies Het moet mogelijk om subsidies te verkrijgen voor duurzaamheidsprojecten. Het is alleen niet in te schatten voor hoeveel en welke projecten dit lukt. Hier komt ook een stuk geluk bij kijken. Wel is het belangrijk er bovenop te zitten. Hier ligt een taak voor de financiële en juridische afdeling. Pagina 5 van 6
6 Conclusie Energiewinning Bewezen technologie Overal toepasbaar Invloed op waterkwaliteit Verwachte CO2 reductie Oasen Invloed CO2 reductie omgeving Concurrerend Score ja=2, nee=0, ja=2, nergens=0, deels=1 Nee=2, Ja=0, veel=2, weinig/geen=0, veel=2, weinig/geen=0, PV panelen Ja Ja Nee Veel Geen Ja, zonnecollec. score Windenergie Ja Bestemmingsplan Nee Veel Geen Nee score Warmte / Koude uit water Ja Afhankelijk van afnemers Onbekend Weinig Veel Nee score Kelderleveringen Onbekend Ja Nee Onbekend geen Ja, finetunen score Zonnecollectoren Ja Alleen bij cv installaties Nee Weinig Geen Ja, pv panelen score Methaan opvang Nee Alleen zuiveringen Nee Onbekend Geen Ja, vergisting en reststoffen 4 score Vergisting Nee Alleen zuiveringen Nee Weinig Geen Ja, methaan en reststoffen 3 score Geen opwekking, wel van invloed: Hergebruik reststoffen * Ja Alleen zuiveringen Nee Weinig Veel Ja, vergisting score Finetunen pompen Onbekend Ja Nee Onbekend Geen Ja, kelderlevering * Wordt reeds toegepast score Pagina 6 van 6
Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer
Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer Introductie Methode Subsidies Technologien Wind Zon Geothermisch Biomassa Externe Investeerders
Nadere informatieVergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010. Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie
Vergisting anno 2010 Rendabele vergister onder SDE 2010 Hans van den Boom 22 april 2010 Sectormanager Duurzame Energie Financieren Duurzame energie binnen Rabobank Groep Maatwerk Sustainability naast Food
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieGroen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?
Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.
Nadere informatieNaar een klimaatneutrale sportvereniging
Naar een klimaatneutrale sportvereniging Leidraad voor het maken van een eigen projectplan of Plan van Aanpak Inleiding Steeds meer sportverenigingen met een eigen accommodatie komen in actie om energie
Nadere informatieTabellen stand van zaken SDE+ 2012
Tabellen stand van zaken SDE+ 2012 Dit overzicht wordt iedere twee weken geactualiseerd, totdat het volledige voor 2012 aan projecten is toegekend. In deze bijlage worden alle eerder gepubliceerde standen
Nadere informatieAardwarmte / Luchtwarmte
2015 Aardwarmte / Luchtwarmte Verdiepende opdracht Inleiding; In dit onderdeel kun je meer leren over het onderwerp Aardwarmte/Luchtwarmte. Pagina 1 Inhoud 1.Aardwarmte / luchtwarmte...3 1.1 Doel van de
Nadere informatieZonne-energie voor ondernemers
Zonne-energie voor ondernemers Een zonnige en zuinige toekomst? Johannes Zijlstra 20-03-2013 LTO Noord Advies Zonne energie; drijvende kracht!? 1 Zonuren Onderwerpen Energie en duurzaamheid Ontwikkeling
Nadere informatieStand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving
Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Kees Kwant Inhoud Doelstellingen duurzaam energiebeleid Energiesituatie in Nederland Ondersteuning vanuit SenterNovem (SDE, EOS, EIA, DEN-B)
Nadere informatieVerkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking
Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking Erik van der Steen HYS legal 1 HYS Legal Inleiding Triodos Bank: Waarom we graag duurzaam vastgoed financieren Jones
Nadere informatieDuurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieMark Frequin. Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken
Mark Frequin Voormalig Directeur-Generaal Energie en Telecom Ministerie van Economische Zaken Energiebeleid: van context tot acties. Mark Frequin Rijks Universiteit Groningen Inhoud 1. Context 2. Richting
Nadere informatieInsights Energiebranche
Insights Energiebranche Naar aanleiding van de nucleaire ramp in Fukushima heeft de Duitse politiek besloten vaart te zetten achter het afbouwen van kernenergie. Een transitie naar duurzame energie is
Nadere informatie2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede
. 2014 GreenPort NHN, All rights reserved GEOTHERMAL OUTLOOK 2015-2017 Ronald den Boogert AGENDA Waarom nu geothermie? Stand van zaken geothermie in Nederland in 2015 2020 Voorbeelden toekomstige innovaties
Nadere informatieDuurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025
Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân
Nadere informatieVerwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie
Verwarm uw woning elektrisch Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Bespaar op energiekosten én het milieu De meeste woningen in Nederland gebruiken een cv-ketel op gas. Hiermee verwarmen
Nadere informatieOntwerp Gezonde Systemen
Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden
Nadere informatieBelangrijk voor uw business case: stimuleringsregelingen. Bertus Postma
Belangrijk voor uw business case: stimuleringsregelingen Bertus Postma 1 Onderwerpen Berenschot Algemene ontwikkelingen stimuleringsregelingen Relatie met projectfasering Regionale regelingen Geothermie:
Nadere informatieSolarFreezer. Comfort zonder aardgas
SolarFreezer Comfort zonder aardgas Jacques Mathijsen April 2017 1 Energie per woning Gemiddeld energie verbruik in Nederland woning met 2.2 personen Elektrische energie 100% = 3.500 kwh Thermische energie
Nadere informatieHarderwijk in de zon
Harderwijk in de zon Informatieavond zonne-energie Veluwe Duurzaam samen met Gemeente Harderwijk 17 juni 2014 ir. A.D. Hekstra Handicom Solar solar@handicom.nl 0341-412629 Vanavond Zonnestraling -> warmte
Nadere informatieWat vraagt de energietransitie in Nederland?
Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen
Nadere informatiehttp://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03
1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten
Nadere informatieslim investeren in zonnepanelen
Duurzaam ondernemen met SDE+ slim investeren in zonnepanelen SDE+ Stimulering Duurzame Energieproductie pvsystems.nl Gebruikt uw bedrijf of organisatie veel energie? Wilt u duurzaam ondernemen met subsidie?
Nadere informatieEEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN
A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE o o o o Portaal (6x) Bo-Ex Stanleylaan Bo-Ex Livingstonelaan Isolatie Geen Wel Wel Glas enkel Dubbel Dubbel
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieAlle ins en outs van warmtepompen
Alle ins en outs van warmtepompen nu en in de toekomst Rimme van der Ree Zonder (lucht)warmtepomp geen 0 op de meter! Nul op de meter Standaard elektriciteitsverbruik + verbruik warmtepomp = capaciteit
Nadere informatienieuwe turf Brochure over de mogelijkheden voor Duurzame energie en energiebesparing in de regio Oostermoer.
Op zoek naar het nieuwe turf Brochure over de mogelijkheden voor Duurzame energie en energiebesparing in de regio Oostermoer. Opgave Windenergie Het Rijk heeft zichzelf tot doel gesteld om in 2020 6000
Nadere informatie1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd
1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief
Nadere informatieBE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp
BE 2 Installatietechniek Bieschboshal warmtepomp Pagina 1 van 7 Joran van Reede MBGOO17B4..-05-2019 Pagina 2 van 7 Inleiding Voor u ligt een verslag over de installatie techniek van de Bieschbos hal. In
Nadere informatieDe warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen.
De warmtemarkt van morgen: rol van gas, elektriciteit en warmtedistributie bij verwarming van woningen. Inhoud De warmtemarkt Warmtevraag woningen Warmtemarkt voor woningen Gasdistributie en CV ketel Elektriciteitsdistributie
Nadere informatieDuurzame elektriciteit in het EcoNexis huis
Werkblad 1, mbo Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit al jaren vrij stevig. En de wereldwijde behoefte aan energie groeit mee: we kúnnen simpelweg niet meer zonder
Nadere informatieLearnshop INDUSTRIE & MILIEU 24/03/10. Duurzaam hergebruik van warmte-energie uit afvalwater! Ir. Marc Feyten
Learnshop INDUSTRIE & MILIEU 24/03/10 Duurzaam hergebruik van warmte-energie uit afvalwater! Ir. Marc Feyten WWW.AAQUA.BE Onze referenties zijn onze visitekaartjes Meerderheid mensheid erkent klimaatopwarming
Nadere informatieWarmtepompen. Een introductie
Warmtepompen Een introductie Inhoud presentatie Introductie 040energie Warmtepompen: Principe Varianten Financieel Is mijn huis geschikt? Vragen? Introductie 040Energie 040energie is een vereniging van
Nadere informatieVan Duurzame Energie naar uro s Nieuwe tak voor Agrarische Sector!?
Van Duurzame Energie naar uro s Nieuwe tak voor Agrarische Sector!? Kansen en Uitdagingen! ZLTO 22 september 2011 Hans van den Boom sectormanager Duurzame Energie Financieren Duurzame energie binnen Rabobank
Nadere informatieDuurzame dienstverlening Rekenen aan rendement
Duurzame dienstverlening Rekenen aan rendement Rekenen aan rendement zonnepanelen Monique van der Meij Energie-adviseur Monique.vanderMeij@flynth.nl mobiel: 06 53 26 19 68 LTO Noord Programma Ondernemer
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 38490 4 november 2015 Regeling van de Minister van Economische Zaken van 2 november 2015, nr. WJZ/15147884, tot vaststelling
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG
TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG In het dorp Heeg is voor een wijk met 800 slecht geisoleerde woningen onderzocht of verwarmen met thermische energie uit de nabijgelegen watergang Greft haalbaar
Nadere informatieEen nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in RijswijkBuiten 66 woningen Buitenplaats Syon De energie van morgen vandaag in huis ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale woning: het kan! De verkoop
Nadere informatieWerkblad huismodule. Quintel Intelligence. Antwoordblad
Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. Dashboard onderdelen CO₂ uitstoot (ton per
Nadere informatieAan: de raad van de gemeente Wageningen Betreft: initiatiefvoorstel Wageningen klimaatneutraal 2030 Opsteller: P. de Haan
Initiatiefvoorstel Wageningen, 11 november 2014 Aan: de raad van de gemeente Wageningen Betreft: initiatiefvoorstel Wageningen klimaatneutraal 2030 Opsteller: P. de Haan Beslispunten: 1. De gemeente Wageningen
Nadere informatieMeer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp
Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, februari 2015 1 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,8 % Figuur 1 zon-elektriciteit
Nadere informatieEen nieuwe woning in Sliedrecht 43 woningen Baanhoek-West De energie van morgen vandaag in huis
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Sliedrecht 43 woningen Baanhoek-West De energie van morgen vandaag in huis 1e fase 23 woningen Een energieneutrale woning: het kan! De verkoop van de eerste fase met
Nadere informatieMaak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo
Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen
Nadere informatieWarmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe
Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug
Nadere informatieIk kan de meeste energie besparen door de volgende maatregel(en) toe te passen: 1. 2. 3.
Antwoordblad Opdracht 1 Noteer de startwaarden en scores Kijk bij het dashboard. Noteer de startwaarden en scores die je hier ziet staan in de tabel hieronder. CO₂ uitstoot (ton per jaar ) Investeringen
Nadere informatieProjectgroep Biomassa & WKK
Projectgroep Biomassa & WKK SDE 2009 De Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie uitgevoerd door SenterNovem in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken. 7 mei 2009 Jan Bouke Agterhuis Beleidskant
Nadere informatieGoedkoopste alternatief op dit moment De grond onder de molens is gewoon te gebruiken Eigen coöperatie mogelijk (zelfvoorziening)
WIND OP LAND 11% (10% BESCHIKBAAR LANDOPPERVLAK) VOORDELEN Goedkoopste alternatief op dit moment De grond onder de molens is gewoon te gebruiken Eigen coöperatie mogelijk (zelfvoorziening) NADELEN Bij
Nadere informatieMaak optimaal gebruik van je dak voor:
Maak optimaal gebruik van je dak voor: het opwekken van electriciteit, het oogsten van warmte, voor regenwaterbuffering, voor het bevorderen van biodiversiteit, het tegengaan van oververhitting, voor tuinieren
Nadere informatieEnergiecafé010 Optimaal gebruik van je dak Corine Erades 5 November Energiecafé010 Optimaal gebruik van je dak Corine Erades 5 November 2016
Energiecafé010 Optimaal gebruik van je dak Corine Erades 5 November 2016 Energiecafé010 Optimaal gebruik van je dak Corine Erades 5 November 2016 Bron: gemeente Rotterdam Maak optimaal gebruik van je dak
Nadere informatieEen nieuwe woning in Praal Esse Zoom
ENERGIE EXPLOITATIE AMSTELVEEN KLIMAATGARANT EPC0 Een nieuwe woning in Praal Esse Zoom EERB van morgen vandaag in huis De energie ENERGIE EXPLOITATIE AMSTELVEEN ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale
Nadere informatieGeothermie als Energiebron
Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, september 2014 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,9% Figuur 1 bio-elektriciteit
Nadere informatieIs investeren in energiebesparende producten nog interessant?
Is investeren in energiebesparende producten nog interessant? Energie verwarming en SWW Stijgende prijzen woningen zonder spouwisolatie Woningen met enkel glas Woningen zonder dakisolatie 2 1 Energie elektriciteit
Nadere informatieKLIMAATGARANT. Een nieuwe woning in Herwijnen 24 woningen Engelenweide De energie van morgen vandaag in huis
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Herwijnen 24 woningen Engelenweide De energie van morgen vandaag in huis Een energiezuinige woning: het kan! De verkoop van 24 woningen Engelenweide in Herwijnen is gestart.
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieZonne-energie. Zonnepanelen & zonnecollectoren
Zonne-energie Zonnepanelen & zonnecollectoren ZONNE-ENERGIE Maak gebruik van de zon! Door zelf energie op te wekken middels zonnepanelen en/of zonneboilersystemen kan uw organisatie veel besparen op de
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieZonne-energie; rendabel voor u? Zelhem, 7 februari 2013
Zonne-energie; rendabel voor u? Zelhem, 7 februari 2013 Programma 20.00 uur Opening bijeenkomst 20.05 uur Toelichting op het Programma (Auke Jan Veenstra) 20.10 uur (On)mogelijkheden van zonnestroom (Auke
Nadere informatieInleiding Basisbegrippen Energie Materialen Vormgeving Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten
Bruikbaarheid Binnenklimaat Kosten Wat kan er gebeuren in de wereld als de productie niet kan voldoen aan de stijgende vraag? Fossiele brandstof en delfstoffen zijn eindig. Probleemstelling is dus eenvoudig
Nadere informatieU kunt op allerlei manieren energie besparen of energiekosten uitsparen.
Energie besparen Energie besparen is makkelijk, als u weet waarop u moet letten. Wie energie bespaart helpt het klimaat, voorkomt vervuiling en spaart kostbare grondstoffen. Het is ook goed voor uw portemonnee:
Nadere informatieDat kan beter vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82623 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieOverleven met energie
Overleven met energie Jo Hermans Universiteit Leiden Nationaal Congres Energie & Ruimte, TU Delft, 22 september 2011 Overleven met energie Een blijma in 5 bedrijven 1. Meest onderschatte wet 2. Meest onderschatte
Nadere informatieEen nieuwe woning in Spijkenisse 25 woningen Eiland van Spijk Fase 1
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Spijkenisse 25 woningen Eiland van Spijk Fase 1 De energie van morgen vandaag in huis Een energiezuinige woning: het kan! De verkoop van Fase 1 van Eiland van Spijk in
Nadere informatieEnergierapportage MFC Atria Leusden. Asschatterweg JJ Leusden
Energierapportage 2018 MFC Atria Leusden Asschatterweg 37 3831 JJ Leusden Introductie Voor u ligt de energierapportage 2018, waarin de energieverbruiken van de scholen wordt vergeleken met het maximale
Nadere informatieZonnestroom Achter de Hoven. 15 oktober, Achter de Hoven Jadranka Cace, aanjager zonnestroom
Zonnestroom Achter de Hoven 15 oktober, Achter de Hoven Jadranka Cace, aanjager zonnestroom Zonnestroom systeem: Zonnepanelen Draagconstructie Omvormer Kabels en leidingen Beveiliging Meting J. Cace, 26
Nadere informatienieuwe woning in project Nieuwe Haven, onderdeel van de gebiedsontwikkeling Iseldoks in Doetinchem
KLIMAATGARANT EenEPC0 nieuwe woning in project Nieuwe Haven, onderdeel van de gebiedsontwikkeling Iseldoks in Doetinchem De energie EERB van morgen vandaag in huis AMSTELVEEN RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale
Nadere informatieSolarFreezer. Comfort zonder aardgas. Maart 2018
SolarFreezer Comfort zonder aardgas Maart 2018 Wie zijn we? Geschiedenis: 2013 SolarFreezer BV opgericht 2015 Investeringsronde 2016 SolarFreezer systeem volledig functionerend 2017 7 systemen operationeel
Nadere informatieKees Bakker
Kees Bakker info@energiehuishelmond.nl Vrijwilliger Energiehuis op cover blad Eigen Huis! Ervaringsdeskundige! Verwarmen van een woning verwarmt met aardgas gestookte CV verwarmt elektrisch met warmtepomp
Nadere informatieEdwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua
Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua Het hoofddoel is: het omlaag brengen van uw energierekening door gedragsinvloeden & techniek én het produceren van duurzame energie;
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK
TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK Woningbouwcoöperatie Elkien heeft voornemens om in de wijk t Eiland in Sneek 300 woningen voor een deel te slopen en voor een deel te renoveren. Daarbij is de opgave
Nadere informatieVerwarmen en koelen met de zon
Noodzaak alternatieve energiebronnen neemt toe Energieprijzen: 1996-008 Vergelijk CPI, Gasprijs en Electra (1996 = 100) 350 300 36 Verwarmen en koelen met de zon 50 33 197! 00 Index 150 19 De meest duurzame
Nadere informatieHartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE)
Hartelijk welkom! Uniek nieuw initiatief Transition Town Breda Energie coöperatie: Brabants Eigen Energie (BREE) Peter Nuijten Mob: 06-22811585 E-mail: peter.nuijten@hotmail.nl 1 Concept Energie coöperatie
Nadere informatieEnergieke Veehouderij. Hilko Ellen / Rick van Emous / Gerrit Kasper / Maikel Timmerman / Harm Wemmenhove
Energieke Veehouderij Hilko Ellen / Rick van Emous / Gerrit Kasper / Maikel Timmerman / Harm Wemmenhove Hoe ziet u het? Van boer naar energieproducent Boer en energieproducent Boer maar geen energieproducent
Nadere informatienieuwe woning in Austerlitz
KLIMAATGARANT Een nieuwe woning in Austerlitz EPC0 7 woningen Thuis in het Loo De energie van morgen vandaag in huis EERB ENERGIE EXPLOITATIE AMSTELVEEN ENERGIE EXPLOITATIE RIJSWIJKBUITEN Een energieneutrale
Nadere informatieH e t W A d u s E P C p a k k e t
Uw partner in duurzame energie H e t W A d u s E P C p a k k e t De ultieme oplossing voor uw woning v1.0 april 2009 Voorwoord WAdus BV is een jong en dynamisch bedrijf. Het bedrijf is opgericht in 2008
Nadere informatieZonnige en zuinige toekomst? Roodeschool, 20 maart 2013
Zonnige en zuinige toekomst? Roodeschool, 20 maart 2013 Programma 20.00 uur Opening bijeenkomst 20.05 uur Toelichting op het Programma (Gerard van Drooge) 20.10 uur Energiebesparing (Johannes Zijlstra)
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE NIEUWVEENSE LANDEN In gemeente Meppel is een nieuwbouwwijk van 1953 woningen gepland, die gefaseerd tussen 2014 en 2039 gerealiseerd wordt. Deels worden de kavels bouwrijp opgeleverd,
Nadere informatie2016-04-15 H2ECOb/Blm HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling
HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling Op de internationale milieuconferentie in december 2015 in Parijs is door de deelnemende landen afgesproken, dat de uitstoot van broeikasgassen
Nadere informatieEnergie Rijk. Lesmap Leerlingen
Energie Rijk Lesmap Leerlingen - augustus 2009 Inhoudstafel Inleiding! 3 Welkom bij Energie Rijk 3 Inhoudelijke Ondersteuning! 4 Informatiefiches 4 Windturbines-windenergie 5 Steenkoolcentrale 6 STEG centrale
Nadere informatieNotitie Betreft Power2Nijmegen Inleiding figuur 1: overzicht ecodorp Vraagstelling
Notitie Aan : Ad Vlems, Bert Lagerweij Van : Arjan van Bon Datum : 28 augustus 2012 Kopie : Anne Pronk Onze referentie : 9X3809.A2/N00001/110412/Nijm2 HASKONING NEDERLAND B.V. BUILDINGS Betreft : Power2Nijmegen
Nadere informatieDuurzaamheidsonderzoek en subsidiescan IJsbaan De Vliet te Leiden
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan IJsbaan De Vliet te Leiden Datum 27 februari 2017 Projectnummer 16036 Status Definitief Opdrachtgever Gemeente Leiden T.a.v. de heer R. Klein Postbus 165 2300 AD
Nadere informatieEnergiebesparing Gemeente Huizen
Energiebesparing Gemeente Huizen Programma presentatie Duurzaam Bouwloket De aanpak en landelijke ontwikkelingen Stapsgewijs naar aardgasvrij Subsidies en regelingen Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke
Nadere informatieGeothemie. Nieuwe kansen voor het warmtenet
Geothemie Nieuwe kansen voor het warmtenet 06 54268181 1 Accelerate energy innovation Drs. Ronald den Boogert Ronald@inimpact.nl By the implementation of innovative technologies and a close cooperation
Nadere informatieOnderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER klimaatbureau
Onderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER klimaatbureau Panel: Peil.nl Datum peiling: 26 juni 2017 In het Energierapport van het ministerie van Economische Zaken staat dat de verwarming van
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieMethode voor vaststelling van emissiereductie CO 2 -eq. Type project:
Methode voor vaststelling van emissiereductie CO 2 -eq. Type project: Riothermie ter vervanging van aardgas voor verwarming van objecten met een maatschappelijke functie Datum: 21 juni 2018 Kenmerk: GDNK-Warmte-Rio-001
Nadere informatie1. INLEIDING 2. CARBON FOOTPRINT
1. INLEIDING Binnen Van der Ende Beheermaatschappij B.V. staat zowel interne als externe duurzaamheid hoog op de agenda. Interne duurzaamheid richt zich met name op het eigen huisvestingsbeleid, de bedrijfsprocessen
Nadere informatieGezamenlijk aan de slag met Zonne-energie
Gezamenlijk aan de slag met Zonne-energie Advies op Maat Johannes Zijlstra 09-12-2013 LTO Noord Advies Onderwerpen Rendement zonnepanelen Wat bepaalt de terugverdientijd Rendementsberekening Voor wie is
Nadere informatieZonne-energie op kleine daken
Zonne-energie op kleine daken Inhoud De energietransitie Energieneutraal De Glind Inventarisatie Glindse daken Mogelijkheden Kleine daken Vervolg Vragen De energietransitie Gebruik van fossiele brandstoffen
Nadere informatieDuorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie
Duorsume enerzjy yn Fryslân Energiegebruik en productie van duurzame energie 1 15 11 oktober 1 Inhoud Management Essay...3 1 Management Essay De conclusies op één A4 De provincie Fryslân heeft hoge ambities
Nadere informatieOVERAL, variatie vanuit de kern. LES- BRIEF 3v/4hv. De zonne-energiecentrale van Fuentes de Andalucía
OVERAL, variatie vanuit de kern LES- BRIEF 3v/4hv De zonne-energiecentrale van 1 Zonne-energie is in overvloed beschikbaar maar het is nog niet zo eenvoudig om die om te zetten naar elektrische energie.
Nadere informatieFrisse Lucht GREEN PACKAGE. Energie uit de lucht - 100% duurzaam
GREEN PACKAGE Energie uit de lucht - 100% duurzaam Het comfort van vloerverwarming, koeling en warmtapwater in een duurzaam energiesysteem voor bij u thuis. Frisse Lucht Green Package, duurzame energie
Nadere informatieVeel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers
Veel meer hernieuwbaar hoe managen we dat? Frans Rooijers Groeiend aandeel hernieuwbaar Doel NL en overige EU-landen: in 2020 14% >> 16% in NL, gemiddeld EU 20% Politieke wensen (regeerakkoord): meer,
Nadere informatieMogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt
Notitie Contactpersoon Harry de Brauw Datum 14 juni 2017 Kenmerk N001-1246856HBA-rvb-V01-NL Mogelijkheden voor aardgasloze Benedenbuurt De aanstaande rioolvervanging in de Benedenbuurt is aanleiding voor
Nadere informatieAdvies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling
Advies Ontwerp Levering Installatiepartners Inbedrijfstelling Een warmtepomp genereert op een efficiënte manier warmte om uw huis comfortabel te verwarmen of van warm water te voorzien. Warmtepompen hebben
Nadere informatieTotaal Ik ben een: Mijn leeftijd is: Mijn nielsen regio is Man Vrouw Grote steden
Onderzoeksresultaten draagvlak stoppen met aardgas HIER klimaatbureau Panel: Peil.nl Datum peiling: 11 juni 2018 In het Energierapport van het ministerie van Economische Zaken staat dat de verwarming van
Nadere informatieEnergiedak : een waterdichte en voordelige oplossing voor duurzame energie
Energiedak : een waterdichte en voordelige oplossing voor duurzame energie by Energiedak : een bewuste keuze! Energiedak Energiedak maakt van uw dak een energiebron. Het Energiedak is een uiterst innovatief
Nadere informatie