Actuele verspreiding, trends en broedsucces van Steenuilen in Nederland

Transcriptie

1 Actuele verspreiding, trends en broedsucces van Steenuilen in Nederland Chris van Turnhout (Sovon) Ronald van Harxen, Pascal Stroeken en Theo Boudewijn (STONE) foto: Pete Whieldon

2 Inleiding - Effectieve bescherming begint met goede kennis over voorkomen, aantalstrends en oorzaken - Voor kennis over oorzaken zijn cijfers over broedsucces en sterfte noodzakelijk: geïntegreerde populatiemonitoring en data-analyse - Grote voortgang geboekt door inspanningen van vrijwilligers van STONE, Sovon en VT - Goede samenwerking is de sleutel

3 Voorkomen historisch

4 Atlaskaart (stand half okt)

5 Verschil met vorige atlas min. 2 klassen verschil

6 Verdeling: Gelderland Noord-Brabant Overijssel Limburg Zeeland Utrecht Zuid-Holland Noord-Holland Drenthe Groningen

7 Maar, lastig te inventariseren: - nachtactief - relatief lage en variabele trefkans - interpretatie bij hoge dichtheden lastig -> onderschattingen liggen op de loer, zeker bij atlaswerk (voorbeeld Twente, F. Koop 2013)

8 Daarom: aanvullingen van RC s zijn nog steeds van harte welkom (tot 15 nov.), want we willen de best beschikbare info boven tafel!

9 voor 83 atlasblokken (excl. bestanden)

10 Hoe? - Ga uit van de beschikbare waarnemingen - Bepaal hoeveel geschikt habitat er in het hele atlasblok aanwezig is - Extrapoleer de waarnemingen voor het deel van het atlasblok dat je niet/weinig hebt bezocht - Hou er rekening mee dat je individuen zult hebben gemist, omdat je nooit alle aanwezige vogels waarneemt - Als je weinig extra (avond)uren in een atlasblok hebt doorgebracht is de kans dat je individuen hebt gemist natuurlijk groter - Een substantieel deel broedt niet in nestkasten!

11 Populatieschattingen: : (Teixeira 1979) veel te laag : (Sovon 1988) te hoog : (Osieck & Hustings 1994) : (Sovon 2002) : (van Harxen & Stroeken 2009*) : op basis van eerste vingeroefening

12 Uitspraken over aantalsveranderingen: monitoring! - BMP sinds Steenuil onderbelicht : Plan van Aanpak

13 Uitspraken over aantalsveranderingen: monitoring! - BMP sinds Steenuil onderbelicht : Plan van Aanpak - soortgerichte monitoring - vast begrensde telgebieden ha - (2-)3 avondbezoeken - geluidsnabootsing extra telgebieden

14 aantal telgebieden aantal territoria Omvang steekproef: aantal pos. plots aantal 'nulplots'

15 Ligging steekproef:

16 index Trends:

17 index Trends: NL HZZ RIV HZO

18 Lange termijn:

19 Uitbreiding steekproef gewenst! - Zolang substantieel deel van populatie buiten nestkasten broedt, kartering van territoria nodig! hoe groot zou dat substantiële deel zijn? - Optie: nestonderzoek uitbreiden met territoriumkartering, evt. in deel studiegebied - Beschikt u over bruikbare telreeksen die nog niet bij Sovon bekend zijn? We ontvangen ze graag! - Nieuwe telgebieden

20 Waar?

21 Evaluatie agrarisch landschapsbeheer (ANLb) - Steenuil als één van de doelsoorten

22 aantal nestkaarten Broedsucces, aantal nestkaarten:

23 Broedsucces, verspreiding nestkaarten:

24 Broedsucces, verspreiding nestkaarten: >95% uit nestkasten!!

25 Legselgrootte: Stroeken et al. 2016; Uilen nr. 6

26 aantal eieren Legselgrootte: 4,4 4,2 4 3,8 gem. 3,8 ei 3,6 3,4 3, Stroeken et al. 2016; Uilen nr. 6

27 legstart Start eileg: 30-apr 25-apr gem. 16 april 20-apr 15-apr 10-apr 2,5 week verschil 5-apr 31-mrt 26-mrt

28 % nesten succesvol Mayfield nestsucces: gem. 63% Breng nacontrole en geef ook mislukte nesten door

29 aantal jongen succesvol Uitgevlogen per succesvol nest: 4 3,5 3 gem. 3,1 jong 2,5 2 1,

30 aantal jongen gestart Uitgevlogen per gestart nest: 2,6 2,4 2,2 2 gem. 2,0 jong 1,8 1,6 1,4 1,

31 Uitgevlogen per gestart nest: aantal jongen gestart Torenvalk Kerkuil Steenuil Bosuil Buizerd , ,4 2,2 2 1,8 1,6 1,4 1,

32 conditie nestjongen legselgrootte Meerwaarde combi nest-, ring- en biometrie-onderzoek hoe vroeger de eileg, hoe groter de legsels legdatum hoe groter de legsels, hoe lager het uitvlieggewicht van de jongen legselgrootte Hallmann et al. in prep.

33 overleving Hallmann et al. in prep. legdatum en hoe lager de conditie, hoe lager de overlevingskansen in eerste twee jaar na uitvliegen conditie bij uitvliegen

34 Conclusies - De kennis over Steenuilen is de afgelopen 15 jaar enorm toegenomen, dankzij jullie! Vervolgwensen: - Aanvullen nieuwe atlasschattingen (RC s, 15 nov) - Aantalsmonitoring: territoriumkarteringen in vaste telgebieden (o.a. Achterhoek, Brabant, Zeeland) - Invullen nestkaarten (Brabant, natuurlijke nestlocaties) - Pullen ringen, RAS