Editie maart MONA bezorgd om vergunning pagina 4 Het bosbeheerplan doorgelicht pagina 6 NIRAS boort 630 meter diep pagina 8

Transcriptie

1 Editie maart 2015 MONA bezorgd om vergunning pagina 4 Het bosbeheerplan doorgelicht pagina 6 NIRAS boort 630 meter diep pagina 8

2 15 JAAR MONA VZW... Toen we in 2000 MONA opstarten ging men ervan uit dat het maar voor enkele jaren was; we zaten toen in een studiefase waarbij de volgende vraag moest worden beantwoord: Is de bouw van een berging voor Laag en Middelactief maar kortlevend afval in Mol (categorie A-afval) technisch mogelijk en maatschappelijk aanvaardbaar en tegen welke voorwaarden. Met de regeringsbeslissing van 2006 werd de studiefase afgerond en begon men aan een fase waarbij het project van berging in Dessel verder werd uitgewerkt. Mol en MONA bleven betrokken partij en maken sinds 2007, samen met STORA en NIRAS, deel uit van de stuurgroep die het project begeleidt. Ondertussen is MONA al gedurende 15 jaar heel actief bezig geweest met het cat-project. Ten vroegste 2017, worst case midden 2024 Op de bouw van de eigenlijke berging is het, volgens de huidige planning, nog wel even wachten. In het beste geval komt de berging er pas tegen Vooral de goedkeuring van het veiligheidsdossier dat in 2013 door NIRAS ingediend werd neemt heel wat tijd in beslag. Het Federale Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC), dat uiteindelijk de vergunningen zal moeten verlenen, neemt hiervoor zijn tijd en een mogelijke vergunning zal ten vroegste eind 2017 verleend worden en dan moet alles meezitten. In het slechtste scenario spreekt NIRAS al van midden 2024 vooraleer het eerste vat afval zal geborgen worden. Ondertussen blijven al onze vrijwilligers echter verder werken om zowel de technische (werkgroep berging) als de maatschappelijke aspecten (werkgroep lokale ontwikkeling) van het cat-project mee vorm te geven. Op die manier waken wij erover dat alle voorwaarden, zoals destijds in ons eindrapport vervat, ook wel degelijk zullen worden ingevuld. Onze werkgroep Algemene Nucleaire Problematiek organiseert infoavonden over thema s vanuit alle mogelijke nucleaire invalshoeken. Bij NIRAS hebben wij erop aangedrongen om niet te wachten op de definitieve vergunnig maar om toch een begin te maken met het invullen van een deel van onze voorwaarden. MONA blijft, ook in de toekomst, instaan voor de opvolging en controle waarbij we regelmatig zullen communiceren naar de bevolking toe. Daarnaast zullen we infoavonden blijven organiseren voor het brede publiek waarbij we op een eenvoudige manier zullen trachten om de moeilijke materie van de nucleaire problematiek, op een verstaanbare manier, uit te leggen. Zoals jullie zien is er nog heel wat werk aan de winkel voor onze MONA vrijwilligers; ik wens hen alvast te bedanken voor hun jarenlange, belangeloze inzet en wens jullie veel leesplezier. Jef Verrees Voorzitter Raad van Bestuur MONA vzw 2

3 DE MOLSE VOORWAARDEN de molse voorwaarden voor het aanvaarden van de berging VEILIGHEID Maximale veiligheid Toezichtsprogramma TEWERKSTELLING & BEHOUD NUCLEAIRE KNOW HOW Maximale lokale tewerkstelling Behouden van nucleaire kennis in de streek NOODPLANNING WEBSITE EN NIEUWSBRIEF Weet jij wat MONA juist doet? Neem dan een kijkje op onze website! Deze staat boordevol informatie over het cat-bergingsproject, nieuws uit de nucleaire sector... Wenst u op de hoogte te blijven van MONA in Mol? Ontvangt u graag onze 3 maandelijkse nieuwsbrief? Ga dan vlug naar onze website en vul uw adres in. Optimaliseren nucleaire noodplanning Noodplanning bekend maken bij bevolking Optimaliseren bestaande hulpdiensten & medische infrastructuur INSPRAAK Blijvende inspraak voor de Molse bevolking Intergemeentelijke samenwerking MILIEU & GEZONDHEID Vermijden van impact op het milieu Verlies aan natuurwaarde beperken & compenseren Gezondheidsstudie HET LOKAAL FONDS Duidelijke en blijvende band behouden met de berging Inspelen op veranderende noden in de samenleving MONA 3.0 Organiseren van lokaal overleg voor een veilige berging Een blijvende verankering in de Molse gemeenschap Toezien op de verdere uitwerking van alle voorwaarden Een eenvoudige organisatie waar iedereen welkom is Kennis verzamelen, bundelen en delen 3

4 MONA BEZORGD OM VERTRAGING VERGUNNING De vergunningsprocedure voor de definitieve berging voor kortlevend radioactief afval is een tijdrovende zaak. In 2013 heeft NIRAS een vergunningsaanvraag ingediend bij het FANC voor de oprichting en exploitatie van een inrichting voor de oppervlakteberging van laag- en middelactief kortlevend afval (categorie A) in de gemeente Dessel. 270 gedetailleerde vragen Tientallen experts hebben de voorbije jaren hard gewerkt aan het veiligheidsdossier. Het veiligheidsdossier bundelt alle aspecten van de veiligheid van de bergingsinstallatie. Het FANC heeft dit dossier al grondig doorgenomen. Dit resulteerde in verschillende reeksen van meer gedetailleerde vragen, die tussen november 2013 en vandaag aan NIRAS werden overgemaakt. In totaal gaat het om een 270-tal specifieke vragen. Dit lijkt veel, maar het is de eerste keer dat er in België een bergingsinstallatie voor het langetermijnbeheer van radioactief afval gebouwd wordt. De vergunningsaanvraag is een omvangrijk en complex dossier dat grondig onderzoek verdient. En dat... vergt dan ook de nodige tijd. Experts binnen NIRAS behandelen alle vragen zorgvuldig. Als het proces van vraag en antwoord is afgerond, kan het veiligheidsdossier aangepast worden. Wat betekent dit voor de timing van de bouw? Nadat het veiligheidsdossier is aangepast, brengt het FANC verslag uit aan de Wetenschappelijke Raad. Die raad moet advies uitbrengen over het verlenen van vergunningen voor nieuwe nucleaire installaties. Van zodra de Wetenschappelijke Raad plaatsvindt én een positief advies uitbrengt, is NIRAS een stap dichter bij de vergunning. Een echte timing voor de bouw kan dan bepaald en opgesteld worden. Maatschappelijke voorwaarden Het cat-bergingsproject is geen project van NIRAS. Het is ook het project van de lokale gemeenschappen, van MONA en STORA, van de afvalproductenten... De vergunning is noodzakelijk om de maatschappelijke voorwaarden van de partnerschappen te kunnen realiseren. Dankzij de jarenlange inzet van alle partijen en de vele vrijwilligers wordt het project vandaag de dag gedragen door de lokale gemeenschappen. Dit mag niet verloren gaan! Het verkrijgen van de vergunning vraagt méér tijd dan oorspronkelijk verwacht. NIRAS zal daarom actief op zoek gaan naar oplossingen zodat de maatschappelijke projecten niet in het gedrang komen. NIRAS tracht om het Lokaal Fonds, dat gebruikt zal worden om projecten en activiteiten met een sociaal-economische meerwaarde voor de lokale gemeenschappen, zo snel mogelijk operationeel te maken. Andere projecten zoals bijvoorbeeld 3xG, die een reeële meerwaarde hebben voor de regio, worden ook verdergezet. Dit voorjaar werkt NIRAS samen met MONA en STORA methodes uit om de nucleaire kennis in de regio te behouden en het levend geheugen van de berging lokaal te verankeren. De komende jaren zal het project zich verder ontwikkelen, mede dankzij de vele vrijwilligers die binnen MONA actief zijn. MONA vzw blijft dit project verder opvolgen! 4

5 DIGICAT ENKEL NOG TE BEKIJKEN VIA WEBSITE EN APP... Vanaf 1 februari 2015 zullen de DIGICAT-filmpjes niet meer kunnen bekeken worden achter de rode knop van RTV, maar wel nog steeds via de website en via de DIGICAT-app. De DIGICATapp kan je gratis downloaden op je smartphone of tablet. Dit is een gevolg van het feit dat het contract van NIRAS met RTV voor de uitwerking en begeleiding van het proefproject DIGICAT ten einde liep op 31/12/2014. Een nieuw onderzoek moet duidelijk maken hoe het DIN (digitaal interactief netwerk), één van de Desselse voorwaarden bij de berging, beter ingevuld en uitgevoerd kan worden in de toekomst. In de tussentijd wordt DIGICAT verdergezet, zij het wel in afgeslankte vorm. Dit betekent dat de mensen van RTV de vrijwilligers nog begeleiden, projecten uitwerken en de website onderhouden. WIST JE DAT...»» de nieuwe kade nabij Sas 6 ook door bedrijven uit de omgeving kan gebruikt worden?»» meer dan 50 brandweerlieden met materieel en wagens deelnamen aan een oefening op SCK- CEN? Ze oefenden o.a. met de gaspakken die ze van SCK-CEN kregen.»» NIRAS tot 630 meter diep heeft geboord in Postel om nieuwe stalen van de klei te bekomen en te bestuderen. 5

6 HET BOSBEHEERPLAN DOORGELICHT NIRAS engageert zich om de natuurwaarde van de omgeving rond de toekomstige bergingssite op peil te houden en waar mogelijk te verbeteren. Momenteel bestaat het terrein uit vergraste en beboste heide en mastbossen. De gewenste toestand is een structuurrijke heide, bos met gevarieerde begroeiing en droge en natte open plekken. Om hiertoe te komen is een actief beheer nodig. Hiervoor werd in samenspraak met lokale geïnteresseerden en het Agentschap Natuur en Bos (ANB) een geïntegreerd bosbeheerplan opgesteld. Bestaande toestand: beboste heide Bestaande toestand: vergraste heide Gewenste toestand: structuur heide Wat is een bosbeheerplan? Een bosbeheerplan geeft aan waar je met het beheer van het bos heen wil. Het is een uitgebreid document waarin een duurzaam beheer van het bos voor de komende 20 jaar wordt beschreven. Het beheerplan geeft je meer inzicht in de kwaliteiten en de mogelijkheden van het bos en moedigt je aan om na te denken over het beheer ervan. In een beheerplan geef je aan welke ecologische, economische en sociaal-recreatieve, doelstellingen je wilt bereiken en welke werkzaamheden en ingrepen daarvoor nodig zijn. De ontsluitingsweg In 2015 wordt er een 2de ingreep gepland aan de ontsluitingsweg. Deze ingreep zal in verschillende fasen gebeuren. De bomen, vlak naast de ontsluitingsweg, worden gekapt. Hier wordt heide aangeplant. In een volgende fase wordt er een groene strook met laagstammige bomen en struiken aangeplant. Achter deze groene strook bevindt zich het huidige bos. Resulterend globaal streefbeeld Huidige toestand Globaal streefbeeld 6

7 OMVORMING NAAR EEN INHEEMS BOS Langs het jaagpad aan de Hooibeek stond vroeger een bos van Amerikaanse eik. Dat vormt NIRAS nu om tot een inheems loofbos. Zo wordt het natuurlijke evenwicht hersteld. Over enkele jaren zal het verschil al duidelijk te zien zijn. De werken passen in het geïntegreerd natuurbeheerplan voor de bergingssite voor categorie A-afval. Dat beheerplan werd opgesteld door een werkgroep van lokale belanghebbenden, in overleg met het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). De komende jaren worden er nog meer stukken bos omgevormd. Het inheemse loofbos na 30 jaar Hoe zal het nieuwe bos eruit zien? De Amerikaanse eiken worden gerooid omdat ze het natuurlijke evenwicht verstoren: wanneer hun bladeren vallen, vormen die een dichte mat van onverteerbaar strooisel Er ontwikkelt zich een gemengd bosbestand van berk en zomereik, dat aansluit bij het bestaande bos De bosrand wordt een interessant leefgebied en dient als ecologische buffer naar de akkers aan de overzijde van de Hooibeek. Huidige situatie Wat verandert er tijdens de werken? De werken hebben onvermijdelijk een sterke visuele impact. Daar staat tegenover dat er ook snel een verbetering te zien zal zijn. Het wandelpad kan te lijden hebben onder de werken, maar de aannemer zal alles in de oorspronkelijke staat herstellen. Hier en daar blijft er dood hout liggen. Dood hout brengt immers leven in het bos: het is een biotoop voor onder meer kevers en zwammen. Na 5 jaar zijn de inheemse soorten al duidelijk aanwezig 7

8 NIRAS BOORT IN DIEPE KLEILAGEN VAN POSTELSE VELDEN NIRAS, de Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen, startte eind oktober 14 met de voorbereidende werken voor boringen naast de breuk van Rauw in Postel. Die boringen passen in het uitgebreide onderzoek naar de geologische berging van hoogradioactief en/of langlevend afval. Met nieuwe stalen van de verschillende kleilagen, en meer specifiek van de Boomse klei, kan NIRAS dat wetenschappelijke onderzoek voortzetten. Het Belgische hoogradioactieve en/of langlevende afval (afval van de categorieën B en C) wordt vandaag opgeslagen in speciaal daarvoor uitgeruste opslaggebouwen bij Belgoprocess in Dessel. Hoewel die opslag veilig is, biedt die geen oplossing op lange termijn. In 2011 had NIRAS al een geologische berging in weinig verharde klei aanbevolen als oplossing voor het langetermijnbeheer van het categorie B en C afval. Op internationaal niveau is geologische berging ook aanbevolen als de meeste geschikte en veilige oplossing voor het langetermijnbeheer van dit afval. Dit onderzoek past niet in het cat-bergingsproject dat momenteel concreet wordt uitgewerkt maar wel in het Belgisch onderzoeksprogramma rond geologische berging. Onderzoek naar Boomse klei op grotere diepte Om dat onderzoek voort te zetten voert NIRAS nu een wetenschappelijk boorprogramma uit in Mol-Postel. De Boomse klei reikt in Postel ongeveer 50 meter dieper dan op de plek waar het ondergrondse laboratorium HADES ligt. Met de boringen in Postel kunnen de geomechanische eigenschappen van de Boomse klei dus op grotere diepte onderzocht worden. Bovendien ligt de boorlocatie op enkele meters van de breuklijn van Rauw, op dezelfde site als waar tijdens de zomer een sleuf werd uitgegraven om de breuk van Rauw te bestuderen. De boringen sluiten zo aan bij het paleoseismologische onderzoek dat NIRAS er afgelopen zomer liet uitvoeren door de Koninklijke Sterrenwacht van Ukkel. Met een sleuf van drie meter diep kwam de exacte positie van de breuk aan het licht. De huidige boringen kunnen voor dat onderzoek aanvullende resultaten op grotere diepte opleveren. 8

9 Metingen op kleistalen en in boorgat De belangrijkste boring wordt ongeveer 600 meter diep. Door een aangepaste boortechniek toe te passen worden de stalen nauwelijks vervormd. Ze worden ter plaatse gekoeld bewaard, om ze vervolgens over te brengen naar het SCK CEN. Daar worden ze luchtledig verpakt en in een koelkast bewaard. Die werkwijze is cruciaal, want de stalen moeten later in niet-geoxideerde toestand onderzocht kunnen worden. In contact met lucht treden er namelijk chemische reacties op. Tot 2016 zal NIRAS metingen uitvoeren op deze kleistalen. Met speciale sondes worden er ook metingen verricht in het boorgat zelf, de eerste resultaten worden al midden 2015 verwacht. Naast de hoofdboring voorziet men ook een boring tot 110 m diepte die voor de nodige watervoorziening tijdens het boren moet zorgen. Een derde boring reikt tot ongeveer 300 m, dit is tot in de bovenste helft van de Boomse klei. Daarna worden de boorgaten voorzien van een aantal peilbuizen zodat de grondwaterstanden van verschillende formaties kunnen worden opgevolgd in de tijd. tot 630 meter diep geboord Boring is afgerond Begin januari 2015 is de 600 meter bereikt. NIRAS heeft stalen kunnen nemen die zeker nuttige informatie zullen opleveren. Omdat de verschillende lagen zich dieper bevinden dan verwacht, heeft men dieper moeten boren dan initieel gepland, zo n 30 meter extra. Deze geologische berging is nog steeds in de onderzoeksfase. Er is nog geen concrete beslissing genomen door de regering. Een sitekeuze is vandaag nog niet aan de orde. MONA-leden brachten in november 2014 een bezoek aan de boring. Kijk naar een DIGICAT-filmpje over de boring op 9

10 DE RADON PROBLEMATIEK: IS ER REDEN TOT BEZORGDHEID IN MOL? Op 12 februari 14 ging in Hotel Corbie de MONA de informatieavond door rond de RADON-problematiek in Mol. Als spreker mochten we dhr. Boris Dehandschutter van het FANC verwelkomen. Wat is radon? Radon is een radioactief gas dat van nature aanwezig is in de (rotsige) ondergrond. Ook in bepaalde bouwmaterialen, water en gas,... kan radon voorkomen. Het gas is kleurloos, geurloos, smaakloos en radioactief. Wanneer het gas in hoge concentraties voorkomt, is het schadelijk voor de gezondheid en verhoogd het het risico op longkanker. Waar wordt radon aangetroffen? Radon komt vooral voor in rotsige ondergrond. Dit wil zeggen dat op de Molse zandgronden de kans klein is op hoge concentraties aan radon. In de Ardennen is dit wel het geval. In leisteen en schieffer komen natuurlijke concentraties aan radon voor. Radon is afkomstig van het radiocatieve radium. Alle vervalproducten hiervan zijn radioactief en het zijn net deze vervalproducten die schadelijk zijn voor de longen. Het uiteindelijke vervalproduct van radon is lood, niet radioactief, maar wel schadelijk in hoge concentraties. Is er reden tot bezorgdheid in Mol? In de gemeente Mol is er géén reden tot bezorgdheid. Er zijn echter zo goed als geen woningen bekend waarbij de concentratie aan radon hoger zou zijn dan de 400 Bq/m³ (E-richtlijn voor oudere woningen) of 200 Bq/m³ (E-richtlijn voor nieuwe woningen), de uiterste norm. Dit omdat zandgronden gemakkelijk doorlaatbaar zijn. Op sommige plaatsen in Vlaanderen, waar men kalksteen in de ondergrond vindt, is er soms wel een verhoogde concentratie aan radon meetbaar. Hoe kan men te hoge concentraties aan radon vermijden in een woning? Door de woning regelmatig te ventileren, ontstaat er voldoende luchtverplaatsing waardoor de lucht in huis verdund wordt en de radonconcentratie beperkt blijft. Ook een luchtdicht folie in de vloerplaat zorgt ervoor dat er geen radon vanuit de bodem kan opstijgen. Vooral bij het bouwen van energiezuinige woningen is het belangrijk dat er voldoende aandacht wordt besteed aan een degelijk ventilatiesysteem. Architecten en producenten van bouwmaterialen worden hierover geïnformeerd vanuit een algemeen preventieprogramma, één van de actiepunten van het FANC. Elk jaar wordt er vanuit het FANC een radontest beschikbaar gesteld aan de bevolking. MONA zal hierover verder informeren in één van de volgende edities van het MONA-magazine. Geïnteresseerden kunnen dan contact opnemen. Hoe komt radon mijn huis binnen? Radon komt uw huis binnen via barsten in de vloer, voegen, barsten in de muren, de scheidingswanden op de verdiepingen, het sanitair of via de waterleidingen. In sommige gebouwen kan radon uit de ondergrond gemakkelijker binnendringen dan in andere gebouwen. Dat hangt af van het soort gebouw. Bovendien geven bouwmaterialen zelf ook radon af, zij het veel minder dan de ondergrond. In open lucht wordt radon snel verdund. In een gesloten ruimte, zoals een woning, kan het dan weer sterk geconcentreerd voorkomen. Dit geldt in het bijzonder voor slecht verluchte ruimtes. 10

11 KORT NIEUWS... SPONSORING DOOR MONA VZW Ongeveer een jaar geleden deden we een eerste oproep aan het Molse verenigingsleven, dat er de mogelijkheid bestond om een sponsoraanvraag in te dienen bij MONA vzw. We kregen meteen al wat reacties en een aantal verenigingen zagen ondertussen al een bedrag op hun rekening gestort. Na één jaar was het tijd om te evalueren. We kunnen jullie nu al geruststellen. In de toekomst zullen de Molse verenigingen opnieuw beroep kunnen doen op een sponsorbijdrage van MONA vzw. We willen graag meer verenigingen de kans geven om een bijdrage te mogen ontvangen en we willen ook de manier om een aanvraag in te dienen eenvoudiger maken. Hou ons volgende magazine dus zeker in de gaten want daarin zal er meer informatie te vinden zijn over de nieuwe manier van werken. Wij kijken er alvast naar uit om nieuwe aanvragen te mogen ontvangen! INFOAVOND OVER COMMUNICATIE- PARCOURS Op werd het nieuwe communicatieparcours voorgesteld tijdens een infoavond voor het grote publiek. Er waren veel geïnteresseerden, ook vanuit het Molse verenigingsleven. Het communicatiecentrum zal een meerwaarde zijn voor de lokale gemeenschap. Het zal ook kansen bieden voor verenigingen. Er komt o.a. een theaterzaal (met 200 zitplaatsen) en enkele polyvalente lokalen die gebruikt kunnen worden door de lokale verenigingen. Maar er is nog meer. Zo komt er een belevingsexpo over het beheer van radioactief afval, een tijdelijke tentoonstellingsruimte en een horecagelegenheid. Rondom het communicatiecentrum wordt een waardevol heidelandschap aangelegd. Streefbeeld Het architectuurontwerp voor het communicatiecentrum is bijna klaar. Over de invulling van het themapark zijn er al concrete ideeën. MONA volgt dit proces van dichtbij in de projectgroep Communicatiecentrum. Een 10-tal MONA-leden zijn lid van de werkgroepjes die het themapark uitwerken. Er is nog een lange weg te gaan, maar in 2019 zal het communicatiecentrum de deuren openen. Streefbeeld 11

12 KRUISWOORDRAADSEL Vul het kruiswoordraadsel in en stuur ons uw oplossing per post of voor 26/04/15. Uit de juiste antwoorden trekken we één winnaar. Hij of zij ontvangt een waardebon om te besteden bij de Molse handelaars. De winnaar van oktober 2014 is mevr. M. Dierckx. Proficiat! Hoe heet een plan waar je in de toekomst met het beheer van het bos naar toe wil? Radioactief gas dat in de natuur voorkomt. Welke Molse vzw viert in 2015 zijn 15-jarig bestaan? NIeuwe verbinding tussen de nieuwe loskade en de bergingssite? Welk proefproject wordt tijdelijk in afgeslankte vorm verdergezet? Naam van het ondergronds onderzoekslabo dat onderzoek doet naar het bergen van B & C afval? Weinig verharde grondlaag waarvan stalen genomen werden i.f.v. het onderzoek naar het bergen van B & C afval. HOE LID WORDEN? Ben je inwoner van Mol en wil je meer weten over de nucleaire zaken in Mol en de bredere regio? Ben je geïnteresseerd in de sociale en economische aspecten van de toekomstige berging? Wil je meebouwen aan de toekomst van MONA? Grijp dan nu je kans en schrijf je in bij één van de werkgroepen! Inschrijven kan op het MONA - secretariaat of via info@monavzw.be Like ons op FACEBOOK Volg ons op Twitter D CONTACT Mols Overleg Nucleair Afval vzw Markt 62, bus Mol TEL. 014/ info@monavzw.be OPENINGSUREN MA / DI / DO 10.00u 12.00u en 14.00u 16.30u En na afspraak V.U.: Jef Verrees, Markt 62 bus 3, 2400 Mol 12