Editie maart Vaten met gel: wat met uw veiligheid pagina 2 Kade voor het eerst in gebruik pagina 5 Win een waardebon van 25 pagina 12

Transcriptie

1 Editie maart 2014 Vaten met gel: wat met uw veiligheid pagina 2 Kade voor het eerst in gebruik pagina 5 Win een waardebon van 25 pagina 12

2 GELVATEN NIET GESCHIKT VOOR BERGING In februari 2013 werd bij een routinecontrole in het opslaggebouw bij Belgoprocess vastgesteld dat er zich in een aantal vaten met laagactief afval een gel heeft gevormd. Het gaat om afval dat verwerkt werd in de kerncentrale van Doel. De vaten staan opgeslagen bij Belgoprocess in Dessel, in afwachting van definitieve berging. Infovergadering voor omwonenden NIRAS en Belgoprocess hebben omwonenden geïnformeerd over de situatie en hun plan van aanpak tijdens een infoavond op dinsdag 21 januari Ongeveer 100 aanwezigen volgden de uiteenzetting. NIRAS benadrukte 3 zaken: Er is nooit gevaar geweest voor het personeel, de omwonenden of de omgeving (milieu). De vaten met gelvorming zijn in deze toestand niet geschikt voor berging in de oppervlakteberging. Het verdere onderzoek door experten is nu topprioriteit en zal zeker 2 à 3 jaar in beslag nemen. NIRAS engageert zich om open te communiceren over het werdere verloop van het onderzoek. Voor de presentatie van de infovergadering: Controleprogramma afgerond, verder onderzoek nodig Om de situatie in kaart te brengen werd een intensief controleprogramma opgestart. Daarbij werden met steekproeven de vaten gecontroleerd die hetzelfde type afval bevatten als de vaten met gelvorming, of vaten die volgens een gelijkaardig procedé zijn verwerkt. Het inspectie- en controleprogramma van de vaten met gelvorming is eind 2013 afgerond. Het bevestigt de eerdere hypothese van een alkali-silica reactie in het beton dat het radioactieve afval inkapselt. De gelvorming die werd aangetroffen in de vaten is waarschijnlijk een gevolg van deze complexe chemische reactie tussen componenten van het afval en van het beton. Verder onderzoek door experten zal 2 à 3 jaar duren en moet uitsluitsel geven over de oorzaak van de gelvorming. De vaten blijven ondertussen in opslag bij Belgoprocess en worden nauwgezet opgevolgd, met een periodieke controle van getuigenvaten. De vaten voldoen momenteel niet aan de kwaliteitsnormen om definitief ondergebracht te worden in de oppervlakteberging, die op de grens tussen Mol en Dessel wordt voorbereid. MONA volgt de evoluties in dit dossier op de voet, aangezien de veiligheid van de berging de belangrijkste voorwaarde is! 2

3 DE MOLSE VOORWAARDEN de molse voorwaarden voor het aanvaarden van de berging VEILIGHEID Maximale veiligheid Toezichtsprogramma TEWERKSTELLING & BEHOUD NUCLEAIRE KNOW HOW Maximale lokale tewerkstelling Behouden van nucleaire kennis in de streek NOODPLANNING NIEUWE WEBSITE EN NIEUWSBRIEF Vanaf 1 januari 2014 is de nieuwe website van MONA vzw online. Boordevol informatie over het cat-bergingsproject, nieuws uit de nucleaire sector... Ook onze 3 maandelijkse nieuwsbrief steekt in een nieuw jasje. Wenst u op de hoogte te blijven van MONA in Mol? Ga dan vlug naar onze website en vul uw adres in. Optimaliseren nucleaire noodplanning Noodplanning bekend maken bij bevolking Optimaliseren bestaande hulpdiensten & medische infrastructuur INSPRAAK Blijvende inspraak voor de Molse bevolking Intergemeentelijke samenwerking MILIEU & GEZONDHEID Vermijden van impact op het milieu Verlies aan natuurwaarde beperken & compenseren Gezondheidsstudie HET LOKAAL FONDS Duidelijke en blijvende band behouden met de berging Inspelen op veranderende noden in de samenleving MONA 3.0 Organiseren van lokaal overleg voor een veilige berging Een blijvende verankering in de Molse gemeenschap Toezien op de verdere uitwerking van alle voorwaarden Een eenvoudige organisatie waar iedereen welkom is Kennis verzamelen, bundelen en delen 3

4 NAAR EEN KLIMAATNEUTRALE CAT-SITE Duurzaam bouwen is niet langer een trend bij dragers van geitenwollen sokken, maar stilaan een gemeengoed bij iedere bouwer en/of verbouwer. Maar wat is nu duurzaam bouwen? En hoe ga je te werk? Volgens het principe van duurzaam bouwen komt het er op neer dat we vandaag onze behoeften zo proberen in te vullen dat we de mogelijkheden van de toekomstige generaties niet hypothekeren. Op de cat-bergingssite doen er zich heel wat kansen voor op het gebied van duurzaam bouwen door een rol te spelen in de klimaatstrijd. Zowel NIRAS als de partnerschappen MONA en STORA willen de boodschap geven dat er op een verantwoorde manier met energie en grondstoffen moet worden omgesprongen. Rekening houdend met de haalbaarheid en de veiligheidsaspecten, kunnen de principes van duurzaam bouwen op de site toegepast worden. De bouwwerken zijn een uitgelezen kans om de principes van duurzaam bouwen in de kijker te zetten. Op deze manier draagt het cat-project bij tot een duurzame samenleving. Administratief gebouw Het administratief gebouw is het eerste gebouw dat op de bergingssite zal gebouwd worden. NIRAS hanteert voor dit gebouw de EPB-norm In deze norm wordt het strikte minimum opgelegd waaraan men moet voldoen op het gebied van duurzaam bouwen. NIRAS wil samen met de partnerschappen MONA en STORA en andere lokale spelers de krijtlijnen voor een klimaatneutrale site uittekenen. Hiervoor wordt begin 2014 een nieuwe werkgroep opgericht: Naar een klimaatneutrale cat-site. 4

5 KADE IN GEBRUIK De nieuwe laad- en loskade langs het kanaal Bocholt-Herentals is op 25 februari voor het eerst gebruikt. Een schip met bouwmaterialen voor de fundering van de ontsluitingsweg was de eerste officiële gebruiker van de kade. NIRAS liet deze kade bouwen in het kader van het bergingsproject van laag- en middelactief kortlevend afval, het cat-project. NIRAS komt hiermee tegemoet aan de vraag van MONA vzw om zoveel mogelijk bouwmateriaal langs het water te vervoeren. Zo wordt het wegverkeer niet extra belast. De 20 scheepsvrachten die de komende weken via de kade gelost zullen worden, brengen materialen aan voor de fundering van de ontsluitingsweg. Deze weg zal de kade verbinden met de Europalaan en loopt langs de (toekomstige) bergingsmodules op de site. Door de materialen via schepen aan te voeren, vermijdt NIRAS zo n 400 ritten met vrachtwagens. Wanneer de ontsluitingsweg klaar is, kan de kade ook door bedrijven uit de regio gebruikt worden. WERKEN AAN DE ONTSLUI- TINGSWEG GESTART NIRAS laat een ontsluitingsweg aanleggen om de gloednieuwe kade aan het kanaal Bocholt-Herentals te verbinden met de bergingsmodules en de Europalaan. De werken worden uitgevoerd door de firma Deckx uit Dessel. Dankzij de ontsluitingsweg kan NIRAS zoveel mogelijk bouwstoffen voor het cat-project aanvoeren via de kade. Zo blijft de impact van de bergingssite op het wegverkeer beperkt. Maar ook bedrijven uit de regio kunnen straks via de kade goederen aan- en afvoeren. Ook voor de lokale economie zijn de kade en de ontsluitingsweg dus een opportuniteit. Verkeersveiligheid Bij de aanleg van de ontsluitingsweg schenkt NIRAS veel aandacht aan de verkeersveiligheid. Er komt een fietssluis die tweewielers moet afremmen bij de kruising van de ontsluitingsweg met het jaagpad. Dat pad loopt langs het kanaal en is erg geliefd bij fietsers. Ook op de ontsluitingsweg zelf neemt NIRAS verkeersremmende maatregelen om de veiligheid te verhogen. 5

6 EXTRA TESTS IN DE DEMONSTRATIE- PROEF Veiligheid is dé prioriteit in het cat-project. Daarom bouwde NIRAS een deel van een bergingsmodule na in de demonstratieproef. EEN MONA-LID AAN HET WOORD... In de demonstratieproef volgt NIRAS met gespecialiseerde meetapparatuur cruciale parameters van de betonconstructie op, zoals de betonuitharding en het ontstaan van scheuren. Het beton dat NIRAS op de bergingssite zal gebruiken, heeft namelijk een speciale samenstelling. Het bevat onder meer kalkgranulaten in plaats van silicagranulaten. Die samenstelling garandeert de allerbeste duurzaamheid, maar maakt de verwerkbaarheid van het beton moeilijker. Nieuw trilsysteem Om nog enkele bouwtechnische parameters scherp te stellen bouwde NIRAS vier extra testblokken. Dat zijn tijdelijke structuren, ter voorbereiding van een volgende grote testwand. De structuren worden dus achteraf afgebroken. Tijdens de bouw van de testblokken werd een ander type van bekistingstrillers getest. Die trilsystemen moeten het beton in de bekisting beter verdichten. Beton dat niet voldoende is verdicht, bevat te veel luchtinsluitingen. Dat is nadelig voor de performantie en de veiligheid van de wand. Betonslot NIRAS test ook twee methoden om het beton geleidelijk in de kist te brengen. Zo wil men vermijden dat het beton van een grote hoogte valt en wil men verzekeren dat het beton goed rond de wapeningsstaven vloeit. Bij de eerste methode wordt op verschillende hoogtes in de bekisting een betonneringsopening aangebracht, het betonslot. Op die opening wordt de buis van de betonpomp aangekoppeld. De tweede methode gebruikt een betonneringsbuis : een buis die in de kist wordt gebracht en waardoor het beton geleidelijk aan en al zigzaggend naar beneden glijdt. 4de testwand In de loop van dit voorjaar wordt de 4de testwand gebouwd. Het nieuwe trilsysteem en het betonslot wordt tijdens de bouw van deze testwand uitgetest. Jos Proost Lid van de werkgroep Opvolging Berging Al meer dan 10 jaar volg ik de vergaderingen van de werkgroep Opvolging Berging. Destijds was ik als ingenieur en stafmedewerker van het SCK betrokken bij de overdracht van de afdeling Waste naar NIRAS. Samen met MONA en STORA heeft NIRAS het cat-project uitgebouwd en worden alle aspecten grondig besproken en afgewogen, met als belangrijke discussiepunten: de noodzaak of opportuniteit van een inspectieruimte, de terugneembaarheid van het afval, de toelaatbare concentratie van langlevende isotopen, de modellering van het gedrag van beton... Het voorbije jaar waren we vooral bezig met het veiligheidsdossier, het werk van het FANC, de onverwachte gelvorming in sommige vaten, het begin van de opbouw van proefinstallaties, de loskade... Binnen de werkgroep zijn we getuige van de open en professionele aanpak van NIRAS, de expertise van vele leden van de werkgroep (inzake nucleaire technologie, stralingsbescherming, bouwkunde,...) en de openhartige discussies met respect voor eenieders mening, maar ook van het besef dat binnen het project de belangrijke beslissingen genomen worden op andere niveau s (raden van bestuur, bestuurcomité met STORA, NIRAS). 6

7 DIGICAT Drie jaar na de lancering kan DIGICAT rekenen op een trouw kijkerspubliek. Dat is vooral te danken aan de vrijwilligers van DIGICAT die steeds hun beste beentje voorzetten om leuke filmpjes te posten. Ook informatieve filmpjes over het cat-project vind je er terug. Om nog beter te kunnen inspelen op de vraag van het publiek organiseert DIGICAT dit voorjaar een aantal enquêtes. Daarin wordt de werking van DIGICAT geëvalueerd. Met een telefonische enquête wil DIGICAT peilen naar de eigen bekendheid en de meningen over het huidige aanbod in kaart brengen. Daarnaast gaat DIGICAT dieper in op wat de kijkers verwachten van dit medium en wat ze in de toekomst graag anders zouden zien? Wat verwacht jij als kijker van een digitaal platform? Welke filmpjes vind je leuk of interessant? Wat kan er anders of beter? Nadien volgt er nog een bevraging via de website. Ook daarvoor heeft DIGICAT jouw mening nodig. Ga vanaf 14 april 14 naar en vul de enquête in. Zo kan het huidige proefproject uitgroeien tot een vaste waarde in het regionale medialandschap. WAAR VIND JE DIGICAT?»Heb» je toegang tot internet? Surf dan naar of download de gratis mobiele applicatie van DIGICAT op jouw smartphone.»digitale» kijkers van Telenet en Belgacom TV kunnen DIGICAT bekijken via hun tv. Zap naar RTV en druk op de rode knop. 7

8 SANERING VAN EUROCHEMIC De experimentele opwerkingsfabriek Eurochemic in Dessel schrijft vandaag nog steeds industriële geschiedenis. Het was uniek dat wetenschappers uit 13 Europese landen hun kennis van de nucleaire wetenschap samenbrachten in een groot ambitieus project. Deze internationale samenwerking resulteerde in een innovatieve opwerkingsinstallatie die borg stond voor een bepalende vooruitgang in het proces van de herwinning van kernbrandstof. Stopzetting opwerkingsactiviteit In 1974 werd beslist om de opwerkingsactiviteit stil te leggen. Tien jaar lang zou de opwerkingsfabriek in het ongewisse blijven over haar toekomst. Al die jaren bleven medewerkers de installaties onderhouden met het oog op een mogelijke heropstart. Einde 1978 sloot de Belgische regering een principeakkoord voor de overname van de fabriek met de intentie enkel in de Belgische behoeften te voorzien. In 1984 droeg de Belgische Staat Eurochemic over aan Belgoprocess. In 1985 werd er beslist om Eurochemic onherroepelijk te sluiten. Belgoprocess zou instaan voor de ontmanteling van de opwerkingsfabriek. Een tweede leven Eurochemic werd de eerste opwerkingsfabriek in de wereld die ontmanteld zou worden. Eurochemic kreeg de status van pilootproject voor de ontwikkeling van nucleaire ontmantelingstechnieken. Ook de internationale samenwerking werd verdergezet. De 13 Europese landen brachten een budget samen dat de Belgische regering moest toelaten om de ontmanteling te financieren. Succesvolle sanering van Eurochemic 8

9 De ontmanteling Eurochemic was 90 meter lang, 27 meter breed en 27 meter hoog. Het gebouw telde 7 verdiepingen. De ontmanteling van Eurochemic verloopt dan ook in verschillende fasen. De opwerkingsfabriek is opgedeeld in een oostelijk, westelijk en een centraal gedeelte. De ontmanteling is gestart in De ontmanteling van de cellen verloopt op vrijwel steeds dezelfde wijze. Eerst worden in elke cel de spots, zijnde plaatsen met een hoge radioactiviteit, verwijderd. Op deze manier vermindert de straling in de ruimte en lopen de operatoren minder risico op een eventuele besmetting. In een 2de fase worden de metalen component met plasmabranders verwijderd. In een 3de fase worden door middel van shavers de betonmuren afgeschraapt. Wat overblijft is een lege ruimte die vierkante centimeter per centimeter gecontroleerd wordt op resterende radioactieve besmetting. Indien er tijdens deze controle geen radioactiviteit meer wordt gemeten, wordt deze cel hermetisch afgesloten. Na een 3-tal maanden wordt deze meetprocedure herhaald. Indien er weer geen radioactiviteit meer gemeten wordt, kan de ruimte vrijgegeven worden voor afbraak. Ontmantelen is zéér arbeidsintensief werk. De operatoren dragen speciale interventiekledij en ademhalingsbescherming. De zware fysieke inspanningen laten per dag maximaal 2 interventies toe van telkens 2 uur. Succesvolle sanering In 2008 startte Belgoprocess met de afbraak van het oostelijk gedeelte. In 2010 volgde het centrale gedeelte. Op 10 maart jl. is Belgoprocess begonnen met de afbraak van het westelijk, en tevens het laatste, gedeelte van Eurochemic. Einde 2014 is Eurochemic volledig afgebroken. Belgoprocess heeft de voorbije jaren een belangrijke expertise opgebouwd. Belgoprocess is erin geslaagd om, na decontaminatie en controles, 95% van deze opwerkingsfabriek te recycleren. De belangrijkste afvalstromen waren metaal en beton. Het beton werd, na vrijgave, afgevoerd naar de wegenbouw waar het opnieuw kan gebruikt worden. 9

10 NUCLEAIR NIEUWS UIT DE REGIO SCK-CEN BOUWT EEN DIEREN- VERBLIJF SCK-CEN heeft een dierenverblijf gebouwd voor onderzoek naar de gezondheidseffecten van ioniserende straling. In januari 2014 is het nieuwe dierenverblijf voor muisproeven opgeleverd. Het gebouw staat op de site van SCK CEN in Mol vlak naast de labo s voor radiobiologie en microbiologie. Bij de bouw is rekening gehouden met de strengste eisen op het vlak van hygiëne. De dienst Dierenwelzijn van de Federale overheidsdienst Volksgezondheid heeft het gebouw geïnspecteerd en heeft in januari, na gunstig advies van het deontologisch comité, een vergunning afgeleverd. Zodra het dierenverblijf in gebruik genomen wordt, kunnen enkel bevoegde personen die de ontsmettingsprocedure, inclusief douche, nauwgezet volgen tot bij de dieren komen. Voor de verzorging van de proefdieren zijn 2 deeltijdse dierenverzorgers aangeworven. De bouw van een nieuw dierenverblijf voor proefmuizen was noodzakelijk omdat het animalarium van Vito in Geel in 2015 zal sluiten. Het SCK CEN was nog de enige gebruiker van die infrastructuur. Het belang van muisproeven voor het onderzoek naar de gezondheidseffecten van ioniserende straling kan niet onderschat worden. Met de nieuwe technieken in de moleculaire biologie ziet men na blootstelling aan ioniserende straling allerlei effecten op korte termijn, ook bij lage doses, zoals gebruikt bij medische beeldvorming in radiologie en nucleaire geneeskunde. De betekenis van deze uiteenlopende waarnemingen (dubbele DNA strengbreuken, over- of onderexpressie van genen...) voor de gezondheidseffecten die bij stralingsbescherming van belang zijn (kankerinductie, overerfbare effecten, aangeboren afwijkingen), is onduidelijk. Dierproeven zijn absoluut noodzakelijk om de betekenis van deze korte termijneffecten te bepalen voor de gezondheid van de mens op lange termijn. Tussen de initiële schade door straling en de mogelijke kans op kanker ligt bij de mens een periode van 5 tot 50 jaar. Ook voor de nieuwe onderzoeksdomeinen rond de gezondheidseffecten van kosmische straling - een vraag van de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) - of de vele toepassingen van radionucliden in de nucleaire geneeskunde is het diermodel van vitaal belang. 10

11 KORT NIEUWS... BRANDWEERWAGEN VOOR SCK-CEN SCK-CEN heeft een nieuwe brandweerwagen aangekocht. De investering past in de nieuwe aanpak waarbij de eigen brandweer van het SCK CEN over al het materieel en kennis beschikt om zelf een eerste interventie te kunnen doen, in afwachting van de komst van de openbare brandweer. In het verleden bleef de rol van de bedrijfsbrandweer beperkt tot begeleiden. Om deze ingrijpende omschakeling mogelijk te maken, heeft het SCK CEN op 3 jaar tijd zo n euro geïnvesteerd in materieel, infrastructuur en opleiding. De bedrijfsbrandweer is ook uitgebreid tot een korps van 20 brandweermannen en één brandweervrouw, onder leiding van een professionele commandant. De opleiding van de vrijwilligers is precies dezelfde als die van beroepsbrandweerlui. De brandweerwagen werd plechtig gedoopt door directeur-generaal Eric van Walle en burgemeester Paul Rotthier en dit in het bijzijn van enkele collega s van Brandweerzone Kempen en enkele bedrijfsbrandweerkorpsen. WAT TE DOEN BIJ EEN NUCLEAIR ONGEVAL? 5 EENVOUDIGE MAATREGELEN...»» blijf binnen of ga naar binnen»» sluit ramen en deuren»» luister naar de radio en kijk tv»» telefoneer niet onnodig»» laat de kinderen op school Lees meer hierover op 11

12 KRUISWOORDRAADSEL Vul het kruiswoordraadsel in en stuur ons uw oplossing per post of voor 30/04/14. Uit de juiste antwoorden trekken we één winnaar. Hij of zij ontvangt een waardebon om te besteden bij de Molse handelaars. Veel succes! Waar vind je films over Mol, Dessel en het cat-project? NIRAS test de stevigheid van het... in de demonstratieproef. HOE LID WORDEN? Ben je inwoner van Mol en wil je meer weten over de nucleaire zaken in Mol en de bredere regio? Ben je geïnteresseerd in de sociale en economische aspecten van de toekomstige berging? Wil je meebouwen aan de toekomst van MONA? Wat zal tegen einde 2014 volledig afgebroken zijn? NIRAS streeft ernaar om de site klimaat... te maken. Hoeveel ritten met vrachtwagens worden vermeden door materiaal aan te voeren via de kade? Welke dieren zullen wonen in het nieuwe gebouw van SCK? De gel heeft zich gevormd op vaten met laagactief... Grijp dan nu je kans en schrijf je in bij één van de werkgroepen! Inschrijven kan op het MONA-secretariaat of via Like ons op FACEBOOK Volg ons op Twitter e r j CONTACT Mols Overleg Nucleair Afval vzw Markt 62, bus Mol TEL. 014/ info@monavzw.be OPENINGSUREN MA / DI / DO en En na afspraak V.U.: Jef Verrees, Markt 62 bus 3, 2400 Mol 12