S T O R A - m a g a z i n e. vzw STudie en Overleg Radioactief Afval Dessel

Transcriptie

1 S T O R A - m a g a z i n e vzw STudie en Overleg Radioactief Afval Dessel vijfde nummer - juli 2006

2 Alles is nog niet in kannen en kruiken Frans Dumoulin vertelt meer over de regeringsbeslissing van 23 juni Hij was voorzitter van de werkgroep Lokale Ontwikkeling van STOLA en is nu ondervoorzitter van STORA. Wat heeft de regering precies beslist? Hoewel we de volledige tekst van de beslissing nog niet kennen, weten we dat de regering een keuze heeft gemaakt uit de bergingsprojecten voor Dessel en Mol die voorlagen. De uiteindelijke keuze is geworden om het afval in kwestie onder te brengen in een oppervlakteberging in de gemeente Dessel. Is die beslissing belangrijk voor Dessel? Natuurlijk! In de eerste plaats omdat er een beslissing genomen is voor het afval dat nu al in Dessel opgeslagen ligt. Ten tweede omdat men het werk van de partnerschappen, en met name van STOLA, au serieux genomen heeft. En tenslotte omdat, als aan alle voorwaarden voldaan wordt die gesteld werden in het STOLArapport, er dan belangrijke meerwaarden zullen zijn voor het milieu en de gezondheid, maar ook voor de Desselse samenleving, nu en voor de volgende generaties. Wat nu? Alles is nog niet in kannen en kruiken. Vanaf nu zal er gewerkt worden aan de verfijning van het bergingsontwerp. Het doel is om tegen 2011 tot een bindend akkoord te komen met alle wederzijdse rechten en plichten, dat voldoende garanties biedt voor nu en in de toekomst. In dit proces zal STORA een belangrijke rol spelen. Het is de opdracht van STORA om permanent, opbouwend maar kritisch, het dossier op te volgen. Zo moeten we voorkomen dat de zaak alleen benaderd wordt vanuit de visie van de ingenieurs en de financiers, zonder betrokkenheid van de bevolking. Wat zijn voor u de aandachtspunten, voor nu en in de toekomst? In de eerste plaats moeten we ervoor zorgen dat STORA een dynamische groep blijft, waarbij zoveel mogelijk mensen betrokken worden. Een tweede aandachtspunt is dat we ons voor sommige aspecten niet mogen beperken tot de gemeente Dessel en de Desselse bevolking. We moeten oog hebben voor de integratie in de ruimere omgeving. We mogen ons ook niet laten leiden en verleiden door profijten en feiten op korte en middellange termijn. We moeten onze verantwoordelijkheid opnemen in deze zaak, voor de komende generaties, voor 300 jaar. We zullen ook een permanente zorg moeten hebben voor communicatie en openheid voor een zo ruim mogelijke groep mensen. Met dit extra dik STORA-magazine voegen we de daad bij het woord.

3 Waarover gaat het? Wat is radioactief afval? Elke menselijke handeling brengt afval met zich mee. Zo ontstaat er ook afval bij het aanmaken van elektriciteit in kerncentrales en bij de ontmanteling van nucleaire installaties. Maar ook bij het gebruik van radioactieve stoffen in onderzoek, de geneeskunde en de industrie. Een deel van dat afval is radioactief. Het grootste deel van het radioactieve afval lijkt op huishoudelijk en industrieel afval. Het bestaat uit allerlei gebruikte materialen zoals beschermende kledij, gereedschappen en afbraakmateriaal van niet meer gebruikte installaties. Er is één groot verschil tussen radioactief afval en ander afval: radioactief afval bevat stoffen die radioactieve (ioniserende) stralen uitzenden. Deze straling kan gevaarlijk zijn voor mens en milieu. Over welk soort afval gaat het? Er zijn verschillende soorten radioactief afval. In de bergingsinstallatie in Dessel zal enkel laag- en middelactief kortlevend afval k geborgen worden. k Dit wordt het afval van categorie A genoemd. In de spreektaal zeggen we laagactief (en kortlevend) afval. Laag- en middelactief slaat op de intensiteit van de straling. Kortlevend slaat op de tijd die de radioactiviteit in het afval nodig heeft om uit te doven. Na 300 jaar is de straling in dit afval zo erg gedaald dat het geen gevaar meer vormt voor mens of milieu. Het gaat om m³ Belgisch laagactief en kortlevend afval, ofwel vaten van 400 liter. Waarom is een oplossing op lange termijn nodig? Radioactiviteit vermindert met de tijd, maar sommige elementen in het afval blijven radioactief voor een periode die vele generaties overstijgt. Daarom moet er gezocht worden naar een oplossing die bescherming biedt tegen radioactieve straling voor de hele periode van 300 jaar.

4 Waarom zij lid zijn van STORA... STORA telt 62 leden. Hierbij zijn vertegenwoordigers van 20 Desselse verenigingen, politieke partijen en bedrijven. Maar ook gewone Desselaars zijn lid. STORA is altijd op zoek naar nieuwe leden. Dus, als ook u de zaak van dichtbij wilt opvolgen, kunt u lid worden van de werkgroepen van STORA! Er zijn twee STORA-werkgroepen op dit moment. Eén werkgroep volgt alle nucleaire zaken in de regio op en in het bijzonder het radioactief afval. De andere werkgroep bepaalt hoe STORA de bevolking best kan informeren. Negen STORA-leden aan het woord. Waarom zijn zij lid van STORA? Hilda Peeters Ik ben in contact gekomen met het nucleaire via het werk van mijn man. Ik kon meermaals mee op bedrijfsbezoeken naar nucleaire installaties. Dat vond ik altijd heel interessant. Toen er later vraag was om mensen van de gemeenteraad af te vaardigen in STOLA en STORA, heb ik mij dan ook kandidaat gesteld. Ik vind het nog altijd heel interessant. Ben Staes Ik vind het belangrijk dat de jeugd vertegenwoordigd is in STORA, omdat daar toch de toekomst ligt. Op dit moment zijn er wel enkele jongeren lid van STORA, maar dat aantal is toch maar laag. Ik ben zelf niet volledig op de hoogte van het nucleaire, maar ik vind het toch zeer interessant om door de toelichtingen in de werkgroep meer te weten te komen. Van links naar rechts: Hilda Peeters, Ben Staes, Tom Thijs, Ellen Broeckx, Koen Cools, Chris Minnen, Francine Vandeweyer. (niet op de foto: Yve Driesen en Tom Neys) Tom Thijs Als de berging van laagactief afval in Dessel komt, zullen wij als jeugd van Dessel daar heel ons leven mee in onze achtertuin zitten. Daarom vind ik het belangrijk om te weten wat er juist gebeurt en dat het in veilige omstandigheden gebeurt. Dat kan ik dan ook doorgeven aan andere mensen. Ellen Broeckx In een gemeente als Dessel wordt je geboren met radioactief afval. Daarom vind ik het van groot belang dat dit goed opgevolgd wordt en dat al de Desselse burgers goed op de hoogte worden gebracht. Ook ben ik zeer geïnteresseerd of alles wel veilig en niet schadelijk is, niet alleen voor ons nu, maar voor alle volgende generaties.

5 Koen Cools De beslissing is genomen: er zal radioactief afval worden opgeslagen in Dessel. Als jongere is het dan ook meer dan ooit van belang goed geïnformeerd te zijn over het nucleaire reilen en zeilen in onze gemeente. Het zijn immers wij en de volgende generaties die ermee moeten leven en leren leven. STORA geeft ons hiertoe de kans. STORA is informatie informatie is inzicht inzicht is kijk op de toekomst. Chris Minnen Als kind al was ik gefascineerd door den Atoom. Toen ik in 2003 tijdens de STOLA-dagen op de site van Belgoprocess meer te weten kwam over STOLA, is mijn interesse nog gegroeid. Het feit dat er openheid komt over de nucleaire zaken in onze gemeente, vind ik zeer positief. Omdat ik er meer over te weten wou komen, heb ik mij vorig jaar aan de infostand tijdens Dessel Swingt opgegeven als lid van STORA. Francine Vandeweyer Ik ben een leek met weinig technische bagage, maar toch volg ik de werkgroep Radioactief Afval. Door de bezoeken aan Belgoprocess wordt het allemaal wat duidelijker en kan je zien hoe de verwerking en de opslag van elk type afval gebeurt. Het is niet de bedoeling dat wij deskundigen worden, maar wel dat we notie hebben van hoe het proces verloopt en wat de veiligheidsmaatregelen zijn. Ik vind het spijtig dat jongere dames zich niet engageren voor deze werkgroep, want het gaat er toch om van te werken met en voor mensen uit Dessel. Laat je niet afschrikken en zeg niet: dat is niets voor mij, maar kijk tussen alle moeilijke termen door naar de essentie van de uiteenzettingen en breng dit verhaal aan de mensen die je kent. Yve Driesen De beslissing van de regering over de berging zal een belangrijke impact hebben op onze Desselse gemeenschap. De gevolgen zullen zich bovendien niet beperken tot onze generatie. Als papa van een zoontje van 4 jaar wens ik grondig geïnformeerd te worden over deze problematiek. Hiertoe biedt STORA een unieke kans. Ik meen ook dat door de kritische houding van de leden en het samen zoeken naar oplossingen, STORA het debat positief kan beïnvloeden, ondermeer met betrekking tot de concrete bergingsvoorwaarden. Tom Neys Als nieuwe inwoner van Dessel vind ik het belangrijk om betrokken te zijn bij wat leeft in onze gemeente. STORA als overlegplatform tussen burger en overheid sprak mij enorm aan. Het is belangrijk dat de gemeenteraadsleden en schepenen van Dessel de veiligheid en bezorgdheid van de burgers goed ter harte neemt. Daarom heb ik meteen van de gelegenheid gebruik gemaakt, om mijn stem te laten horen. Ik roep iedereen op om zich aan te sluiten bij STORA, zo kunnen we de opportuniteiten die het nucleaire in Dessel biedt, samen sturen naar een beleid van en voor de Desselaar. Word ook lid van STORA!

6 Berging verder uitgelicht B Bij berging wordt het afval op zo n manier ingesloten en afgezonderd dat mens en milieu beschermd zijn voor een periode van minstens 300 jaar. Onze nakomelingen moeten dan ook niet meer actief tussenkomen. Het laagactief en kortlevend afval zou in Dessel in bunkers boven de grond geborgen worden. Dat heet een oppervlakteberging. Het afval wordt, al dan niet eerst verpakt in stalen vaten van 400 liter, in een betonnen kist geplaatst. Deze kist wordt monoliet genoemd en is bedoeld om de radioactieve straling tegen te houden (eerste barrière). De monolieten met het afval worden in grote betonnen modules geplaatst. In het totaal zijn er 40 bergingsmodules nodig om al het laagactief en kortlevend afval te bergen. Ook deze bergingsmodules isoleren het afval van mens en milieu (tweede barrière). STOLA-Dessel heeft beslist dat er een kelder onder de modules gemaakt moet worden. In deze kelder, die boven de grond gebouwd wordt, kan men met het blote oog de onderkant van de modules controleren en ingrijpen als er eventueel barsten of lekken zouden zijn. Een netwerk van leidingen vangt al het water op dat zou kunnen binnensijpelen in de bergingsinstallatie. Rond de bergingssite worden ook peilbuizen geplaatst. Zo kan men de toestand van het grondwater opvolgen. Iedere module krijgt een dak uit staal. Dit dak beschermt tegen weer en wind tijdens het bouwen van de modules en het opvullen met afval. Later kunnen onze nakomelingen beslissen om het dak te vervangen door een definitieve afdekking. Deze afdekking bestaat uit verschillende materialen, zoals zand, klei, grint, beplanting Het is een deksel rond de modules waar het water niet door kan. Het moet ervoor zorgen dat er geen radioactieve straling uit de bergingsinstallatie komt (derde barrière). De mogelijkheid is voorzien om de monolieten met het afval terug uit de berging te halen. Dat zou nodig kunnen zijn als er ooit een probleem in de installatie ontdekt wordt, of als er nieuwe technologie voorhanden is, die van nut kan zijn. Hoe groot zal de berging zijn? Na de afdekking zal de berging er uitzien als twee heuvels van 23 meter hoog en samen ongeveer 420 meter bij 340 meter. In zijn geheel zal de bergingssite maximaal 30 hectare groot zijn. Dat is ongeveer even groot als 35 voetbalvelden. Er moet voor gezorgd worden dat er zo weinig mogelijk ruimte in beslag genomen wordt. Waar in Dessel? In het zuid-westen van de gemeente ligt er een nucleaire zone. Daar is plaats voor een bergingsinstallatie. Er werd onderzocht of het terrein geschikt is (ondergrond, grondwater ). Uiteindelijk heeft STOLA beslist dat de site op het gebied ten zuiden van de Europalaan zal komen, vlakbij Belgoprocess en Belgonucleaire.

7 Wat voorbij is en nog komt De regering beslist om het laagactief en kortlevend afval te bergen en geeft de opdracht aan NIRAS om een bergingsvoorstel uit te werken. De vzw STOLA-Dessel wordt opgericht: een partnerschap tussen de gemeente Dessel en NIRAS. De opdracht van STOLA is om een geïntegreerd bergingsproject uit te werken dat technisch mogelijk is en aanvaardbaar is voor de Desselse gemeenschap. STOLA-Dessel komt tot een conclusie: een uitgewerkt bergingsproject in Dessel, met een technisch concept en maatschappelijke voorwaarden. Het STOLA-rapport wordt unaniem goedgekeurd door de gemeenteraad van Dessel. De federale regering beslist: de berging voor het laagactief en kortlevend afval zou in Dessel kunnen komen. De ontwerpfase start: het geïntegreerd bergingsproject wordt volledig uitgewerkt en er wordt een bindend akkoord gemaakt dat de rechten en de plichten van de verschillende partijen vastlegt. De bouw van de bergingsinstallatie start (ten vroegste). Het eerste radioactief afval wordt geborgen. De bergingsinstallatie wordt afgesloten. De installatie is volledig gevuld en wordt dichtgemaakt en afgedekt met natuurlijke materialen. Het eindresultaat zijn twee heuvels die bedekt zijn met groen. De toekomstige generaties kunnen beslissen hoe de afdekking er precies moet uitzien. Het blijft mogelijk om het afval terug te halen uit de berging, moest dat nodig zijn. De controlefase start: constante controle van de afgesloten installatie. De bewegingen van het water, de stabiliteit en de ondergrond worden gecontroleerd. Er zijn ook systemen om de chemische kenmerken en de radioactiviteit in de gaten te houden. De controlefase loopt af: na ongeveer 300 jaar is de radioactiviteit in het afval grotendeels uitgedoofd en dus moet de installatie niet meer gecontroleerd worden. In principe is het terrein nu gewoon toegankelijk.

8 STORA, jouw ogen en oren De Desselse bevolking betrekken bij de nucleaire problematiek, dat is het belangrijkste doel van STORA. Desselaars hebben er namelijk alle belang bij om op de hoogte te blijven van de nucleaire bedrijvigheden in hun gemeente. Wat doet STORA voor u? E STORA volgt het dossier van de berging van het laagactief afval in Dessel kritisch op en wordt betrokken bij de besprekingen over de berging. E STORA informeert over alle nucleaire bedrijvigheden in de regio en geeft Desselaars de kans om meer te weten te komen over het radioactief afval dat aanwezig is in de gemeente. De informatie gaat dus zowel over het laagactief, als over het middel- en hoogactief afval. E STORA volgt alle nucleaire zaken kritisch op. Zo heeft STORA bijvoorbeeld een standpunt ingenomen over de ontmanteling van de fabriek van Belgonucleaire in Dessel. De Raad van Bestuur van STORA. wedstrijd HOE GOED KENT U STORA? Schrijf of mail uw antwoord op deze eenvoudige vraag en maak kans op een waardebon van 25 euro, te gebruiken bij een Desselse handelaar! Vraag: In welk jaar kan de bouw van de berging in Dessel ten vroegste starten? (het antwoord vindt u in dit magazine) Er waren 10 Desselaars die deelnamen aan de wedstrijd in het vorige STORA-magazine. Lutgarde Verachtert wint een waardebon van 25. Proficiat! redactie: Katleen Derveaux - fotografie: Belgoprocess, STORA - V.U.: Michel Meeus, Hannekestraat 1, 2480 Dessel vzw STORA, Hannekestraat 1, 2480 Dessel - tel fax info@stora.org