nu ao nederlands - accreditatieorganisatie

Transcriptie

1 ulaamse nu ao nederlands - accreditatieorganisatie presidente S. J. Stuiveling Raadsheer Algemene Rekenkamer Lange Voorhout 8 Postbus NL 2500 EA Den Haag Geachte mevrouw Stuiveling, datum 28 augustus 2013 onderwerp Ontwerpverslag Rekenkamer! Rekenhof uw kenmerk N B7 ons kenmerk NVAO/ /LL bijlage Reactie NVAO op ontwerpverslag vervolgonderzoek Rekenkamer/Rekenhof, juli 2013 Hierbij ontvangt u de reactie van de NVAO op het ontwerpverslag van het vervolgonderzoek van de Rekenkamer / het Rekenhof. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Mocht u nog vragen hebben, aarzel niet om ons te contacteren. Met Dr. iroet, Inlichtingen Ann Van Neygen +31(0) avanneygen@nvao.net Parkstraat JK Postbus CD Den 1-laag P0. Box 85498/ 2508 CD The Hague / The Netherlands T+31 (0) IF 31 (0) nfo@nvao.net I

2 vlaamse ni ao nederlands - accreditatieorganisatie Memo Reactie NVAO op ontwerpverslag vervolgonderzoek Rekenkamer 1 Rekenhof, juli 2013 datum Algemeen 26 augustus 2013 De NVAO herkent de conclusies van het vervolgonderzoek dat de Rekenkamer en het Rekenhof hebben gevoerd naar de kwaliteitsbewaking in het hoger onderwijs in Nederland en Vlaanderen. Ook kan ze zich in grote lijnen vinden in de voorgestelde aanbevelingen. Het nieuwe accreditatiestelsel is in Nederland nog maar recent ingevoerd en in Vlaanderen moet het vanaf het academiejaar van start gaan. Een aantal conclusies en aanbevelingen is dan ook geformuleerd op basis van een beperkte set aan ervaringen. De NVAO heeft u daarom haar recent vastgesteld jaarverslag toegestuurd. De feitelijke gegevens en de bevindingen in dit jaarverslag kunnen eventueel nog meegenomen worden in het eindrapport van de Rekenkamer/Rekenhof. In bijlage worden ook enkele feitelijke onjuistheden / toevoegingen op het rapport opgenomen. Hoofdconclusies Wat de hoofdconclusies betreft, is het juist dat de opleiding nu beoordeeld wordt op een beperktere set van drie standaarden/generieke kwaliteitswaarborgen, daar waar in het vorige stelsel nog beoordeeld werd op zes onderwerpen en meerdere facetten. De meeste facetten wat doelstellingen, programma, personeel en gerealiseerd niveau betreft komen evenwel aan bod binnen de drie standaarden van het nieuwe stelsel en dienen expliciet meegenomen te worden in de visitaties. De administratieve lasten dragen ook de aandacht weg van de NVAO. NVAO zal nagaan op welke manier zij kan bijdragen tot een vermindering van de administratieve lasten. Wat Nederland betreft, lijkt de berekening door het Rekenhof en de Rekenkamer te veel gebaseerd op aannames die onvoldoende gemotiveerd zijn. De kostenraming is onvoldoende zuiver en actueel om er conclusies uit te trekken. Zo is het bijvoorbeeld onduidelijk of de aangehaalde kosten slechts daadwerkelijk enkel de administratieve lasten in kaart brengen. Het lijkt er op dat de kosten die instellingen maken in voorbereiding op de instellingstoets zijn meegerekend, terwijl dat voor een deel kosten zijn voor professionalisering van het kwaliteitszorgapparaat. Voor een verdere uitwerking verwijzen we naar de opmerkingen onder Hoofdstuk 3, 4.8. Wat Vlaanderen aangaat, zijn er in het nieuwe accreditatiestelsel een aantal elementen ingevoerd die bijdragen tot een vermindering van de administratieve lasten. Parkstraat JK 1 Postbus CD Den Haag P0. Box 85498/2508 CD The Hague / The Nether/ands T + 31(0) I F + 31(0) info@nvao.net I

3 Pagina 2 van 12 De doorlooptijd is een ander aandachtpunt voor de NVAO. De doorlooptijd wordt in grote mate bepaald door een geconcentreerde periode van indienen van de aanvragen. In de huidige regelgeving is deze concentratie moeilijk te vermijden, omdat het merendeel van de accreditatietermijnen in Nederland vervallen op het einde van het jaar en ook in Vlaanderen dan een groot aantal aanvragen wordt ingediend. De NVAO heeft interne maatregelen genomen om de doorlooptijd beter te monitoren en dit heeft in 2012 en 2013 reeds geresulteerd in een vermindering van de doorlooptijd ten opzichte van voorgaande periodes en een halvering ten opzichte van de vergelijkbare periode De NVAO streeft bovendien naar een flexibilisering van de huidige accreditatietermijnen in het licht van toekomstige clustering, zodat een betere spreiding van accreditatieaanvragen over het jaar mogelijk wordt. Om dit mogelijk te maken is een aanpassing van de wetgeving nodig, zowel in Nederland als in Vlaanderen. In Vlaanderen staat de aandacht voor het eindniveau in het nieuwe accreditatiekader centraal in de derde generieke kwaliteitswaarborg: De opleiding beschikt overeen adequaat systeem van beoordeling, toetsing en examinering en toont aan dat de beoogde leerresultaten worden gerealiseerd. Bij de criteria om deze generieke kwaliteitswaarborg te beoordelen staat de validiteit, betrouwbaarheid en transparantie van de beoordeling, toetsing en examinering voorop. Uiteraard worden bij een beoordeling van het eindniveau ook de inzetbaarheid van afgestudeerden op de arbeidsmarkt of de doorstroom naar een vervolgopleiding alsook het diplomarendement meegenomen. Wat de opleidingsaccreditaties in de derde accreditatieronde betreft, heeft de NVAO tijdens de besprekingen met de koepels, de overheid en de studenten op het klankbordoverleg steeds het standpunt ingenomen zich niet te kunnen vinden in de uitwerking van de derde ronde zoals ze nu (onder voorbehoud) voorzien is in het decreet. De NVAO sluit zich dan ook aan bij de risico s waarop het Rekenhof/de Rekenkamer wijst. Wat de harmonisatie tussen de Nederlandse en Vlaamse stelsels betreft, lijkt er op het eerste zicht meer differentiatie te zijn ontstaan. Termijnen en wettelijke gevolgen in het stelsel zijn inderdaad nog steeds verschillend, maar zowel inhoudelijke als procedurele aspecten zijn dat in de feiten minder. Zo is er ook in Vlaanderen structureel overleg met de evaluatiebureaus over de te volgen werkwijze en wordt er in overleg, onder meer via intervisie, gewerkt aan de professionalisering van de secretarissen van de visitatiecommissies. Zo wordt ook in Nederland in de instellingstoets niet enkel gefocust op de interne kwaliteitszorg, maar komt onderwijsbeleid en kwaliteitscultuur in een brede betekenis aan bod, zoals dat ook geëxpliciteerd het geval is in de instellingsreview in Vlaanderen. Vermits het nieuwe accreditatiestelsel in Vlaanderen nog moet opstarten, zijn er nog geen ervaringen, maar de NVAO meent nu reeds dat in de praktijk de inhoud van de Nederlandse instellingstoets in belangrijke mate vergelijkbaar zal zijn met de Vlaamse instellingsreview. Wat de domeinspecifieke leerresultaten betreft, stelt de NVAO met de Rekenkamer / het Rekenhof vast dat deze vaak algemeen zijn geformuleerd. Dit is allicht het resultaat van de consensus die moet bereikt worden tussen alle opleidingen. Hoewel de internationale afstemming mogelijk beter kan, voorziet de procedure er wel in dat advies wordt ingewonnen bij twee onafhankelijke internationale deskundigen. Op die wijze grijpt wel een internationale validering plaats.

4 Pagina 3 van 12 Tot slot een bemerking m.b.t. de fiexibilisering in Vlaanderen. De instrumenten die flexibilisering mogelijk maken wel degelijk voorwerp uit van de visitaties. De mogelijke invloed op de kwaliteit van de opleidingen (en de individuele studietrajecten) worden door de visitatiecommissies onderzocht. (Zie verder de opmerkingen onder hoofdstuk 3, 3.5). Aanbevelingen NVAO herkent quasi alle aanbevelingen, maar wenst ze toch nog een per een langs te lopen: Gezamelijke aanbevelingen (1) De wederzijdse erkenning van diploma s is intussen een feit. Toch zal de NVAO blijven ijveren voor en werk maken van een beter op elkaar afstemmen van de externe kwaliteitsbewaking. Zoals hoger reeds aangestipt, lijkt er op het eerste gezicht meer differentiatie te zijn ontstaan. Dit is correct wat termijnen en wettelijke gevolgen betreft. Dit is veel minder het geval wanneer het gaat om inhoudelijke en procedurele aspecten. Bovendien wil de NVAO naar aanleiding van de uitwerking van de interne processen voor het nieuw accreditatiestelsel in Vlaanderen deze zo sterk mogelijk afstemmen op de Nederlandse processen. (2) Bij de totstandkoming van de nieuwe kaders in Nederland en Vlaanderen hebben pilots plaats gevonden en is lering getrokken uit de ervaringen met de kaders in beide landen. Ook werd bij de totstandkoming van de nieuwe kaders in Vlaanderen rekening gehouden met de beperkte ervaring van het nieuwe stelsel in Nederland. Dat de eerste ronde van instellingsreviews in Vlaanderen een nulmeting is, waarna geëvalueerd wordt, is daar bijvoorbeeld een rechtstreeks gevolg van. (3) Het bewaken van de doorlooptijd is een van de belangrijkste aandachtspunten van de NVAO het voorbije jaar en de komende jaren. Nederland (1) De verplichting tot geclusterd visiteren in hbo en wo is opgenomen in het wetsvoorstel Versterking kwaliteitswaarborgen hoger onderwijs. De NVAO is afhankelijk van de aanname van dit voorstel mbt de uitvoering ervan. (2) Hetzelfde geldt voor de uitsplitsing van de derde standaard van het kader. (3) De NVAO maakt nu reeds meer gebruik van de bestaande bevoegdheid om aanvullende vragen te stellen of zelf herbeoordelingen van scripties uit te voeren. Dit zal naar de toekomst toe bestendigd worden. (4) Deze aanbeveling betreft de instellingen. Vlaanderen (1) Alle aangebrachte punten zijn onderwerp van gesprek bij het structureel overleg met het evaluatieorgaan. (2) In Vlaanderen blijft de verwevenheid van onderzoek en onderwijs een belangrijk aandachtspunt voor academische opleidingen. De NVAO is er van overtuigd dat visitatiecommissies voldoende oog blijven hebben voor de kwaliteit van het wetenschappelijk onderzoek als motor van onderwijskwaliteit. Immers, de doelstellingen van opleidingen moeten passen voor niveau en oriëntatie (bachelor of master; professioneel of academisch gericht) binnen het Vlaamse kwalificatieraamwerk en moeten blijven aansluiten bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Bij academische opleidingen houdt dat internationaal een verwevenheid van onderzoek en Onderwijs in. Ook in Nederland is de onderzoeksverwevenheid niet expliciet in het kader opgenomen. Desondanks kijken visitatiecommissies bij Nederlandse academische opleidingen

5 Pagina 4 van 12 nadrukkelijk naar de onderzoekscomponent in de programma s en de onderzoekskwaliteit van het personeel. Het uitgangspunt van de NVAO is dat dit in Vlaanderen ook zal gebeuren. (3) Er zijn structureel bestuurlijke (klankbordoverleg), technische en ambtelijke contacten met de koepels en het evaluatieorgaan. Deze kunnen waar nodig uiteraard nog geïntensiveerd worden, maar de jongste jaren is naar aanleiding van de vormgeving van het nieuwe stelsel het overleg geïntensifieerd tot tweemaandelijkse vergaderingen, ook met de overheid en de administratie. (4) Er zijn momenteel geen instrumenten voorzien om de kwaliteit van een opleiding die een positief accreditatiebesluit heeft gekregen tussentijds te bekijken. Gezien de Vlaamse overheid momenteel sterk inzet op de lastenverlaging, is de kans gering dat zij voorstander is van deze mogelijkheid. Een opleiding die een hersteltermijn heeft gekregen (1 tot 3 jaar) wordt op het einde van de hersteltermijn wel opnieuw beoordeeld. De hersteltermijn wordt afgetrokken van de nieuwe accreditatietermijn. (5) De overstap naar de derde accreditatieronde gebeurt na een grondige evaluatie in Deze is decretaal ingeschreven.

6 kan Pagina 5 van 12 Bijlage: feitelijke onjuistheden 1 toevoegingen DEEL 1: Inleiding, conclusies en aanbevelingen Hoofdstuk 1: Inleiding 1.1 Aanleiding (p. 5, 2 en 3 alinea) De kwaliteitsbewaking in het hoger onderwijs betreft de gehele hoger-onderwijssector: zowel bekostigd als privaat. De beschrijving van de omvang van de sector in de tweede alinea daarom nog aangevuld worden met het aantal rechtspersonen voor hoger onderwijs (NL) en geregistreerde instellingen (VL). (p 5 3de alinea) Op basis van het HOR zijn dit de volgende gegevens over het Vlaams hoger onderwijs: hogescholen: 291 gefinancierde professionele bacheloropleidingen, 95 academische bachelor- en 192 master en master-na masteropleidingen. Universiteiten: 616 opleidingen. (ba, ma, manama). (p. 7, 2de alinea) Het accreditatiestelsel start in 2013, maar de eerste accreditaties in het nieuwe stelsel zullen pas met ingang van het academiejaar plaats grijpen. Op dit ogenblik worden zelfevaluatierapporten geschreven, worden commissies samengesteld en worden de eerste visitaties voorbereid. De eerste visitatierapporten volgens het nieuwe stelsel worden verwacht in de lente van Hoofdstuk 2: Conclusies 2.1 Hoofdconclusie (p. 9, 2 alinea) De tweede accreditatieronde is inderdaad gestart in 2013, maar de eerste visitatierapporten zullen pas in het voorjaar van 2014 gepubliceerd worden. 2.2 Nederland (p. 11) Typfouten: vistatie (2de alinea, 8St0 regel) en regeerakoord (3de alinea, 4 regel). (p. 11, 4de alinea) De gemiddelde doorlooptijd in 2012 bedroeg voor Nederland respectievelijk Vlaanderen 135 en 148 dagen, in 2013 hebben de reeds afgehandelde dossiers een doorlooptijd van respectievelijk 132 en 149 dagen. Van belang daarbij is te vermelden dat ongeveer 80% van de Nederlandse accreditatieaanvragen ingediend worden in de maanden november en december en jaarlijks voor een piekbelasting zorgen. Die piekbelasting is een belangrijke factor in de bepaling van de doorlooptijd.. Voor Vlaanderen worden aanvragen twee keer per jaar ingediend (einde jaar en vlak voor de zomer). De hogere doorlooptijden in Vlaanderen hebben in 2012 en 2013 te maken met het grote aantal hoorzittingen en het uitstellen van definitieve besluiten tot na het begin van het academiejaar, met het oog op het handhaven van de clusterbeoordeling. Ten opzichte van de vergelijkbare jaren 2007 en 2008 in de eerste ronde zijn de doorlooptijden inmiddels gehalveerd (zie ook tabel 13 p63, rapport). De Nederlandse doorlooptijden liggen weliswaar nog steeds hoger dan wettelijk bepaald, maar vallen wel binnen de met de koepels afgesproken doorlooptijd van zes maanden.

7 Pagina 6 van Vlaanderen (p. 12, laatste regel) Voor Vlaanderen wordt gesteld dat de wijzigingen aan het beoordelingskader beperkt zijn. Nochtans zijn de doorgevoerde wijzigingen in grote mate gelijklopend aan de wijzigingen in Nederland. Het is onduidelijk waarom dit voor Vlaanderen zo expliciet wordt gesteld. (p. 13, 3( alinea) De interne kwaliteitszorg is in Vlaanderen wel opgenomen in de opleidingsaccreditatie onder generieke kwaliteitswaarborg 2: onderwijsproces. Het laatste criterium luidt als volgt: De verbeteracties uit de kwaliteitszorg op opleidingsniveau worden daarbij meegenomen, inclusief de opvolging van de vorige visitatie. Bovendien wordt in het kader uitdrukkelijk gesteld (onder 2.4.1) dat deze informatie moet opgenomen worden in het zelfevaluatierapport. (p. 13, 5 alinea) Domeinspecifieke leerresultaten: bij de totstandkoming van de leerresultaten wordt steeds het advies ingewonnen van twee onafhankelijke internationale vakdeskundigen. Bij de validering gaat NVAO na of deze advisering heeft plaats gevonden. 2.4 Harmonisatie kwaliteitsbewaking (gezamenlijk) (p. 14, 1ste alinea) Inmiddels zijn de contacten tussen NVAO en evaluatieorganen (en koepels) in Vlaanderen bestuurlijk (klankbordoverleg) en ambtelijk (via periodieke overleggen en intervisie) versterkt en naar de mening van NVAO op eenzelfde peil gebracht als in Nederland. (p. 14, alinea) Het feit dat er in Vlaanderen zowel bij hogeschool- als universitaire opleidingen sprake is van clusterbeoordelingen draagt zeker bij tot de robuustheid van de externe kwaliteitsbewaking in Vlaanderen. De NVAO betwijfelt daarom of de externe kwaliteitszorg in Nederland breder is uitgebouwd dan in Vlaanderen. Hoofdstuk 3. Aanbevelingen De voorgaande opmerkingen van de NVAO omtrent de contacten met evaluatiebureaus en aangaande wetenschappelijk onderzoek zijn hier ook van toepassing. DEEL 2: Onderzoeksbevindingen Hoofdstuk 1: Aanpassingen in kwaliteitsbewaking in Nederland en Vlaanderen 1.1 Aanpassing in Nederland (p. 18, 2 bullet) Vervang accreditatie onder voorwaarden door Toets nieuwe opleiding en instellingstoets onder voorwaarden. Voeg toe bij herstelperiode : bij accreditatie. (p. 20, 1.1.4) De huidige formulering suggereert dat de commissie van deskundigen voor beoordeling van een instellingstoets voor de invoering van de Wet aanpassing accreditatiestelsel door een andere partij dan de NVAO gebeurde. Voor invoering van de genoemde wet bestond de instellingstoets echter niet.

8 Pagina 7 van 12 (p. 20, alinea 1.1.5) De beleidsreactie (20 mei 2011) van de toenmalige staatssecretaris van OCW ging enkel over de alternatieve trajecten in het hoger onderwijs en niet over de specifieke problematiek van Journalistiek Windesheim. Eén van de opleidingen waar sprake was van een zorgelijke situatie vanwege het bestaan van een alternatief traject was inderdaad Journalistiek Windesheim (naast Werktuigbouwkunde HAN, Communicatie Hs Leiden, etc.). De brede kwaliteitsproblemen in die opleiding kwamen echter pas in december 2011 aan het licht in het kader van een reguliere visitatie en vormden geen aanleiding voor aanpassing van het accreditatiestelsel. (p. 21, 1ste alinea) De Richtlijn beoordeling eindwerken betreft geen aanpassing van het accreditatiekader maar een uitvoeringsrichtlijn Aanpassing in Vlaanderen (p. 21, 1ste alinea onder 1.2.2) De beoordeling van de opleidingen heeft voortaan alleen betrekking op het onderwijsproces vervangen door De beoordeling van de opleidingen heeft voortaan meer betrekking op de inhoud van het onderwijs. Het onderwijsproces heeft immers maar betrekking op één van de drie gestelde vragen (vraag 2). (p. 22, 1.2.4) Onder Derde accreditatieronde is het nuttig aan te geven dat de wijze waarop de derde ronde momenteel is vorm gegeven in het decreet enkel om een intentie gaat van de overheid. De invoering van desbetreffend artikel in het structuurdecreet is nog niet in voege. Dit gebeurt pas na de evaluatie van de tweede ronde van het accreditatiestelsel. 1.3 Accreditatiebesluiten van de NVAO (p. 23) Eventueel kunnen de data aangevuld worden met de gegevens uit het jaarverslag 2012, dat reeds vroeger is toegestuurd. Hoofdstuk 2: Aandacht voor inhoudelijke kwaliteit en eindniveau bij toezicht 2.2 Nederland (p. 29, 2.2.2) De alternatieve afstudeertrajecten bij Inholland zijn tot stand gekomen na de vorige visitatie en lopende de huidige accreditatietermijn. In de toenmalige visitatierapporten was daar dan ook geen melding van gemaakt. (p. 30, 2de en 3do alinea) Opleidingen worden geaccrediteerd voor een periode van zes jaar. Het accreditatiestelsel voorziet niet in een tussentijdse monitoring. Bij signalen van ernstige tekortkomingen in de loop van de accreditatietermijn bestaat nu wel de mogelijkheid om tussentijds onderzoek te doen naar de kwaliteit van de opleiding en kan de minister de accreditatie intrekken. Het initiatief tot het doen van onderzoek ligt formeel bij de minister. De NVAO doet in haar eigen evaluatie evenwel het voorstel om dit initiatief bij de NVAO te leggen. (p. 30, voorlaatste bullet) De invoering (neergelegd in het wetsvoorstel Versterking kwaliteitswaarborgen hoger onderwijs) van visitatiegroepen om clustergewijze beoordeling mogelijk te maken betreft het hbo én het wo. Het wetsvoorstel bevat de generieke verplichting tot clustergewijze opleidingsbeoordelingen en maakt (conform beginselen WHW) geen onderscheid in accreditatieregime tussen hbo en wo.

9 Pagina 8 van 12 (p. 32, 2 bullet onder visitatierapporten) De weging van de bevindingen heeft ook de zorg van NVAO. Bij de interne analyse van accreditatieaanvragen gaat de NVAO na of de oordelen en afwegingen van de commissies navolgbaar zijn. (p 33 1ste alinea) Op basis van de in 2012 en 2013 genomen besluiten is in het nieuwe stelsel in drie percent van de gevallen een herstelperiode toegekend. Dat is vier keer meer dan in de eerste ronde (0,7%, zie p24). Er is dus inmiddels wel degelijk cijfermateriaal beschikbaar. 2.3 Vlaanderen (p. 33, laatste alinea) NVAO gaat er van uit dat visitatiecommissies nadrukkelijk kijken naar de kwaliteit van de eindproducten, met het oog op het beoordelen van het eindniveau. Dat was in de eerste ronde het geval, dat blijft ook (en nadrukkelijker) zo in de tweede ronde. Het beoordelingskader vermeldt daaromtrent: Het gerealiseerde niveau wordt door de visitatiecommissie onder andere beoordeeld door het bestuderen van een representatief aantal afstudeerstukken, met een minimum van tien per opleiding, verspreid over de vestigingen en afstudeerrichtingen. (onder van het beoordelingskader). (p. 34 3de alinea) De opmerking dat in de tweede Vlaamse accreditatieronde de opleidingsaccreditaties gebeuren zonder enkele belangrijke items voor de onderwijskwaliteit in rekening te brengen, klopt niet gezien dit is opgenomen bij de criteria onder de tweede generieke kwaliteitswaarborg (zie ook opmerking onder p. 13, 3 alinea). (p. 34, 3de alinea en laatste alinea) De voorgaande opmerkingen over wetenschappelijk onderzoek en over de internationale afstemming van de domeinspecifieke leerresultaten gelden hier ook. (p. 35, onder Bevindingen ) De NVAO heeft tijdens de besprekingen nav het nieuwe accreditatiestelsel op het klankbordoverleg steeds duidelijk aangegeven zich niet te kunnen vinden in de uitwerking van de derde ronde zoals ze nu (onder voorbehoud) voorzien is in het decreet. De NVAO sluit zich dan ook aan bij de risico s waarop het Rekenhof wijst. Voorafgaand aan de derde accreditatieronde is een evaluatie gepland van de tweede ronde. Deze moet mogelijk maken de hier vermelde risico s te toetsen. Afhankelijk van de uitkomsten van de evaluatie kan het opzet van de derde accreditatieronde gewijzigd worden. (pp ) Visitatierapporten Ook NVAO stelt zich regelmatig vragen bij de bevindingen en overwegingen in de visitatierapporten wat het eindniveau van de opleidingen betreft. In dat geval worden aanvullende vragen gesteld of gesprekken en hoorzittingen georganiseerd. In vele gevallen leveren deze voldoende aanvullende informatie op om alsnog tot accreditatie over te gaan, in een aantal gevallen leiden deze tot aanvullende beoordelingen. Het aantal hoorzittingen in 2012 en 2013 was aanzienlijk, zoals ook blijkt uit de gegevens die er in het rapport zijn over opgenomen. (p. 39, aansluitend bij de 1ste alinea) In het nieuwe stelsel zal door de visitatiecommissies systematisch over alle in het kader vermelde criteria moeten gerapporteerd worden (bevindingen én overwegingen van de visitatiecommissie).

10 Pagina 9 van 12 (p39, 3 tot 5de alinea) Zoals hoger reeds aangegeven staat in de derde generieke kwaliteitswaarborg de aandacht voor het eindniveau centraal in het nieuwe accreditatiekader in Vlaanderen. De NVAO is bovendien steeds voorstander geweest van een geïntegreerde bachelorproef waar het eindniveau wordt getoetst en die dus ook voldoende is toegesneden op de professionele vaardigheden van de professionele bachelor. Daarnaast is op het overleg met het evaluatieorgaan afgesproken dat in de visitatierapporten duidelijk moet gerapporteerd worden over het eindniveau van de studenten. Hoofdstuk 3: Curriculumbeheersing en invloed van flexibilisering op onderwijskwaliteit 3.1 Inleiding (p. 43) In de eerste alinea staat dat de problematiek van flexibilisering in Nederland geen expliciet onderwerp van grote zorg is gebleken voor het hoger onderwijs. Dit lijkt niet correct gezien de Inholland-affaire ook te maken met alternatieve afstudeertrajecten en dus met de flexibilisering (zie ook het rapport p. 49). 3.5 Bevindingen in Vlaanderen (pp , 3.5.4) De visitatiecommissies hebben zicht op de wijze waarop EVC- en EVK trajecten geborgd worden en dit vindt zijn weerslag in de visitatierapporten. Daarnaast is het ook zo dat iedere opleiding moet zorgen voor een samenhangend programma, ook voor studenten die een individueel traject volgen. Daarbinnen gelden quasi altijd strikte regels van voigtijdelijkheid die de student verplichten het programma in een bepaalde volgorde af te leggen. Sinds de invoering van het leerkrediet schrijven studenten zich bovendien meer in voor een haalbaar traject, in tegenstelling tot de beginjaren waar trajecten van 70 ECTS of meer geen uitzondering waren. Visitatiecommissies hebben ook de nodige aandacht voor de trajecten die voor bepaalde doelgroepen worden georganiseerd, bv. werkstudenten. In de visitatierapporten worden in die gevallen zowel het reguliere traject als het afwijkende traject beschreven, ook wat betreft het eindniveau. Daarnaast worden steekproefgewijs individuele trajecten van studenten bekeken. Hoofdstuk 4: Opvolging van de aanbevelingen voor kwaliteitsbewaking 4.2 Beoordeling in clusters (p. 51) Derde accreditatieronde. Ook bij deze ronde blijft een externe borging van de kwaliteit noodzakelijk. Opleidingen moeten een nationale en internationale benchmarking kunnen aantonen. Daarbij is het uitgangspunt van de instellingsreview dat instellingen die deze positief hebben doorlopen een goed intern stelsel van kwaliteitszorg hebben ontwikkeld, waardoor vertrouwen wordt gecreëerd dat ze de kwaliteit van hun opleidingen borgen. Desalniettemin herkent de NVAO zich niet in de wijze waarop de derde ronde momenteel vorm krijgt in het decreet. De NVAO blijft voorstander van beoordeling in clusters van gelijke of verwante opleidingen, zowel in Nederland als in Vlaanderen.

11 Pagina 10 van Toezicht op de evaluatiebureaus en evaluatieorganen en hun positie (p. 54) Relatie NVAO evaluatieorganen 1) De NVAO heeft structureel bestuurlijk overleg met de onderwijskoepels en de overheid via het zogenaamde klankbordoverleg. 2) Sinds de verzelfstandiging van het evaluatieorgaan heeft de NVAO ook een structureel overleg ingevoerd met het evaluatieorgaan. 3) Eveneens op structurele basis zijn er intervisiebijeenkomsten met de secretarissen van de VLUHR waarbij wordt nader afgestemd over de uitwerking van de visitatierapporten. 4) Verder zijn er periodiek ambtelijke overleggen tussen VLUHR en NVAO medewerkers. 4.4 Aanvullend onderzoek door NVAO (p. 55, 2 alinea) Sinds de invoering van die bevoegdheid heeft de NVAO vier tussentijdse onderzoeken uitgevoerd. Dit is onjuist; er zijn vijf tussentijdse onderzoeken uitgevoerd. De uitspraak geen van de onderzoeken heeft geleid tot negatieve adviezen is verwarrend: een negatief advies over intrekking leidt immers tot behoud van accreditatie of tno; een positief advies over intrekking leidt tot intrekking. Suggestie voor herformulering: Naar aanleiding van geen van de onderzoeken is geadviseerd de accreditatie in te trekken. (p. 56, 3de alinea) De NVAO is van mening dat het... gemakkelijker zal worden om de kwaliteit van de opleidingen te beoordelen vervangen door De NVAO is van mening dat deze administratieve vereenvoudigingen het haar makkelijker zal maken om tot accreditatiebesluiten te komen. 4.5 Betrekken onderzoek bij onderwijs (p. 57) De voorgaande opmerkingen over onderzoek zijn hier ook van toepassing. Net zoals in Nederland is er in Vlaanderen bij academische opleidingen een sterke verwevenheid vereist tussen onderzoek en onderwijs. De Nederlandse en Vlaamse kaders wijken op dit punt niet van elkaar af. Voor de professionele opleiding ligt de focus op het toegepast onderzoek. 4.6 Registratie in CROHO en HOR (p. 58) Vlaanderen - HOR. Het Vlaams departement onderwijs leverde tot 2010 jaarlijks een attest af dat het HOR wat primaire gegevens betreft in overeenstemming was met de Besluiten van de Vlaamse regering. Die attesten zijn steeds afgeleverd. Accreditatietermijnen worden slechts aangepast nadat de desbetreffende besluiten in het Belgisch Staatsblad zijn gepubliceerd. Daardoor is er steeds een tijdsverloop tussen het ogenblik waarop besluiten worden genomen en het ogenblik waarop het HOR er wordt op aangepast. 4.7 Harmonisatie (p. 59, laatste zin) NVAO gaat niet akkoord met de uitspraak dat het Vlaamse stelsel niet aan de Europese normen inzake follow-up voldoet. Immers, tijdens de ENQA-review die positief is afgerond, heeft de betreffende commissie gesteld dat NVAO op dit vlak voldoet aan de European Standards and Guidelines.

12 oftewel Pagina 11 van Kosten en doorlooptijd (p. 62) Tabel 12 De totale kosten van het accreditatiestelsel bedragen in 2012 volgens het Rekenhof/Rekenkamer tussen 17 en 25m, elders in het rapport wordt 25 m als conclusie gepresenteerd. In de berekening zijn echter te veel ongefundeerde aannames gedaan en onjuiste aantallen gehanteerd om deze bedragen betekenisvol te laten zijn. Het is op zijn best een gissing. Per categorie (e.g. beperkte opleidingsbeoordeling) kan het Rekenhof/Rekenkamer slechts een bandbreedte van de kosten aangeven. De externe kosten voor een beperkte opleidingsbeoordeling betreffen bijvoorbeeld tussen lok en 15k : een relatief grote marge. De boven- en ondergrens voor al van dat type beoordelingen lijken onrealistisch; bijv. de bovengrens voor de uitgebreide opleidingsbeoordeling kan alleen worden bereikt als âiie beoordelingen hbo-opleidingen betreffen en er geen enkele wo-opleiding (met lager tarief) is beoordeeld. Doordat de kosten voor beoordelingen telkens zon grote marge hebben, geldt dit ook voor de totale kosten. Die omvatten in de ruwe berekening tussen 17,151m en 24,451 m. Rekenhof/Rekenkamer stellen dat er grote onzekerheid in deze berekening zit, maar ronden het totale bedrag vervolgens naar boven af, tot 25m - als lle type beoordelingen duurder uitvallen dan de bovengrens van de bandbreedte. De aantallen beoordelingen zijn te grof geschat. Zo gaan Rekenhof en Rekenkamer uit van 100 tno s per jaar. In 2012 zijn er echter (zie jaarverslag NVAO) slechts 55 geweest. De normbedragen zelf zijn eveneens een te ruwe schatting om tot een betekenisvolle berekening van de administratieve lasten te leiden. Zo steunt het bedrag voor externe kosten van een uitgebreide opleidingsbeoordeling op aannames gemaakt door de inspectie in Daardoor geeft dit onvoldoende mate weer wat de ontwikkeling is van deze instrumenten en hoe groot de administratieve lasten in de praktijk zijn. Het bevreemdt dat een a posteriori doelmatigheidsonderzoek over invoering van het nieuwe stelsel per 2011 wordt verricht op basis van aannames uit Het is ook onduidelijk of de aangehaalde kosten slecht daadwerkelijk enkel de administratieve lasten in kaart brengen. Rekenhof/Rekenkamer geven aan dat de totale kosten voor een instellingstoets 120k tot 250k bedragen, inclusief NVAO-tarief, zelfreflectie en interne begeleidingskosten. Dit is een vage omschrijving; de exacte opbouw van deze post is onduidelijk. Het lijkt er op dat kosten die instellingen maken in voorbereiding op de ITK zijn meegerekend, terwijl dat voor een deel kosten zijn voor professionalisering van het kwaliteitszorgapparaat. Dat was echter een duidelijk beleidsdoel van de nieuwe wet en kan daarom niet slechts als administratieve last worden beschouwd. (p. 63) Doorlooptijden: dezelfde opmerkingen als hoger gelden ook hier. (p. 64) In tegenstelling tot Nederland is in het ontwerp van visitatieprotocol van de VLUHR mede op verzoek van de NVAO nu ingeschreven dat de visitatie maximaal een etmaal mag duren, daar waar in het verleden de norm 2 dagen en een avond ervoor gold. Wat de interne voorbereiding betreft is hoofdstuk 1, de beoogde leerresultaten, door middel van de VLUHR-procedure tot opstelling van de domeinspecifieke leerresultaten reeds voorbereid. Daarbij komt dat in Vlaanderen de verplichte instellingsreview verbonden is met een visitatie die vergeleken kan worden met de Nederlandse beperkte opleidingsbeoordeling (BOB). Het L

13 Pagina 12 van 12 streefdoel om de administratieve last op opleidingsniveau met 25% te verminderen is tevens door de Vlaamse administratie becijferd in een RIA (Reguleringsimpactanalyse).