White paper. ehealth: Hype of longzorg van de toekomst?

Transcriptie

1 White paper ehealth: Hype of longzorg van de toekomst?

2 White paper ehealth: Hype of longzorg van de toekomst Grote opkomst bij Ronde Tafel: EHealth: hype of longzorg van de toekomst? Betaalbare en betere zorg dankzij ehealth Het roer moet en zal ook omgaan. Dat werd wel duidelijk tijdens de drukbezochte Ronde Tafel met als vraagstelling: ehealth: hype of longzorg van de toekomst? Deze werd onlangs gehouden tijdens de Week van de Longen, het landelijk congres over longen en longziekten. OLVG-longarts Paul Bresser en Marcel Suderée van Sananet vertelden over de implementatie van de ecoach voor COPD-patiënten in het OLVG in Amsterdam. Een ontwikkeling die volgens beide sprekers niet meer te stuiten is en die ervoor gaat zorgen dat de spreekkamer van de arts zich grotendeels gaat verplaatsen naar de woonkamer van de patiënt. Mede hierdoor zal de zorg betaalbaar blijven, de kwaliteit ervan verbeteren en blijft de zorg bovendien toegankelijk voor iedereen. Tijdens de jaarlijkse Week van de Longen dat in de tweede week van april in Ermelo plaatsvond, draaide het vier dagen lang volledig om de longen. Artsen, apothekers, andere zorgverleners, wetenschappers, zorgverzekeraars, patiëntenverenigingen, vertegenwoordigers van belangenorganisaties en longpatiënten deelden hun onderzoeksresultaten. Ook kwamen betaalbaarheid van de zorg en de organisatie van de longzorg aan de orde en werden laatste ontwikkelingen op het gebied van technologie gedeeld. Toepassing van ehealth was gedurende het hele congres trending topic, van onderzoek naar een app voor smartphones om therapietrouw te stimuleren bij adolescenten met astma, tot ontwikkeling van de COPD-zorglastmeter waardoor patiënt en behandelaar beter inzicht krijgen in de ziektelast van de patiënt. Hoewel diverse voorbeelden van ehealth dus werden gedeeld, werd er tijdens sessies vaak afgevraagd wat er nu precies onder wordt verstaan. Dit bevestigde dat ehealth een containerbegrip is, waar van alles onder kan vallen. Gemene deler in alle interpretaties is dat het gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën betreft, met name internet-technologie, om gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren. Om duidelijk te krijgen waar het tijdens de Ronde Tafel over ehealth in de longzorg over zou gaan, peilde de voorzitter van de bijeenkomst, Kors van der Ent, daarom eerst onder de ruim honderd aanwezige zorgprofessionals de meningen over ehealth. Naar voren kwam dat een aantal het moeilijk vindt te overzien wat er precies aan mogelijkheden is op het gebied van ehealth. Ander aspect dat werd genoemd, was de twijfel of ehealth inderdaad zal bijdragen aan een verbetering van de gezondheid en de gezondheidszorg. Financiering van toepassingen van ehealth werd genoemd als struikelblok. Een ander niet onbelangrijk punt van zorg, zo bleek uit reacties uit de zaal, was de implementatie van ehealth in de bestaande zorgsystemen, zoals het EPD. Maar, en daar waren de meesten het wel over eens, op al deze obstakels zal een antwoord moeten komen; het is niet de vraag of maar wanneer verstrekkende toepassingen van ehealth onderdeel van de gezondheidszorg zullen zijn. Zogenaamde blended care, waarbij reguliere face-to-face ge

3 sprekken gecombineerd zullen worden met online interventies zoals bijvoorbeeld chatten, online behandelmodules en online inzage in het eigen gezondheidsdossier. Het is eigenlijk idioot dat we niet eerder hebben bedacht dat het roer om moet. Er is namelijk sprake van urgentie en relevantie: steeds meer zorgprofessionals kiezen voor ehealth om de gezondheidszorg kwalitatief te verbeteren en bovendien betaalbaar en toegankelijk te houden voor iedereen. Er is enorme druk op de zorg door de vergijzing en het mede daardoor toenemend aantal chronisch zieken. Spreekuren stromen over met patiënten die multidisciplinair behandeld moeten worden. Terwijl tegelijkertijd het aantal zorgverleners afneemt en er nu al sprake is van krapte op de arbeidsmarkt. COPDcoach Van der Ent, in het dagelijks leven kinderlongarts in het Wilhelmina Kinderziekenhuis en hoogleraar kinderlongziekten aan de Universiteit van Utrecht, maakte een bruggetje naar de twee sprekers van de Ronde Tafel door te stellen dat de implementatie van de COPDcoach in het OLVG verbetering van kwaliteit van zorg betekent. Waarop Paul Bresser, longarts in het OLVG, inhaakte dat hij zich steeds ongemakkelijker voelt bij de wijze waarop patiënten met chronische aandoeningen nu nog worden behandeld: Ik zie de meeste van mijn patiënten drie tot vier keer per jaar zo n tien minuten op het spreekuur en dan gaat het eigenlijk altijd wel redelijk goed met ze. We bespreken dan de uitslagen van het longfunctieonderzoek, dat ook slechts een momentopname is, de gebruikte medicatie en of er nog actuele problemen zijn. En dat was het dan. Als het slecht met ze zou gaan, hadden ze die ochtend de afspraak waarschijnlijk afgebeld. En juist dat zijn de momenten dat ik mijn patiënten wil zien, want dan kan ik ingrijpen en de patiënt de behandeling geven waardoor hij weer opknapt. Uit onderzoek blijkt dat een kwart van de patiënten waar het slecht mee gaat, te laat wordt gezien en dat daardoor de kans op succesvolle behandeling kleiner is. Maar sowieso wil ik en die rol is vooral weggelegd voor longverpleegkundigen mijn patiënten begeleiden op momenten dat ze niet bij mij in de spreekkamer zitten. Het is eigenlijk idioot dat we niet eerder bedacht hebben dat het roer om moet. Marcel Suderée, projectleider bij ehealthspecialist Sananet relativeerde deze boetedoening door de vergelijking te trekken met ontwikkelingen in de telefonie. Toen er slechts vaste telefoonlijnen waren, konden we niet bevroeden dat een leven zonder smartphone ooit ondenkbaar zou zijn. Slechts weinigen waren zo visionair dat ze beelden konden vormen van de toepassingen die we nu als onmisbaar beschouwen. Soortgelijke ontwikkelingen gaan we meemaken in de zorg; ehealth speelt in die transitie de hoofdrol. Multidisciplinaire samenwerking Om een beeld te geven van hoe de COPDcoach in de praktijk werkt, lieten de sprekers de toepassing ervan zien: De patiënt heeft op de computer, tablet en/of smartphone toegang tot het onlineprogramma dat gekoppeld is aan het computersysteem van de zorgverlener. In het programma zit een vragenlijst, een exacerbatie monitor, onderwijsmodules, een individueel zorgplan en een beveiligd mailprogramma. De antwoorden die de patiënt, periodiek of ter voorbereiding op het spreekuur, invult op de vragenlijsten, worden steeds vergeleken met eerdere antwoorden. Met behulp van de ontwikkelde intelligentie maakt de ecoach trends inzichtelijk

4 voor de patiënt en zorgverlener. Hierdoor kan de ecoach veranderingen in de gezondheidssituatie herkennen. Is er sprake van verslechtering, dan gaat de exacerbatiemonitor aan en krijgt de patiënt een beladvies. De zorgverlener ziet dat op zijn dashboard verschijnen en kan dan bijvoorbeeld de patiënt bellen om instructies te geven, al of niet in combinatie met de onderwijsmodule. We gaan om de patiënt heen staan; de patiënt wordt lid wordt van zijn eigen behandelteam. Nu nog is het systeem zo ingericht dat alleen de longarts acties kan ondernemen. Het unieke aan de pilot van het OLVG is dat een aantal huisartsen en praktijkondersteuners van de ROHA (regionale organisatie huisartsen Amsterdam), kunnen meekijken. Mogelijk kunnen in de toekomst meer zorgverleners rondom de patiënt acties ondernemen. Bresser: We gaan dus om de patiënt heen staan, waarbij de patiënt lid wordt van zijn eigen behandelteam. De spreekkamer verplaats je naar de woonkamer. We kunnen dus veel sneller en efficiënter (be)handelen. De grote winst, zo gaf Suderée aan, is dat zorgverleners hun vak inhoudelijk beter kunnen uitoefenen, doordat ze op het juiste moment contact hebben met de juiste patiënt. Het betekent overigens niet dat de patiënt niet meer op het spreekuur komt. De frequentie zal alleen lager zijn. Maar de kwaliteit ervan beter, aldus Bresser: Misschien zie je de patiënt dan een of twee keer per jaar, idealiter samen met andere betrokken zorgverleners. Tijdens dat consult beschik je dan over veel waardevolle informatie over de patiënt. Je baseert het behandelplan dan dus niet alleen op het ene longfunctieonderzoek, maar je kunt alle data uit het systeem erbij betrekken. Het zal de kwaliteit van zorg en leven enorm verbeteren. In de daarop volgende discussie kwam tevens naar voren dat het belangrijk is om ehealth niet naast, of on top of, de reguliere zorg te plaatsen, het kan een deel vervangen en daarmee onderdeel worden van het gehele palet aan mogelijke zorg. Gezondheidswinst Hoewel toepassingen van ehealth tot nu toe in de praktijk nog niet hebben geleid tot minder interventies, is de verwachting dat het in de toekomst goedkopere zorg gaat realiseren. Uit studies naar de ecoach blijkt bijvoorbeeld dat het zal leiden tot beduidend minder patiënten op het spreekuur en bijna veertig procent minder ziekenhuisopnames. Deze gezondheidswinst conflicteert overigens nu nog met de wijze waarop de zorg is gefinancierd. Dat vergoedingen gerelateerd zijn aan spreekuurconsulten is dan ook vooralsnog een belangrijke belemmering rond de opschaling van ehealth. Het vergoedingensysteem moet daarom op de schop. Bresser: Als ik nu een patiënt terugverwijs naar de eerste lijn, kost me dat geld. Als ik hem via ehealth behandel, kost me dat geld. Het is natuurlijk raar dat de specialist de winst voor de patiënt negatief in zijn portemonnee voelt. Hierover moeten we in gesprek met de zorgverzekeraars. Gelukkig zien we inmiddels dat steeds meer zorgverzekeraars projecten financieren die gebaseerd zijn op een ander vergoedingssysteem. Wanneer is de COPDcoach succesvol?, vroeg iemand uit het publiek. Suderée gaf aan dat deze vraag de kern van ehealth raakt. : We hebben een aantal doelen voor ogen, waarvan de belangrijkste tevredenheid van de patiënten en van de zorgverleners zijn en afname van zorgconsumptie. De uitdagingen liggen nu vooral op het laatste vlak.

5 Kors van der Ent illustreerde dit aan de hand van een voorbeeld uit zijn eigen praktijk. Ruim vierhonderd ouders van kinderen met een longaandoening deden twee jaar geleden mee aan een onderzoek naar vermindering van zorgconsumptie, door middel van een ehealthtoepassing waarbij ouders online in het dossier van hun kind konden kijken en vragen konden stellen. De conclusie van de studie was dat de ouders van de kinderen enorm tevreden waren over de toepassing, maar dat het niet tot minder interventies had geleid. Reken je niet rijk, concludeerde de kinderlongarts dan ook. Neemt het belang van verdere ontwikkeling van ehealth niet weg. In deze fase van pionieren moeten meerdere wegen worden ingeslagen, om uiteindelijk de doelen te bereiken die we met z n allen voor ogen hebben. Aanwezigen in de zaal gaven aan meer onderzoek te willen naar de effecten van ehealth. En, zo werd gevraagd, moet de overheid niet het voortouw nemen bij de ontwikkeling van ehealth? Met een overheid die haar pijlen richt op marktwerking, kun je daar lang op blijven hopen, meende Suderée. En wachten op uitkomsten van meer onderzoek, stelde Bresser, is een excuus om nu niet aan de slag te gaan. Bresser: Als we duizenden jaren geleden niet in het water waren gestapt, hadden we nu niet gezwommen. In het OLVG zijn we van mening dat we gewoon aan de slag moeten met ehealth. Misschien zullen we achteraf concluderen dat we niet altijd de juiste beslissing hebben genomen. Maar ik weet zeker dat we op een moment gaan vaststellen dat we dankzij ehealth met vallen en opstaan hebben bereikt dat de zorg betaalbaar is gebleven, de kwaliteit ervan beter is geworden en bovendien toegankelijk voor iedereen.

6 De Ronde Tafel tijdens de Week van de Longen: ehealth: hype of longzorg van de toekomst?, werd aangeboden door Teva Nederland. De farmaceut is ook financieel belangeloos betrokken bij de totstandkoming van de COPD-coach, die het OLVG momenteel in samenwerking met de ehealthspecialist Sananet ontwikkelt. Opmerkelijk voor een bedrijf dat zich richt op ontwikkeling en productie van medicijnen. Eigenlijk niet, vertelt Maayke van Koningsveld, productmanager bij Teva: Wij willen eraan bijdragen dat de organisatie van zorg rondom de patiënt verbetert en betaalbaar blijft. Wij zien dat met ehealth de patiënt centraal staat. Dat hij onderdeel wordt van zijn behandelteam. Kwaliteit van zorg verbetert daardoor en ook de kwaliteit van leven. Aan deze toekomst van de gezondheidszorg dragen wij graag ons steentje bij. Kijk voor meer informatie over het Teva Skills Lab op: NL/SPIRO/17/0014c