Beleidsnota Minister van Jeugd

Transcriptie

1 ADVIES 1411 Beleidsnota Minister van Jeugd Datum: 3 december 2014 Waarnemend voorzitter: Didier Verachtert Aanwezigen: Baetens Jo, Coenen Lotta, Conings Glenn, Daniëls Hanne, De Ceulaer Niels, De Grez Nore, Roelen Martijn, Van der Elst Derkje, Van Dinter Finn, Veraghtert Stefanie, Verhaeghe Isaac, Vlasschaert Stijn, Wattiez Marie, Wolf Alexandra De Vlaamse Jeugdraad, in vergadering op 3 december 2014, onder waarnemend voorzitterschap van Didier Verachtert, en met bovenvermelde aanwezigen, adviseert unaniem het volgende: Inhoud 1. Behoud de Vlaamse middelen voor lokaal jeugdbeleid en zorg dat ze lokaal hier ook voor worden gebruikt. Verplicht gemeenten tot het voeren van een integraal jeugdbeleid. Betrek de jeugdsector bij de discussie over de rol van de Vlaamse Overheid t.o.v. de lokale besturen Veranker de gemeentelijke jeugdraad in het nieuwe decreet lokaal bestuur Monitor het lokaal jeugdbeleid beter, betrek de Vlaamse Jeugdraad hierin en grijp in wanneer nodig Versterk de mening van de Vlaamse Jeugdraad in de dialoog met het federaal niveau Erken de eigenheid van jongeren en het jeugdwerk in de uitwerking van een gecoördineerd Vlaams vrijwilligersbeleid, en betrek de jeugdsector bij de te nemen stappen Voorzie meer middelen en meer erkenning van de bestaande initiatieven in de jeugdsector om de bijzondere aanpak voor stedelijk jeugdbeleid te realiseren De minister wil meer aandacht voor het stedelijk jeugdwerk. Hij bekijkt hiervoor de mogelijkheid om een conferentie te organiseren en wil de bestaande subsidiereglementen van jeugdhuizen en het decreet vernieuwd Vlaams Jeugd- en Kinderrechtenbeleid in deze context evalueren Borg de projecten en diensten van het provinciaal jeugdbeleid. Zorg daarbij snel voor duidelijkheid. Heb oog voor de rol die jeugdwerkorganisaties kunnen spelen en zorg dat dit geen besparingsoperatie wordt Beperk het aantal labels/prijzen voor lokale besturen. Betrek ook jongeren en hun organisaties in de scope van kindvriendelijke steden en gemeenten Blijf investeren in ruimte voor jeugd, zowel in specifieke jeugdruimtes zoals jeugdverblijven, jeugdlokalen of fuifruimte, als in een jeugdvriendelijke inrichting en organisatie van de (publieke) ruimte. Bouw aan speelweefsel, betrek kinderen en jongeren bij het ruimtelijk beleid in Vlaanderen en roep een halt toe aan intolerantie ten opzichte van spelende kinderen en jongeren in de publieke ruimte. 6 Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 1 > 12

2 11. Geloof in de kracht van het jeugdwerk, en bespreek de maatschappelijke uitdagingen met hen Ga in dialoog met de sector over diversiteit en vertrek vanuit een visie die gedragen is door alle betrokken organisaties. Werk aan versterking van bestaande initiatieven en probeer de verschillende organisaties te verbinden Maak werk van een verhoogde impact van de participatie van kinderen en jongeren op de beslissingen van beleidsmakers Haal inspiratie uit bestaande Europese en internationale kaders voor het formuleren van acties over de in de beleidsnota opgenomen thema s als werk, levenslang leren, armoede, jeugdwerk, grootstedelijkheid, digitalisering, beleidsparticipatie, kwetsbare kinderen en diversiteit Zorg ervoor dat de implementatie van het VN-Kinderrechtenverdrag en de opvolging van de aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité, voldoende zijn opgenomen in het nieuwe jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan en de rapportages Zet voor het realiseren van het recht op rust, vrije tijd en recreatie van kwetsbare kinderen niet enkel gestructureerde en georganiseerde activiteiten op, maar zorg ook dat kinderen genoeg tijd en ruimte hebben om spontaan te kunnen spelen en te rusten Dring er binnen de Raad van Ministers op aan de gestructureerde dialoog te erkennen als volwaardig instrument voor participatie van jongeren aan het beleid Erken organisaties en initiatieven die reeds een rol hebben gekregen met betrekking tot jeugdinformatie. Betrek hen bij de uitrol van eventuele nieuwe initiatieven en bekijk of verbetering van bestaande initiatieven mogelijk is Zorg dat informatie op maat van kinderen en jongeren het hulp-, rechten- en plichtenverhaal overstijgt Zorg dat bestaande jeugdinformatie-initiatieven extra slagkracht krijgen om zich te richten op kinderen en jongeren met een beperking Behoud zoveel mogelijk het beleidsrelevant onderzoek naar en over kinderen en jongeren. De JOPmonitor (Staat van de jeugd) en de extra onderzoeksinitiatieven vanuit het departement CJSM zijn een absoluut minimum Versterk de genomen initiatieven rond Pestgedrag in de vrije tijd i.p.v. nieuw onderzoek te bestellen. 12 Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 2 > 12

3 1 Situering We geven in deze tekst enkele adviespunten mee aan onze nieuwe Minister van Jeugd, Sven Gatz. Op 28/10 publiceerde hij zijn beleidsnota, met daarin enkele actiepunten die hij graag verwezenlijkt ziet na zijn beleidsperiode. Als Vlaamse Jeugdraad hebben wij, vanuit onze decretale functie om de Vlaamse Regering te adviseren, geprobeerd om evenwichtige adviespunten neer te schrijven. We stippen graag aan dat een beleidsnota voor ons altijd een vertrekpunt is en dat we in de loop van de beleidsperiode graag dieper op een aantal inhoudelijke keuzes willen ingaan. Ook heeft dit document niet de bedoeling om exhaustief te zijn en alle punten te behandelen die belangrijk zijn voor kinderen en jongeren. Dat zijn ze namelijk allemaal. We maken een selectie van de adviespunten, zonder daardoor de rest van de plannen als minder belangrijk te omschrijven. Verder merken we op dat deze beleidsnota vooral datgene omschrijft wat reeds gaande is. Een echte visie op de toekomst van het categoriaal jeugdbeleid vinden we niet terug. De Vlaamse Jeugdraad blijft - zeker wat betreft het brede jeugdbeleid - wat op zijn honger zitten. We kijken dan ook uit naar het nieuwe Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan (JKP) 1 van de Vlaamse Regering. Een oorspronkelijke doelstelling van het JKP als participatief traject 2 was om de beleidsnota jeugd te inspireren. We zien echter weinig terug van de 10 prioriteiten 3. We hopen dat er wel degelijk een duidelijk plan bestaat om de grote maatschappelijke uitdagingen die kinderen en jongeren ervaren, aan te pakken. We besluiten met de opmerking dat deze beleidsplannen uitgevoerd zullen moeten worden in budgettair moeilijke tijden. De beleidsnota zelf erkent dit. We herinneren onze minister graag aan de mogelijkheid tot extra investeringen na de eerste twee jaar in zijn beleidsperiode. We zullen extra middelen nodig hebben om al de doelstellingen te bereiken. Vooral de veranderingen en besparingen op het lokale niveau baren ons zorgen. De minister wil duidelijk lokaal aan de slag, maar het belangrijkste beleidsinstrument hiervoor verdwijnt. Met de Vlaamse Jeugdraad volgen we deze veranderingen alvast goed op. 2 Advies SD 1. We bouwen de kracht van het jeugdwerk verder uit. Behoud de Vlaamse middelen voor lokaal jeugdbeleid en zorg dat ze lokaal hier ook voor worden gebruikt. Verplicht gemeenten tot het voeren van een integraal jeugdbeleid. Betrek de jeugdsector bij de discussie over de rol van de Vlaamse Overheid t.o.v. de lokale besturen. De Vlaamse Jeugdraad wil dat Vlaanderen een behoud van de middelen voorziet voor het lokaal jeugdbeleid. We doen daarom een oproep om het lokaal jeugdbeleid vanuit Vlaanderen blijvend te stimuleren. Nu de middelen zullen worden toegevoegd aan het Gemeentefonds is een behoud van het budget en een oormerking ervan des te noodzakelijker. De hele sector ziet deze middelen, gekoppeld aan prioriteiten, als belangrijke hefbomen en impulsen om lokaal mee aan de slag te gaan. Ze geven slagkracht om verdere investeringen voor jeugd te bekomen. We vragen daarom deze sectorale middelen blijvend te oormerken. Dit is een belangrijke voorwaarde. Zonder oormerk zal de overheveling van deze middelen naar het Gemeentefonds leiden tot besparingen en verarming van het lokaal jeugdbeleid. We willen verder de garantie dat steden en gemeenten nog steeds een jeugdbeleid zullen blijven voeren. Een jeugdbeleid dat er minimaal op gericht is jeugdorganisaties te ondersteunen, met inbegrip van een ambtelijk aanspreekpunt voor kinderen en jongeren. 1 Alles over het Jeugd-en Kinderrechtenbeleidsplan vind je online. 2 De Afdeling Jeugd van het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk organiseerde een voorafgaand traject aan het JKP. Zo vond in september 2013 het Grote Prioriteiten Debat plaats. 3 De tien prioriteiten van het nieuwe jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan zijn: Jeugdarmoede, Onderwijs, Verdraagzaamheid, Mobiliteit, Ruimte, Psychisch en sociaal welbevinden, Ecologie en duurzaamheid, Betaalbaar en kwaliteitsvol wonen, Participatie en stakeholderschap. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 3 > 12

4 De Paritaire Commissie Decentralisatie, samengesteld door het kabinet Homans, buigt zich over het vraagstuk welke rol de Vlaamse Overheid t.o.v. de lokale besturen moet opnemen. Ook komt er een werkgroep Vrije Tijd die een aantal beleidsvoorstellen voor het domein jeugd zal doen. We vragen aan de regering om te zorgen voor dialoog met de jeugdsector over dit vraagstuk. Ook wij hebben een visie over hoe we jeugdbeleid bestuurlijk best aanpakken. Veranker de gemeentelijke jeugdraad in het nieuwe decreet lokaal bestuur. We zijn blij dat deze beleidsnota belang hecht aan de lokale jeugdraden. De aanwezigheid van een goed werkende lokale jeugdraad blijft centraal staan in het beleid, aldus de minister. We erkennen zijn vertrouwen en kijken enthousiast mee uit naar zijn beleidsvoorstellen voor deze adviesraden. Met de Vlaamse Jeugdraad blijven we wel aandringen op een decretale verankering. We merken namelijk dat lokale besturen de participatie-eis geen of weinig invulling geven, ondanks de verplichting opgenomen in het decreet ter ondersteuning van het lokaal en provinciaal jeugdbeleid en het Planlastendecreet 4. Met een decretale verankering van een jeugdraad en de verplichte adviesvraag zijn steden en gemeenten er tenminste in geslaagd om advies te vragen aan hun jongste burgers en/of hun vertegenwoordigers. Nu het decreet lokaal jeugdbeleid zal verdwijnen, vragen we een decretale verankering in het nieuwe decreet lokaal bestuur. Alleen zo kan een jeugdraad een motor van participatie zijn. Met een stok achter de deur. Monitor het lokaal jeugdbeleid beter, betrek de Vlaamse Jeugdraad hierin en grijp in wanneer nodig. De Vlaamse Regering krijgt onze volledige steun in haar doelstelling om het lokale jeugdbeleid meer te monitoren. Er bestaan nu al goede initiatieven, zoals de nulmeting en het cijferboek lokaal jeugdbeleid. De uitbreiding met een kwalitatieve analyse is aan te raden. We stellen wel enkele voorwaarden. Een efficiënt monitorsysteem gebruikt ook de systemen die hiervoor reeds ontwikkeld zijn. De BBC en de bijhorende rapportageverplichting kunnen heel wat zeggen over de middelen die lokaal aan kinderen, jongeren en hun organisaties besteed worden. Verder is het belangrijk dat onze minister zich engageert om de huidige keuzes (afschaffen decreet lokaal/middelen in gemeentefonds) in de toekomst te willen aanpassen. Als de minister zegt dat de gegevens uit deze monitoring gebruikt zullen worden om het Vlaams beleid verder vorm te geven, verwachten we een daadkrachtige aanpak. We vertrouwen erop dat onze minister de nodige maatregelen neemt, mochten de gemaakte keuzes negatief uitdraaien voor kinderen, jongeren en hun organisaties. We willen minister Gatz zelf voeden met signalen vanuit de lokale afdelingen van het jeugdwerk en zijn graag betrokken in het evaluatieproces. Toch blijft de vraag met welke instrumenten de minister het lokaal beleid wil sturen als het bijhorende decreet lokaal wegvalt? Versterk de mening van de Vlaamse Jeugdraad in de dialoog met het federaal niveau. Onze minister bevestigt het engagement van zijn voorgangers om de Vlaamse Jeugdraad te betrekken bij het Vlaamse jeugdbeleid, en dat af te toetsen aan en op te bouwen met de Jeugdraad. Verder neemt hij in zijn beleidsnota het voortouw om in samenspraak met de federale overheid werk te maken van een degelijk en realistisch GAS-beleid. Ook de gevraagde rechterlijke toetsing wordt door onze minister ondersteund 5. We zien in onze minister een partner om de gevraagde evaluatie van de GAS-wetgeving op de federale agenda te plaatsen. 4 Decreet houdende vaststelling van de algemene regels waaronder in de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest periodieke plan- en rapporteringsverplichtingen aan lokale besturen kunnen worden opgelegd 5 We verwijzen hier graag naar onze actie en adviezen mbt tot de Gemeentelijke Administratieve Sancties. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 4 > 12

5 De Vlaamse Jeugdraad is tevreden over dit engagement. We zien graag eenzelfde initiatief voor andere federale dossiers. In heel wat regulitis-dossiers (brandveiligheid, vrijwilligersbeleid, security op fuiven, ) hebben we ook de federale overheid nodig om stappen vooruit te zetten. Erken de eigenheid van jongeren en het jeugdwerk in de uitwerking van een gecoördineerd Vlaams vrijwilligersbeleid, en betrek de jeugdsector bij de te nemen stappen. Ook de Vlaamse Jeugdraad voelt de noodzaak om werk te maken van een gecoördineerd Vlaams vrijwilligersbeleid. Een bijkomende doelstelling moet zijn om de toenemende bureaucratisering van vrijwilligerswerk (die zich ook lokaal en federaal manifesteert) een halt toe te roepen. De sector heeft een grote expertise en instrumenten om mee te werken aan dit beleid, en willen mee aan de kar trekken. We vragen wel om de eigenheid van de verschillende vormen van vrijwilligerswerk te erkennen. Een jeugdleider is een andere vrijwilliger dan een brandweerman. Maak deze oefening binnen en met alle beleidsdomeinen, niet alleen de domeinen die onze minister toebehoren. Voorzie meer middelen en meer erkenning van de bestaande initiatieven in de jeugdsector om de bijzondere aanpak voor stedelijk jeugdbeleid te realiseren. De minister wil meer aandacht voor het stedelijk jeugdwerk. Hij bekijkt hiervoor de mogelijkheid om een conferentie te organiseren en wil de bestaande subsidiereglementen van jeugdhuizen en het decreet vernieuwd Vlaams Jeugd- en Kinderrechtenbeleid in deze context evalueren. Deze focus op stedelijk jeugdwerk is relevant, gezien (onder andere) de hogere concentratie van armoedeproblematiek en maatschappelijke achterstelling in de stad. Maar een grondige bespreking wat dit stedelijk jeugdbeleid dan moet zijn en hoe we hier op Vlaams niveau mee dienen om te gaan, dringt zich op. We nemen alvast met de jeugdsector zelf dit initiatief. Wel moeten er tegenover deze extra aandacht voldoende middelen staan, want de druk op het budget van het Vlaamse Jeugd- en Kinderrechtenbeleid is al zeer hoog. Hier stappen in zetten is vooral mogelijk door lokale besturen te versterken. De nieuwe beleidsnota verbindt deze prioriteit echter direct aan het bereiken van diverse doelgroepen. Dat de aandacht op stedelijk jeugdwerk moet zorgen voor een meer divers publiek in het totale jeugdwerk, kan een strategie zijn. Toch is een divers publiek bereiken moeilijk als indicator in te schrijven in de subsidiereglementen gebaseerd op de huidige decreten, en zien we dit graag overlegd met de jeugdsector. Voor onze visie op diversiteit verwijzen we naar een volgend adviespunt. Borg de projecten en diensten van het provinciaal jeugdbeleid. Zorg daarbij snel voor duidelijkheid. Heb oog voor de rol die jeugdwerkorganisaties kunnen spelen en zorg dat dit geen besparingsoperatie wordt. Doelstelling van de beleidsnota herhaalt de beleidskeuze om de persoonsgebonden bevoegdheden van de provincies over te hevelen. De Vlaamse Jeugdraad wordt graag betrokken in deze oefening. We doen er - met de provinciale jeugdraden en jeugddiensten alles aan om de projecten, taken, doelstellingen voor jongeren te borgen. De Vlaamse regering bekijkt best zo snel mogelijk hoe bovenlokaal samenwerken mogelijk blijft. We verwachten van de Vlaamse regering snel duidelijkheid in deze discussie en kijken nauwlettend toe of dit geen besparingsoperatie wordt. Tot slot geven we graag mee dat ook Vlaamse erkende jeugdorganisaties een deel van deze taken zouden kunnen overnemen, mits de middelen ook volgen. Beperk het aantal labels/prijzen voor lokale besturen. Betrek ook jongeren en hun organisaties in de scope van kindvriendelijke steden en gemeenten. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 5 > 12

6 We lezen in de beleidsnota en het regeerakkoord tal van ideeën om gemeenten labels te laten verdienen. De nota voorziet een uitbreiding van het label kindvriendelijke steden en gemeenten. We hebben al een eigen label goe gespeeld. Er komt ook een prijs voor de meest kindvriendelijke gemeente. En verder wordt onderzocht of kamp- en fuifvriendelijke gemeenten geen label voor hun initiatieven kunnen krijgen (zie Regeerakkoord). Op zich zegt dit weinig over de kracht en waarde van zo n label. Van een prijs krijgen is nog niemand gestorven. Maar we vrezen wel dat deze veelheid aan prijzen en labels, de slagkracht ervan ondermijnt. Beperk ze. Als deze overdaad aan labels het decreet lokaal jeugdbeleid moet vervangen, stellen we hier toch enkele vragen bij. Welke incentives geef je gemeenten om deze labels te halen? En is een goed beleidsinstrument, gekoppeld aan voldoende middelen, niet veel waardevoller voor een minister om een gericht beleid te voeren? De Vlaamse Jeugdraad wil betrokken worden bij de uitbouw van het label kindvriendelijke steden en gemeenten. De minister heeft hier duidelijke plannen mee. Wij stellen hier tegenover dat dit label vooralsnog geen jeugdbeleidsinstrument is. De focus ligt duidelijk op kinderen. Ook in de perceptie wordt kindvriendelijkheid vaak gekoppeld aan leeftijden van 0 tot 12 jaar. Wil dit label ook jongeren en jeugdwerk versterken en betrekken, dan moeten ook de initiatieven voor jongeren (12 tot 30 jaar) als focus worden ingebracht, met de bijhorende participatie van hun vertegenwoordigers. Ook vragen wij ons af of we met dit label de sterken niet versterken? Terwijl een decreet met bijhorende middelen probeerde elke gemeente een toelage te geven, komen er nu maar enkele gemeenten per 2 jaar in beeld. Steden of gemeenten die bovendien tijd en ruimte nodig hebben om een traject aan te gaan om tot het label te komen. Een traject waar ook planlast bij komt kijken? Ook de prijs voor de meest kindvriendelijke gemeente van Vlaanderen dient om werk te maken van goed jeugdbeleid. Zo lezen we in de beleidsnota. Moet dit de prijs van de jeugdgemeente 6 vervangen? Het zou een evidentie moeten zijn dat de jeugdsector hierbij betrokken is. En dat criteria over goed jeugdwerk en het betrekken van jongeren de winnaar bepalen. Jeugdbeleid en kindvriendelijkheid zomaar op een hoopje gooien, daar doet een Vlaamse Regering niet veel goeds mee. Blijf investeren in ruimte voor jeugd, zowel in specifieke jeugdruimtes zoals jeugdverblijven, jeugdlokalen of fuifruimte, als in een jeugdvriendelijke inrichting en organisatie van de (publieke) ruimte. Bouw aan speelweefsel, betrek kinderen en jongeren bij het ruimtelijk beleid in Vlaanderen en roep een halt toe aan intolerantie ten opzichte van spelende kinderen en jongeren in de publieke ruimte. De Vlaamse Jeugdraad is verheugd dat de minister wil blijven inzetten op ruimte voor jeugd. Zo blijft de minister investeren in jeugdtoerisme, jeugdverblijven en jeugdlokalen, met onder meer aandacht voor brandveiligheid van jeugdlokalen, de aanpak van regulitis rond fuiven en op kamp gaan, het op peil houden van het aantal jeugdverblijven, en de problematiek van zonevreemde jeugdverblijven 7. Wat betreft het Masterplan bivakplaatsen dat de minister wil opmaken, vragen wij om de sector hier nauw bij te betrekken via de werkgroep jeugdtoerisme van De Ambrassade. De Vlaamse Jeugdraad is ook tevreden dat er wordt ingezet op medegebruik van school-, sport- en spelinfrastructuur, maar wil tegelijkertijd benadrukken dat jeugdorganisaties vaak toch nood hebben aan een minimum aan eigen ruimte. Bovendien vragen wij om ook minder evidente ruimtes en infrastructuren (parkings, natuurgebieden, leegstaande of niet-gebruikte gebouwen, loodsen, religieuze of commerciële infrastructuren, ) open te stellen voor medegebruik of tijdelijk gebruik door jeugd. Wij verwijzen hiervoor onder meer naar het project Ruimte Delen van De Ambrassade. Het valt ons op dat de beleidsnota vooral aandacht heeft voor klassieke jeugdruimte. Ruimte voor jeugd is echter meer dan jeugdlokalen, kampterreinen en fuifruimte. Kinderen en jongeren zijn belangrijke medegebruikers van de 6 Meer over de jeugdgemeente van Vlaanderen vind je hier. 7 De beleidsnota heeft het over zonevreemde jeugdlokalen. Wij nemen aan dat het hier gaat over zonevreemde jeugdverblijven. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 6 > 12

7 publieke ruimte en infrastructuur. Meer en meer ervaren kinderen en jongeren echter barrières om als volwaardige burgers gebruik te maken van de ruimte, onder meer door het verdwijnen van open, groene, toegankelijke en onbestemde ruimte, door de toenemende verkeersdruk waardoor kinderen beperkt worden in hun autonome mobiliteit, en door een groeiende intolerantie ten opzichte van kinderen en jongeren in de publieke ruimte. De Vlaamse Jeugdraad vraagt om deze barrières weg te werken, ten eerste door in samenwerking met collegaministers bevoegd voor omgeving, mobiliteit, stedenbeleid, concrete maatregelen uit te werken voor een meer jeugdvriendelijke inrichting en organisatie van de ruimte. We vinden het dan ook een gemiste kans dat in de beleidsnota niets is opgenomen rond speel- of verbindingsweefsel, en vragen dat de minister hierrond een actief beleid voert. We vragen ook om kinderen en jongeren actief en op maat te betrekken bij en mee te laten bouwen aan ruimtelijk beleid en ruimtelijke projecten op alle beleidsniveaus 8. Ten slotte vragen wij de minister om de toenemende intolerantie ten opzichte van kinderen en jongeren in de ruimte een halt toe te roepen, en hieraan concrete acties te koppelen. Enkel op die manier zullen kinderen en jongeren in de toekomst terug de ruimte hebben om jong te zijn. 3 Advies SD 2: In Vlaanderen zetten we in op jeugdwerk dat alle jongeren bereikt. Geloof in de kracht van het jeugdwerk, en bespreek de maatschappelijke uitdagingen met hen. Dat het jeugdwerk bijdraagt tot de verwezenlijking van enkele maatschappelijke uitdagingen, is logisch en zorgt mee voor de kracht van de sector. Toch zien we ook in deze beleidsnota nieuwe taken en functies opduiken. We geloven zeer sterk in een jeugdwerk dat je vaardigheden aanleert, dat kinderen in armoede kansen geeft, dat een antwoord probeert te formuleren op de toenemende jeugdwerkloosheid. 9 We geloven dat we dit bereiken door vooral onszelf te zijn. Door jeugdwerk-methodieken te gebruiken in andere contexten en zo samen met de jongeren stappen vooruit te zetten. We doen dit omdat we hier als organisaties zelf voor kiezen. Toch krijgen we ook richting van bovenaf. In de beleidsnota lezen we: We installeren een dag van de diversiteit, jeugdwerk heeft een preventieve functie inzake radicalisering 10, we moeten in de rand aan taalstimulering doen, we moeten onze definitie opentrekken, we moeten meer samenwerken met sport en cultuur en zo moeten we nogal veel. We stellen ook vast dat maatschappelijke breuklijnen in de samenleving worden doorgetrokken in het jeugdwerk. Gaat jeugdwerk die breuklijnen blijvend ongedaan maken, een structureel probleem als armoede en sociale uitsluiting oplossen? Neen. Wel is het onze opdracht om doorlopend op zoek te gaan hoe jeugdwerk betekenisvol kan zijn voor die groepen die ondervertegenwoordigd zijn, zodat ook zij kunnen profiteren van de voordelige effecten van jeugdwerkaanbod. Laat jeugdwerk nu net een belangrijke experimenteerruimte zijn voor en in de samenleving. Stimuleer deze laboratoriumfunctie. Laat jeugdwerk proberen een antwoord te formuleren zonder het hierop af te rekenen. Want jeugdwerk voor iedereen zou een doel op zich moeten zijn, geen middel om andere maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. We verwachten dus van onze minister dat hij nieuwe functies en definities van wat jeugdwerk eigenlijk is, altijd bespreekt en afspreekt met de sector zelf. Geloof in de kracht van organisaties in plaats van hen taken en functies toe te schrijven. We houden verder ook de Europese focus 11 op kwaliteitsindicatoren voor het jeugdwerk in het oog. Zeker als er gewerkt wordt aan output/validering/ EVC, willen we voluit gaan voor een Vlaamse blik op de mogelijke resultaten. De indicatoren moeten vooral een manier worden om zaken in kaart te brengen, te leren. De simpele vraag om het Vlaamse Jeugdwerk in deze discussie te betrekken, staat dan ook bovenaan. 8 Advies 1213 Inspraak en participatie in ruimtelijke planningsprocessen. 9 We verwijzen hierbij opnieuw naar het Jeugdmanifest. 10 We verwijzen hier naar het standpunt jeugdwerk is geen kliklijn 11 De indicatoren worden bepaald in de expert Group on youth work quality systems in EU Member States and the role of common indicators or frameworks in het kader van de EU-samenwerking inzake jeugd. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 7 > 12

8 We lichten er graag het voorbeeld van de radicalisering uit. Dit is inderdaad een brede maatschappelijke problematiek. Waarbij de oorzaak en dus verantwoordelijkheid in de eerste plaats in die maatschappij zelf te zoeken is (armoede, schoolmoeheid, uitval, jeugdwerkloosheid, sociale uitsluiting, discriminatie, ). Jeugdwerk kan bijdragen door er gewoon te zijn, te doen waar het goed in is: jongeren een plek geven waar ze zich goed voelen. Dat op zich is preventief te noemen: het jeugdwerk als doel, dat niet expliciet de opdracht moet krijgen om hierin tussen te komen. Het is gevaarlijk om de signaalfunctie voor problemen bij jeugdwerkers zelf te leggen, ook omdat ze een vertrouwensband hebben met hun leden/deelnemers. We merken ook een tegenstrijdigheid op. Doelgroepspecifieke organisaties (zelforganisaties, moskeeverenigingen, ) krijgen wat hun algemene werking betreft amper ondersteuning, laat staan erkenning van de subsidiërende Vlaamse Overheid 12. Maar diezelfde Vlaamse Overheid spreekt hen wel aan om een rol op te nemen wanneer het gaat over het signaleren van radicalisering. Deze spreidstand volgt de Vlaamse Jeugdraad niet. Ga in dialoog met de sector over diversiteit en vertrek vanuit een visie die gedragen is door alle betrokken organisaties. Werk aan versterking van bestaande initiatieven en probeer de verschillende organisaties te verbinden. In de tweede doelstelling lezen we dat het bereiken van alle jongeren, onze minister nauw aan het hart ligt. We volgen hem alvast in dit punt. Ook de jeugdsector zelf werkt hier al jaar en dag aan. De vraag is wel hoe we deze doelstelling gaan bereiken. Gaat het dan over jeugdwerk als geheel aan jeugdwerkinitiatieven of over iedere jeugdwerking op zich? Jeugdwerk moet niet alle kinderen en jongeren bereiken, maar alle kinderen en jongeren die willen deelnemen aan jeugdwerk, moeten hier wel de kans toe krijgen. vormen van jeugdwerk: ontmoeting stimuleren om zo leefwereldverbreding bij de eigen kinderen en jongeren te bewerkstelligen. Dit vraagt overleg en debat met de sector en onze beleidsmakers. We zijn r alvast vragende partij De minister vermeldt zelf in het regeerakkoord: Het jeugdbeleid houdt rekening met kansengroepen en met de toenemende superdiversiteit. We stimuleren hier een aanpak van onderuit (RA, p.135) Gras groeit inderdaad niet door eraan te trekken. Mensen kinderen en jongeren verenigen zich op basis van gemeenschappelijkheden. De Vlaamse Jeugdraad vraagt daarom: Stimuleer ontmoeting/ ruimte tussen verschillende jeugdorganisaties. Jeugdwerk kan steeds bruggen slaan, verbindingen leggen, werken aan de leefwereldverbreding van de eigen achterban. Dit stimuleren zorgt voor een win-win bij alle organisaties. Ga van een tweesporenbeleid naar een meer gedragen visie op diversiteit: De jeugdsector wil af van de tweedeling regulier versus. doelgroep-specifiek. Want er zijn pragmatisch bekeken - enorme gradaties daartussen. Het zogenaamde specifieke jeugdwerk is waardevol op zich, dus dient niet enkel als opstap/toeleiding naar. Versterk en erken bestaande jeugdwerkinitiatieven. Er zijn heel wat (nieuwe) jeugdwerkinitiatieven op lokaal (vooral stedelijk) niveau. Denk aan zelforganisaties, moskeeverenigingen, werkingen met maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren, etc. De vraag is echter of deze gezien worden als jeugdwerk (bv. huiswerkbegeleiding aanbieden)? Of zij de nodige erkenning en ondersteuning krijgen? Deze initiatieven hebben een belangrijke emancipatorische kracht en maken deelnemers sterker in hun ontwikkeling. 12 Het probleem van erkenning van deze organisaties, laat zich bovendien vooral lokaal merken. Ook de zo voorgeschreven signaalfunctie zal op dat niveau liggen. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 8 > 12

9 De aandacht van de minister voor dit thema is nodig 13. Dat hij zichtbaarheid wil geven aan het probleem, is een leuk idee. Maar zomaar een Dag van de Diversiteit binnen het jeugdwerk organiseren, gaat niet zonder het jeugdwerk en hun visie op dit probleem te erkennen. We verwachten daarom eerst een gesprek over visie met onze minister. Maak werk van een verhoogde impact van de participatie van kinderen en jongeren op de beslissingen van beleidsmakers. De minister vindt het belangrijk dat alle overheden, in overeenstemming met artikel 12 van het VN- Kinderrechtenverdrag, kinderen en jongeren actief betrekken bij hun beleid. Daar zijn wij blij om. Hij schrijft in zijn beleidsnota dat hij een verscheidenheid aan participatieve praktijken wil stimuleren om de leemtes in het huidige participatiebeleid weg te werken. De Jeugdraad wil meegeven dat het - voor de realisatie van het recht op participatie - belangrijk is om meer werk te maken van het vergroten van de impact van de participatie van kinderen en jongeren op de beslissingen van beleidsmakers. Daarom willen wij dat er, naast participatieve praktijken, ook wordt gewerkt aan de bewustwording over het recht op participatie onder beleidsmakers. Ze moeten kinderen en jongeren niet alleen horen voor hun beleid, maar hun voorstellen ook opnemen in hun beslissingen. Echte participatie van kinderen en jongeren aan het beleid staat niet gelijk met een goede vertegenwoordiging in de beslissingsstructuren. We verwijzen graag naar het voorbeeld van de integrale jeugdhulp 14. Echte participatie van kinderen en jongeren verdient een goede omkadering en ondersteuning. Zet daarom in op tools en vorming die beleidsactoren helpen om de participatie (formeel en non-formeel) van kinderen en jongeren te verbeteren. De perspectieven en ervaringen van kinderen en jongeren dragen namelijk bij tot beleidsbeslissingen zeker wanneer deze kinderen en jongeren aanbelangen - die meer relevant, effectief en duurzaam zijn. Beleidsparticipatie draagt dus bij aan hun werk. Haal inspiratie uit bestaande Europese en internationale kaders voor het formuleren van acties over de in de beleidsnota opgenomen thema s als werk, levenslang leren, armoede, jeugdwerk, grootstedelijkheid, digitalisering, beleidsparticipatie, kwetsbare kinderen en diversiteit. De Vlaamse Jeugdraad vindt het positief dat de minister in zijn beleidskeuzes sterk wil inzetten op internationale samenwerking. Vele economische, sociale en ecologische dossiers waar wij in Vlaanderen mee te maken hebben, vragen immers om een grensoverschrijdend aanpak. We zijn ook blij dat de minister het belang erkent van internationale beslissingen voor het Vlaamse jeugdwerk- en beleid. Zo staat er in de beleidsnota dat de minister bij de 13 Zo heeft De Ambrassade al heel wat ondersteunende trajecten over diversiteit opgezet met jeugdorganisaties. In het Project Divers Jeugdwerk - gefinancierd door het Fonds allochtoon jeugdwerk in beheer van de Koning Boudewijnstichting - werden met Allez Changer procesbegeleidingen opgezet met jeugdorganisaties in dialoog met kinderen en jongeren met etnisch-cultureel diverse achtergrond. Een ander luik betrof het in kaart brengen van noden en behoeften van federaties van zelforganisaties om hier waar mogelijk en wenselijk gepaste ondersteuning te bieden. Op de studiedag Andere vragen, Andere antwoorden, die plaatsvond op 24 oktober 2014, hebben jeugdorganisaties input gegeven over hoe zij denken dat jeugdwerk in zijn geheel met diversiteit kan en/of moet omgaan. Al deze trajecten, maar ook nog vele andere, leiden tot heel wat resultaten, bedenkingen, inzichten, inrijpoorten, etc. Vanaf 2015 gaat in de schoot van de Commissie Jeugdwerk een prioritaire werkgroep diversiteitsbeleid aan de slag om een breed gedragen visie op jeugdwerk en diversiteit te bekrachtigen. De Vlaamse Jeugdraad wil op basis hiervan een advies schrijven ter actualisatie van het advies Allochtoon Jeugdwerk van 2010 en uw beleid inspireren. 14 Advies1018 Vlaamse Jeugdraad over de intersectorale toegangspoort integrale jeugdhulp. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 9 > 12

10 uitwerking van het JKP rekening wil houden met de bestaande Europese en internationale kaders. Wij vragen daarbij om onze eerdere uitgebrachte adviezen mee te nemen. Meer in het bijzonder verwijst de minister bij de uitwerking van het JKP naar de nieuwe ontwikkelingsagenda van de Verenigde Naties (Post 2015), waar ook Vlaanderen aan zal moeten bijdragen. Wij vragen de minister om bij de uitwerking van het JKP ons eerder uitgebracht advies in overweging te nemen 15, waarin we een aantal specifieke voorstellen rond werk, onderwijs, voedsel en klimaat naar voren schuiven. 4 Advies SD 3: Jeugdbeleid krijgt vorm door doelgerichte samenwerking Zorg ervoor dat de implementatie van het VN-Kinderrechtenverdrag en de opvolging van de aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité, voldoende zijn opgenomen in het nieuwe jeugd- en kinderrechtenbeleidsplan en de rapportages. De minister geeft in zijn beleidsnota aan dat hij met het nieuwe Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan (JKP) het VNkinderrechtenverdrag zal implementeren. Ook stelt hij dat dit plan zal beschrijven hoe hij invulling zal geven aan de aanbevelingen van het VN-kinderrechtencomité. In een eerder advies riep de Vlaamse Jeugdraad hiertoe op (advies 1409 over het eindrapport Vlaams Jeugdbeleidsplan en het Vlaams Actieplan Kinderrechten). Toch zijn wij na het lezen van de beleidsnota nog altijd bezorgd of dit wel voldoende zal gebeuren. De Vlaamse Jeugdraad vindt dat de minister in zijn beleidsnota weinig concrete maatregelen voorstelt rond kinderrechten. Dit terwijl kinderen en jongeren vandaag juist tegen heel wat situaties aanlopen waarbij de promotie en de naleving van hun kinderrechten hard nodig zijn: bv wanneer kinderen niet gehoord worden als hun ouders gaan scheiden 16. De Vlaamse Jeugdraad had daarom gehoopt dat de minister ter gelegenheid van het 25 jarig bestaan van het VN-kinderrechtenverdrag meer ambitie zou tonen. Zo hadden wij graag gezien dat de minister in navolging van ons advies 17 het stimuleren van verschillende onderwijsactoren om kinderrechteneducatie structureel in de leerplannen te verankeren in zijn beleidsnota had opgenomen. Zet voor het realiseren van het recht op rust, vrije tijd en recreatie van kwetsbare kinderen niet enkel gestructureerde en georganiseerde activiteiten op, maar zorg ook dat kinderen genoeg tijd en ruimte hebben om spontaan te kunnen spelen en te rusten. De Vlaamse Jeugdraad vindt het positief dat de minister zich wil inzetten voor de realisatie van het recht van alle kinderen op rust en ontspanning, en in het bijzonder dat van kinderen in opvangcentra, kinderen met een handicap, gehospitaliseerde kinderen, kinderen onder psychiatrische begeleiding en kinderen uit armere gezinnen. Wij zijn blij dat de minister hiermee gehoor geeft aan een van de aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité. Het is voor deze kinderen, die zich vaak in moeilijk omstandigheden bevinden, van groot belang dat ze kunnen spelen en rusten. De minister stelt in zijn beleidsnota terecht de vraag of dit via het reguliere jeugdwerk moet gebeuren, dan wel via aangepaste werkingen. De Vlaamse Jeugdraad merkt daarbij op dat deze groep kinderen niet enkel nood heeft aan georganiseerde vrije tijd en ontspanningsactiviteiten, maar ook aan tijd en ruimte om spontaan te kunnen spelen en rusten. Zo zijn er voor kinderen in opvangcentra niet altijd voldoende mogelijkheden voor spel en rust in hun dagelijkse leefomgeving. 15 Advies 1408 Vlaamse Jeugdraad Nieuwe Ontwikkelingsagenda 16 We verwijzen hier graag naar de actie van KAJ en de klachten bij het Kinderrechtencommissariaat rond echtscheiding. 17 Advies 1409 Eindrapport VJBP en VAK Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 10 > 12

11 Dring er binnen de Raad van Ministers op aan de gestructureerde dialoog te erkennen als volwaardig instrument voor participatie van jongeren aan het beleid. We verwelkomen het engagement van de minister om de gestructureerde dialoog te ondersteunen en er actief aan deel te nemen. We zullen met veel enthousiasme de resultaten van het participatief traject in Vlaanderen en de uitkomsten van de Europese Jeugdconferenties voorstellen en kijken uit naar dialoog hierover. De gestructureerde dialoog is een integraal onderdeel van de Europese samenwerking inzake jeugd. De Resolutie over deze samenwerking benoemt de gestructureerde dialoog als een forum voor een permanent gezamenlijk beraad over de prioriteiten, de uitvoering en de evaluatie van de Europese samenwerking in jeugdzaken. Maar de erkenning van de gestructureerde dialoog als meer dan een consultatie van jongeren blijft op het Europese niveau vaak achterwege en er is amper impact op de uiteindelijke beleidsdocumenten. De Vlaamse Jeugdraad vraagt om hier verder op te blijven hameren, om van de gestructureerde dialoog een volwaardig instrument te maken voor participatie van jongeren aan het beleid. 5 Advies SD4: Kennisopbouw over en voor onze jongeren Erken organisaties en initiatieven die reeds een rol hebben gekregen met betrekking tot jeugdinformatie. Betrek hen bij de uitrol van eventuele nieuwe initiatieven en bekijk of verbetering van bestaande initiatieven mogelijk is. We lezen in de beleidsnota dat de minister graag wil onderzoeken of een uniek en eenvoudig toegankelijk communicatieplatform voor kinderen en jongeren ook kan worden uitgewerkt in Vlaanderen.... Dergelijk communicatieplatform moet rationalisering en efficiëntiewinst vooropstellen, door o.m. alle informatie en inspanningen die nu verspreid zitten, te kanaliseren.. We verwijzen graag naar het bestaan van soortgelijke initiatieven als Awel en Jongerengids. Het kanaliseren van informatie op maat van kinderen en jongeren is een specifieke decretaal vastgelegde taak van De Ambrassade. De tweejaarlijkse jongerengidsen die we nog steeds bewust op papier verspreiden - en de online variant fungeren als een informatieportaal voor kinderen en jongeren. Intersectorale jeugdinformatiepartners zijn expert ter zake en kunnen hun optimale overgang naar een generiek communicatieplatform sterk mee ondersteunen en begeleiden. Jeugdorganisatie Awel werkt als gratis en makkelijk bereikbaar contactkanaal dat luistert naar alle kinderen en jongeren met een vraag, een verhaal en/of een probleem. Hiernaast nog iets nieuws oprichten, zou verdere versnippering in de hand werken. We vragen overleg met de jeugdinformatiepartners om samen het huidige aanbod te verbeteren. Zorg dat informatie op maat van kinderen en jongeren het hulp-, rechten- en plichtenverhaal overstijgt. In zijn beleidsnota spreekt de minister de wens uit om kinderen en jongeren in Vlaanderen optimaal te informeren, o.a. over hun rechten. Kinderen en jongeren bewust maken van hun rechten is essentieel. Toch krijgt jeugdinformatie hier mogelijk een minimale invulling. Ook de duidelijke link die de nota legt met de hulplijnen 1700 en 1712, doet ons vrezen voor een te enge visie op jeugdinformatie. Jeugdinformatie is meer dan inspelen op hulpnoden en jongeren hun plichten en rechten duidelijk maken. Jeugdinformatie schept ook overzicht in de mogelijkheden en kansen die kinderen en jongeren hebben. Jeugdinformatie verruimt hun blik: proactief en vanuit een positieve insteek. Info over de verschillende soorten anticonceptie bijvoorbeeld, de bestaande studierichtingen en beroepen, hoe je Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 11 > 12

12 goedkoop naar het buitenland kan of wat je kan doen in je vrije tijd. Informatie op maat van kinderen en jongeren is noodzakelijk met betrekking tot alles wat kinderen en jongeren interesseert of aanbelangt. Zorg dat bestaande jeugdinformatie-initiatieven extra slagkracht krijgen om zich te richten op kinderen en jongeren met een beperking. We zijn blij met de aandacht voor kinderen en jongeren met een beperking. Ook zij hebben recht op toegankelijke informatie op maat. Heel wat organisaties en initiatieven zijn al volop aan de slag met informatie op maat van kinderen en jongeren. Een overheid kan deze bestaande initiatieven versterken en andere inspireren door bijvoorbeeld het AnySurfer label te stimuleren als het gaat om online communicatie. Heel wat initiatieven, waaronder Jongerengids.be, geven aan toegankelijker te willen zijn voor jongeren met een beperking. Stimuleer hen om samen met u deze mooie doelstelling te verwezenlijken. Behoud zoveel mogelijk het beleidsrelevant onderzoek naar en over kinderen en jongeren. De JOP-monitor (Staat van de jeugd) en de extra onderzoeksinitiatieven vanuit het departement CJSM zijn een absoluut minimum. Het Steunpuntenprogramma Beleidsrelevant Onderzoek loopt af in 2015 en wordt niet verdergezet. Het Jongeren Onderzoeks Platform (JOP) is hierin ondergebracht. Hoe de toekomst er van het grote onderzoek eruit ziet, is onduidelijk. In de beleidsnota gaat onze Minister het engagement aan om dit te behouden en blijvend ruimte te voorzien voor extra onderzoek. We adviseren de minister daarom om zijn genomen engagement waar te maken, waardoor blijvend kan worden ingezet op jeugdonderzoek. Alleen zo kan hij evidence-based beleidskeuzes maken over kinderen en jongeren. Ook het kortlopend beleidsonderzoek van de Afdeling Jeugd van het departement CJSM is van grote toegevoegde waarde voor jeugdwerk, kinderen en jongeren in Vlaanderen. Versterk de genomen initiatieven rond Pestgedrag in de vrije tijd i.p.v. nieuw onderzoek te bestellen. Binnen het thema van pestgedrag is al heel veel onderzoek voorhanden. Ook binnen de vrije tijd 18 is pesten al uitgebreid onder de loep genomen. Ook het jeugdwerk neemt hierrond initiatieven: bv. de organisaties Tumult en Jong & Van Zin zijn specifiek met het thema bezig. De Ambrassade legde het voorbije jaar ook zelf een traject geweld in de georganiseerde vrije tijd af. Ze organiseerden, in samenwerking met actoren uit jeugdwerk en sport, een bevraging naar beleidsinstrumenten (organisatieniveau) en focusgroepen met jeugdbegeleiders. Dit traject mondde uit in vormingsavonden voor jeugdbegeleiders. Ze ontsluiten dit rapport in het najaar Onderzoek van het Kinderrechtencommissariaat ( Geweld gemeten en geteld ): vooral school kwam hier naar voor als een omgeving waar kinderen en jongeren geconfronteerd worden met (fysiek en verbaal) geweld. Maar ook in jeugdwerk en sport. Verder was er het onderzoek van het Vlaams Vredesinstituut over de beleving van geweld door jongeren (als dader/slachtoffer van geweld). Ook De Ambrassade stelt in december een rapport van een bevraging over geweld in de vrije tijd ( Aan de slag met Geweld ) voor. 19 De VJR schreef ook al een beleidsadvies voor minister Vandeurzen en minister Smet op basis van de noden en behoeften die vanuit jeugdwerk (en sport) en kaart werden gebracht. Advies 1411: Beleidsnota Minister van Jeugd december 2014 pagina 12 > 12