Architectuurgeschiedenis 2!

Transcriptie

1 Architectuurgeschiedenis 2!! Hoorcollege: 5sp! Seminarie: 1sp! opdracht: Bezoek en analyseer een gebouw in België van de 19e of 20ste!!!!! eeuw. Paper van max 1000 woorden, illustraties en bibliografie,! bronnen.!!!!! Repertorium van de architectuur in België van 1830 tot heden.!!!! Horta and after.!! Les 1: Inleiding! Dia 1!! Wat is Architectuur?! Dia 2!! Vitruvius. Tempels blijven een grote invloed uitoefenen tot in de 19e eeuw. Stilum,!!! griekse woord voor zuil. Het woord stijl is hiervan afgeleid.! Dia 4!! Architectuurgeschiedenis: gebouw ontleden en in zijn cultuurhistorische context!!! terug plaatsen. De architectuur verandert naargelang de tijd omwille van nieuwe!!! materialen, nieuwe politiek, andere denkwijzen.! Dia 5!! Belangrijk om te begrijpen waarom men in het verleden anders bouwde, ontwerpte.!!! Wisselwerking tussen heden en verleden.! Dia 6!! Debat over de piramide van het Louvre. Schandalig om te bouwen op zo n oude,!!! historische site. Materialen werden in die tijd niet gebruikt. Het was onmogelijk dat!!! een niet-franse architect iets zou ontwerpen op die site.! Dia 7!! Tijdslijn. De 19e eeuw begint voor historici al op het begin van de Franse revolutie in!!! 1789 en eindigt pas bij het begin van de 1ste wereldoorlog in Daarom spreekt!!! men van de lange 19e eeuw.! Les 1: Neoclassicisme! Dia 1!! Nieuw classicisme, terug grijpen naar bepaalde vormen in het verleden. Verschijnsel!!! dat ontstaat in verschillende landen en op verschillende momenten. Ongeveer van!!! 1750 tot De stijl grijpt terug naar een heel ver verleden, Romeinse en Griekse!!! architectuur. Terug grijpen naar iets in het verleden wordt als modern beschouwt.!!! Wisselwerking tussen verschillende tijden. Om bv de neorenaissance te begrijpen!!! moet je ook weten wat architecten in die tijd van de echte renaissance al wisten. Het!!! neoclassicisme duurt in Frankrijk veel langer dan in Engeland.! Dia 2!! De barok was een klassieke stijl, evolueert tot de Rococo. Zeer rijk versierde, met!!! assymetrische vormen decoratie. Vooral toegepast in Frankrijk, gebruik van veel!!! goud, spiegels, schilderijen en versieringen. Zeer levendig, dynamisch en over-!!! gedecoreerd.! Dia 3!! Het neoclassicisme zet zich compleet af van de overdreven decoratie. Zeer strakke,!!! witte, sobere architectuur. Gaat samen met de verlichting, nieuwe perceptie, nieuwe!!! filosofie op de wereld. Er ontstaat een nieuwe wereldvisie die niet enkel religieus is,!!! maar meer wetenschappelijk. De ideëen van de verlichting zijn de grondleggers van!!! de wetenschap en nieuwe samenleving. Griekenland wordt een soort ideaal,!!! bakermat van de demoratie. De Grieken kenden geen bogen in hun architectuur.!!! Het neoclassicisme is een grote internationale stijl, er is geen verschil tussen!!! meerdere grenzen, mede omdat Napoleon op dat moment alle grenzen verlegt. Net!!! zoals hij het metrische stelsel invoert en men daarna anders meet.! Dia 4!! Architecten reizen rond in Italië en Griekenland waar ze inspiratie kunnen opdoen!!! en elementen kunnen overnemen. De architect gaat elementen opmeten, ontleden!!! om die daarna te integreren in zijn eigen ontwerpen.! Dia 5!! De archeologie ontstaat als wetenschap in Rome, ook omwille van de ontdekking!!! van de site Pompeii in het midden van de 18e eeuw. Robert schildert het Louvre!!! als een ruënie om aan te tonen dat de Franse monarchie tot een einde is gekomen.! Dia 6!! Er ontstaan nieuwe typologiën. Gebouwen kunnen beschreven worden adhv hun!!! functie. Architect moet nieuwe vorm bedenken die past voor de nieuwe functie.!!! Openbare musea, publieke schouwburgen, theaters en opera s. Universiteitsaula s!!! nemen de vorm en concept van een half amfitheater over. De pylonen van de!

2 !! hangbrug in Bristol verwijzen naar de Egyptische architectuur. Napoleon reist met!!! soldaten, wetenschappers en architecten naar Egypte.! Dia 7!! In Engeland was de barok bijna niet aanwezig door het protestantisme. Verwees!!! niet naar de contrareformatie van de kerk. Het neoclassicisme ontstaat hier veel!!! vroeger, pionier op het vlak van verandering van een religieuze naar een!!! wetenschappelijke typologie. Bath is een kuuroord dat door de Romeinen is!!! gestischt. De nieuwe middenklasse verhuist naar deze welgestelde plek. Ze bouwen!!! individuele woningen die in z n geheel een paleis lijken te vormen. Britten verwijzen!!! ook naar een architectuur van Palladio, specifieke interesse: neopalladianisme.! Dia 8!! John Soane bouwde zijn huis als leef- en werkplek, maar ook op een privécollectie!!! op te richten. Er is gebruik gemaakt van schuivende wanden om meer schilderijen!!! op te kunnen bergen.! Dia 9!! In Frankrijk moest elke koning zijn nieuwe stijl starten. Louis XVI start een zeer!!! sobere neoclassicistische stijl die een verhouding met de natuur heeft. Past in de!!! context van de verlichting waar de filosofie tussen natuur en mens herdacht wordt.!!! Er worden kleine folly s gebouwd in een landschapstuin, gebaseerd op Palladio s!!! villa s.! Dia 10!! Petit Trianon werd voor de koningin gebouwd. Ze ontwikkelt grote tuinen rond het!! paviljoen. Er is een grote formele tuin dat aansluit bij het bekende Versaille. Maar!!! aan de andere kant opent zich een terras richting een Engelse landschapstuin.!!! Ze kan hier op een totaal andere manier leven, waar ze ook een boerderij laat!!! bouwen en weg kan van de strakke, formele levenswijze van het hof. Rationale!!! symmetrische architectuur zonder een overvloed aan decoratie. Einde van de!!! Franse monarchie, maar er is geen breuk desondanks de grote historische!!! verandering.! Les 2: Neoclassicisme! Dia 11!! Panthéon, nieuwe, grote moderne kerk. Grondplan van een grieks kruis, met op de!!! kruising een zeer hoge koepel. Zeer massief gebouw met heldere binnenruimte. De!!! koepel is zeer geavanceerd, drieschalig. In de Franse revolutie krijgt deze kerk een!!! nieuwe functie (de kerk wordt afgeschaft), het werd een vergader - en begraafplaats!!! voor de helden van de revolutie. Buitenmuren zijn grote, blinde oppervlaktes, zonder!!! ramen, het licht komt van de ramen onder de koepels. Systeem van dubbele wand,!!! buiten zeer monumentaal en massief, binnen zeer open en licht. Licht komt binnen!!! via de grote tamboer beneden en via de raamgallerij tussen de binnenste en de!!! middenkoepel. Alles is met steen gebouwd, zeer traditioneel metselwerk, waar wel!!! enorm veel ijzeren haken (wapening) tussen zitten.! Dia 12!! Zeer platte gewelven met grote openingen zodat er veel licht binnenkomt. Zeker in!!! de gewelven zit er veel wapening. In dit gebouw wordt het experiment met de!!! slinger (om aan te tonen dat de aarde draait) uitgevoerd.! Dia 13!! Etienne Louis Boulée, prof in architectuur die niets gebouwd heeft, maar veel!!! tekeningen heeft gemaakt. Hij anticipeert op de Franse revolutie en streeft in zijn!!! architectuur naar een ideale samenleving. Idee van de verlichting is in de!!! nationale bibliotheek letterlijk vertaald via de grote opening in het tongewelf dat!!! gedragen wordt door een monumentale zuilengalerij. Cenotaaf is een soort graf!!! zonder lichaam. Men kan tot in de bol treden, die 150m hoog zou zijn. De lege!!! ruimte zou het heelal moeten laten zien met allemaal kleine gaatjes waardoor het!!! daglicht sterren zouden weergeven.! Dia 14! Claude-Nicolas Ledoux is een architect van de koning. Krijgt de opdracht om een!!! zoutfabriek te ontwerpen, werd toen gebruikt om het voedsel te bewaren. De koning!!! wou een goed georganiseerde fabriek op een lege site. Prille begin van de!!! industriële revolutie, het is ook de eerste keer dat er een fabriek ontworpen wordt!!! door een architect. Hij streeft naar harmonie tussen de natuur en de mens, zeer!!! rationeel en symmetrisch plan. Het centrale gebouw is het huis van de directeur.!!! De grote hallen zijn de eigenlijke fabriekshallen. De gebouwen in de halve cirkel zijn!!! gebouwen voor onderhoud en gebouwen om de arbeider te huisvesten.! Dia 15!! De absis bij het binnenkomen contrasteert met de strakke gevel en dorische orde.!

3 Dia 16!! Alternerende, geblokte zuilen in het huis van de directeur dat wijst naar een vorm!!! van macht.! Dia 18!! Architect als soort schepper, die weet wat de basisnoden van de mens zijn.! Dia 19!! Ontwerpt ideale stad rond die fabriek, zeer utopische architect. Aan beide kanten!!! worden dan extra gebouwen gebouwd die aan alle publieke noden voldoen. Aan de!!! vorm van het gebouw zou je moeten kunnen begrijpen wat de functie is, de!!! architectuur mag niet meer de uiting zijn van de verschillende klassen, maar moet!!! een ideale, harmonische visie weergeven.! Dia 20!! De bron met zoutwater moet bewaakt worden, anders kan de fabriek niet draaien.!!! Hij plaatst een zeer symmetrisch, zuiver, classicistisch gebouw in een romantische!!! omgeving. Dit pas in het idee van de verlichting waar de oorspronkelijke natuur!!! fundamenteel goed en mooi zou zijn.! Dia 21!! Gebouwen die hun functie representeren. De kanonnengieterij met de piramidale!!! hoogovens die verwijzen naar de vurige hel. De begraafplaats is een donker!!! gebouw met lange gangen en een monumentale ruimte (beeld van de leegte) die!! refereert naar de catacomben.! Dia 22!! De schouwburg werd vernield door een brand. Het is het eerste moderne, publieke!!! schouwburg. Daarvoor speelde men toneel aan het koninklijk hof of op straat. De!!! mensen gingen naar de schouwburg om zichzelf te tonen, sociale relaties waren in!!! die tijd zeer belangrijk. Ledoux ontwerpt een theater waar je naar het theater moet!!! gaan om de show te zien. De beste plaatsen worden beneden geplaatst, de goed-!!! koopste vanboven. Het podium helt een beetje, wordt archetype van de moderne!!! schouwburg.! Dia 23!! Idee van de acteur die de hele zaal ziet, inclusief alle sociale klassen. De architect!!! moet perfectie scheppen, typisch een idee uit de verlichting.! Dia 2!! Franse revolutie Napoleon is de eerste keizer in Frankrijk, verovert bijna heel!!! Europa. Nieuwe begrippen, wetten, munten, metrische eenheden en maatstaven!!! worden geimplementeerd die in Europa nu nog steeds toegepast worden. De!!! Empire stijl is een vorm van het neoclassicisme. Hij reist met architecten en!!! archeologen naar veroverde landen om deze in kaart te brengen, de cultuur te leren!!! kennen en inspiratie op te doen. De hoofdingang van het hotel (foto rechtsboven) is!!! geïnspireerd op een Egyptische tempel.! Dia 3!! In 1804 wordt Napoleon tot keizer gekroond, bereikt het hoogtepunt van zijn macht,!! verwijzing naar Rome. Zijn leger wordt ingedeeld in legioenen (Romeins leger). De!! Arc de Triomphe dient voor grote militaire défilés in de hoofdstad van het nieuwe!! Romeinse rijk.! Dia 4!! De kerk wordt niet helemaal afgeschaft, maar er wordt een compromis met de paus!!! gezocht, geschreven in het Concordaat. De kerk mag niet meer interfereren in de!!! politiek en economie, enkel tot de religie. Dit is het fundament van een moderne!!! staat. De Madeleine kerk trekt helemaal niet op een kerk, eerder op een Griekse!!! tempel als monument. Het interieur bestaat uit 3 koepels met een centrale opening!!! en aan het einde een absis.! Dia 5!! Jean-Nicolas-Louis Durand, docent in constructie. Handboek voor het vak!!! architectuur. Het ontwerpen is een rationalistische praktijk, Durand was een leerling!!! van Boullet.! Dia 6!! Verhoudingen, materialen en constructiewijzen van verschillende bouwonderdelen.! Dia 7!! Combinatie van onderdelen, er zijn verschillende variaties, modules mogelijk.! Dia 8!! Van klein naar groot werken, zuil>gevelfront>gebouw of trede>trap>trappenhal.!!! Kennis van de onderdelen>combinatie ervan>samenvoeging van de delen in één!!! gebouw. Hier wordt zoveel mogelijk symmetrie gebruikt op een zeer monumentale!! manier.! Dia 11!! Empire stijl, nieuwe orde, bouwt ook gebouwen met nieuwe typologiën. Bijvoorbeeld!!! een tuchthuis. De stijl is zeker gebaseerd op die van Durand, symmetrie, circulatie!!! aan de buitenkant van het gebouw zodat de cellen naar het binnenplein zijn gericht.!!! Monumentale architectuur zonder enige vorm van decoratie.! Dia 12!! Men bouwt op het oude begijnhof een nieuw weeshuis met een binnenkoer voor de!

4 !! mannen en één voor de vrouwen. De hoofdingang wordt herhaald in de paviljoenen!!! op de hoofdas. Vandaag de dag is het een bejaardentehuis.! Dia 13!! Steenkoolmijn in Hornu. Renard is in de leer geweest in Parijs, hij plant orde en!!! tucht in zijn ontwerp. 2 assen verdelen het symmetrische complex waar plaats is!!! voor de directeur zijn huis, de huizen van de ingenieurs, de fabriek zelf en kleine!!! arbeidershuisjes. Nieuwe moderne nederzetting op een plaats waar er eerst niets!!! bestond.! Dia 14!! Het neoclassicisme verspreidt zich internationaal met zijn meekomende nuances!!! (Palladiaans, Empirisch, Egyptisch ), zelfs tot in Azië en Afrika: universele stijl. De!!! Brandenburg Tor werd gebouwd toen Berlijn de hoofdstad was van Pruisen, waar-!!! van de koning een militaire dictator was. Alle plaatsen die hij heeft laten ontwerpen!!! heeft een andere symmetrische vorm (zoals de Alexander-Platz). De Branderburger!!! Tor staat op de centrale as van Berlijn, in de context van het absolutisme.!!! Monumentale griekse poort (zonder bogen). Karl Friedrich Schinkel bouwt een paar!!! zeer kenmerkende gebouwen zoals het Altes Museum met een ionische orde en!!! vanbinnen een zeer grote centrale ruimte met open koepel. Zeer duidelijke vormen.! Dia 15!! In München worden ook verschillende neoclassicistische gebouwen gebouwd.!!! Langs de oevers van de Donau, in een groene romantische omgeving wordt een!!! monumentale witte tempel gebouwd met beelden van helden van de Duitse natie.! Dia 16!! De VS wordt één van de eerste democratiën ter wereld. Ze kiezen als eerste voor!!! de neoclassicistische stijl. Grote regeringsgebouwen worden opgetrokken die qua!!! architectuur volledig op dezelfde stijl liggen van Durand.! Dia 17!! Ondanks verschillende heerschappen in de regio van België blijft de architectuur!!! vrij onveranderd en representeert de Neoclassicistische stijl de architectuur. Het!!! koningsplein in Brussel, het Koninklijk Paleis of het Paviljoen in de Notelaer.! Dia 18!! Paleis van de prins van Oranje, zeer symmetrisch, strak en monumentaal gebouw,!!! met een grote kollosale orde. Het monument van Waterloo heeft een zeer zuivere!!! vorm, kegel. Met helemaal vanboven de leeuw.! Les 3: Neogotiek! Dia 1!! Industriële revolutie is geboren in Engeland. Men produceert nieuwe materialen,!!! constructies. Er ontstaat een nieuwe vorm van kapitaal, veel meer geld beschikbaar.!!! Er ontstaan rijke middenklassen en armere arbeidersklassen. Engeland koloniseert!!! zich over heel de wereld, en wordt niet overgenomen door Napoleon.! Dia 2!! In beide zones van het schilderij staan gebouwen. Rechtsboven zijn ze in de!!! Griekse en Egyptische architectuur gebouwd. Linksbeneden staat een donkere!!! gotische kerk met verticale lijnen, gedomineerd door een spitse toren. De man kijkt!!! naar het decor maar maakt ook deel uit van het decor, hij wordt omringd door!!! plannen van gebouwen. De architect kijkt naar de 2 grote architectuurtradities. De!!! architect mag kiezen omdat hij beide stijlen kent. Belangrijk verschil tussen zeer!!! internationaal neoclassicisme, terwijl de neogotiek eerder lokale en regionale!!! varianten heeft. De mensen in de 19e eeuw worden hier door aangetrokken om zo!!! een nationale identiteit aan te meten.! Dia 3!! 3 iconen in de gotiek. Reims heeft de meest perfecte gotische kathedraal.! Dia 4!! De geboorte van de naties gaat terug tot in de 15e eeuw, besef van een soort!!! samenhang tussen de provincies. Architectuur weerspiegelt dat. In Cambridge wordt!!! er een Tudorboog gebruikt, verstevigt met ijzer en metaal. In Lübeck vindt men geen!!! steen, maar wordt baksteen gebruikt. In sommige landen verdwijnt de gotiek nooit,!!! zeker niet in Engeland. De 16/17/18e eeuw wordt de nagotiek genoemd.! Dia 5!! De gotiek blijft in Engeland bestaan omdat het zich dan scheidt van de rest van!!! Europa, te wijten aan religie. Hendrik de 8ste start een nieuwe religie, de!!! Anglikaanse kerk. Vele abdijen worden afgeschaft na de scheiding met Rome. Vele!!! gebouwen vervallen en worden gotische ruïnes. De gotiek is dus aanwezig in de!!! vorm van ruïnes, deze worden bepalend voor de na-en neogotiek. Christopher Wren!! bouwt ook gotisch, zoals in Church College.! Dia 6!! Rond 1750 ontstaan er grote veranderingen, te danken aan de Industriële Revolutie.!!! Nieuwe bewegingen ontstaan Landscape movement, architecten, dichters en!

5 !! filosofen gaan eerst naar het landschap kijken voor ze beslissen dat er iets in!!! verandert wordt. Dit alles onstaat 50 jaar vroeger dan op het vasteland van Europa.!!! De neogotiek ontstaat uit de context van de romantiek en de Landscape!!! movement. Rijken gaan in hun Engelse tuinen paviljoentjes laten bouwen (folly s),!!! constructies in de natuur. Rechtsboven staat een soort uitzichtpunt, om ver te!!! kunnen zien en gezien te worden. Rechtsbeneden wordt de gotiek enkel gebruikt!!! als vormentaal (pinakels, spitsboog, kantelen, vierpasmotief, maaswerk), de!!! structuur is eerder klassiek.! Dia 7!! Strawberry Hill is het eerste gotisch landhuis ter wereld. Het ziet er nog!!! classicistisch uit door de witte wanden, maar bestaat uit vele gotische elementen en!!! het grondplan is compleet assymetrisch. Horace Walpole schijft en verzameld kunst.!!! Hij schrijft ook de eerste gothic novel, Castle of Orlando, (roman die zich afspeelt in!! de middeleeuwen, zoals Robin Hood). In zijn bibliotheek gebruikt hij gotische!!! grafmonumenten om zijn boeken in te plaatsen. In het Cabinet stelt hij zijn privé-!!! collectie uit, om te laten zien dat hij geld en kennis heeft en cultureel gezind is.! Dia 8!! In Frankrijk ontstaat de Empire stijl rond deze tijd. Lord Beckford is enorm rijk en!!! bouwt een enorm kasteel, maar hij noemt het een abdij (Fonthill Abbey). Hij!!! verwijst naar alle ruïnes van abdijen. Het kasteel wordt op een prachtige site!!! gebouwd met een 90m hoge toren.! Dia 9!! Hoofdingang is volledig leeg, net zoals de toren die de centrale ruimte van het!!! kasteel is. Hij had ook een galerij met portretten van de voorouders.! Dia 11!! Bij ons begint de neogotiek pas vanaf 1830 omdat we daar voor een sterke invloed!!! ondervonden van het Frans classicisme. Vanaf de Franse revolutie zijn er ook veel!!! ruïnes verspreid over het Europees vasteland.! Dia 12!! Na de val van Napoleon hertekent men de kaart van Europa en defenieert men de!!! grenzen van de natiestaten. Deze landen proberen hun eigen identiteit te!!! ontwikkelend door te kijken naar hun middeleeuws verleden. Grote belangstelling!!! voor de gotiek in zowat heel Europa. Wisselwerking tussen de vorming van de!!! nationale identiteit en de middeleeuwen. Dit alles gebeurd vanaf 1815, bij het!!! congres van Wenen. Deze 3 kastelen zijn anti-versailles. Men wil middeleeuws!!! leven in een wereld die zich aan het industrialiseren is. Men doet dit om de macht!!! van de vorsten te legitimeren, wij zijn hier vorsten sinds eeuwen. De eerste!!! gotische gebouwen zijn zeer romantisch, de troubadoerstijl.! Dia 13!! Herstel van de nationale identiteit. Het parlement wordt het centrale gebouw van de!!! natie. Het parlement in London is belangrijk omdat Engeland het machtigste land ter!!! wereld is. De Big Ben is een moderne gotische toren door de klok. De klok bepaald!!! het ritme van de wereld, Greenwich Time. Engeland bepaald dus niet enkel de!!! ruimte, maar ook de tijd. Men bouwt ook nieuwe stadhuizen, Wenen, in gotische!!! stijl, terwijl Wenen een klassieke stad is in de 19e eeuw.! Paper: Hongarije maakt in die tijd nog deel uit van het Ottomaans rijk, maar streeft naar autonomie. Het parlement staat hier aan de Donau, verwijst naar dat van London door de enorme gevel. Volledig uit hout en steen, met allemaal lokale materialen, de stijl komt uit het verleden van het land, nationalisme in architectuur. Zeker voor zo n symbolisch parlement.! Dia 14!! Amsterdams rijksmuseum en Amsterdam-Centraal (station) bouwt men op één as.!!! Men komt dus ook met de trein naar Amsterdam, niet enkel met schepen. Het wordt!!! in een nederlandse bakstenen gotiek gebouwd. In België heeft men een nieuwe!!! identiteit nodig, Leopold I bevordert de gotiek om te doen alsof zijn familie al eeuw-!!! en in België woont (grafkerk Laken). De neogotiek wordt een archetype voor!!! universiteitsgebouwen zoals Yale, Harvard en Cambridge. Verwijst naar de middel-!!! eeuwse kennis en het ontstaan van de universiteiten. Gevangenissen worden!!! gotische kastelen met torens en kantelen. De neogotiek wordt de nationale stijl in!!! België.! Dia 15!! Men gaat middeleeuwse gebouwen restaureren of voltooien. Archeologische,!!! wetenschappelijke kennis van de gotiek wordt vergaard omdat ze middeleeuwse!!! gebouwen moeten restaureren, herbouwen. Niemand weet in het begin van de 19e!!! eeuw nog hoe men een kruisribgewelf moet bouwen, kennis is noodzakelijk. De!

6 !! koning van Pruisen beslist in 1842 om de kathedraal te voltooien, wordt een zeer!!! iconisch gebouw in Duitsland, was in die tijd het hoogste gebouw ter wereld. De!!! kathedraal in Keulen heeft torens van 150m hoog.! Dia 16!! Kerken worden gerestaureerd omdat het identiteitsdragers zijn, ook in Frankrijk.!!! Na eeuwen klassieke traditie komen de middeleeuwen fors terug dankzij Eugene!!! Emmanuel Viollet-le-Duc. Middeleeuws bouwen was de moderne stijl van toen.!!! Het historicisme is de grote beweging die naar de verschillende stijlen in het!!! verleden verwijst, eeuw van de geschiedenis. Er wordt sinds dan ook geschiedenis!!! gedoceerd in het onderwijs.! Dia 17!! Viollet-le-Duc doet precies hetzelfde als de klassieke architecten die naar Rome!!! reisden, maar dan bij de Franse gotiek. Hij bundelt al zijn kennis in een traktaat in!!! de vorm van een woordenboek. Architecten (Vitruvius, Le Doux, Durand, Viollet-!!! le-duc) schrijven dus ook. Rationele aanpak van de architectuur, droog en!!! analytisch. Hij probeert de architectuur te begrijpen en stelt ze niet romantisch!!! voor zoals Durand dat doet.! Dia 18!! Napoleon III wordt keizer in Hij past niet meer de Empirestijl van!!! Napoleon I toe, maar hij gaat ook proberen om zijn macht te legitemeren (pleegde!! een machtsgreep) door het restaureren van middeleeuwse gebouwen. Hij laat het!!! kasteel van Pierrefonds restaureren door Viollet-le-Duc. Hij restaureert het kasteel!!! volledig zodat de keizer ook zijn kunstcollectie daar ten toon kon stellen. Gebouw!!! restaureren is een gebouw herstellen in een volledige toestand/staat, zelfs zo dat!!! die staat in het verleden nooit heeft bestaan. Napoleon III neemt de trein naar zijn!!! kasteel, hij trekt middeleeuwse kleren aan in de gotische trein. Hij gaat als het ware!!! terug in de tijd, de 19e eeuw kan zich dat permitteren.! Dia 19! Viollet-le-Duc schrijft ook een novel, maar legt hierin uit hoe een huis is opgebouwd.!!! Hij reflecteert ook over de moderne architectuur in de 19e eeuw in zijn Entretiens!!! sur l architecture. Hij gebruikt nieuwe materialen om de middeleeuwse structuur!!! verder uit te werken.! Dia 20!! Via combinatie van materialen kan hij groter en anders overspannen dan in de!!! middeleeuwen. Hij ging mee met de architectuur van zijn tijd en haalde de wissel-!!! werking tussen middeleeuwse structuren en architectuur aan. Volgens le Duc moet!!! je in termen van prefabricatie kunnen ontwerpen (baksteen). Hij past prefabricatie!!! toe vanuit de middeleeuwen.! Les 4: Neogotiek! Dia 1!! Neogotiek was in eerste instantie romantisch, vrij, gebaseerd op vormentaal. Deze!!! evolueert naar een architectuur die gebaseerd is op de archeologische kennis en!!! het toepassen ervan op middeleeuwse gotiek. De neogotiek ontwikkelt zich in!!! verschillende stijlvarianten, zeker omdat de 19e eeuw een eeuw is van grote sociale!!! veranderingen, de wereld wordt defenitief anders. Waarbij religie en nieuwe!!! ideologiën (communisme, liberalisme, fascisme) een grote impact hebben op de!! identiteit van een gemeenschap/individu. De neogotiek wordt geassocieerd met een!!! katholieke identiteit, zowel in Engeland en in België (nieuw land, nieuwe polarisatie,!!! kerk profileert zich tussen politiek en economie).! Dia 2!! Pugin, komt uit Engeland. Ongelofelijk creatief en getalenteerd iemand. Hij heeft de!!! binnendecoratie van het Brits Parlement ontworpen. In de tekening tekent hij!!! rivaliserende kerken, ze zijn allen gericht naar een bepaald punt. Het weergeeft zijn!!! visie op de maatschappij, Pugin was zeer katholiek. Zijn wereldvisie is gebaseerd!!! op de waarden van een oude maatschappij, die van voor de industriële revolutie. Hij!!! is er van overtuigd dat de waarden uit de middeleeuwen beter waren, omdat ze toen!!! christelijk waren. Hij was fundamenteel antimodern, groot contrast met Viollet-le-!!! Duc.! Dia 3!! Contrast is een heel visueel boek, met enkel tekeningen. Hij vergelijkt goede!!! dingen met slechte dingen, via dit boek maakt Pugin zijn standpunt duidelijk. In de!!! titel wordt al duidelijk dat hij een voorliefde heeft voor oude gebouwen uit de 14e en!!! 15e eeuw (Engelse gotiek). De hedendaagse architectuur heeft geen smaak meer,!!! men bouwt lelijk. De rechtse of onderste illustraties zijn het modernste. Hij noemt!

7 !! dit oppervlakkige neogotiek. Niet alleen de structuur, maar ook de geest is niet!!! gotisch. Het gaat hem niet om stijl, maar om een morele dimensie, de waarheid.!!! Omdat hij probeert te refereren naar de waarden van de maatschappij uit de 14e en!!! de 15e eeuw. Deze kunnen enkel doorgegeven worden door een architectuur uit die!!! tijd opnieuw te bouwen. Hij vergelijkt enkel de nationalistische Engelse gotiek uit de!!! 14e en 15e eeuw. In de 13e eeuw was de gotiek nog Franse import, en in de 16e!!! eeuw begon de Tudorstijl (gotisch). Hij nam de Tudorstijl niet op in zijn vergelijking!!! omdat de Tudors zich afscheidde van het Catholicisme en stichtte het protestan-!!! tisme. Pugin, als katholiek, keek terug naar de tijd voor het protestantisme.! Dia 4!! Opnieuw contrast tussen goed en fout. Rechtsboven vindt men de troubadourstijl,!!! zoals in Strawberry Hill. Overvloed van gotische vormen, enorm veel decoratie.!!! Onderaan duidt hij op de bescheidenheid en stevigheid waar mensen met vaste!!! morele waarden leven, waar hij duidelijk veel meer respect voor heeft. De lithurgie!!! verwijst naar een lang verleden omdat hij denkt dat die veel zuiverder was (illustratie!!! rechtsbeneden).! Dia 5!! Hij illustreert aan de hand van architectuur een vergelijking tussen 2 godshuizen.!!! Vanboven staat er één uit de 19e eeuw. Via een traktaat van Durant maakt hij deze!!! tekening, een strakke, opgemeten architectuur. De beeldjes erlangs wijzen op de!!! moderne, slechte, industriële maatschappij. In de middeleeuwen pastte de kerk!!! in de stad, liefdadigheid gebeurde onder het oog van God. De mensen gedragen!!! zich anders, ze hebben het beter, andere vormen van solidariteit.! Dia 6!! De principes van de gotische architectuur. In de titel associeert hij gotisch (pointed -!!! spitsboog) en christelijk aspect. De gotiek is de drager van de waarheid in de!!! maatschappij. De architectuur en haar morele dimensie moet gefundeerd zijn op de!!! manier van bouwen uit de middeleeuwen. Dit laat hij zien linksboven, vanvoor is het!!! een zeer gotische gevel, daarachter staat het schip er maar gewoon tegengezet.!!! Hierdoor is het gebouw niet geloofwaardig, hij vindt dat als je in zo n gebouw naar!! de eucharistie moet gaan je nog niet eens geloof in god kan ontwikkelen. Hij is!!! tegen moderne bouwmaterialen, kruisribben kunnen bijvoorbeeld niet uit gietijzer!!! gemaakt worden, omdat ze dan ongeloofwaardig smal kunnen worden.! Dia 7!! Pugin werd in 1850 in het Frans vertaald, dit werd gedaan in Brugge. Brugge was in!!! de 19e eeuw de verbinding tussen Engeland en Europa. De Britten deden hun!!! reizen doorheen Europa en Brugge was altijd de eerste stop. In Brugge werden!!! engelstalige katholieke scholen opgericht, het werd een kolonie van Britten (50000).!!! Dit was in een tijd dat Engels nog niet eens bestond in België, toen was Frans de!!! eerste taal. Om de ideëen van Pugin bij de elite te kunnen verspreiden was een!!! Franse vertaling nodig. De vertaling wordt gedaan door een andere Brit uit Brugge.!!! Dit boek oefent een ongelofelijke invloed uit in België op de katholieke,!!! conservatieve elite, die ook tegen de industriële revolutie zijn. Ze nemen de stijl en!!! theorie van Pugin over. Het boek is een mix van contrast en the true principles.! Dia 8!! Tot 1830 domineert het neoclassicisme in België, de bekende architecten toen!!! kregen toen hun opleiding in Parijs. België ondervindt dus een grote invloed van de!!! Franse neoclassicistische architectuur. Wanneer België in 1830 onafhankelijk wordt!!! heeft het geen identiteit, geen geschiedenis en geen vorst. Men wou alleszins niet!!! meer van Nederland afhangen, maar zelfstandig handelen. Tussen 1830 en 1860!!! heeft de eerste generatie het land opgebouwd, er was genoeg geld te danken aan!!! de industrie. Door de moderne grondwet was het land zeer liberaal en open, met!!! tot gevolg dat de handel, nijverheid en industrie een sterke ontwikkeling onderging.!!! De middeleeuwen uit de 15e eeuw was de tijd van de mooiste architectuur op!!! Belgisch grondgebied. Deze architectuur zou bijdragen tot de fierheid van een jong!!! land, om door te dringen op internationaal vlak. Men heeft de archeologische kennis!!! niet, dus gaat bouwen in de Troubadourstijl. De afbeeldingen maken duidelijk dat de!!! architecten nog niet weten welke gotische stijl ze willen hanteren. Gent was een van!!! de grote, vroeg geïndustrialiseerde steden in de 19e eeuw. In België was er genoeg!!! werk, vooral in het huidige Wallonië, en Gent, stad van de textielnijverheid.!!! De relatie tussen de kerk en de staat is vergelijkbaar met het Concordaat tussen!

8 !! Napoleon en de paus. De Belgische grondwet laat de vrijheid van religie toe.!!! Priesters en pastoors worden betaald door de staat, net zoals bisschoppen. Deze!!! wonen in een bisschoppelijk paleis, dat ook betaald werd door de staat!!! (rechtsboven). Dit paleis heeft een neoclassicistische gevel met een gotisch!!! interieur.! Dia 9!! De kastelen links en boven zijn zeer romantisch en symmetrisch, wat refereert naar!! de middeleeuwen. Deze kastelen waren statussymbolen. Mensen die heel rijk!!! worden door de industrie doen alsof ze afstammen van rijke, adele voorouders alsof!!! ze behoren tot de elite van een oud land.! Dia 10!! In Gaverland ziet de gevel er zeer gotisch uit, met een overvloed als pinakels en!! luchtbogen die niet eens een structurele functie hebben. Gent, kerk met bogen!!! uit een metalen structuur, wat toelaat om de ruimte te overspannen. Dit betekent!!! veel meer dan enkel een kerk, maar ook een symbool van status en om gezien te!!! worden. De structuur is zeer modern. Dit was zeer tegen Pugin zijn ideologie.! Dia 11!! Bethune, getalenteerd kunstenaar. Ontmoet Pugin in Engeland, er onstaat een!!! vriendschap tussen die twee omdat ze dezelfde wereldvisie hebben. Bethune!!! verlaat Kortrijk en verhuist naar Brugge en komt daar in contact met de Britse!!! kolonie. Hij ontwikkelt een vorm van christelijke neogotiek, en probeert deze ware!!! gotische stijl verder te verspreiden in het Vlaamse landschap.! Dia 12! Edward Pugin (zoon van Pugin) ontwerpt een kerk in Dadizele en het kasteel in!!! Brugge voor bisschop Malou. Hij krijgt Victoriaanse neogotiek uit Engeland.!!! Bethune wordt de contactpersoon tussen Pugin en de bisschop, maar hij vindt het!!! niet kunnen dat er Engelse gotiek worden gebruikt, maar de architectuur zou!!! gebaseerd moeten zijn op het middeleeuwse Brugge. Bethune beschouwde zijn!!! werk als een soort roeping. Deze kastelen verwijzen naar de middeleeuwse stijl uit!!! Brugge. Van de Poele was een ultramontaan persoon (steunde de paus altijd). Hij!!! vraagt aan Bethune om een nieuwe vleugel te bouwen die zeer contrasterend is!!! met de oudere vleugel (middelste foto onderaan).! Dia 13! De familie Caloen laat een kasteel ontwerpen door Pugin, maar Bethune neemt het!!! project over en verandert het ontwerp volledig, hij maakt er een echt Brugs kasteel!!! van (kruisvensters, grote nissen, lichtrode baksteen). Hij gebruikt wel natuursteen bij!!! de kapel en de deur boven de toren. Dit kasteel ziet er eerder uit als een complex!!! van verschillende huizen. Bethune ontwerpt alles, totaalkunst.! Dia 15!! Bethune ontwerpt ook de Vivenkapelle, restaureert enerzijds de kerk en zet daarna!!! enkele andere gebouwen neer. Hij ontwerpt hier ook volledig het interieur,!!! geinspireerd door God. Deze eenheid tussen exterieur en interieur wordt een soort!!! archetype.! Dia 16!! Rechtsboven is er een tekening van Bethune van het dorpje, ver weg van de!!! industrie en de sociale veranderingen. Hier leven de mensen gelukkig en!!! middeleeuws.! Dia 17! De abdij van Maredsous wordt volledig gefinancierd door de elite families uit Gent.!!! Bethune bouwt hier de abdij die sterk lijkt op één van de model-abdijen in Pugins!!! boeken, volledig uit steen gebouwd, zoals in de middeleeuwen. Idee van!!! middeleeuws kloosterleven terug leven inroepen. Bethune voelde zich als een soort!!! kruisvaarder in de maatschappij.! Dia 19!! Bethune wil dat er een kunstschool wordt opgericht, om de schilder-tekenkunst en!!! architectuur aan te leren. Men tekent hier niet naakt, onzedig, maar kopieert!!! beelden uit de middeleeuwen. De esthetische ideologie wordt door Bethune!!! bepaald. De broeders van de Christelijke scholen gaan daar onderwijzen zodat!!! leerlingen een bepaald gesamtkunstwerk (totaalkunstwerk) kunnen gaan!!! ontwikkelen. Vanaf 1870 gaat de school topkunstenaars en een eigen methodologie!!! ontwikkelen.! Dia 20! Vanassen was de eerste prof architectuur aan sint-lucas en publiceert de plannen!!! en snedes van kerken. Zo hebben de studenten inspiratie adhv de juiste modellen.! Dia 21! Er onstaan ateliers waar men werkt zoals in de middeleeuwen.! Dia 22! Bouw stadhuis Sint-Niklaas is geinspireerd op het ideale stadhuis in contrast van!

9 !! Pugin. Pugin had de hallen van Ieper genomen als ideaal voorbeeld voor zijn!!! ideaal stadhuis in de tekening. Wisselwerking tussen verschillende tekeningen!!! waarop een nieuw ontwerp op wordt geinspireerd.! Dia 23! Idem voor kerken, de Sint-Jozef wordt 30 jaar later gebouwd met een houten!!! gewelf, smaller schip en lichtbeuk en spitsbogen. Hier zijn ook alle materialen!!! zichtbaar. Dit gebouw is totaal anders in stijl en geest, maar vallen beiden onder de!!! noemer neogotiek.! Dia 24! De scholen verspreiden zich doorheen België. Met oog op het veroveren van de!!! macht in België, zodat men een katholieke stijl over heel België kan verspreiden. De!!! katholieken komen in 1884 aan de macht tot in 1914, de opeenvolgende regeringen!!! gaan de gotiek van Sint-Lucas toepassen voor alle mogelijke staatsgebouwen.! Dia 25! Postkantoren, gemeentehuizen, spoorstations worden allemaal ontworpen door!!! sint-lucas architecten, zowel interieur als exterieur. Deze gebouwen worden ook!!! aangepast aan de regionale materialen. Nieuwe elementen vermiddeleeuwsen het!!! nieuwe België. Ook in deze tijd ontstaat de Art Nouveau. De katholieke elite blijft!!! getrouw aan de gotiek, de meer dynamische mensen worden door andere stijlen!!! aangetrokken.! Dia 26! Joris Helleputte stichtte Ingenieur-Architect op in Leuven. Hij restaureerde de trap!!! en kapel in het Arenbergkasteel. Hij bouwt veel neogotische gebouwen zoals het!!! Justus Lipsius complex. Hij wordt minister van openbare werken in België en wordt!!! stichter van de Boerenbond die verwijzen naar middeleeuwse ambachten.! Dia 27! Een Belgische missionaris bouwt kerken en kapels in China. Alles begint bij Pugin!!! en eindigt bij De Moerloose in China. Deze Belgische architecten waren ervan!!! overtuigd dat enkel deze ware katholieke archtitectuur echt was.! Les 5: Industriële Revolutie! Dia 2!! De industriële revolutie begint in Engeland, rond Bij ons begint de revolutie!!! ook vrij vroeg, maar in andere landen vaak pas in het begin van de 20ste eeuw. De!!! kunstenaars schilderen de verandering van het rustige landschap waar de natuur!!! heerste. Totale verandering van het landschap. De mensen op het schilderij duidden!!! op het feit dat de mens verantwoordelijk is voor deze revolutie met alle gevolgen!!! vandien.! Dia 3!! De start van de revolutie begint bij de uitvinding van de hoogoven, efficiëntere!!! manier om ijzererts te verbranden. Darby brengt een procedé op gang met behulp!!! van hoogovens om ijzer te produceren dat veel sterker en kwalitatiever is. Zo!!! kunnen ze ook machines van betere kwaliteit maken, deze machines worden steeds!!! maar complexer. Men vindt jaren later de stoommachine uit.! Dia 4!! Encyclopedie, wetenschappelijk bundel van verslagen met 2800 tekeningen en!!! illustraties. Diderot en d Alembert zijn twee idealisten van de verlichting, ze willen!!! alle kennis van de verlichting in één boek bundelen. Men gaat verschillende!!! wetenschappen beter afbakenen en ze gaan zich naar meer gespecialiseerde!!! aspecten ontwikkelen. Vroeger kon men kennis hebben over alles, vanaf de 18e!!! eeuw moet die kennis steeds maar dieper gaan en kan men onmogelijk elke!!! discipline nog begrijpen. De figuur van de steelkoolmijn is een synthesebeeld, er!!! zijn verschillende technieken om lange galerijen ondergronds te construeren.! Dia 5!! De kleinzoon van Darby I bouwt met Pritchard een ijzeren brug, die er nu nog!!! steeds staat. De constructie is volledig uit ijzer, maar de bouwmethologie komt!!! overeen met die van hout. De sectie van de spanten zijn veel dunner omdat ijzer!!! veel sterker is dan hout.! Dia 6!! Het spoor is de grootste uitvinding uit de 19e eeuw. Een stoommachine kan nu!!! elementen transporteren van A naar B. Plotseling gaat alles veel sneller, er was nog!!! nooit een voertuig gemaakt dat sneller ging dan stapvoets verkeer. Spoorprofielen!!! zijn universeel, overal dezelfde doorsnede. Spoor is geprefabriceerd, net zoiets als!!! een baksteen, één element bouwt een geheel.! Dia 7!! Ijzer werd al van voor de industriele revolutie in constructies gebruikt, maar in het!!! Pantheon wordt het toegepast in platte bogen, die zonder de verankering nooit!!! zouden kunnen blijven staan. Tussen de voegen van de stenen zit een ijzeren!

10 !! verankering. Het ijzer wordt altijd onzichtbaar gehouden, omdat de architecten het!!! in die tijd geen mooi materiaal vinden. Vanaf de 19e eeuw durft men ijzer te laten!!! zien, als een soort skeletconstructie.! Dia 8!! De eerste ijzeren structuren die zichtbaar zijn komen voor in daken, is de koepel!! van Halle au Blé overspant een grote ruimte.! Dia 9!! Ingenieurs van de Ecole Polytechnique bouwen een zeer dunne, elegante brug uit!!! ijzer.! Dia 10! Al snel ontstaan er nieuwe hangbruggen, die met de tijd steeds hoger en langer!!! worden. Niets kan de industriële revolutie nog tegenhouden, er worden speciale!! bruggen en constructies gebouwd voor de aanvoer van ijzererts, dankzij de spoor-!!! lijn moet de fabriek niet meer bij de plaats staan waar het materiaal ontgonnen!!! wordt.! Dia 11!! Kokerbrug, stevige behuizing waar de trein doorheen rijdt. Nieuwe lijn door het!!! landschap. Vroeger nam de oversteek enkele uren in beslag, nu amper een!!! paar minuten. De twee pijlers zijn als het ware grote stadspoorten met oude!!! elementen die men in een totaal nieuwe constructie verwerkt.! Dia 13!! Gustave Eiffel is de bekendste ingenieur uit de 19e eeuw. Nieuwe metalen geven!!! ook nieuwe mogelijkheden, staal werd in 1860 uitgevonden. Eiffel heeft zijn eigen!!! bedrijf met bureau s, fabriek, productie. Hij verkent eerst de topografie en maakt!!! tekeningen ter plaatse. Hij stuurt alle elementen van de brug en de plannen op, die!! daar lokaal opnieuw gemonteerd moeten worden.! Dia 14! Cantileverbrug laat toe om enorme rivieren te overspannen, dit is een spoorwegbrug!!! om het noorden van Schotland te ontsluiten van het zuidelijker gelegen Edinburgh.! Dia 15!! Zeer functionele gebouwen met een eenvoudige vorm en een aantal verdiepingen!!! die open ruimtes vertonen. Het zijn fabrieken of stapelhuizen die volstonden met!!! arbeiders en stoommachines. Een enorm grote stoommachine bracht kleinere!!! machines aan het draaien. Het productieproces wordt zo rationeel mogelijk!!! georganiseerd in tijd en ruimte. Deze architectuur maakt gebruik van grote plateau s!!! met open oppervlakten, met slanke gietijzeren pylonen.! Dia 16!! Het ideale licht is licht vanuit het noorden dat weinig schaduw afwerpt. Daarvoor!! ontwerpt men speciale zaagtand daken waar een zeer homogeen, zacht licht naar!! binnen valt.! Dia 17!! Vakwerkbouw dat volledig is opgetrokken uit een ijzeren geraamte. De fabriek wordt!!! gebouwd op een waterval waarlangs de energie opgewekt wordt. Het vakwerk!!! houdt de trillingen van de waterval en machines in stand. De vakken tussen de!!! structuur wordt opgevuld met een decorerend patroon van bakstenen. De!!! esthetische dimensie blijft belangrijk. Voor het eerst maakt men ook financiële!!! berekeningen van het gebouw, start van het kapitalistisch model. Investeerders en!!! aandeelhouders kunnen een grote invloed uitoefenen op de bouw en gaan een!!! grote rol spelen in de 19e eeuw. De bouwsector past zich helemaal aan, vanaf de!!! 19e eeuw is het mogelijk om materialen van andere regio s, continenten te!!! gebruiken. Vanaf de spoorlijnen kunnen materialen overal ter wereld getranspor-!!! teerd worden. Architecten kunnen zo veel beter ontwerpen omdat er veel meer!!! mogelijkheden zijn.! Dia 18!! Engeland organiseert de eerste wereldtentoonstelling in 1851, ongezien in de!!! wereld. Het land heeft een enorme voorsprong op technologisch vlak, ze willen hun!!! industrie en productie internationaliseren en doen dit door middel van het samen!!! brengen van mensen om de technologie en nieuwe ontwikkelingen te showen. Ze!!! stellen al hun producten (handel, nijverheid en kunst) onder één dak voor, zodat de!!! bezoekers deze producten zouden kunnen vergelijken. Men beschikte niet over zo n!!! immens gebouw om zo n tentoonstelling te kunnen organiseren. Paxton komt met!!! een gigantische ijzeren structuur, dat enkel uit glas, ijzer en hout bestaat. Hij bouwt!!! eigenlijk een gigantische serre die modulair opgebouwd is, alle traveëen zijn aan!!! elkaar gelijk. Er werd niet gedacht aan thermodynamica of veiligheid. Op een vreed-!!! zame manier concurreren verschillende landen met elkaar. De wereldtentoonstelling!!! heeft een enorme invloed op de rest van de industrie in de rest van de westerse!

11 !! wereld. Men beseft dat men achterloopt en men vindt een maximum aan nieuwe!!! technieken uit en maakt een inhaalsbeweging tegenover Engeland.! Dia 20! Paxton kwam uit de wereld van de serres, Britten zijn ook geïnteresseerd door!!! natuurwetenschappen. Men haalt verschillende types bomen en struiken uit!!! verschillende continenten en probeert men die te klimatiseren om te kijken of ze ook!! kunnen groeien in Londen.! Dia 21! Het spoorwegstation wordt het architype bij uitstek. Treinen staan voor!!! technologische vooruitgang, ze verbinden steden. Dit waren oorspronkelijk eind-!!! stations, het zijn moderne gebouwen en representeren nieuwe stadspoorten. Ze!!! verwezelijken de spanning tussen de ingenieurs en architecten, omdat architecten!!! er van overtuigd zijn dat ijzer lelijk is. Ze ontwerpen gevels voor het station. Ook!!! deze systemen en zuilen werken met modules, zodat alles geprefabriceerd kan!!! worden. De voorgevel van Gare du Nord refereert naar de Romeinse triomfboog!!! waar men onder door loopt om zo de stad te verlaten.! Dia 22! De stijl en structuur van St Pancras is heel anders dan Gare du Nord. Men maakt!!! hier gebruik van een boog en een gevel in neogotische stijl. Het gebouw combineert!!! een station met een hotel.! Dia 23! Men bouwt het station in de stijl van het stadhuis, Renaissance stijl met dezelfde!!! kleur en materialen. De hal die men niet ziet achter de monumentale gevel is een!! enorme overkapte ijzeren constructie.! Dia 24! Ijzer wordt tot totale nieuwe typologiën gebruikt. Men bouwt grote hallen die!!! overkapt zijn met een ijzeren structuur waar veel licht op het binnenplein kan vallen.!!! Dit wordt een nieuw archetype, vroeger werd het binnenplein niet overdekt.!!! Spanning tussen de stenen en stalen structuur in het Jubelpark. Vanvoor staat!!! vooral de architect, daarachter de ingenieur.! Dia 25! Pugin pleitte ervoor om geen ijzeren ribben te gebruiken, het moet een geloofwaar-!!! dige sacrale ruimte blijven. In Everton bouwt men een kerk voor arbeiders, die wel!!! volledig uit ijzer mag zijn. Binnenstructuur van St-Eugène is zeer licht en slank dat!!! zeer veel licht binnenlaat door de grote gotische ramen en gewelven.! Dia 26! In Nederland proberen ze binnenmeren leeg te pompen om nieuw agrarisch land te!!! ontwikkelen. Het Haarlemmermeer wordt volledig leeggepompt, waar nu Schiphol!!! staat. Het meer werd leeggepompt door middel van een enorme stoommachine die!!! pompen aandreef en die in 1 slag liter water konden oppompen. De ingenieur!!! geeft hier ook kantelen aan het gebouw, kasteeltypologie.! Dia 27! Parijs wil de wereld de stad vanuit de lucht laten ervaren, toen bestonden er nog!!! geen sattelieten of vliegtuigen. Eiffel wint de wedstrijd en bouwt de toren op 2 jaar.!!! De Eiffeltoren wordt de centrale attractie van de wereldtentoonstelling. Alle!!! elementen zijn kleine stukken die aan elkaar geklonken zijn. Hier worden ook de!!! allereerste liften in gebouwd, met een technische tekening van de lift.! Dia 28! Mensen krijgen nieuwe prikkels door de hoogte en techniek. Mensen willen meer,!!! het onbereikbare. Jules Verne creëert via science fiction een nieuwe dimensie en!!! verlegt alle grenzen. Maakt de jeugd warm voor de technische wereld waarin de!!! mensen leven.! Les 6: Eclecticisme tot wolkenkrabber en Art Nouveau! Dia 3!! Vraag naar de stijl is in de 19e eeuw een bijna obsessionele vraag. Hier is in 1828!!! een boek over geschreven door Heinrich Hübsch. Het neoclassicisme is zeer inter-!!! nationaal, tegenover de regionale neogotiek. Hübsch stelt zich de vraag naar een!!! eigentijdse stijl, die niet refereert naar het verleden. Hij is anti-vitruvius en hij stelt!!! zich de vragen naar een architectuur die aangepast is aan eigen klimaat, de!!! materialen uit de eigen streek toepassen, die hebben zelf karakteriserende eigen-!!! schappen. Architectuur moet ook gebouwd worden uit de eigen technische ervaring,!!! dat behoort tot de bouwtraditie. Men moet ook bouwen in functie van de eigen!!! socio-culturele noden. Hij kiest voor een nieuwe stijl, of een nieuwe vormentaal,!!! zoals de rondboog en materiaalkeuze. Rondbogenstil ontwikkelt zich snel in!!! Duitsland. Hübsch doceerde aan de universiteit van Karlsruhe en speelde vaak met!!! streekgebonden materialen. In München wordt ook een kopstation gemaakt, met!

12 !! een station in de Rundbogenstil. Zelfde typologie als in Londen en Parijs, maar het!!! station ziet er heel anders uit.! Dia 4!! In Brussel vindt men geen specifieke stijl terug. Het electicisme ontwerpt gebouwen!!! waar verschillende aspecten zijn genomen uit verschillende stijlen. Het ecleticisme!!! is dus gevormd uit een combinatie van verschillende stijlen. Koningsgalerij Brussel,!!! gerefereerd naar de Renaissance met een dorische, ionische en korintische orde,!!! men spreekt hier van neorenaissance stijl. Het muziekconservatiorium verwijst naar!!! de Franse Renaissance. Het KVS is een schouwburg waar de stijl verwijst naar de!!! Vlaamse Renaissance, refereert dus naar de architectuur in Antwerpen van de 16e!!! eeuw. De stijl vertelt in het eclecticisme iets over de opdrachtgever. Het gebouw is!!! meer het visitekaartje van de opdrachtgever. Het eclecticisme wordt vandaag de!!! dag nog nageleefd. De Grote Synagoge bevindt zich naast het KMS, de twee!!! gebouwen zijn totaal verschillend, qua stijl en typologie. De synagoge is opgetrok-!!! ken in de Rundbogenstil, tegenover het Frans Neoclassicisme van het KMS. Het!!! meest eclectische gebouw van Brussel is het justitiepaleis. Het justitiepaleis heeft!!! enorm veel lege ruimtes en straalt een bovenmenselijke kracht uit. De individuele!!! betekenis van de gebouwen gaat verder, men bevindt zich in een pluralistische!!! samenleving, men sluit de diversiteit van architectuur en stijlen niet uit. De identiteit!!! van de staat wordt gevormd door verschillende identiteiten. Eerste stap in de!!! richting van een multiculturele staat. Deze beweging verspreid zich snel over heel!!! Europa.! Dia 5!! César Daly publiceert een tijdschrift in Parijs gedurende 47 jaar. Het tijdschrift legt!!! zich toe op architectuur en openbare werken. Architectuur is kunstgeschiedenis en!!! wetenschap gecombineerd. Defenitie Eclecticisme bovenaan in de slide. Na de!!! jaren 1960 gaat men terug van alles wat proberen uit verschillende stijlen, maar dan!!! voor zeer andere noden. Het idee van het postmodernisme is wel een reactie op het!!! zeer internationale modernisme. Het is een eerste stap van een vorm naar global!!! culture.! Dia 6!! Wereldtentoonstelling Parijs Europa wou Engeland bijbenen, sinds de wereld-!!! tentoonstelling in Londen wordt er een inhaaloperatie toegepast. Vooral Frankrijk!!! probeert Engeland op niveau van industrie, handel, kolonies, politiek en socio-!!! economische apsecten in te halen. Er wordt gestreden om het grootste territorium,!!! een mondiale nijverheid. In die tijd zit Frankrijk onder de tweede keizertijd, dictatuur.!!! Hij wil Frankrijk terug op de wereldkaart zetten en wil Frankrijk terug op de wereld!!! kaart zetten met behulp van de wereldtentoonstelling. Hij bouwt een grote hal met!!! een gevel die refereert naar de Franse architectuur, naar een paleis voor de!!! industrie. De hal is daarentegen opgetrokken uit moderne materialen zoals glas en!!! gietijzer. De structuur refereert naar een brug, die bestaat uit verschillende!!! modules die zich zeer veel herhalen zodat men een zeer lang, efficiënt gebouw!!! bouwt.! Dia 7!! Op datzelfde moment bouwt men in Parijs kort bij het Pantheon een bibliotheek.!!! Henri Labrouste ontwerpt deze bibliotheek voor de Sorbonne universiteit. De bib!!! bestaat uit 2 etages met bovenaan een grote belangrijke leeszaal, in de gevel!!! weerspiegelt zich dit in een onbelangrijke onderverdieping met kleine ramen,!!! gescheiden door een zware horizontale lijn van de belanrijke 2e etage, gekenmerkt!!! door halfbogen. In de leeszaal maakt men een lichte gietijzeren dakstructuur, die!!! aangepast is aan het formaat van de bibliotheekrekken die ingewerkt zijn in de!!! structuur, die enkel binnen zichtbaar is. De dakconstructie is gevuld met wit!!! keramiek dat zeer licht is, en weerkaatst het licht als een homogeen effect. Men had!!! in die tijd nog geen elektriciteit. Labrouste krijgt een andere opdracht om de grote!!! staatsbibliotheek van Parijs te bouwen. De staatsbibliotheek houdt alle publicaties!!! van het land bij, werkt als een soort geheugen van het land. Hij gebruikt hier zeer!!! slanke gietijzeren zuilen die koepelgewelven dragen, ook opgebouwd uit wit!!! keramiek. Elk gewelf is vanboven ook beglaasd voor extra licht en refereert naar het!! Pantheon in Rome.! Dia 8-9! De opera van Parijs is het gebouw bij uitstek van Parijs. Men gaat grote machines!