Probusclub Merwestad Het Paleis op de Dam te Amsterdam

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Probusclub Merwestad Het Paleis op de Dam te Amsterdam"

Hilde Elke Verlinden
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Cees de Wit Het Paleis op de Dam te Amsterdam Architect: Jacob van Campen Constructeur: Daniël Stalpaert Het paleis is In de 17 e eeuw gebouwd als Stadhuis van het toen rijke en oppermachtige Amsterdam. In de Napoleontische tijd was het Koninklijk en Keizerlijk paleis. Willem 1 Wilde het terugschenken aan de stad Het is eigendom van de Staat der Nederlanden. Het is nu in gebruik door het Koninklijk Huis als ontvangstpaleis en wordt gebruikt voor exposities. Het gebouw heeft -inclusief de kelder- zes bouwlagen, de kapverdieping niet meegerekend. Het is grotendeels uit natuursteen opgetrokken Het gebouw werd geheel opgetrokken uit Bentheimer zandsteen (oorspronkelijk zeer licht gekleurd) en in het interieur is veel marmer gebruikt. Van Campen liet zich inspireren door de Romeinse bestuurlijke paleizen. De bouw kostte 8,5 miljoen gulden, een gigantisch bedrag in die tijd.

2 Paleis op de Dam in Amsterdam De compositie van de gevel is harmonieus en voldoet aan de ideale klassieke verhoudingen. De zware sokkel draagt twee pilasterorden die beide een hoog en een laag venster beslaan, overeenkomend met een hele en een halve verdieping erachter. In navolging van Vincenso Scamozzi is een Korintische orde boven een composiet geplaatst. De middenpartij met het fronton komt iets naar voren, evenals de hoekpaviljoens. Het centrum van het stadhuis is de burgerzaal. (1)Naast de burgerzaal lagen twee door galerijen omgeven binnenplaatsen. 6 is de Schepenzaal, waar recht werd gesproken en 7 is de vide van Vierschaar (BG) waar vonnissen werden voltrokken. Straks meer hierover.

3 Gebouw van de maand: Mei 2014 Paleis op de Dam tijdens de bouw links (Johannes Lingelbach 1656)

4 Paleis op de Dam te Amsterdam Prominent in de burgerzaal staat het beeld van Atlas. In de vloer zijn drie cirkels, met kaarten van het oostelijk en westelijk halfrond en een sterrenkaart, ingelegd naar cartografie van Blauw. Voor de burgers van de stad lag de hele wereld, en de hemel, aan hun voeten. De burgerzaal moest laten zien dat Amsterdam het centrum van het universum was. Ook bevindt zich in het stadhuis de Vierschaar. Dat is een monumentale zaal waar vroeger naar oeroude Germaanse rite doodvonnissen werden voltrokken, waartoe elders in het gebouw al besloten was. Aan de wand van de Vierschaar bevinden zich drie levensgrote reliëfs: de vonnissen van de Romeinse consul Lucius Junius Brutus, de Griekse koning Zaleucus en de bijbelse koning Salomo. Deze vonnissen beelden een onpartijdig, barmhartig en wijs vonnis uit. Het gebouw is tot 1808 stadhuis gebleven. Daarna werd het aan koning Lodewijk Napoleon aangeboden als paleis. De galerijen werden door houten wanden in vertrekken verdeeld. Aan de voorzijde werd een balkon aangebracht. Beeldhouwwerken die stoorden werden achter doeken verborgen. Lodewijk had in het paleis ook een kapel ingericht. Hij gebruikte hiervoor de ruimte van de Vierschaar.

5 Paleis op de Dam in Amsterdam Een aantal voorwerpen liet hij bij zijn vertrek achter. Uit deze periode stammen ook de fraaie empire-meubelen die in het paleis zijn te zien. Dit is de grootste collectie van deze meubelen buiten Frankrijk. In 1810, toen Nederland werd ingelijfd bij het Franse Keizerrijk, werd het zelfs tijdelijk een keizerlijk paleis. Lodewijk Napoleon vestigde met behulp van de stadhouderlijke en Amsterdamse stedelijke collecties in het paleis een Koninklijk Museum, dat de basis zou vormen voor het latere Rijksmuseum. In 1813 werd het door Willem I als stadhuis even teruggegeven aan Amsterdam. Het stadsbestuur zag echter op tegen weer een verhuizing en de onderhoudskosten van het gebouw, maar wilde bovendien graag de vorst aan de stad binden. Het stadsbestuur liet de zaak op zijn beloop en zo is sinds 1815, na de Slag bij Waterloo en het Congres van Wenen, het paleis op de Dam in Amsterdam het Koninklijk Paleis van het Nederlandse koningshuis. Sinds 1936 is het, na de overdracht van alle mogelijk nog bestaande rechten van de stad op het gebouw tegen een bedrag van 10 miljoen gulden (in hedendaagse waarde ± ,-), ook onbestreden staatseigendom (in portefeuille van de Rijksgebouwendienst). Amsterdam wilde dit geld toen gebruiken voor de bouw van een nieuw stadhuis, dat er pas een halve eeuw later kwam met de bouw van de Stopera en veel duurder werd. (Diverse bronnen Internet en recente eigen waarnemingen)

Vergelijkbare documenten

Welkom op de Dam! De Dam:

Welkom op de Dam! De Dam: De naam van de dam, heeft hij te danken aan het werk dat hij vroeger verrichtte, het was namelijk een dam in de Amstel. De dam is gebouwd tussen 1204 en 1275, waarschijnlijk tussen