Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid. tegelzetter. fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.

Transcriptie

1 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid BEROEPScompetentiePROFIEL tegelzetter fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.:

2 De beroepscompetentieprofielen zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties : fvb ffc Constructiv, Brussel, 2013 Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen.

3 VOORWOORD Beroepscompetentieprofielen uitwerken neemt een belangrijke plaats in binnen de problematiek van het aanpassen van de opleidingen aan de behoeften van de arbeidsmarkt. Beroepsprofielen zijn immers de belangrijkste inspiratiebron bij het uitwerken van opleidingsprofielen, zeker bij de start. In een latere fase komen daar de opleidingsprogramma s bij. Met deze gegevens in gedachten heeft het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (fvb-ffc Constructiv) in samenwerking met het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (navb-cnac Constructiv) de bestaande beroepsprofielen aangepast. Daarbij werd vooral rekening gehouden met de talrijke ontwikkelingen als gevolg van de eisen inzake duurzaam bouwen. De aangepaste beroepsprofielen hebben betrekking op een groot aantal materies, zowel uit de ruwbouw- als de afwerkingssector, en werden goedgekeurd door deskundigen uit de sector. Zo dragen ze bij aan het concretiseren van één van de belangrijkste aspecten van de opdracht van het fvb: ze vormen namelijk de link tussen de vraag naar en het aanbod van arbeidskrachten en opleiding in de bouwsector. Robert Vertenueil Voorzitter fvb-ffc Constructiv 3

4 4 Contact Voor opmerkingen, vragen en suggesties kunt u terecht bij: fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: Fax: website : fvb.constructiv.be

5 Een woordje uitleg Zoals u in het voorwoord kon lezen, was er nood aan een herwerking van de beroepscompetentieprofielen. Een aantal profielen waren namelijk niet meer up-to-date. Daarnaast is er een aanzienlijke stijging van de vraag naar competenties in het kader van ecologisch en duurzaam bouwen. Maar ook veiligheid verdient de nodige aandacht in onze sector. Een beroepscompetentieprofiel beschrijft de competenties van een ervaren bouwvakarbeider. Bij de herwerking van de profielen vertrekken we vanuit het competentiedenken. Een competentie is een set van kennis, vaardigheden en attitudes die zich uiten in observeerbaar gedrag. In dit document wordt deze indeling steeds gehanteerd. Onder kennis verstaan we alles wat een tegelzetter moet kennen om zijn beroep te kunnen uitoefenen, bijvoorbeeld de exacte mengverhoudingen. Onder vaardigheden verstaan we alles wat een tegelzetter moet kunnen om zijn beroep te kunnen uitoefenen, bijvoorbeeld de oppervlaktetoestand van de ondergrond beoordelen (ruwheid, cohesie, vochtigheid, netheid, vlakheid). Attitude verwijst naar de houding, de denkwijze, het gedrag dat een tegelzetter moet hebben om zijn beroep te kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld kwaliteitsgericht werken. De activiteiten die opgenomen zijn in het beroepscompetentieprofiel, worden in vier blokken opgedeeld. 1. Gemeenschappelijke activiteiten eigen aan alle bouwvakarbeiders, zoals de werfinrichting. 2. Voorbereidende taken die gemeenschappelijk zijn voor de verschillende activiteiten van de tegelzetter, zoals de planning van de werkzaamheden. 3. Uitvoerende taken die specifiek zijn voor de verschillende activiteiten van de tegelzetter, bijvoorbeeld het leggen van de stabilisé. 4. Transversale groene activiteiten, zoals het plaatsen van isolatiemateriaal. Deze activiteiten zijn van groot belang voor een duurzaam bouwproces. Ze kunnen integraal in meerdere beroepsprofielen voorkomen. Het is echter niet zo dat deze competenties gemeenschappelijk zullen zijn voor alle bouwvakarbeiders. Voor sommige activiteiten werken we met een kleurcode. Groen staat voor ecologische en duurzame activiteiten; oranje voor activiteiten die betrekking hebben op veiligheid en welzijn. De activiteitenblokken worden ook nog eens opgedeeld in sleutelactiviteiten. Per sleutelactiviteit worden de kennis, vaardigheden en attitudes benoemd. Ten slotte moet opgemerkt worden dat bepaalde technieken niet aan bod komen in dit profiel, omdat ze tegenwoordig bijna niet meer gebruikt worden (traditionele plaatsing van wandtegels in een vol mortelbad) of beschouwd worden als gespecialiseerde technieken die de tegelzetter zich eigen kan maken door bijkomende opleidingen te volgen (betegeling van gevels, plaatsing van mozaïeken, plaatsing van volledige systemen met isolatie + keramiek,...). Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 5

6 6

7 Omschrijving van het beroep De tegelzetter heeft als opdracht om oppervlakken (vloeren, muren, trappen,...) te bekleden met tegels, en dit om ze te beschermen en te verfraaien. Hiervoor baseert hij zich op plannen, tekeningen of aanwijzingen. Nadat hij de te bekleden oppervlakken voorbehandeld heeft, plaatst hij de tegels met behulp van mortel of lijm. In principe betegelt hij eerst de muren en vervolgens de vloer. In het algemeen vat de tegelzetter zijn werk aan na de uitvoering van alle ruwbouw- en bepleisteringswerkzaamheden, de plaatsing van de buizen voor de verwarming en de sanitaire voorzieningen, de elektrische installaties, de plaatsing van het buitenschrijnwerk en de installatie van de domotica. Hij is dus rechtstreeks afhankelijk van de kwaliteit van het werk van de vorige tussenkomende partijen. Hij werkt op een ondergrond die door derden ontworpen en uitgevoerd werd en die hij mag beschouwen als geschikt voor het beoogde gebruik. Hij is dus niet verantwoordelijk voor de stabiliteit van de ondergrond of voor de thermische of akoestische prestaties ervan. Het is dus ook niet zijn taak om te beoordelen of de eigenschappen van de gebruikte vloer verenigbaar zullen zijn met de lange levensduur van de betegeling. Hij moet echter wel een advies kunnen uitbrengen over de aard en de staat van het oppervlak van de ondergrond en de vlakheid, loodrechtheid, horizontaliteit of helling ervan. Hij moet de opdrachtgever ook advies kunnen geven over het type betegeling dat de voorkeur heeft. De tegelzetter beschikt over een uitstekende materiaalkennis: soorten ondergrond en de gevolgen hiervan: op basis van cement, dekvloer op basis van anhydriet, houten ondergrond, verwarmde vloer, te betegelen platen,... soorten tegels en de gevolgen hiervan: keramiek, mozaïek, tegels op basis van hydraulische bindmiddelen of naaldhout, tegels in natuursteen, terracotta, glas,... soorten plaatsingsproducten en de gevolgen hiervan: lijm, plaatsingsmortel en stabilisé, voegspecie,... soorten toebehoren: profielen, kaders voor matten, te betegelen grondplaten In de praktijk gebeurt het wel eens dat de tegelzetter eerst de muren moet cementeren en de dekvloer moet plaatsen. Samengevat onderscheiden we vijf fases in de plaatsing van een betegeling: de identificatie en analyse van de ondergrond de voorbehandeling van de ondergrond het uitzetten van de passen en de uitwerking van een plaatsingsplan de plaatsing van elk type betegeling de uitvoering van de afwerkingswerkzaamheden Het beroep van de tegelzetter is een creatief beroep waarbij noties van esthetiek onontbeerlijk zijn en waarbij grote zorg vereist is. De kwaliteit van het werk van de tegelzetter kan in één oogopslag beoordeeld worden. Zijn werk is dus van groot belang voor het comfort van de bewoners van een huis. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 7

8 0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN De hiërarchische lijnen van het bedrijf respecteren Autonoom werken Werken in een bouwonderneming Werking van een bedrijf, rol van elke medewerker, referentie-instellingen (WTCB, Fecamo, ). Zelf situaties en kansen zoeken om zijn kennis en ideeën te verrijken. Een taak individueel uitvoeren, zonder hulp of toezicht. Zijn doel bereiken ondanks de opduikende moeilijkheden. Problemen en werk zelf aanpakken, zonder hulp of raad van buitenaf. Een taak correct uitvoeren, ondanks tijds- en budgetbeperkingen. Op tijd komen. Anticiperen, de mogelijke gevolgen van een situatie voorzien. Rekening houden met nog uit te voeren taken. Eventuele problemen opmerken die geen rechtstreeks verband houden met de eigen taak. In staat zijn om informatie op een juiste manier op te zoeken. Nieuwsgierig, leergierig zijn. Openstaan voor gebeurtenissen van buitenaf en voor nieuwigheden, zowel in zijn eigen beroep als dat van de klanten. Zelfstandig zijn. Volhardend zijn. Beschikken over zin voor initiatief. Resultaatgericht zijn, het beste resultaat willen behalen, binnen de tijds- en budgetbeperkingen, zonder de kwaliteitsnormen uit het oog te verliezen. Stipt zijn. Vooruitziend zijn. Samenwerken met de anderen en hen helpen bij hun werk. Beschikken over teamgevoel. Zich aanpassen aan veranderingen (andere gereedschappen, andere personen, andere procedures en taken). Flexibel zijn. In teamverband werken Gemakkelijk contacten leggen, een netwerk van contacten uitbouwen en onderhouden dat informatie of hulp kan bieden. Sociaal zijn. Gedragingen die geweld, pesterijen of ongepast seksueel gedrag op de werkplaats inhouden. Elke vorm van geweld, pesterijen of ongepast seksueel gedrag op de werkplaats verbieden. Respect tonen voor zijn collega's. Communiceren Op een constructieve en gebruikersvriendelijke manier informatie uitwisselen met zijn collega's. Op een constructieve en gebruikersvriendelijke manier informatie uitwisselen met de klanten. Vlot communiceren, zin voor menselijke contacten hebben. Administratieve taken uitvoeren Een planning beheren, taken plannen, prioriteiten bepalen tussen meerdere taken. De eventuele fiches en documenten invullen die de ploegbaas bezorgt. Georganiseerd zijn. Zorgen voor kwaliteit Werken volgens de regels van de kunst. De verwachtingen van de klant begrijpen en er een efficiënt antwoord op bieden. Gericht zijn op de tevredenheid van de klant. Detailwerk nauwgezet uitvoeren. Nauwkeurig zijn. Aandacht besteden aan de details en geduld hebben. Kwaliteitsgericht werken Het imago en de richtlijnen inzake kwaliteit van de onderneming en de opdrachtgever. Waar mogelijk rekening houden met esthetische overwegingen bij de uitvoering van het werk. Het melden wanneer anderen werk van slechte kwaliteit afleveren. Beschikken over beroepsethiek. Zjin werk kwalitatief en kwantitatief evalueren en indien nodig corrigeren. Zin voor zelfcontrole. Bij het uitvoeren van de taken rekening houden met de bepaalde parameters. Oog hebben voor het rendement. De gereedschappen en materialen efficiënt gebruiken, verspilling vermijden. Zuinig zijn. Traceerbaarheid van de producten, bewijsstukken van wat uitgevoerd werd. De etiketten en markeringen van de gebruikte materialen bewaren. 8 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

9 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN 0 Veilig en gezond werken Rekening houden met de regels in verband met veiligheid, gezondheid en ongevallenpreventie Verantwoordelijkheden van de werknemers, de werkgever en de hiërarchische lijn. Hiërarchie van de preventiemaatregelen (uitschakelen van de risico's, persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen). Opleidingsverplichtingen. Gevaarlijke situaties melden. Voorzichtig werken, de opmerkingen van collega's over veiligheid aanvaarden. Hygiënebewust werken Principes van algemene en persoonlijke hygiëne. Richtlijnen van de onderneming of organisatie in verband met netheid en hygiëne. De principes van algemene en persoonlijke hygiëne toepassen. De richtlijnen van de onderneming of organisatie in verband met netheid en hygiëne toepassen. Zich bewust zijn van het belang van hygiëne en actief en proactief zijn op dat gebied. Communiceren over incidenten, ongevallen en gevaarlijke situaties De mogelijke oorzaken van gevaar op een werf. Potentieel gevaarlijke situaties herkennen. Aandachtig zijn. De regelgeving die van toepassing is in verband met het recht om het werk stop te zetten (voorbeeld: ernstig en onmiddellijk gevaar, het onmiddellijk aan de werkgever melden). De interne procedures van de onderneming of de organisatie in verband met het melden: van ongevallen of incidenten, met inbegrip van de incidenten rond geweld of agressie van elke arbeidssituatie die een ernstig en onmiddellijk gevaar inhoudt van elke vastgestelde tekortkoming in de beschermingssystemen. De noodnummers (politie, brandweer,...). Suivre les procédures internes. De geschikte diensten voor de situatie contacteren. Vlot communiceren en het belang begrijpen van de verplichtingen om te communiceren over preventie, veiligheid en gezondheid. Collectieve beschermingsmiddelen gebruiken Kennis van de verschillende beschermingsmiddelen (bijvoorbeeld netten, veiligheidsharnas,...) De collectieve beschermingsmiddelen gebruiken. De instructies voor het gebruik volgen. Het belang van het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen begrijpen, aandachtig zijn voor situaties waar collectieve beschermingsmiddelen nodig zijn. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s) gebruiken De PBM's (veiligheidsuitrusting en -kledij) die nodig zijn voor de uitoefening van het beroep (bescherming van het gezicht, het gehoor, het hoofd, de handen, de voeten, de ademhaling). De situaties waarin PBM's gedragen moeten worden. De veiligheidssignalisatie in verband met het dragen van PBM's (blauw rond). Het correcte gebruik, onderhoud en de correcte opslag van PBM's. PBM's dragen wanneer dat nodig is, de aanwezigheid van PBM's op de werf controleren. De specifieke gebruiksvoorschriften van PBM's toepassen (veiligheidsschoenen, -bril,...). De PBM's met de nodige voorzichtigheid hanteren. De PBM's regelmatig onderhouden en controleren. De PBM s na het gebruik correct opbergen. Aandachtig zijn voor elke situatie waarin PBM's gedragen moeten worden. Waken over het correcte gebruik van de PBM's. Verantwoordelijk zijn voor het gebruik en het onderhoud van zijn eigen PBM's. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 9

10 0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Beheer van de specifieke risico s De gevaarlijke producten waarmee men in contact komt. De manier waarop schadelijk stof in het lichaam kan binnendringen. Voorzichtig werken met gevaarlijke producten. De risico's en reglementering rond het gebruik van gevaarlijke producten. Gevaarlijke producten behandelen De regels voor de opslag van gevaarlijke producten. Gevaarlijke producten voorzichtig opslaan. De veiligheidssignalisatie, de voorzorgen voor het transport en de producten. De informatie over veiligheid lezen en begrijpen. De gevaarssymbolen op de etiketten van gevaarlijke producten lezen en interpreteren. Regelgeving bij ongevallen met gevaarlijke producten. De bepaalde maatregelen bij ongevallen met gevaarlijke producten toepassen. De verschillende asbesthoudende producten. Asbesthoudende producten herkennen tijdens verschillende manipulaties. Aandachtig zijn. Asbest behandelen De gezondheidsrisico's van werken met asbesthoudende producten. De gebruikte middelen en technieken om asbesthoudende producten te verwijderen. Juist reageren wanneer er asbest aanwezig is (bescherming, de chef verwittigen,...). De uitstoot van hout- en kwartsstof beheren De risico's van de blootstelling aan hout- en kwartsstof en de maatregelen om de uitstoot en blootstelling te beperken. Machines gebruiken die de uitstoot van stof beperken. Aspiratietoestellen voorzien en ze correct gebruiken. De ademhalingsbescherming correct gebruiken. Basiskennis van elektriciteit. Werken met intact en veilig elektrisch materieel. De elektriciteit beheren De risico's van werken met elektriciteit en elektrische toestellen. Een beroep doen op een bevoegde elektricien voor installatie-, reparatie- en wijzigingswerken. Lawaaihinder beheren De geluidsbronnen voor de omgeving. De risico's van veel geluid en de preventie (collectieve maatregelen tegen geluid en gehoorschade). Preventiemaatregelen voor de omgeving kunnen implementeren. Persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. Een respectvolle houding aannemen tegenover zijn omgeving en zijn collega's. Het risico op brand en explosie beheren De risico's van brand en explosie en de bijbehorende preventiemaatregelen. De soorten brand. De vuurdriehoek. Procedures bij brand. De instructies om een brand te blussen. Eerste hulp. De preventiemaatregelen respecteren. De prioriteiten respecteren: alarmen, evacuatie, de energiebronnen blussen, de toegangswegen voor de brandweer vrijmaken, de brandhaard blussen, de brandhaard bestrijden. Zijn koelbloedigheid bewaren en snel reageren. Ergonomisch werken De risico's van overbelasting of slechte houdingen. De tiltechnieken en heftoestellen: basisprincipes van het manipuleren van lasten zonder risico's. Zijn hulp aanbieden aan collega's om ergonomisch te werken. De correcte bewegingen uitvoeren bij het heffen en tillen. Heftoestellen correct hanteren om te heffen en te tillen. Een respectvolle houding aannemen tegenover zijn omgeving en zijn collega's. 10 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

11 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN 0 Gebruik van de machines en het materiaal Het materiaal en de machines correct gebruiken De machines en het materiaal controleren De werking van machines en gereedschappen. De risico's en veiligheidsmaatregelen in verband met het gebruik van machines en gereedschappen. De staat van de machines en gereedschappen bij normale werking. De verschillende onderdelen en de werking van de machines en gereedschappen. Basiskennis van hydraulica, mechanica, wetenschap van de materialen en elektriciteit. Machines en gereedschappen enkel gebruiken voor hun voorziene functie. De machines of gereedschappen correct selecteren. De veiligheidsinstructies lezen en begrijpen. De veiligheidsvoorschriften nauwgezet toepassen. De geschikte PBM's dragen. Nooit zomaar de beveiligingen van de machines weghalen of uitschakelen. De goede werking van de gereedschappen en machines controleren. De relevante werkingsparameters opnemen (niveau, druk, temperatuur,...). Gewetensvol zijn. Een analytische geest hebben. Een kritische geest hebben. De machines en het materiaal onderhouden Onderhoudstechnieken, gebruikte producten (olie,...) en materialen (sleutel, pomp,...) voor een klein onderhoud. De olie bijvullen. De draaiende delen smeren. Kleine vervangingen uitvoeren (lampjes, zekeringen). Handig zijn. De machines en het materiaal reinigen De reinigingstechnieken van het materiaal. De benodigde producten (voor de reiniging, ontsmetting) en het materiaal (hogedrukreiniger). De reinigingstechnieken van het materiaal toepassen. De geschikte producten en materialen gebruiken. Ordelijk en net werken. Inrichting van de werf De signalisatie installeren De verschillende middelen om een werf af te sluiten. De verschillende veiligheidsborden, -markeringen en -pictogrammen. De omheiningen installeren. De signalisatie respecteren. Elektriciteit voorzien Basiskennis van elektriciteit. Het elektrisch materieel op een veilige manier met het netwerk verbinden. De generator gebruiken wanneer er geen netwerk is. Het materiaal en de gereedschappen opslaan De opslagvoorwaarden van elk materiaal of gereedschap. De geschikte beschermingsmiddelen tegen het vallen van materiaal en opgeborgen gereedschappen. Het materiaal en de gereedschappen onder juiste en veilige omstandigheden bewaren tijdens en na het werk. De geschikte beschermingsmiddelen tegen het vallen van materiaal en opgeborgen gereedschappen plaatsen. Het materiaal op hoogte voorzichtig hanteren en stapelen. Aandacht besteden aan het opbergen. Verantwoordelijk zijn, niet werken als de beschermingen ontbreken. Bewaren van de orde en netheid Het gebruikte materiaal en de gebruikte producten om de werf schoon te maken. De doorgangen vrij houden. Het afval verwijderen. De werf opruimen na de activiteiten. Proper en ordelijk zijn. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 11

12 0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Ladders gebruiken Stellingen bouwen en demonteren Veiligheidsnetten installeren Randbeveiligingen aanbrengen Persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken Een goederenlift monteren en zekeren Een platformheftruck gebruiken Reglementering, normen en voorschriften over veiligheid in verband met ladders. Gebruiksvoorwaarden van ladders: enkel voor lichte werken van korte duur en op beperkte hoogte. Regels voor de opbouw en toelatingen voor stellingen. Regels voor de afbraak van stellingen. Voorschriften van de fabrikant. De verschillende soorten randbeveiliging in functie van de af te sluiten arbeidsplaats De benodigde persoonlijke beschermingsmiddelen voor werken op hoogte (leeflijn, veiligheidsharnas, enz.). De voorschriften voor het gebruik van een bouwlift en de instructies van de fabrikant (normen, klasses, stabiliteit). De gevaren en opleidingsverplichtingen over het gebruik van deze toestellen. Werken op hoogte Een ladder correct plaatsen. Andere middelen gebruiken voor werken op hoogte van lange duur (liften, werkbakken,...). De regels over de opbouw en de toelatingen voor stellingen toepassen. De regels rond de afbraak van stellingen toepassen. Een geschikte toegang tot de werf voorzien. Een lift gebruiken om veiligheidsnetten te plaatsen. Ze plaatsen volgens de voorschriften (voldoende vrije ruimte onder het net,...). De geschikte randbeveiliging aanbrengen. De aanwezigheid van persoonlijke beschermingsmiddelen op de werf controleren. De verankeringen installeren. Zich correct uitrusten. De toestellen opstellen en materialen correct stapelen. Een bouwlift hanteren. Zichzelf of anderen niet in gevaarlijke situaties plaatsen. Elk gebrek aan de beschermingsmiddelen melden aan de directie. Zichzelf of anderen niet in gevaarlijke situaties plaatsen. Aandachtig zijn voor het valrisico. Waken over het gebruik ervan. Controleren of de certificering van het materieel in orde is. Enkel bevoegde personen (die de vereiste opleiding gevolgd hebben) de hoogwerker laten gebruiken. De energieprestaties van een gebouw begrijpen Het afvalbeheer respecteren Het waterverbruik beperken Het energieverbruik optimaliseren De algemene principes van de energieprestaties van een gebouw. De gevolgen van een slechte plaatsing van isolatie en ventilatie. Onderscheid tussen gevaarlijke en ongevaarlijke producten en afvalstoffen. De sorteercategorieën (recycleerbare producten, te storten producten, categorieën van storten en/ of specifieke evacuatierichtingen, speciaal geval van asbest). Belang van de rol van de onderneming bij het sorteren en recycleren van bepaald afval, en de voordelen voor de onderneming zelf en voor het milieu. De risico's van de behandeling en de reglementaire bepalingen inzake de verwijdering van asbesthoudend en ander gevaarlijk afval kennen. De van kracht zijnde regels over de afvoer van het water. Eindigheid van drinkwater. Milieuvriendelijkheid - eindigheid en vervuilend karakter van bepaalde fossiele energiebronnen. Energieverbruikers op de werf (generatoren, transport, machines, werfkeet). Milieubewust werken Het milieu beschermen tegen de schadelijkheid van bepaalde materialen en stoffen. Zichzelf en zijn collega's beschermen tegen de schadelijkheid van bepaalde materialen en stoffen. Het sorteren van het afval organiseren en naleven (bakken, containers,...). Asbesthoudende en andere gevaarlijke afvalproducten identificeren, apart houden van de andere afvalstromen, op een veilige manier verpakken en verwijderen. Efficiënt gebruik van water voor de schoonmaakactiviteiten. Efficiënt gebruik van machines en gereedschappen. Zich ervan bewust zijn dat elke tussenkomst in het gebouw belangrijk is voor het binnenklimaat en de globale energieprestatie van het gebouw. Zich bewust zijn van het ecologische belang en van de mogelijke financiële dwangsommen die een slecht afvalbeheer met zich kan meebrengen. Voorzichtig zijn. Het afval systematisch verzamelen. Vastbesloten zijn om het afval te sorteren. Informatie inwinnen bij twijfel over de bestemming van het afval. Zorgvuldig zijn. Actie ondernemen wanneer de container vol is. Economisch en ecologisch bewustzijn, zuinig zijn bij het verbruiken van water. Reflexen en verantwoordelijkheidszin (uitschakelen van energieverbruikers wanneer niet nodig: verlichting, verwarming, koeling, ; passief i.p.v. actief koelen). 12 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

13 VOORBEREIDENDE TAKEN DIE GEMEENSCHAPPELIJK ZIJN VOOR DE VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN VAN DE TEGELZETTER 1 Plannen van het werk De tekeningen van de architect of aannemer lezen Symbolen, afkortingen, legende, schaal,... De verschillende soorten patronen. Een plan of werktekening, de legende, de symbolen en de schaal begrijpen. Een legplan (werktekening) opmaken bij het ontbreken van een tekening van een architect of een aannemer Het te betegelen oppervlak berekenen. Het tegelwerk uitlijnen ten opzichte van de assen ("calpinage"). Veelvuldige metingen verrichten en berekeningen maken in m, m² en m³ en andere eenheden. De haaksheid (vloeren) of de loodrechte stand (muren) van het te betegelen lokaal controleren Pas- en loodtechnieken. Tolerantienormen. De methode en de geschikte hulpmiddelen (schietlood, laser, waterpas,...) gebruiken. Vaststellen hoeveel tegels en andere grondstoffen (zand, cement,...) nodig zullen zijn Grootte van de tegels en kennis van de grondstoffen. Veelvuldige metingen verrichten en berekeningen maken in m, m² en m³ en andere eenheden. De ondergrond identificeren Oppervlaktetoestand van de ondergronden (beton, dekvloer,...). De oppervlaktetoestand beoordelen (ruwheid, cohesie, vochtigheid, netheid, vlakheid). Een anhydriet dekvloer herkennen. De ondergrond nakijken Lood- en pastechnieken om vlakheid, horizontaliteit, helling of hoogteverschil vast te stellen. Middelen om de vochtigheidsgraad van een dekvloer te meten. De geschikte hulpmiddelen gebruiken. Een vochtige ondergrond identificeren en de vochtigheidsgraad ervan meten. Voorbewerken van de te bewerken oppervlakten tot ze egaal en/of waterpas zijn Een bestaande vloer uitbreken (indien nodig) Oneffenheden (mechanisch) wegbeitelen, opruien en ruw maken Sorteren van het afval. Werking van de gebruikte machines. Het afval verwijderen. Het geschikte gereedschap gebruiken. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Blijk geven van autonomie. Zin voor initiatief hebben. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Blijk geven van autonomie. Zin voor initiatief hebben. Gaten en scheuren opvullen met het geschikte materiaal Materialen volgens de van kracht zijnde normen. De mengsels aanmaken met de juiste doseringen. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Blijk geven van autonomie. De structurele scheuren opsporen. Zin voor initiatief hebben. Controleren of de voorbewerkte oppervlakte vlak is Het oppervlak stofvrij maken Lood- en pastechnieken om vlakheid, horizontaliteit, helling of hoogteverschil vast te stellen. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Blijk geven van autonomie. Zin voor initiatief hebben. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 13

14 1 VOORBEREIDENDE TAKEN DIE GEMEENSCHAPPELIJK ZIJN VOOR DE VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN VAN DE TEGELZETTER Leggen van de dekvloer De randisolatie plaatsen Kennis van de verschillende soorten dekvloeren, hun eigenschappen en hun toepassingen, volgens de normen. Materiaalkennis: kennis van de verschillende soorten isolatiematerialen, hun eigenschappen en hun handelsmaten. Het isolatiemateriaal bewerken. Een scheidingsmembraam aanbrengen Materiaalkennis: kennis van de verschillende soorten materialen, hun eigenschappen en hun handelsmaten die gebruikt kunnen worden als scheidingsmembraam. De dekvloerspecie aanmaken (indien dit niet op voorhand gedaan is) Materiaalkennis: de exacte mengverhoudingen kennen van de verschillende grondstoffen. Bepalen of er een wapeningsnet nodig is. De dekvloerspecie storten en aanbrengen, rekening houdend met het niveau (verloop, verdichting) Aandammen. De dekvloermortel weten te doseren door ze strook per strook tussen de reien te verdelen. Uitzetvoegen (profielen) en matkaders in de dekvloer aanbrengen Materiaalkennis: kennis van de bestaande profielen. Weten waar de uitzetvoegen aangebracht moeten worden. Uitzettingsprofielen plaatsen Kennis van de bestaande profielen. De profielen plaatsen zonder oneffenheden. De dekvloerspecie over heel de strook aftrekken met dekvloerijzers (reilat) De dekvloer bepleisteren en glad maken De dekvloerijzers (reilat) hanteren. 14 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

15 VOORBEREIDENDE TAKEN DIE GEMEENSCHAPPELIJK ZIJN VOOR DE VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN VAN DE TEGELZETTER 1 Andere voorbereidende taken Voor terrassen: de regenwateraansluiting, de afvoer, de helling en de afwatering beheren Materialen die niet vorstgevoelig zijn. Problemen identificeren en oplossen. Warmte- en/of geluidsisolatie plaatsen Verschillende isolatietechnieken. De isolatie plaatsen volgens de gebruiksvoorschriften. Problemen identificeren en oplossen. Plaatsing van een afdichting en een scheidingsmat Verschillende afdichtingstechnieken. De afdichting plaatsen volgens de gebruiksvoorschriften. Problemen identificeren en oplossen. De te betegelen oppervlakten voorbehandelen in functie van hun gebruik De betegelingen controleren De te bewerken tegels (indien nodig) onderdompelen Alle mengsels aanmaken De tegels uit verschillende dozen mengen Metselen (bijvoorbeeld muurtjes) Aangepaste materialen voor de bewerking, volgens de normen. Kaliber, kleurtoon, tint, nominale afmetingen, porositeit volgens de normen. Materiaalkennis: fysische eigenschappen van tegels. Samenstelling van de mengsels. Basiskennis van metselwerk. De ondergrond beoordelen. De ondergrond behandelen met het gekozen materiaal. Een technische fiche interpreteren en controleren of de gekozen tegels geschikt zijn voor het voorziene gebruik. Ze onderdompelen en laten uitdruipen. Bij het aanmaken rekening houden met de doseringen, gebruiksaanwijzingen en technische beperkingen. Problemen identificeren en oplossen. Problemen identificeren en oplossen. Problemen identificeren en oplossen. Problemen identificeren en oplossen. Problemen identificeren en oplossen. Problemen identificeren en oplossen. De zijvlakken van een bad, douchebakken, bekleden Kennis van de materialen (te betegelen platen) en van de manier waarop ze geplaatst moeten worden. Uitvoeren. Problemen identificeren en oplossen. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 15

16 2 SPECIFIEKE UITVOERENDE TAKEN van een tegelzetter 2.1. TRADITIONELE PLAATSING VAN VLOERTEGELS IN EEN VOL MORTELBAD Controle van de voorbereidende werkzaamheden Controleren of de voorbereidende werkzaamheden correct uitgevoerd zijn De controle uitvoeren. Uitpassen van het lokaal De niveaus opnemen Pastechnieken. De hoogte van de dekvloer bepalen. De pastegels (of keggen) op hoogte plaatsen. Werken met een waterpas en/of een laser. Resultaatgericht zijn. Een lat op waterpas aanbrengen op de pastegels in de korte zijden van het lokaal Leggen vande stabilisé Waar nodig de randisolatie plaatsen Kennis van een mengsel van gestabiliseerd zand, van de verschillende soorten stabilisé, hun eigenschappen en hun toepassingen, volgens de normen. Materiaalkennis: kennis van de verschillende soorten isolatiematerialen, hun eigenschappen en hun handelsmaten. Het isolatiemateriaal bewerken. Waar nodig een scheidingsmembraam aanbrengen Materiaalkennis: kennis van de verschillende soorten materialen, hun eigenschappen en hun handelsmaten die gebruikt kunnen worden als scheidingsmembraam. De stabilisé aanmaken (indien dit niet op voorhand gedaan is) Materiaalkennis: de exacte mengverhoudingen kennen van de verschillende grondstoffen. Bepalen of er een wapeningsnet nodig is. De uitzetlijn bepalen Een koord spannen tussen de twee latten, achter de eerste rij tegels langs de lange muurzijde, nadat één rij tegels droog geplaatst is in de breedte van de ruimte. De stabilisé storten en aanbrengen, rekening houdend met het niveau (verloop, verdichting) Aandammen. De stabilisé weten te doseren door hem strook per strook tussen de reien te verdelen. Uitzetvoegen (profielen) en matkaders in de dekvloer aanbrengen (indien nodig) Materiaalkennis: kennis van de bestaande profielen. Weten waar de uitzetvoegen aangebracht moeten worden. Afwerkingsprofielen plaatsen Kennis van de bestaande profielen. De profielen plaatsen zonder oneffenheden. 16 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

17 SPECIFIEKE UITVOERENDE TAKEN van een tegelzetter 2 Plaatsen van tegels De legmortel aanmaken Materiaalkennis: exacte mengverhoudingen. Bepalen of er een hechtingsverbeteraar nodig is. De mortel geleidelijk verspreiden op de dekvloer (indien nodig) Kennis van de verschillende hulpmiddelen voor de plaatsing (te gebruiken soorten truwelen, ). Kunnen oordelen over de geschikte dikte. Tegels knippen, snijden of zagen Verschillende knip-, snij- en zaagtechnieken voor tegels. Gaten maken met een geschikt hulpmiddel (bv. een punthamer). Allerlei instrumenten gebruiken om de tegels te knippen of te versnijden, gaande van een handmatige tot een elektrische tegelsnijmachine. De tegels in de mortelpap leggen volgens het gevraagde patroon De tegels of de natuursteen hanteren en vlot kunnen zetten langs de koord. De hoogte en de pas controleren en eventueel correcties doorvoeren Pastechnieken. Beoordelen of de tegel juist geplaatst is. Zachtjes tegels aankloppen met een rubberen hamer Een voldoende grote overdracht bekomen. De voegkoord verplaatsen 2.2. GELIJMDE PLAATSING VAN VLOERTEGELS OP EEN VERHARDE DEKVLOEr Controleren van de voorbereidende werkzaamheden Controleren of de voorbereidende werkzaamheden correct uitgevoerd werden De controle uitvoeren. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 17

18 2 SPECIFIEKE UITVOERENDE TAKEN van een tegelzetter Het juiste type plaatsingsproduct kiezen Materiaalkennis: kennis van de soorten lijm, hun eigenschappen en de manier waarop ze in de handel zijn. Plaatsen van tegels Abstract kunnen denken. De lijm (mortellijm of pasta) aanmaken (mengen) Exacte mengverhoudingen. De aanbevelingen van de fabrikant begrijpen en naleven. De open tijden van de producten respecteren. Abstract kunnen denken. De lijm aanbrengen Kennis van de verschillende lijmtechnieken zoals floaten (lijmen van de ondergrond), buttering (lijmen van de tegels) en het dubbel verlijmen Vlot een geschikte getande spatel hanteren, waarbij vooral de buitenhoeken goed moeten worden ingesmeerd. Abstract kunnen denken. Tegels plaatsen De tegel in de lijm plaatsen en controleren of de lijmoverdracht correct gebeurt. Aandrukken om een voldoende grote overdracht te verkrijgen. De voegdikte bepalen. Abstract kunnen denken. De tegels plaatsen en corrigeren. Controleren op oneffenheden tussen twee tegels Verschillende controle-instrumenten. De vlakheid controleren. Abstract kunnen denken. De voegen en de tegels schoonmaken De tegels snel schoonmaken voordat de lijm verhardt. Abstract kunnen denken. Tegels knippen of snijden Materieelkennis. Allerlei knip- en snij-instrumenten bedienen. De bestaande uitzettingsvoegen handhaven Abstract kunnen denken. Abstract kunnen denken GELIJMDE PLAATSING VAN WANDTEGELS Controleren van de voorbereidende werkzaamheden Controleren of de voorbereidende werkzaamheden correct uitgevoerd werden De controle uitvoeren. 18 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

19 SPECIFIEKE UITVOERENDE TAKEN van een tegelzetter 2 Plaatsen van tegels De niveaus opnemen Mortellijm aanmaken De muur insmeren met lijm De tegels plaatsen Profielen plaatsen in hoeken, op kanten of bij hindernissen Tegelwerk afkanten De rei verwijderen en de onderste tegelrij plaatsen De structuurvoegen handhaven Materiaalkennis: kennis van de soorten en de eigenschappen van lijmen en hoe ze aan te maken (exacte mengverhoudingen). Materiaalkennis: de bestaande profielen kennen. Afkanttechniek. Een op pas gezette rei met kleine stelpennen vastklemmen tussen twee muren op één tegelrij boven de vloer. De open tijden van de producten respecteren. Vlot een geschikte getande spatel hanteren, waarbij vooral de buitenhoeken goed moeten worden ingesmeerd. De binnenhoeken elastisch voegen. De voegdikte bepalen. Met een lichte horizontale beweging de tegels tussen de koorden plaatsen. Beneden beginnen. De tegel in de lijm plaatsen en controleren of de lijmoverdracht correct verloopt. Voelen en zien dat een tegel juist ligt en correcties kunnen aanbrengen. De detailtekening controleren. Profielen plaatsen. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 19

20 3 ONDERSTEUNENDE TAKEN EN AFWERKINGSTAKEN van een tegelzetter Afwerking De te hoog zittende randisolatie verwijderen De randisolatie afknippen. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Plinten plaatsen De cementbepleistering aanbrengen tegen de muur, de tegels lijmen, voegen met de hand en daarna afborstelen. Zich opstellen ten opzichte van de capillaire afdichting. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. De aanbrandlaag of aangemaakte mengsels aanbrengen Exacte mengverhoudingen. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. De aanbrandlaag inwassen Met een rubberschraper de brij over de tegels verspreiden. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Droogpoeder verstrooien en afborstelen Verschillende bestaande soorten droogpoeders, hun eigenschappen en de manier waarop ze in de handel zijn. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. De voegen effenen Met de borstel draaiende over de voegen borstelen. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Met een natte spons of natte vod alles oppoetsen Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Kunnen werken met soepele voegen Geschikt gereedschap, verschillende materialen De voorschriften van de fabrikant volgen. Het juiste product bepalen in functie van het doel van het werk. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Kunnen werken met epoxyvoegen Dosering, bindtijd, gebruiksvoorschriften van de fabrikant De voorschriften van de fabrikant volgen. Aandacht hebben voor veiligheid en het milieu. Ondersteunende taken De eigen uitrusting en het eigen gereedschap reinigen De werkplek proper houden Kennis van de gebruikte materialen. Kennis van de bouwplaatsorganisatie. Een deur demonteren en terugplaatsen Deuren schaven Stopcontacten wegnemen en terugplaatsen Sanitaire toestellen wegnemen en terugplaatsen De opdrachtgever kunnen adviseren Kennis van schaaftechnieken. Basiskennis van elektriciteit. Basiskennis van sanitaire installaties (loodgieterswerk). 20 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

21 TRANSVERSALE GROENE ACTIVITEITEN ISOLATIE De materialen selecteren KEUZE VAN HET ISOLATIEMATERIAAL Basisprincipes van thermische isolatie Complementariteit van isoleren, luchtdichting en ventilatie Bouwknopen (bv. overgang dak en gevel): verliezen en risico op schimmelvorming Convectielekken. Basisprincipes van akoestische isolatie Contactgeluid en luchtgeluid Geluiddemping. De verschillende soorten isolatiematerialen en hun thermische (geleiding λ), mechanische (weerstand tegen scheurvorming, tegen samendrukking,...) en akoestische eigenschappen, hun brandwerendheid, duurzaamheid en stabiliteit in de tijd, milieuimpact, invloed op de gezondheid,... De basisprincipes van waterdampdiffusie: Klimaatklasses Verspreiding/convectie Rol van de dampwerende laag Rol en aard van het onderdak. De gezondheidsrisico s van de verschillende isolatiematerialen en de aangepaste beschermingsmiddelen. Het belang van een goede keuze en correcte plaatsing van de isolatie begrijpen. PLAATSING VAN HET ISOLATIEMATERIAAL De isolatie analyseren Het isolatiemateriaal plaatsen De volgorde van de dakbedekkingslagen kunnen evalueren voor de realisatie van een dak met meerdere lagen. De plaatsings- en bevestigingsmethodes van isolatiematerialen volgens het type isolatiemateriaal: soepel isolatiemateriaal halfstar isolatiemateriaal al dan niet getand-gegroefd star isolatiemateriaal sandwichpanelen. Het isolatiemateriaal op uniforme en continue wijze plaatsen. Erover waken geen luchtkamers te creëren in het dakcomplex. Aandacht besteden aan de continuïteit van de isolatie. Beschermingsmiddelen gebruiken die aangepast zijn aan de plaatsing van isolatiematerialen. Het belang van een correcte plaatsing van de isolatie begrijpen. Erg zorgvuldig zijn. Zich ervan bewust zijn dat een goede coördinatie met de andere vakgebieden nodig is. De aansluitingsstukken beheren De eventuele gevolgen van een koudebrug begrijpen: Risico op thermische verliezen Risico op schimmelvorming. De technische eisen i.v.m. brandveiligheid. Bouwknopen analyseren en zich verzekeren van de continuïteit van de isolatie. De technische voorschriften i.v.m. brandveiligheid respecteren. Erg zorgvuldig zijn. Zich ervan bewust zijn dat een goede coördinatie met de andere vakgebieden nodig is. Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter 21

22 4 TRANSVERSALE GROENE ACTIVITEITEN 3.2. LUCHTDICHTING SELECTIE VAN EEN LUCHT- EN DAMPSCHERM De prestaties kennen Weten hoe de luchtdichtheid van een gebouw uitgedrukt wordt (v50, n50, ), hoe deze prestatie gemeten wordt (Blowerdoor-test) en wat de grootte-ordes zijn volgens de energieprestatie van het gebouw. Het relatieve belang van de verschillende soorten lekken. Weten hoe ze geïdentificeerd kunnen worden (infrarood, rooktest). Het belang van een goede keuze en correcte plaatsing van het lucht- en dampscherm begrijpen. Het lucht- en dampwerende materiaal selecteren De klimaatklasses (I tot IV). Het principe van waterdampdiffusie De verschillende soorten lucht- en dampwerend materiaal (pannen, membranen, ) en hun eigenschappen (S D -waarde - klasses E1 tot E4, weerstand tegen scheuren, weerstand tegen hoge temperaturen,...). De vereiste luchtdichte en/of dampdichte lagen in een catalogus kiezen en/of identificeren op de werf. Het belang van een goede keuze en correcte plaatsing van het lucht- en dampscherm begrijpen. PLAATSING VAN EEN LUCHT- EN/OF DAMPSCHERM De banen uitvoeren Weten waar het lucht- en/of dampscherm geplaatst moet worden. Een lucht- en/of dampwerende laag plaatsen langs boven, op de draagconstructie of de ribben. Een lucht- en/of dampwerende laag plaatsen langs onder de draagstructuur of de ribben. Erg zorgvuldig zijn. Zich ervan bewust zijn dat een goede coördinatie met de andere vakgebieden nodig is. Doorbrekingen uitvoeren en dakelementen integreren De snijmethodes en benodigdheden (fittings, onderdakkragen,...) kennen waarmee door de verschillende lagen van het dakcomplex gegaan kan worden. De doorbrekingen luchtdicht uitvoeren om plaats te maken voor de installatiekanalen en de integratie van elementen als ramen etc. Erg zorgvuldig zijn. Zich ervan bewust zijn dat een goede coördinatie met de andere vakgebieden nodig is. De verbindingen afwerken De verschillende afdichtingsproducten (kleefbanden, lijmen, stopverven, coatings, ) en hun duurzaamheid in de tijd. De voorbereidingswijze van de draagconstructies. De verbinding maken tussen banen van de luchten/of dampwerende laag, tussen dakelementen (dakvensters, dakramen,...) en tussen de andere delen van het gebouw (dakvoet, gevelmuren, etc.). Erg zorgvuldig zijn. Zich ervan bewust zijn dat een goede coördinatie met de andere vakgebieden nodig is. 22 Beroepscompetentieprofiel Tegelzetter

23 fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel t f fvb.constructiv.be fvb@constructiv.be fvb ffc Constructiv, Brussel, Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen

24 BEROEPScompetentiePROFIELEN Ruwbouw Machinale beroepen Bagger Werktuigkundige voor baggervaart Baggerwerker Kraanbestuurder Torenkraanbestuurder Bestuurder mobiele kraan Betonmixerchauffeur Betonmixerchauffeur Betonpompbedienaar Weg- en waterbouw Boormeester horizontale boringen Boormeester verticale boringen Chauffeur Bouwplaatsmachinist Steen Plaatser nutsleidingen Wegenwerker Stratenmaker Asfalteerder Rioollegger Natuursteenbewerker Ruwbouw Metselaar Bekister - betonneerder IJzervlechter Werfbediener ruwbouw Asbestverwijderaar Betonhersteller Prefab-monteerder Spoorwerker Afwerking Afwerking ruwbouw Dekvloerlegger Tegelzetter Stukadoor Dak Monteur metalen gevel- en dakelementen Dakdekker Dakafdichter Daktimmerman Hout Houtskeletbouwer Buitenschrijnwerker Binnenschrijnwerker Interieurbouwer Glas Glaswerker Metaal Stellingbouwer Industrieel isolatiewerker Chauffagist Sanitarist Plaatser van ventilatiesystemen Verf Schilder-decorateur Industrieel schilder Transversale beroepen Magazijnier Heftruckbestuurder volgens info op 06/09/2013 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid