plaatser nutsleidingen

Transcriptie

1 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid BEROEPScompetentiePROFIEL plaatser nutsleidingen fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.:

2 De beroepscompetentieprofielen zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties : fvb ffc Constructiv, Brussel, 2013 Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen. 2 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

3 Voorwoord Beroepscompetentieprofielen uitwerken neemt een belangrijke plaats in binnen de problematiek van het aanpassen van de opleidingen aan de behoeften van de arbeidsmarkt. Beroepsprofielen zijn immers de belangrijkste inspiratiebron bij het uitwerken van opleidingsprofielen, zeker bij de start. In een latere fase komen daar de opleidingsprogramma s bij. Met deze gegevens in gedachten heeft het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (fvb-ffc Constructiv) in samenwerking met het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf (navb-cnac Constructiv) de bestaande beroepsprofielen aangepast. Daarbij werd vooral rekening gehouden met de talrijke ontwikkelingen als gevolg van de eisen inzake duurzaam bouwen. De aangepaste beroepsprofielen hebben betrekking op een groot aantal materies, zowel uit de ruwbouw- als de afwerkingssector, en werden goedgekeurd door deskundigen uit de sector. Zo dragen ze bij aan het concretiseren van één van de belangrijkste aspecten van de opdracht van het fvb: ze vormen namelijk de link tussen de vraag naar en het aanbod van arbeidskrachten en opleiding in de bouwsector. Robert Vertenueil Voorzitter fvb-ffc Constructiv 3

4 4 Contact Voor opmerkingen, vragen en suggesties kunt u terecht bij: fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: Fax: website : fvb.constructiv.be

5 Een woordje uitleg Een beroepscompetentieprofiel beschrijft de competenties van een ervaren bouwvakarbeider. Dit beroepscompetentieprofiel bevat de competenties van een plaatser nutsleidingen, met een uitgebreide ervaring. Het herwerkte profiel bestaat eerst uit een definitie van het beroep (een beschrijving van de activiteiten en een situering binnen de sector), en een oplijsting van de competenties. Een competentie is een set van kennis, vaardigheden en attitudes die zich uiten in observeerbaar gedrag. In dit document wordt deze indeling steeds gehanteerd. Onder kennis verstaan we alles wat een plaatser nutsleidingen moet kennen om zijn beroep te kunnen uitoefenen. Bijvoorbeeld: de eigenschappen van de uit verschillende materialen vervaardigde kabels en buizen (PE, PVC,...). Onder vaardigheden verstaan we alles wat een plaatser nutsleidingen moet kunnen om zijn beroep te kunnen uitoefenen. Bijvoorbeeld: het lezen en begrijpen van het plan waarop het ondergronds netwerk van kabels en leidingen staat uitgetekend. Attitude verwijst naar de houding, de denkwijze, het gedrag dat een plaatser nutsleidingen moet hebben om zijn beroep te kunnen uitvoeren. Bijvoorbeeld: veiligheids- en milieubewustzijn. De activiteiten binnen het beroepscompetentieprofiel worden in vier blokken opgedeeld. 1. Gemeenschappelijke activiteiten eigen aan alle bouwvakarbeiders, zoals bijvoorbeeld: het inrichten van de werkplek. 2. Basisactiviteiten eigen aan het beroep, zoals bijvoorbeeld: het op een veilige wijze signaleren van de werken. 3. Specifieke activiteiten van de plaatser nutsleidingen, zoals bijvoorbeeld: het klaarmaken en graven van de sleuven voor de nutsvoorzieningen. 4. Transversale groene activiteiten, zoals bijvoorbeeld: het plaatsen van isolatiemateriaal, kunnen integraal in meerdere beroepsprofielen voorkomen. Deze activiteiten zijn van groot belang voor een duurzaam bouwproces. Het beroepsprofiel van de plaatser nutsleidingen bevat geen dergelijke transversale groene activiteitenblokken. De ecologisch duurzame activiteiten zijn verspreid in het profiel opgenomen. Voor sommige activiteiten werken we met een kleurencode. Groen staat voor ecologische en duurzame activiteiten, oranje staat voor activiteiten die handelen over veiligheid en welzijn. De activiteitenblokken worden ook nog eens opgedeeld in sleutelactiviteiten. Per sleutelactiviteit worden de kennis, vaardigheden en attitudes benoemd. Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 5

6 6

7 OMSchrijving van het beroep 1.1 Domein De plaatser nutsleidingen komt op de bouwplaats nadat de grondwerken uitgevoerd zijn en vooraleer de funderingen aangemaakt worden. Zijn taak bestaat erin gasleidingen, waterleidingen, elektriciteitskabels en andere voorzieningen in de sleuven aan te brengen. Afhankelijk of het gaat om het trekken van kabels of om het leggen van leidingen spreekt men respectievelijk over de kabellegger en de leidinglegger. 1.2 Beroepsinhoud De plaatser nutsleidingen is de geschoolde arbeider die instaat voor het aanleggen, onderhouden en herstellen van leidingen voor elektriciteit, van kabelvoorzieningen of van de leidingen voor verschillende stoffen zoals water en gas. Hij doet dit op basis van technische documenten en/of algemene instructies en in dienst van een kabel- en/of leidingbedrijf of in dienst van een aannemersbedrijf. Voor het aanleggen van de hoofdleidingen: verricht hij grondwerken, zoals het opbreken van voetpaden en het graven van sleuven en putten; legt hij kabels en buizen in de sleuven en vult deze aan; koppelt hij de kabels en buizen van verschillende materialen en diameters aan elkaar; verdicht hij de sleuven. Voor het aanleggen van de huisaansluitingen: boort hij gaten in gevels van woningen en andere gebouwen om de nutsvoorziening binnen te brengen; maakt hij de geboorde gaten waterdicht; maakt hij de diverse aansluitingen; monteert hij de nodige hulpstukken. Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 7

8 0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Zelfstandig werken Werken in een BOUWonderneming Zelf situaties en kansen zoeken om de eigen kennis te verhogen. Een taak individueel uitvoeren, zonder hulp of toezicht. Ondanks opduikende moeilijkheden een doel willen bereiken. Problemen en werk zelf aanpakken, zonder hulp of raad van buitenaf. Een taak correct uitvoeren, ondanks beperkingen in tijd en budget. Op tijd komen. Anticiperen. De mogelijke gevolgen van een situatie overzien. Rekening houden met nog uit te voeren taken. Eventuele problemen opmerken die geen direct verband houden met de eigen taak. Nieuwsgierig zijn, leergierig zijn. Openstaan voor nieuwigheden voor zover die betrekking hebben op zijn eigen beroep en dat van zijn klanten. Autonoom zijn. Doorzettingsvermogen hebben. Zin voor initiatief. Resultaatgerichtheid - het beoogde resultaat willen bereiken, ondanks tijd- en budgetbeperkingen; en zonder daarom de kwaliteitsnormen uit het oog te verliezen. Stiptheid. Vooruitziend zijn. Samenwerken Communiceren Administratieve taken uitvoeren De gedragingen in het kader van geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk. Met anderen samenwerken en hen helpen met hun werk. Zich aanpassen aan veranderingen (andere gereedschappen, andere personen, andere procedures en taken). Contacten aanknopen. Zich onthouden van geweld, pesterijen of ongewenst seksueel gedrag op het werk. Op een constructieve en gebruiksvriendelijke wijze informatie uitwisselen met collega's. Op een constructieve en gebruiksvriendelijke wijze informatie uitwisselen met klanten. Een werkplanning bijhouden, taken plannen, prioriteiten bepalen tussen verschillende taken. Invullen van de eventuele fiches/documenten die de ploegbaas overgemaakt heeft. Teamgericht werken. Flexibiliteit. Sociaal vaardig. Respectvolle houding tegenover collega's. Communicatief vaardig zijn. Georganiseerd zijn. Kwaliteitsvol werken Het imago en de kwaliteitsrichtlijnen van het bedrijf en de opdrachtgever. Traceerbaarheid van producten, bewijsstukken van wat uitgevoerd werd. Zorgen voor kwaliteit De verwachtingen van de klant begrijpen en er efficiënt aan beantwoorden. Detailwerk zorgvuldig uitvoeren. Wanneer mogelijk esthetische overwegingen laten meespelen bij de uitvoering van het werk. Het melden als andere slechte kwaliteit afleveren. Het eigen werk kwalitatief en kwantitatief evalueren en indien nodig bijsturen. Werkzaamheden binnen vooropgestelde parameters uitvoeren. Zuinig omgaan met materialen, gereedschappen en tijd. Verspilling vermijden. De etiketten en markering van de gebruikte materialen bijhouden. Oog hebben voor de tevredenheid van de klant. Zin voor precisie. Oog voor detail bezitten en het geduld om detailwerk zorgvuldig uit te voeren. Zin voor esthetiek. Professionele houding. Zin voor zelfcontrole. Oog hebben voor rendement. Spaarzame ingesteldheid. 8 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

9 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN 0 Veilig en gezond werken Rekening houden met de regels rond veiligheid, gezondheid en preventie van ongevallen Verantwoordelijkheden van werknemer, werkgever en de hiërarchische lijn. Hiërarchie van preventiemaatregelen (uitschakelen van risico's, collectieve en persoonlijkebeschermingsmiddelen). Opleidingsverplichtingen. Gevaarlijke situaties signaleren. Veiligheidsbewust werken - de opmerkingen van collega s omtrent veiligheid aanvaarden. Hygiënebewust werken Principes van algemene en persoonlijke hygiëne. Richtlijnen in de onderneming of organisatie met betrekking tot netheid en hygiëne. Principes van algemene en persoonlijke hygiëne toepassen. Richtlijnen in de onderneming of organisatie met betrekking tot netheid en hygiëne toepassen. Bewust zijn van het belang van hygiëne en daar actief en pro-actief op gericht zijn. Melden van ongevallen, incidenten en gevaarlijke situaties De mogelijke bronnen van gevaar op het werk. Herkennen van potentieel gevaarlijke situaties. Oplettend zijn. De regels die van toepassing zijn bij het recht op werkonderbreking (o.a. ernstig en onmiddellijk gevaar, direct melden aan de werkgever). Interne procedures van de onderneming of organisatie inzake het melden van: ongevallen en incidenten (ook incidenten m.b.t. agressie en geweld) elke werksituatie die een ernstig of onmiddellijk gevaar met zich meebrengt elk geconstateerd mankement in de beschermingssystemen. Noodnummers (politie, brandweer,.). Interne procedures volgen. De geschikte diensten contacteren bij noodsituaties. Communicatief vaardig zijn en het belang begrijpen van verplichtingen voor de communcatie die de preventie, veiligheid en gezondheid aangaan. Collectieve beschermingsmiddelen toepassen Kennis van de verschillende collectieve beschermingsmiddelen (bv. vangnetten, valbeveiliging). Collectieve beschermingsmiddelen aanbrengen. Instructies opvolgen. Het belang van het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen begrijpen, oplettend zijn voor situaties die collectieve beschermingsmiddelen vereisen. Persoonlijke BeschermingsMiddelen gebruiken De PBM's (veiligheidsuitrusting en de kledingvereisten) die nodig zijn voor de uitoefening van het beroep (gezichts-, gehoors-, hoofd-, hand-, voeten adembescherming). De situaties waarin persoonlijke beschermingsmiddelen moeten worden gedragen. De veiligheidssignalisatie mbt. het dragen van PBM s (blauwe gebodsborden). PBM s dragen wanneer het moet, aanwezigheid van PBM s op de werf controleren. De specifieke voorschriften voor de PBM's toepassen (handschoenen, bril,...). Aandachtig zijn voor alle situaties waarin het dragen van PBM's noodzakelijk is. Waken over het correcte gebruik van de PBM's. Het juiste gebruik, onderhoud en opslag van PBM s. De aanwezigheid van PBM's op de werf controleren. PBM's met de nodige zorg behandelen. PBM s regelmatig onderhouden en controleren. PBM s na gebruik correct opbergen. Zich bewust zijn van de eigen verantwoordelijkheden bij gebruik en onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen. Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 9

10 0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Omgaan met gevaarlijke producten Omgaan met asbest Omgaan met kwarts- en houtstof Omgaan met elektriciteit Omgaan met lawaai Omgaan met brand en explosies De verschillende asbesthoudende producten. De risico's van blootstelling aan hout- en kwartsstof en de maatregelen om de stofemissie en de blootstelling aan stof te verminderen. Basiskennis elektriciteit. Omgaan met specifieke risico s De producten met gevaarlijke eigenschappen waarmee men op de werkvloer in contact komt. De manieren waarop gevaarlijke stoffen het lichaam kunnen binnendringen. De risico s en beheersmaatregelen voor het gebruik van producten met gevaarlijke eigenschappen. De regels in verband met de opslag van producten met gevaarlijke eigenschappen. De veiligheidssignalisatie, transportetikettering en productetikettering. Maatregelen bij ongelukken met gevaarlijke producten. Gezondheidsrisico's bij werken met asbesthoudende producten. De middelen en technieken die gebruikt worden voor het verwijderen van asbesthoudende materialen. Risico's verbonden aan werken met elektriciteit en elektrische apparaten. Veilig gebruiken van gevaarlijke producten. Veilig opslaan van gevaarlijke producten. De veiligheidsinformatiebladen lezen en begrijpen. Lezen en interpreteren van gevaarsaanduidingen en gevaarssymbolen op het etiket van gevaarlijke producten. Gepaste maatregelen nemen bij ongelukken met gevaarlijke producten. Asbesthoudende producten tijdens verschillende handelingen herkennen. De juiste reacties als er asbest aanwezig is (bescherming, verwittigen chef), etc. Gebruiken van machines die stofemissie beperken. Afzuigapparatuur aansluiten en correct gebruiken. Correct gebruik van ademhalingsbescherming. Werken met onbeschadigd en veilig elektrisch materieel. Voor installeren, herstellingen, wijzigingen en onderhoud beroep doen op een bevoegd elektricien. Oplettend zijn. Oorzaken (bronnen) van lawaai voor omgeving. Preventiemaatregelen voor omgeving implementeren. Respectvolle houding tegenover omgeving en Risico's van hoog geluidsniveau en preventie- en beschermingsmaatregelen tegen lawaai en gehoorschade. Persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. collega's. Brand- en explosierisico's en de bijhorende preventiemaatregelen. De soorten branden. De vuurdriehoek. Procedures in geval van brand. Blusinstructies. EHBO. Preventiemaatregelen naleven. Prioriteiten naleven: alarmeren & evacueren, energievoorzieningen afsluiten, toegangswegen vrijmaken voor redders, brandhaard afsluiten, brandhaard bestrijden. Koelbloedig en snel reageren. Ergonomisch werken De risico s van overbelasting of verkeerde belasting van het lichaam. Tiltechnieken en tilhulpmiddelen: basisprincipes voor het hanteren van lasten zonder risico s. Juiste hef- en tilbewegingen toepassen. Correct hanteren van voorziene hulpmiddelen bij heffen en tillen. Hulp bieden aan collega's om ergonomisch werken mogelijk te maken. Respectvolle houding tegenover omgeving en collega's. 10 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

11 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN 0 Machines en gereedschappen gebruiken De werking van de machines en/of gereedschappen. Machines en gereedschappen enkel gebruiken voor het werk waarvoor het gemaakt is. Het correcte machines en gereedschap selecteren. Oplettend zijn. Zin voor analyse hebben. Correct dagelijks gebruiken van machines en gereedschappen De risico s en veiligheidsmaatregelen bij het gebruik van machines en gereedschappen. Veiligheidsinstructiekaarten lezen en begrijpen. Nauwkeurig de veiligheidsvoorschriften kunnen toepassen. De gepaste PBM's dragen. Nooit machinebeveiliging willekeurig wegnemen of uitschakelen. Controleren van machines en gereedschappen De normale werkingstoestand van de machines en de gereedschappen. De verschillende onderdelen en de werking van de machines en gereedschappen. Basiskennis van hydraulica, mechanica, materialenleer en elektriciteit. Controleren van machines en gereedschappen op hun goede werking. Relevante werkingsparameters (peil, druk, temperatuur, ) aflezen. Een kritische blik hebben. Onderhouden van machines en gereedschappen Onderhoudstechnieken en de producten (oliën, ) en materieel (sleutels, vetpomp, ) gebruikt bij klein onderhoud. Olie bijvullen. Draaiende onderdelen smeren. Kleine vervangingen (bvb lampjes of zekeringen) doorvoeren. Handig zijn. Reinigen van machines en gereedschappen De technieken voor het reinigen van het materieel. De benodigde producten (reinigings-, ontsmettingsproducten) en materieel (spriet, hogedrukreiniger,...). Toepassen van de technieken voor het reinigen van het materieel. Gebruiken van de benodigde producten (reinigings-, ontsmettingsproducten) en materieel (spriet, hogedrukreiniger,...). Ordelijk en net kunnen werken. De werkplek inrichten Signalisatie aanbrengen De verschillende middelen om een werf af te sluiten. De verschillende veiligheidsborden, markeringen en pictogrammen. Afsluitingen installeren. Signalisatie respecteren. Elektriciteitsvoorziening realiseren Basiskennis van elektriciteit. Veilig aansluiten van elektrisch materieel op het stroomnet. Opstarten van de werfgeneratoren indien er geen stroomnet aanwezig is. Materialen en gereedschappen opslaan Voor elk soort materiaal en gereedschap de plaats en opslagwijze. De geschikte beschermingsmiddelen tegen vallen van opgeslagen materiaal en gereedschap. Materialen en gereedschappen in goede en veilige omstandigheden bewaren, tijdens en na de werken. Geschikte beschermingsmiddelen tegen de val van gereedschappen en materiaal plaatsen. Materialen ook op hoogte met de nodige omzichtigheid behandelen en stapelen. Zin voor orde. Verantwoordelijkheidszin, niet werken als de bescherming afwezig is. Vrijhouden van doorgangen. Orde en netheid bewaren Het materieel en de producten gebruikt bij het reinigen van de werf. Afval verwijderen. De werkplek opkuisen na de werkzaamheden. Zin voor orde en netheid. Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 11

12 0 VOORAFGAAND: GEMEENSCHAPPELIJKE BASISBEGRIPPEN BOUW WAARMEE REKENING DIENT TE WORDEN GEHOUDEN Werken op hoogte Ladders gebruiken Regelgevingen, normen en veiligheidsvoorschriften omtrent ladders. Voorwaarden voor gebruik van ladders: enkel voor lichte werken van korte duur en op beperkte hoogte. Een ladder correct opstellen. Voor langdurige werken op hoogte andere arbeidsmiddelen gebruiken (hoogwerker, schaarlift, ). Zichzelf en anderen niet in gevaarlijke situaties brengen. Installatie van een randbeveiliging De verschillende soorten randbeveiliging in functie van de af te schermen werkplek. De geschikte randbeveiliging installeren. Aandacht hebben voor het valrisico. Persoonlijke beschermingsmiddelen voor werken op hoogte gebruiken De persoonlijke beschermingsmiddelen die nodig zijn voor het werken op hoogte (levenslijn, veiligheidsharnas, etc.). De aanwezigheid van veiligheidsuitrusting op de werf controleren. De juiste uitrusting gebruiken. Waken over hun gebruik. Milieubewust werken Onderscheid tussen gevaarlijke en niet gevaarlijke producten en afvalstoffen. Het milieu beschermen tegen de schadelijkheid van bepaalde materialen en substanties. Zichzelf en collega's beschermen tegen de schadelijkheid van bepaalde materialen en substanties. Zich bewust zijn van het ecologische belang en van de mogelijkheden tot dwangsommen als gevolg van een slecht afvalbeheer. Het afvalbeheer respecteren De sorteercategorieën (recycleerbare producten, te storten producten - categorieën van storten en/ of specifieke evacuatierichtingen, speciaal geval van asbest). Belang van de rol van de onderneming bij het sorteren en recycleren van sommige afvalstoffen, en de voordelen daarvan voor het bedrijf zelf en het milieu. Het sorteren organiseren (in bakken, containers, ) en het afval sorteren. Systematisch verzamelen van afval. Motivatie om afvalstoffen te sorteren. Zich informeren in geval van twijfel over de bestemming van afvalstoffen. Zorgvuldig werken. Actie ondernemen wanneer container vol is. De risico's van behandeling en de reglementaire bepalingen inzake de verwijdering van asbesthoudend en ander gevaarlijk afval. Asbesthoudende en andere gevaarlijke afvalproducten identificeren, apart houden van de andere afvalstromen, op een veilige manier verpakken en verwijderen. Waterverbruik beperken De regels omtrent lozen van water. Eindigheid van drinkwater. Efficiënt gebruiken van water voor taken & schoonmaak. Economisch en ecologisch bewustzijn. Streven naar zuinigheid bij gebruik van water. Energieverbruik optimaliseren Milieubewustzijn - eindigheid van fossiele energiebronnen. Energieverbruikers op de werf (generatoren, transport, machines, werfkeet). Efficiënt gebruik machines en gereedschappen. Reflex & verantwoordelijkheidszin (uitschakelen energieverbruikers wanneer niet nodig: verlichting, verwarming, koeling, ; passief ipv actief koelen; ). 12 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

13 Basisactiviteiten van een plaatser nutsleidingen 1 Plannen van de eigen werkzaamheden Ontvangen van de werkopdracht De gebruikelijke vakterminologie, legende, schaalaanduidingen, symbolen. Lezen en begrijpen van het bestek / de werkopdracht. Lezen en begrijpen van situatieplan, plattegrond, dwars- en langsprofiel, detailgegevens, leidingplan, Receptieve taalvaardigheid moedertaal. Plannen van de eigen werken en mee bepalen van de werkvolgorde Grondige materieelkennis (bv. laser, meetgereedschap,...) en de voor de uitvoering van het werk vereiste hoeveelheden materialen en materieel. Bij plannen rekening houden met de beschikbare tijd (opgelegde termijn) plaats (bereikbaarheid van de werf) machines gereedschappen materialen (soorten en de verwerking ervan, ). Berekenen van nodige volumes en hoeveelheden. Nagaan of de vereiste bouwmaterialen en -materieel aanwezig zijn. Visueel controleren van de hoeveelheden, de kwaliteit en de houdbaarheid. Problemen onderkennen en oplossen. De bouwplaats inrichten Ervoor zorgen dat de bouwplaats goed en veilig bereikbaar is (bv. het aanbrengen van rijplaten wanneer de werf voor vrachtwagens niet bereidbaar is,...). Algemene materiaalkennis (bv. buizen, PVC en andere aansluitingen, afdekkingen voor inspectieputten, bestratingselementen,...). Technische voorschriften voor de te gebruiken materialen. Leveringen controleren op basis van de bestelstaat: correcte materialen en hoeveelheden. Het transport en de opslag van materialen en gereedschappen op de bouwplaats begeleiden Aanduidingen van toegangswegen en stapelplaatsen op een plan. Nagaan of de aangevoerde materialen beantwoorden aan de technische voorschriften. Bepalen waar de verschillende materialen geleverd moeten worden: langsheen het uit te voeren traject (buizen) of in de stockageruimte (kleinere materialen). Er op toezien dat de veiligheidsvoorschriften bij levering toegepast worden (bv. de buizen in de lengte langs de sleuf laten leggen, het materiaal nooit boven de werknemers of derden laten hijsen,...). Er op toezien dat het materiaal zo economisch mogelijk langs de sleuven of het te verharden tracé wordt verdeeld. Inzicht in de arbeidsorganisatie. De veiligheidsvoorschriften bij het levering van groot materiaal (vb. buizen,..). Opslaan van materialen en gereedschappen Regels en voorschriften ter bescherming van opgeslagen materialen en materieel. Ervoor zorgen dat materialen in de voorgeschreven omstandigheden worden opgeslagen. De mogelijke gevolgen van een gebrekkige bescherming inschatten. Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 13

14 1 Basisactiviteiten van een plaatser nutsleidingen de bouwplaats Beveiligen Praktische kennis van de wetgeving en veiligheidsreglementering in verband met verkeersbelemmeringen en de signalisatie van werken, het signalisatieplan en de signalisatievergunning. De nodige verkeersborden en andere signalisatiemiddelen (bv. hekken, bakens, verkeerskegels, aanduiding van begin en einde van de werken,...) aanbrengen. De werken op een veilige wijze signaliseren De betekenis van de verkeersborden en de andere signalisatiemiddelen (bv. hekken, bakens, verkeerskegels, aanduiding van begin en einde van de werken,...). Rekening houden met eenduidigheid en zichtbaarheid van de aangebrachte signalisering. Toegangen tot woningen en andere gebouwen doorheen het uitvoeren van de werkzaamheden vrijhouden. Er steeds op toezien dat gevaarlijke plekken op de bouwplaats waar derden kunnen komen, goed zichtbaar afgebakend zijn. (bv. uitgebroken tegels in voetpad,...). De veiligheidsvoorzieningen controleren De veiligheidsvoorzieningen controleren. De veiligheid verbeteren aan de hand van een lastminute risico-analyse. Voorbereiden van graafactiviteiten Plantekeningen van de ondergrond en stratenplan doornemen De gebruikelijke vakterminologie, legende, schaalaanduidingen, symbolen. Lezen en begrijpen van de symbolen zowel op een plantekening, waarop het ondergronds netwerk van kabels en leidingen staat uitgetekend (bv. kabels van elektriciteitsbedrijven, laagspanningskabels, hoogspanningskabels, gasleidingen, telefoonkabels, waterleiding,...), als op het stratenplan. Plannen met mekaar vergelijken om het risico op beschadiging van reeds bestaand ondergronds leidingenverkeer te beperken. Kunnen omgaan met informatie Aflezen van de tekeningen waar er machinaal kan of manueel moet gegraven worden. Graven van een aantal proefsleuven of sonderingen. Het graven van een aantal proefsleuven of sonderingen Controleren of het in kaart gebrachte kabel- en leidingenverkeer met de realiteit overeenstemt. Ongeregeldheden in de ondergrond constateren en meedelen aan de werfleider. 14 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

15 Basisactiviteiten van een plaatser nutsleidingen 1 Kwaliteitscontroles uitvoeren of laten uitvoeren Visuele controles uitvoeren Geplaatste of verwerkte materialen in gereedheid brengen om externe kwaliteitscontrole op uit te laten voeren Bijsturen van de werkzaamheden Een zekere praktische kennis van de betekenis van de mogelijke kwaliteitsproeven en het gehanteerde instrumentarium (bv. drukproeven op wegdek, test van de verdichting van de sleuf, test op waterdichtheid van rioolbuizen, fototesten en boringen ter controle van nutsleidingen en -kabels,...). Een visuele controle uitvoeren op uitgevoerde werken en geplaatste materialen. Controleren van kabels en kabeluiteindes alvorens ze te plaatsen. De bouwplaats toegankelijk maken voor controles door experten en/of opdrachtgever. De materialen (bestrating,...) klaarmaken om kwaliteitscontroles toe te laten. Helpen bij het uitvoeren van proeven ter kwaliteitsmeting. Het eigen werk corrigeren en aanpassen aan de resultaten van deze kwaliteitscontroles. Kwaliteitsbewustzijn. Kwaliteitsbewustzijn. Kwaliteitsbewustzijn. Veilig en ordelijk houden van de bouwplaats Het gehanteerde gereedschap, materieel en de machines zorgvuldig kunnen opruimen, reinigen en onderhouden Weten welk gereedschap en welke machines op de bouwplaats dienen opgeslagen en beveiligd te worden. De onderhoudsproducten. Gereedschap en machines op de bouwplaats opslagen en beveiligen. Het gebruikte gereedschap op de juiste wijze zuiver maken. Kwaliteitsbewustzijn. Tijdens het werk en bij het verlaten van de bouwplaats de algemene en specifieke signalisatie controleren Praktische kennis van de wetgeving en veiligheidsreglementering in verband met verkeersbelemmeringen en de signalisatie van werken, het signalisatieplan en de signalisatievergunning. Gewijzigde signalisaties (bv. tijdens het werk wordt een verkeersbord verplaatst) in oorspronkelijke staat terugplaatsen. Beschadigingen aan en/of onregelmatigheden in de signalisatie melden aan de verantwoordelijke. Bij het verlaten van de bouwplaats vuil, modder en eventueel afval verwijderen De bouwplaats conform de eisen van het bestek achterlaten. De bouwplaats veilig, ordelijk, zuiver en toegankelijk houden (bv. door het verwijderen van afval, restmateriaal, modder,...). Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 15

16 2 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een plaatser nutsleidingen Communiceren met buurtbewoners Communiceren met politiediensten Communiceren met aangestelden van de wegbeheerders Plannen van de eigen werkzaamheden Vooraf verwittigen van de buurtbewoners van de uit te voeren werken en de te verwachten hinder. Afspraken maken met de buurtbewoners in verband met de uit te voeren werken. Omgaan met de opmerkingen van buurtbewoners en hun vragen beantwoorden. Vooraf verwittigen van de politiediensten van de uit te voeren werken en de te verwachten hinder. Afspraken maken met de politiediensten in verband met de uit te voeren werken. Omgaan met de opmerkingen van de politiediensten en hun vragen beantwoorden. Vooraf verwittigen van de aangestelden van de wegbeheerders van de uit te voeren werken en de te verwachten hinder. Afspraken maken met de aangestelden van de wegbeheerders in verband met de uit te voeren werken. Omgaan met de opmerkingen van de aangestelden van de wegbeheerders en hun vragen beantwoorden. Productieve taalvaardigheid moedertaal. Productieve taalvaardigheid moedertaal. Productieve taalvaardigheid moedertaal. De bouwplaats inrichten Beschermen van de omgeving Regels en voorschriften ter bescherming van de aangrenzende bomen (specifiek voor het Brussels Hoofdstedelijk gewest). Bescherming voor bomen aanbrengen. Signaliseren van de bouwplaats De werken op een veilige wijze signaliseren De betekenis van de verkeersborden en de andere signalisatiemiddelen (bv. hekken, bakens, verkeerskegels, aanduiding van begin en einde van de werken,...). De signalisatie mee verplaatsen naargelang de werf zich verplaatst. Klaarmaken en graven van de sleuven voor nutsvoorzieningen Opbreken van het oppervlak waaronder de nutsvoorziening moet aangebracht worden Hanteren van materieel (kasseihefboom, slijpmachine,...). De oppervlakelementen op een zodanige wijze uitbreken dat zij slechts minimaal beschadigd worden, dit met het oog op het terug aanleggen ervan nadat de nutsvoorziening geplaatst is. Accuratesse. Zie volgende pagina 16 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

17 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een plaatser nutsleidingen 2 Bepalen en uitzetten van de diepte en de breedte van de sleuf De sleuf uitgraven Klaarmaken en graven van de sleuven voor nutsvoorzieningen De gebruikelijke vakterminologie van het uitmeten en uitzetten (bv. werklijn, wegas, referentielijn, maaiveld,...). De schaalaanduidingen, legende en symbolen. De voorgeschreven veiligheidsbepalingen voor diepte en breedte van een sleuf. Materiaalkennis: het richtgereedschap (bv. laser, jalon of baakstok, zichtjes, piketten,...). De parameters die de richting (plaats en ligging) en hoogte (diepte) van de sleuf bepalen. Belang van de situering t.o.v. de leidingen (of t.o.v. het gebouw wanneer het om huisaansluitingen gaat). De verschillende types graafmachines voor het graven van sleuven (hydraulische graafmachine, sleuvengraver, graaf-laadcombinatie, minigraver,...). De afbakening in verantwoordelijkheden voor graafwerken tussen bouwplaatsmachinist en de plaaster nutsleidingen. Invloed van de hoeveelheid gronddekking, de grondsoort, de breedte, De grondmechanische problemen die zich kunnen voordoen (bv. verzakkingen). Begrijpen en gebruiken van de terminologie. Lezen en begrijpen van het plan waarop het ondergronds netwerk van kabels en leidingen staat uitgetekend. De diepte en de breedte van de uitgraving bepalen in functie van de aan te leggen nutsvoorzieningen. Het uitzetwerk verrichten op basis van het plan. Nagaan a.d.h.v. het rioleringsplan waar de putten gesitueerd zijn en hoe groot ze zijn. Hanteren van het handgereedschap (bv. de schop,...). Op een veilige wijze gebruiken van lichte types graafmachines volgens de competenties uit het beroepscompetentieprofiel Bouwplaatsmachinist. Via gebaren instructies geven aan de bouwplaatsmachinist. De conventionele seinen. Aangepaste communicatiemiddelen gebruiken wanneer geen visueel contact met de bouwplaatsmachinist mogelijk is. Graven op basis van het uitzetwerk en rekening De veiligheidsvoorschriften bij graafwerken. houdend met de veiligheidsvoorschriften. Bij het graven de aangegeven richting en hoogte van de sleuf aanhouden en rekening houden met het uitzetwerk. Er op toezien dat er steeds stroomopwaarts wordt gegraven. Bijzondere omstandigheden die invloed hebben op de veiligheid van de sleuf: - waterbezwaar - bovenbelasting langs de insteek Verhinderen dat de sleuven kunnen instorten. - gelaagdheid van de grond - trillingen door het wegverkeer - onvoldoende stabiliteit van de sleuf. Voorzichtig graven: op elk ogenblik alert zijn voor ingegraven kabels en leidingen. Onmiddellijk weglopen en alarm slaan bij het raken van gasleidingen. Signaleren aan de werfverantwoordelijke bij het aantreffen van leidingen in slechte staat, of bij het beschadigen van leidingen. Herstellen van beschadigde leidingen/kables of leidingen/kabels in slechte staat. Zie volgende pagina Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 17

18 2 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een plaatser nutsleidingen Klaarmaken en graven van de sleuven voor nutsvoorzieningen Aanbrengen van een beschoeiing in de sleuven Plaatsen van stempels Afvoeren van aarde De volgorde van de aan te leggen voorzieningen bepalen De omstandigheden waaronder het aanbrengen van een beschoeiing noodzakelijk is (bv. slechte ondergrond, loodrecht gegraven sleuf, te veel verkeer dicht bij de sleuf, de sleuf moet lange tijd open blijven,...). De verschillende beschoeiingsmethoden (bv. houten schotten, stalen wandbekisting,...). De verschillende soorten stempels (bv. houten balken met wig, uitdraaibare stalen spindels,...). Aandachtspunten bij het plaatsen van stempels. De verschillende grondsoorten (verharding, zandgrond, teelaarde,...). De meest wenselijke volgorde waarin nutsvoorzieningen aangelegd worden. Risico s bij het aanleggen van de voorzieningen in een verkeerde volgorde. De invloed die verschillende nutsvoorzieningen op elkaar kunnen uitoefenen, en dit naar veiligheid (bv. gasleidingen) en naar kwaliteit toe (bv. storingen op televisie). Bepalen wanneer de sleuven niet langer veilig zijn zonder beschoeiing (instortingsgevaar). De aangewezen beschoeiing aanbrengen. Plaatsen van stempels tussen de beschoeiingswanden. Voldoende bewegingsruimte tussen de stempels laten zodat ze niet hinderen bij het leggen van de leidingen en achteraf nog makkelijk te verwijderen zijn. De aarde die uit de sleuven komt afvoeren. Eventueel de verschillende soorten grond scheiden. De volgorde van de aan te leggen voorzieningen bepalen. Aanleggen van nutsleidingen Uitzetten en inmeten van te leggen leidingen De leidingen en kabels in de sleuven leggen De uitzetgegevens. Gebruik van het richtgereedschap (piketten, jalons, richtlatten, waterpas en laser,...). De specifieke plaatsingstechnieken voor de verschillende voorzieningen. Basis van elektriciteit voor uitvoeren van werkzaamheden buiten spanning. De eigenschappen van de uit verschillende materialen vervaardigde kabels en buizen (PE, PVC,...). Begrijpen van de uitzetgegevens. Hanteren van het richtgereedschap (piketten, jalons, richtlatten, waterpas en laser,...) en de resultaten ervan interpreteren. Uit de uitzetgegevens afleiden in welke richting en op welke hoogte de buizen moeten geplaatst worden. De leidingen en kabels op de juiste diepte en in de juiste volgorde in de sleuven plaatsen. Plaatsen van omhulsels (bescherm- en wachtbuizen) en kabels. Manipuleren van omhulsels en kabels volgens procedures en instructies. Plaatsen van dataleidingen in beschermbuizen en wachtbuizen. Op de juiste wijze en veilig hanteren van het gereedschap, bv. luchtaangedreven toestellen, compressoren, Kunnen omgaan met informatie. Aanbrengen van de nodige zandlagen in de sleuf De invloed van de aard van de aangelegde nutsvoorziening op de zandlagen in de sleuf. Na de aanleg van elke leiding of kabel deze bedekken met een laag zand, rekening houdend met de aard van de aangelegde nutsvoorziening. Accuratesse. 18 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

19 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een plaatser nutsleidingen 2 Verbindingen en aansluitingen maken Eigenschappen van de gebruikte materialen. De verschillende verbindingstechnieken (op mechanische wijze of via lastechnieken). Verbinden van waterleidingen Welk soort leiding op welke wijze verbonden moet worden (PVC-leidingen mechanisch verbinden door het ineenschuiven van moffen, PE-leidingen lassen,...) Verschillende verbindingstechnieken toepassen. Op de hoogte zijn van de invloed van de druk (bar) op het materiaal. De eigenschappen van de materialen waaruit de leidingen kunnen bestaan (bv. PE-leidingen, staalleidingen,...). Verbinden van gasleidingen door middel van diverse lastechnieken Welk soort leiding op welke wijze verbonden moet worden (bv. PE-leidingen, staalleidingen,...). De gestelde kwalificatie-eisen van de nutsbedrijven (bv. om een gasleiding te mogen lassen moet men verplicht een opleiding volgen en een certificaat behalen, dit omwille van het hoge veiligheidsrisico). Verschillende lastechnieken uitvoeren. De verschillende lastechnieken. Assisteren bij kabelverbindingen Veiligheids- en kwaliteitsvoorschriften voor afsluitingen. Het eigen werk op de juiste manier afsluiten. Zorgen dat het personeel van de nutsbedrijven vlot de kabelverbindingen tot stand kan brengen (bvb. lassen van glasvezelkabels). Hanteren van elektrische machines om de leiding binnen te brengen (boormachine, boorkanon...). Assisteren bij huisaansluitingen Veiligheids- en kwaliteitsvoorschriften voor afsluitingen. De vereisten voor de aansluiting van nutsleidingen: uit te voeren door personeel specifiek opgeleid bij de nutsbedrijven Het eigen werk op de juiste manier afsluiten. Zorgen dat het personeel van de nutsbedrijven vlot de (huis)aansluitingen kan maken van andere voorzieningen dan waterleiding (telefoonkabels, ). Huisaansluitingen voor waterleidingen uitvoeren Binnenbrengen van de waterleiding via gevels. Plaatsen en aansluiten van de meters in particuliere woningen. Accuratesse. Assisteren bij het binnenbrengen van laagspanning in huizen en van hoogspanning in elektriciteitscabines Veiligheids- en kwaliteitsvoorschriften voor afsluitingen. Het eigen werk op de juiste manier afsluiten. Zorgen dat het personeel van de nutsbedrijven vlot de hoogspanningskabels in de elektriciteitscabines kan aansluiten. De vereisten van de aansluiting van nutsleidingen: specifieke opleidingen bij de nutsbedrijven Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 19

20 2 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een plaatser nutsleidingen Vrijliggende kabels en nutsleidingen terug in hun oorspronkelijke toestand brengen De uitgraving verdichten De instructies van het betrokken nutsbedrijf uitvoeren. Zorgvuldig uitvoeren van het verdichtingswerk met speciale aandacht voor en controle op eventuele verzakking van deze kabels en leidingen. Kwaliteitsbewustzijn. Definitief verdichten van de sleuf Herstellen van het uitgegraven oppervlak De te gebruiken materialen in functie van de bestemming van het te verdichten oppervlak (bv. mager zand, beton of stabilisé). Algemene gereedschapskennis. De uitgravingen verdichten met het gepaste materiaal. Afdammen van het oppervlak indien nodig. De sleuf aanvullen in verschillende lagen (bv. eerst enkel tot halve buishoogte aanvullen). Op de juiste wijze aanvullen, d.w.z. gelijktijdig aan beide zijden van de buis. De verschillende lagen trillen aangepast aan de grondomstandigheden met bijvoorbeeld mechanisch gereedschap, de spoorstamper, trilapparatuur, Beoordelen wanneer de volgende laag er op aangebracht kan worden. Terugplaatsen van de bestrating (betonstraatstenen, kasseien,...) in de oorspronkelijke staat. Herstellingen aan bestratingselementen uitvoeren. Accuratesse. Kwaliteitsbewustzijn. 20 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen

21 Specifieke / gespecialiseerde activiteiten van een plaatser nutsleidingen 2 Beroepscompetentieprofielen Plaatser nutsleidingen 21

22

23 fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel t f fvb.constructiv.be fvb@constructiv.be fvb ffc Constructiv, Brussel, Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen

24 BEROEPScompetentiePROFIELEN Ruwbouw Machinale beroepen Bagger Werktuigkundige voor baggervaart Baggerwerker Kraanbestuurder Torenkraanbestuurder Bestuurder mobiele kraan Betonmixerchauffeur Betonmixerchauffeur Betonpompbedienaar Weg- en waterbouw Boormeester horizontale boringen Boormeester verticale boringen Chauffeur Bouwplaatsmachinist Steen Plaatser nutsleidingen Stratenmaker Asfalt- en betonwegenbouwer Rioollegger Natuursteenbewerker Ruwbouw Metselaar Bekister - betonneerder IJzervlechter Werfbediener ruwbouw Asbestverwijderaar Betonhersteller Prefab-monteerder Spoorwerker Afwerking Afwerking ruwbouw Dekvloerlegger Tegelzetter Stukadoor Dak Monteur metalen gevel- en dakelementen Dakdekker Dakafdichter Daktimmerman Hout Houtskeletbouwer Buitenschrijnwerker Binnenschrijnwerker Interieurbouwer Glas Glaswerker Metaal Stellingbouwer Industrieel isolatiewerker Chauffagist Sanitarist Plaatser van ventilatiesystemen Verf Schilder-decorateur Industrieel schilder Transversale beroepen Magazijnier Heftruckbestuurder volgens info op 12/09/2013 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid