betaberoepen in de les 2014

Transcriptie

1 betaberoepen in de les 2014 NOORD rug.nl/sciencelinx

2 Voorwoord Afgelopen schooljaar vond de pilot van de STEM 1 Teacher Academy plaats. Een programma dat rechtstreeks is voortgekomen uit de ambities van het Techniekpact. In de STEM Teacher Academy staat de professionele ontwikkeling van bètadocenten met input vanuit het technologische bedrijfsleven centraal. Docenten krijgen hierdoor zicht op technologische ontwikkelingen en toepassingen die in het bedrijfsleven plaatsvinden. Een kennisboost die zij vervolgens kunnen vertalen naar het klaslokaal. Een zeer waardevolle investering, zoals velen het met mij eens zullen zijn. Maar de uitdaging is natuurlijk hoe organiseer je dit op regionaal niveau en hoe zorg je ervoor dat scholen en bedrijven deelnemen? Meerdere factoren spelen hierin een rol, maar laat ik er drie specifiek benoemen: 1) een kartrekker, 2) een netwerk en 3) timing. Met trots kan ik schrijven dat deze drie elementen in Noord duidelijk aanwezig waren en er mede voor hebben gezorgd dat er een succesvolle eerste editie van de Cursus Bètaberoepen in de Les heeft plaatsgevonden. De Rijksuniversiteit Groningen als kartrekker, het uitstekend functionerende Netwerk Noord en een perfecte timing, aangezien de cursus aansloot bij de jaar agenda van diverse activiteiten voor docenten. Door de betrokkenheid van Jet Net en TechNet bedrijven was binnen no time het programma rond, bestaande uit; bedrijfsbezoeken, masterclasses en speeddate sessies. Hiermee is een uitstekende basis gelegd voor de komende jaren waarbij de regionale samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven wordt versterkt. Complimenten voor alle betrokkenen en deelnemers aan de cursus! Ik wens u veel leesplezier toe en hopelijk doet u volgend jaar (weer) mee. Sebastiaan Smit, Senior Projectleider Jet Net & STEM Teacher Academy 1 Science, Technology, Engineering and Mathematics

3 1. Inleiding 2. Inhoud cursus Netwerk Noord In Netwerk Noord werken VO docenten en docenten/onderzoekers van het noordelijke hoger onderwijs samen aan het professionaliseren van het bèta onderwijs, talentontwikkeling, en aan de aansluiting tussen voortgezet en hoger onderwijs. De cursus Bètaberoepen in de les bieden we in regio Noord dan ook aan via Netwerk Noord, waarbij deze eerste ronde werd georganiseerd vanuit Science LinX Studiestijgers van de Rijksuniversiteit Groningen. In de afstemming en samenwerking met het regionale werkveld ligt de focus op belangrijke regio thema s: Energy, Healthy Ageing, Ondernemen en Biobased Economy. In de cursus Bètaberoepen in de les gaan docenten en professionals uit het bedrijf gaan met elkaar in gesprek en leren van elkaar. Hierdoor wordt de samenwerking tussen scholen en bedrijven versterkt op regionaal niveau. De cursus draagt zo bij aan uitdagend bètaonderwijs, aansluitend op de bèta beroepspraktijk. Deze reader geeft een overzicht van de cursusbijeenkomsten, de contactpersonen en mogelijkheden bij de betrokken bedrijven voor het voortgezet onderwijs. De reader is zowel een naslagwerk voor de huidige cursisten als een introductie voor nieuwe cursisten. Na deze cursus is verdieping mogelijk middels een bedrijfsstage of een bedrijfsdot, aanvullende lijnen van de STEM Teacher Academy. De acht bijeenkomsten 2.1 Jouw Energie van Morgen Truck 2.2 CCC Onderzoeksinstituut RUG 2.3 Didactische bijeenkomst: overzicht van activiteiten en actoren Bèta Techniek 2.4 Bedrijfsbezoek Gasunie 2.5 Bedrijfsbezoek Philips 2.6 Bedrijfsbezoek FabLab 2.7 didactische bijeenkomst/bedrijfsbezoek Infoversum 2.8 Bedrijfsbezoek Friesland Campina Meer informatie:

4 2.1 Jouw Energie van Morgen Truck Voor de startbijeenkomst van de cursus waren de deelnemers te gast in de Jouw Energie van Morgen Truck, waar Theo Jurriëns zijn ervaringen op het gebied van samenwerking met bedrijven met de cursisten deelde. De Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen en GasTerra dagen jongeren van nu uit om mee te werken aan bruikbare oplossingen voor de energievoorziening van de toekomst. Dit gebeurt in en rond de Jouw Energie van Morgen truck. Een rondreizend laboratorium. Een inspirerende collegeruimte. Waarmee we langs de VWO scholen in Nederland trekken om de toekomst te verkennen. De truck verzorgt het lesprogramma Jouw Energie van Morgen over wetenschap, energie en duurzaamheid voor meer dan honderd scholen per jaar. De cursus is voor mij inspirerend geweest. Vooral de bedrijfsbezoeken. Je krijgt niet zo vaak de kans om achter de schermen in een bedrijf te kijken. Het betekent voor mij dat ik nu duidelijker voor ogen heb waarvoor we onze leerlingen opleiden. Als ik nu de vraag krijg Waarom moet ik dat weten?, kan ik daar een duidelijk antwoord op geven en werkzaamheden en bedrijven benoemen. Dat motiveert mij en de leerlingen Zie

5 2.2 Carbohydrate Competence Centre Onderzoeksinstituut van de Rijksuniversiteit Groningen De training start met de film: De onbegrensde wetenschap. In deze film voor VWO en Havo vertellen gerenommeerde wetenschappers op inspirerende wijze wat hen zo boeit in de wetenschap. Hoe de dagelijkse praktijk eruit ziet en vooral hoe belangrijk het onderzoek is dat zij doen. Samen met studenten laten ze zien hoe spannend wetenschap is. De film wil jongeren informeren, enthousiasmeren en laten zien dat er met een bètastudie onbegrensde mogelijkheden zijn. De film is ook te gebruiken om wetenschappelijk denken te stimuleren. De film is te bestellen bij de Stichting onbegrensde wetenschap: Suggesties voor gebruik filmpjes van beroepsbeelden etc D.E.A.L. korte speelfilm gemaakt door Fedde Hoekstra en Drewes Wildeman. In de film staan de provincie Groningen, jongeren en innovatieve technologie centraal. Beroepsbeelden: Synergie tussen industrie en wetenschap Het Carbohydrate Competence Center (CCC) wil hoogwaardige kennis op het gebied van koolhydraten genereren, ontwikkelen en delen om innovatie te bevorderen en bij te dragen aan een gezonde en duurzame samenleving. Intensieve samenwerking tussen industrie en wetenschap staat centraal bij CCC. De industriële partners leggen praktijkvragen neer bij de kennisinstellingen, maar blijven zelf ook constant betrokken bij het onderzoek. Zo 'voeden' industrie en wetenschap elkaar met praktijkervaringen en nieuwe kennis. Door deze wisselwerking sluit het onderzoek optimaal aan op de vraag en is de praktische toepasbaarheid gegarandeerd. Indrukwekkend om hier binnen te stappen. Bij de film waren de cursisten toeschouwer, maar in het onderzoeksinstituut worden ze (mede door het enthousiaste verhaal van Professor Lubbert Dijkhuizen) het onderzoek ingezogen! De lesmodule Gezond oud worden begint bij Mammae is ook mede ontwikkeld door dit instituut. Zie ook 2.7 Friesland Campina Zie

6 2.3 Overzicht van activiteiten en actoren Bèta Techniek Overzicht beta/techniek activiteiten landsdeel Noord In regio noord: 19 actieve kringen: zie noord 16 technasium scholen Jet net Friesland 8 scholen Groningen 8 scholen Drenthe 10 scholen Overijssel 3 scholen (regio Zwolle, Hardenberg) Netwerk Noord 32 scholen Science LinX jaaragenda s Platform Bètatechniek Programma Overzicht wetenschap & techniekwedstrijden en evenementen Wetenschap en Techniekwedstrijden De Uitvinders First LEGO League Techniek Toernooi Eureka!Cup Zoutkristalgroeiwedstrijd Artcadia, Imagine your future GreenTech Yougizoekt Energy Challenges Jan Kommandeurprijs Techniekevenementen Girlsday Week van de Techniek (google voor resultaten in je eigen regio) Technics4U Groningen Maakfestival Het weekend van de wetenschap Festival van Talent Festival Eigenwijzer YouTech festival Week van de procestechniek Labexperience Days Researchers Night Groningen: Future Lab Zpannend Zernike In een aantal regio s is techfinder actief. Een web site waar je kunt zoeken naar activiteiten in de regio.

7 Wie Doelstelling Wat In verbinding met PO Bètapunt Noord Bètapunt Noord wil kinderen en leerkrachten enthousiast maken voor wetenschap en technologie met als doel meer technisch personeel voor de toekomst PO VO HO TechniekTalent.nu Meer instroom en behoud van (jonge) mensen in de techniek. Kruisbestuiving in de techniek Van basisonderwijs tot MBO/HBO Samen met scholen, bedrijven en lokale overheden educatieve projecten ontwikkelen Regionale netwerken opzetten Bedrijven en scholen met elkaar in contact brengen You tech Make the match Ambassadeurs van de techniek Beeldenstorm Betamentality workshop Technet met de technetkringen (samenwerking tussen scholen en bedrijven) Kennisbank Pabo s Schoolbesturen Projecten: Dong Energy Solar Challenge Ouders en W&T talent Kubusschool Technics4U (georganiseerd door de technetkringen Techniek Talent en Energie (hanze) Wetsus driedaagse Technasium Top Award You tech Femme tech Girlsday Beeldbank VO Jet net Jet Net. Jet jongeren en technologie Netwerk Nederland, is een samenwerking tussen bedrijven, onderwijs en overheid. Doelgroep:havo/vwo leerling Meet the boss Careerdays Web cast Lesmateriaal bv. Blue energy Jet net junior STEM Teacher Academy VO HBO WO Netwerk Noord Netwerk Noord organiseert duurzame samenwerkingsverbanden vo ho rond talent ontwikkeling en bèta/ techniek ten behoeve van docenten en leerlingen Het HO is vertegenwoordigd door: RUG: Science linx Studiestijgers HG: Betasteunpunt Hanzehogeschool NHL/VHL/Stenden: Aansluitingsnetwerk vo ho Fryslan Lerarenopleidingen VO HO Netwerken Brede Regionale Steunpunten NLT Steunpunt FabLabs Festivals Researchers Night

8 2.4 N.V. Nederlandse Gasunie Relatie met school Zernike College te Haren. Contactpersoon Nadia Gresnigt, Sander Markus, Algemeen telefoonnummer Gasunie (050) Waarvoor mogen scholen jullie benaderen? Informatie over algemene werkzaamheden. Korte beschrijving van het bezoek De start van dit bedrijfsbezoek begint in het hoofdgebouw van Gasunie in Groningen. Na een korte inleiding wordt er gestart met een promo film over de werkzaamheden van de Gasunie. Hierna volgen speeddates met vier professionals met verschillende achtergronden. Allen zijn zij werkzaam in de techniek, van technische opleidingen, mijnbouwwerkzaamheden tot veiligheid. Hierna wordt het bedrijfsbezoek voortgezet op de locatie Zuidwending. Dit onderdeel maakt de meeste indruk. Het besef op zoutcavernes te staan waarin 540 miljoen m3 aardgas kan worden opgeslagen onder druk van bar is heel bijzonder. De vraag van de docenten is: mogen/kunnen wij deze locatie met leerlingen bezoeken? Helaas is de beschikbaarheid voor rondleidingen op Zuidwending beperkt. Afgezien van de reeds geplande rondleidingen is het niet mogelijk met grote groepen Zuidwending te bezoeken. Toen we bij de Gasunie op bezoek waren bleek dat er een grote stroomstoring was in Noord Holland. De werknemer van de Gasunie was die dag druk bezig geweest om te zorgen dat de gasdistributie daardoor geen problemen opleverde. Een echt trouble shoot, leuk om een goed beeld te krijgen van het belang van hun werk. Fantastisch om rond te lopen in Zuidwending, wat een verschillende soorten techniek op een klein oppervlak. De techniek is dichtbij huis Bijzonderheden De Gasunie werkt ook samen met technasia door opdrachtgever te zijn. Met Praedinius zijn de volgende opdrachten gedaan: LNG. Het ontwerpen van een nieuwe terminal voor LNG, waar moet die geplaatst worden en welke andere toepassingen zijn er voor LNG. Gas produceren. Wat zijn de alternatieven voor aardgas en hoe kan Gasunie dit door haar leidingen transporteren? Hoe komen we aan het alternatieve gas? De leerlingen moeten dit onderzoeken door zelf proeven te verzinnen. Op de website van de Gasunie: is een SCHOLEN PAKKET te vinden. Het informatiepakket is er enerzijds op gericht de kinderen bewust te maken van de gevaren van zwaar transport als medeweggebruiker. Anderzijds laat het zien hoe Gasunie te werk gaat bij het bouwen en beheren van het gastransport leidingnet. Op deze pagina vindt u de onderdelen van dit informatiepakket als downloads. Ook is een tweetal bouwpakketten opgenomen die docenten kunnen gebruiken.

9 2.5 Philips Relatie met school Contactpersoon Philips bedient 17 scholen waarvan 4 scholen in het noorden: Leeuwarder Lyceum, CSG Liudger, RSG Magister Alvinus en Singelland. Sara Bohnen, sara.bohnen@philips.com Bijzonder voor de deelnemers: het tekenen van een geheimhoudingscontract. Het maakt nieuwsgierig, maar ook gereserveerd: Ik kan het dan niet toepassen in mijn onderwijspraktijk... Het bezoek bij Philips krijgt een vervolg bij FabLab (2.6), waar de vertaling van rapid proto typing naar de klas plaatsvindt. Investeren in de toekomstige generatie Nederland wil een vooraanstaande plaats innemen in de Europese kenniseconomie. Dat lukt alleen met voldoende hoogopgeleide technische specialisten. Jongeren hebben vaak een stereotiep beeld van bètatechnische beroepen. Op school komen ze weinig in aanraking met de praktijk en sluiten de exacte vakken vaak niet aan op hun belevingswereld. Hierdoor kiezen te weinig leerlingen voor een exact profiel of een bèta studie. Hiermee begint de website van Philips. Bijzonderheden/Waarvoor mogen scholen jullie benaderen? Philips stelt lesmateriaal ter beschikking zoals: Korte filmpjes, Download software Bouw je eigen game, lesmateriaal.html/2194/bouw-je-eigen-game/ Zie Sara Bohnen introduceert de deelnemers bij Philips Drachten. En daarna: een exclusieve tour door het rapid prototyping department, met ontmoetingen met verschillende professionals op het gebied van digitale fabricage. Spannend: de cursisten mogen een kijkje nemen in het hart van de fabriek: de R&D afdeling. Hier maken ze kennis met productontwikkeling, bijv. het maken van prototype (een eerste model van een product, handgemaakt of via rapid prototyping, waarmee bijvoorbeeld de werking wordt getest en de productie wordt voorbereid). Philips: Scheer je weg! Een inspirerend bezoek aan de werkvloer, precisie instrumenten en machines, high tech in de regio van wereld formaat! Ik vond het wel gaaf om bij Philips te zien dat de 3D printers daar echt gebruikt werden in hun bedrijf om snel prototypes te maken

10 2.6 FabLab Contactpersoon Harry Hummel, Bedrijfsbezoek FabLab Groningen gecombineerd met het Frysklab Het FabLab Groningen is gevestigd in het Launchcafé, een flexibele werkplek in hartje centrum Groningen. Bij het FabLab voor de deur stond een mobiel FabLab geparkeerd; het FryskLab, een omgebouwde bibliobus. De deelnemers krijgen een introductie over het fenomeen FabLab, het wereldwijde FabLab Netwerk bestaande uit 450 labs en het ontstaan van het netwerk vanuit het MIT (Massachusetts Institute of Technology). Aan de orde komen: het gedachtengoed van het FabLab, de laagdrempelige toegang tot digitale productiemiddelen en de mogelijkheden daarvan, dat je met behulp van deze machines bijna alles kunt maken wat je wilt. De huidige snelle technologische ontwikkelingen en deze laagdrempelige toegang tot machines hebben een revolutie in de makerswereld tot gevolg. Daarna volgt een presentatie van het Frysklab over hun ontstaans geschiedenis, vanuit het bibliotheekwezen. Dit werd afgesloten met een enthousiast verhaal over de tour die ze door Europa hebben gemaakt langs verschillende maakplekken. Hierna volgt een rondleiding door het Launchcafe. Een nieuwe flexibele manier van werken. Een favoriete werkplek voor ondernemers, ZZP ers en startups. Hierna worden de deelnemers ondergedompeld in workshops in de het FabLab en de bus van het FryskLab. Verwondering! Enthousiasme! Vragen: Wat kan ik hiermee op school? Tot een verzuchting van een docent die meldt: Ik zou hier eigenlijk wel een stage willen lopen ( dit wordt georganiseerd) Bij Philips hebbende deelnemers kennis gemaakt met prototyping. Bij het Fab lab kunnen de deel nemers met of zonder hulp een prototype ontwikkelen met behulp van 3D printers, lasersnijder en vele andere machines. Fablab: Fabulous! De creatieve industrie in den notendop, heerlijk lab voor de high-tech entrepreneur Bijzonderheden/Waarvoor mogen scholen jullie benaderen? Scholen mogen ons benaderen voor een bedrijfsbezoek al dan niet met leerlingen; We kunnen dit op maat aanbieden: Een bezoek van een dagdeel, of een dag, al dan niet met voorbereidende workshops digitaal ontwerpen op school. Naar aanleiding van dit bezoek zijn er twee initiatieven gestart Een bedrijfsdot Er zijn afspraken gemaakt zodat docenten een stage kunnen lopen bij het FabLab (zie ook informatie van STEM Teacher Academy) Het fablab komt op mij over als een plaats vol energie en creativiteit en ik word er vooral heel blij van Zie

11 2.7. Infoversum Eens wat anders? Infoversum is een unieke plek in Nederland waar u educatieve (3D) films kunt beleven. Deze films worden geprojecteerd op een koepelvormig scherm met een diameter van 20 meter, u zit dus als het ware ín de film! Naast de reguliere films, verzorgt het Infoversum ook live voorstellingen, waarbij zij het publiek meenemen op een 3D reis door de ruimte. Dit seizoen programmeert het Infoversum voor het voortgezet onderwijs Natural Selection (3D) over het leven en de ontdekkingen van Charles Darwin, To Space and Back (3D) over de huidige technologische wereld met ruimtevaart als aanknopingspunt, Dream to fly (2D) over de spectaculaire ontwikkeling van onze luchtvaart. De films sluiten goed aan bij het examenprogramma Biologie (evolutie), Natuurkunde (sterrenkunde), NLT modules (Reis van de Beagle, Meten aan melkwegstelsels, Levensloop van sterren) en O&O. De Sterrenkundige live presentaties biedt het Infoversum op maat aan, afhankelijk van uw leerdoelen. Fascinerende verhalen over planeten en melkwegstelsels, gebracht op een persoonlijke manier, begeleid met de mooiste beelden. Kosten Netwerk Noord scholen kunnen schooljaar iedere maand kostenloos een arrangement boeken (vanaf 50 personen), op een van de volgende woensdagochtenden: 9 sep 13 okt (dinsdag!) 11 nov 9 dec 13 jan 10 feb 9 mrt 13 apr 11 mei 8 jun. Zie ook Jaaragenda Netwerk Noord: Voor andere scholen is er een educatief tarief van 4, per persoon/leerling (vanaf 50 personen), maar ook voor kleinere groepen bedenkt het Infoversum een oplossing. Bijzonderheden Na een proeverij van verschillende films in het Infoversum, gingen de deelnemers in discussie over de mogelijkheden om de films te verbinden aan hun lessen. Het Infoversum biedt een prachtige informele leeromgeving voor middelbare scholieren, maar hoe maak je de koppeling met het curriculum? In start een DOT om deze mogelijkheden verder uit te werken! Interesse?

12 2.8 FrieslandCampina Relatie met school Contactpersoon Wolfsbos te Hoogeveen Ilona van Heesch, Waarvoor mogen scholen jullie benaderen? Met ideeën over hoe school en het bedrijfsleven meer op elkaar kunnen aansluiten. Bij FrieslandCampina Beilen wordt er kindervoeding gemaakt. Door strenge veiligheids en hygiëne voorschriften is het helaas niet meer mogelijk om fysiek de fabriek met bezoekers te bezoeken. Om toch een goed beeld te geven van het productieproces geven wij een Visual Tour. Hier wordt dmv foto s en films het productieproces weergegeven. Na de Visual Tour hebben 3 bèta beroepsspecialisten het bijzondere proces verder toegelicht en een persoonlijk verhaal hieraan gekoppeld dmv een workshop. Hedwig Dekker, Christel Timmer en Ellen van Leusen verzorgden deze workshops. Vervolgens presenteerde Eva Teuling (RUG) de ontwikkelde lesmodule over koolhydraten in moedermelk. FrieslandCampina vindt het belangrijk dat docenten en leerlingen en het bedrijfsleven meer begrip voor elkaar krijgen door elkaar regelmatig te bezoeken. Wat gebeurt er nu precies in het bedrijfsleven en wat wordt van de toekomstige medewerkers gevraagd? We hebben de ervaringen van de docenten besproken; hoe zien de docenten Jet Net en het bedrijfsleven? Bijzonderheden Gezond oud worden begint bij Mammae: een lesmodule over koolhydraten in moedermelk, voor de lessen scheikunde en biologie voor bovenbouw havo/vwo. Deze gaat in op de biochemische samenstelling van moedermelk, de functie van bijzondere koolhydraten en de invloed daarvan op de bacteriepopulatie in de darmen van baby s. De module is ontwikkeld door Science LinX, docenten biologie en scheikunde, wetenschappers van de RUG en onderzoekers van Friesland Campina; in het kader van het Europese project Irresistible. Interesse? Neem contact op met Eva Teuling, E.teuling@rug.nl De module is beschikbaar vanaf schooljaar De samenwerking kan nog meer worden verbeterd door bv. Gebruik maken van het project Irresistible Module: Koolhydraten in moedermelk. Geven van een gastcollege door een FrieslandCampina specialist. Moet uiteraard wel passen in het curriculum van de leerling. In de toekomst scholen en leerlingen ondersteunen bij opdrachten vanuit school. Hierbij is het belangrijk dat het bedrijfsleven de vraag en het aandachtsgebied goed voor ogen heeft om dit te kunnen koppelen aan interne bedrijfsvraagstukken.

13 rug.nl/sciencelinx