Nationale Tuinvogeltelling 2010

Transcriptie

1 Nationale Tuinvogeltelling 21 Huismus wederom het hoogste aantal, Merel het vaakst gemeld De Nationale Tuinvogeltelling van 23 en 24 januari werd voor de 7 e keer georganiseerd door Vogelbescherming Nederland, dit jaar in nauwe samenwerking met SOVON Vogelonderzoek Nederland die meedacht over de aangepaste opzet en de analyse van de gegevens voor haar rekening nam. Het werd een zeer succesvolle telling met bijna 37. deelnemers en in totaal meer dan een miljoen getelde vogels. Een absoluut record! De Top 1 van hoogste aantallen is eigenlijk al een aantal jaar (nagenoeg) hetzelfde met enkel wat soorten die stuivertje wisselen (tabel 1). Dit jaar stond de roodborst wel in de Top 1, in 29 stond de ekster op de tiende plaats. Tabel 1. Top 1 van talrijkste soorten.* 1. Huismus Koolmees Merel Vink Pimpelmees Spreeuw Kauw Turkse tortel Houtduif Roodborst * aantallen gecorrigeerd voor onwaarschijnlijke en foutieve waarnemingen De merel voert de lijst aan als het gaat om in hoeveel tuinen een vogel is gezien tijdens de telling (zie tabel 2). Van de merel werd dus in tuinen tenminste één exemplaar waargenomen. In totaal werden 82 verschillende soorten gezien. Tabel 2. Top 1 van algemeenste soorten. 1. Merel Koolmees Roodborst Pimpelmees Vink Huismus Turkse tortel Heggenmus Heggenmus Houtduif 15326

2 Over de deelnemers... In totaal werden 3699 tellingen uitgevoerd, met een opvallend hoog aandeel vrouwelijke tellers (53%). Dit is bijzonder, want aan het gros van de vogeltellingen in Nederland doen hoofdzakelijk mannen mee. In Noord-Amerika is vogels kijken overigens een echte vrouwen bezigheid. Bijna 15 mensen voerden meerdere tellingen uit in hun tuin, en een enthousiasteling heeft gedurende het weekend zelfs negen keer meegedaan. Die had de smaak goed te pakken! Het gros van de deelnemers (1636) is geboren tussen 195 en 1969 (zie grafiek 1). Bijna 2 tellers zijn geboren in 199 of later. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Maar ook leuk om te zien dat de tuinvogeltelling een aantal 8-plussers tot deelname heeft weten te verleiden tot na 199 Grafiek 1. Aantal tuinvogeltellers uitgesplitst naar hun geboortejaar. Gevraagd naar de telervaring gaven bijna 3. mensen aan dat ze ervaren tellers zijn en in elk geval de meest voorkomende tuinvogels (her)kennen, 59 deelnemers gaven aan onervaren te zijn en 113 mensen zijn dol de wol geverfde vogelaars die ook regelmatig aan andere SOVON-tellingen meedoen. Iets minder dan de helft van het aantal mensen (1545 personen) heeft de moeite genomen om de aanvullende vragen in te vullen. Hier zijn we blij mee, want daardoor zijn de telgegevens nog beter te interpreteren en te analyseren Tellingen werden gehouden in de (achter)tuin en 78 mensen telden hun balkon. Het overgrote deel van de mensen (11421) die de aanvullende vragen heeft ingevuld, woont in een wijk ouder dan 25 jaar (3721 tot 25 jaar oud, 31 in wijk tot vijf jaar oud). Ook was opvallend dat meer dan 8% van de mensen in een tuin telde die voor minder dan 5% bestraat is, veel groen dus. Dat groene komt ook tot uitdrukking in de erfscheiding met de buren Mensen (van de 1545 facultatieve vrageninvullers) gaven aan dat de erfscheiding uit een heg bestaat, 466 mensen hebben een schutting en 315 vulden hier anders in. 86% Van de deelnemers gaf aan dat ze de vogels hebben gevoerd alvorens ze gingen tellen. Op de vraag of er een kat aanwezig was in de tuin tijdens de telling, gaven mensen aan geen kat te hebben gezien (in de tuin), 1836 deelnemers zagen één kat, 41 deelnemers zagen meerdere katten tijdens dat halve uur. Tenslotte werd facultatief gevraagd of men vaker vogels wilde tellen. Maar liefst 95% van de deelnemers gaf aan wel vaker vogels te willen tellen! Een verheugende score waar we zeker in de toekomst gehoor aan willen geven.

3 Ken je de stadvogels goed, dan kun je dit voorjaar meedoen aan de stadstellingen in het kader van het Meetnet MUS. Zie de webpagina voor meer informatie en opgave. In grafiek 2 is te zien hoe het aantal tellingen verdeeld is over de provincies. Zuid-Holland voert deze lijst aan en Zeeland sluit de rij. Deze verdeling is natuurlijk niet echt heel verrassend, omdat de meeste mensen in Zuid- (en Noord-)Holland wonen Zuid-Holland Noord-Holland Gelderland Noord-Brabant Utrecht Friesland Overijssel Limburg Groningen Drenthe Flevoland Zeeland Grafiek 2. Aantal tuinvogeltellers per provincie. Ook leuk om te zien is het tijdstip van tellen. Van de 3699 tellingen werden er 1159 op zaterdag en op zondag gehouden. De meeste deelnemers telden tussen uur (zie grafiek 3) voor na 15. Grafiek 3. Aantal tellingen uitgesplitst naar tijd van de dag.

4 gemiddeld aantal soorten Over de vogels... Zoals gezegd werden er meer dan een miljoen vogels geteld, verdeeld over 82 soorten. Hieronder een paar leuke krenten die zo n telling extra leuk maken. De Halsbandparkiet scoorde met 3291 exemplaren zeer hoog (op een totaal van bijna 1. exemplaren tijdens de landelijke slaapplaatstelling van begin januari 21, zie Ook opvallend goed vertegenwoordigd, ondanks de relatief strenge winter waren de ijsvogel (92 ex) en verschillende uilensoorten. Blijkbaar konden ze toch aan voldoende voedsel komen, ondanks de sneeuw en vorst. Echte geluksvogels zagen een pestvogel tijdens de telling. In totaal werden er 3 doorgegeven verdeeld over 11 verschillende locaties. Het aantal pestvogels is opvallend hoog, gezien het feit dat er deze winter tot in februari niet of nauwelijks pestvogels in het land zijn gemeld. Waren het in alle gevallen pestvogels tijdens de tuinvogeltelling? Gemiddeld werden tijdens een telling tussen de 8 en 9 soorten waargenomen, waarbij het leuk is om te vermelden dat tuinen met minder bestrating (en dus meer groen) gemiddeld één soort meer scoorden dan tuinen met meer dan de helft bestrating. Het lijkt erop dat met de Heggenmus de meeste determinatiefouten worden gemaakt, dus aan de herkenning van deze soorten zullen we volgend jaar wat extra aandacht besteden. Uit het hoge aantal merels dat af en toe in één tuin werd vastgesteld, leiden we af dat niet iedereen zich aan de telregel heeft gehouden dat per soort het aantal vogels moest worden doorgegeven dat tegelijkertijd is vastgesteld. Niet dus vier keer een merel als 4 doorgeven, want de kans is groot dat het dezelfde merel was. Grafiek 4 laat zien hoe de verdeling is van het aantal soorten per provincie. Daarbij valt op dat het gemiddeld aantal verschillende soorten het hoogste is in Drenthe. Een andere relatief bosrijke provincie, Gelderland, scoort juist het laagste aantal gemiddelde soorten. Opvallend is dat ook de buurprovincies Noord-Holland (relatief veel soorten) en Zuid-Holland (relatief weinig soorten) verder uit elkaar liggen. De grootte van de provincie en het aantal soorten heeft (dus) niks met elkaar te maken. 9,4 9,2 9 8,8 8,6 8,4 8,2 8 Dr NH Li Fr Ov NB ZL Gr Ut ZH Fl Gl provincie Grafiek 4. Gemiddeld aantal aanwezige soorten tijdens de tuinvogeltelling per provincie*. * resultaten zijn gecorrigeerd voor andere factoren die aantal soorten bepalen.

5 gemiddeld aantal soorten Ervaren SOVON-tellers turfden gemiddeld het hoogste aantal soorten (meer dan 1), de onervaren tellers zagen gemiddeld iets meer dan 7 soorten tijdens de telling. Ook telden de SOVON-tellers gemiddeld het hoogste aantal individuen (34) per telling, tegen gemiddeld 22 verschillende individuen bij onervaren tellers. Vaak vogels tellen loont dus: je bent dan beter in staat bepaalde soorten op te merken of op naam te brengen, en ook de meer verborgen zitten individuen, of de vogels die alleen hoorbaar zijn, ontsnappen dan minder snel aan de aandacht. Ook de mate van bijvoeren is van invloed op het gemiddeld aantal soorten dat werd waargenomen tijdens de tellingen. Voerde men bij dan kon men gemiddeld 9 soorten turven, zonder bijvoeren lag dat aantal op iets meer dan 7 (Grafiek 5). Daarnaast levert bijvoeren bijna 4% meer vogels op w el bijvoeren niet Grafiek 5. Gemiddeld aantal soorten in tuinen waar wel en niet werd bijgevoerd*. * resultaten zijn gecorrigeerd voor andere factoren die aantal soorten bepalen. Het spreekt voor zich dat ook de omvang van de tuin en de verschillende erfscheidingen van invloed is op het aantal soorten en individuen. In tuinen met een heg als erfscheiding kon men gemiddeld bijna 3 verschillende vogels opschrijven, in een tuin met een schutting lag dat aantal op iets minder dan 25. Kortom: uw tuin zo groen mogelijk inrichten met zo weinig mogelijk bestrating, een heg als erfscheiding en bijvoeren levert gemiddeld de hoogste aantallen soorten en individuen op. Dat wist u natuurlijk allang, maar het is heel aardig om in het de telling bevestigd te zien! De huismus Tot slot van de brij aan getallen en reeksen zoomen we in op de huismus. Daarmee gaat het al jaren bergafwaarts (afname meer dan 5% t.o.v. de jaren 7) en toch staat hij ieder jaar weer op nummer 1 met de hoogste aantallen. Hoe kan dat? De huismus was eens een van de talrijkste vogelsoorten van ons land met in de jaren 7 zo n 1 tot 2 miljoen broedparen. Nu zijn er anno 21 nog maar zo n half miljoen broedparen over. Nog steeds behoorlijk veel dus, maar de populatie is wel meer dan gehalveerd! Omdat huismussen aan mensen gebonden zijn, zijn ze op de plekken waar ze nog zitten (vooral oudere steden) redelijk algemeen met soms tientallen exemplaren bij elkaar.

6 gemiddeld aantal Huismussen In grafiek 6 staat het gemiddeld aantal huismussen per provincie aangegeven. In Flevoland zijn relatief veel huismussen geteld, drie keer zoveel als in Zuid-Holland, waar er de minste werden geteld. Bijvoeren trekt duidelijk ook huismussen aan, want waar er gevoerd werd, lag het gemiddeld aantal huismussen op ruim 5 en waar niet gevoerd werd op iets meer dan Fl Dr Fr Ov Gr Li Gl ZL NB Ut NH ZH provincie Grafiek 6. Gemiddeld aantal Huismussen per tuin uitgesplitst naar provincie. We hopen dat u ook in 211 weer massaal meedoet met de Nationale Tuinvogeltelling 22 en 23 januari 211 en op die manier bijdraagt aan meer kennis over onze stadse vogels. In een volgend verslag zullen we dan uitgebreider ingaan op de verschillen in aantallen vogels in opeenvolgende jaren. Vogelbescherming Nederland en SOVON Vogelonderzoek Nederland