Dubbelblinde vergelijking van de smaak van hypoallergene zuigelingenvoedingen

Transcriptie

1 Dubbelblinde vergelijking van de smaak van hypoallergene zuigelingenvoedingen Samenvatting Doel. Onderzoeken van het verschil in smaak tussen gewone en diverse hypoallergene zuigelingenvoedingen. Methoden. Aan een testpanel van 43 gezonde niet-rokende volwassenen werden in identieke bekertjes proefmonsters aangeboden van standaard (koemelkhoudende) zuigelingenvoeding, een partieel gehydrolyseerd wei-hydrolysaat, een extensief gehydrolyseerd wei-hydrolysaat, twee extensief gehydrolyseerde caseïnehydrolysaten en een voeding gebaseerd op vrije aminozuren. De smaak van elke voeding werd gescoord op een visueel analoge schaal van 0 (zeer vieze smaak ) tot 10 ( zeer prettige smaak ). Resultaten. Standaard zuigelingenvoeding kreeg de hoogste (meest prettige) smaakscore (gemiddeld 6,44, standaarddeviatie (SD) 2,1). De smaakscores van alle hypoallergene voedingen waren significant lager dan die van standaard zuigelingenvoeding (p<0,001). Wei-hydrolysaten scoorden significant hoger dan voedingen gebaseerd op caseïnehydrolysaat of vrije aminozuren (95% betrouwbaarheidsinterval van verschil in smaakscore respectievelijk 1,74-3,42 en 1,30-3,36). Conclusie. Hypoallergene zuigelingenvoedingen, in het bijzonder caseïnehydrolysaten en een voeding op basis van vrije aminozuren, smaken voor volwassenen onplezierig. Naar onze mening dienen daarom de mogelijke negatieve consequenties bij langdurig gebruik van deze voedingen door zuigelingen te worden onderzocht. Abstract Aim. To examine differences in taste between regular and several hypoallergenic infant formulae. Methods. We conducted a comparison of the taste of cow s milk formula, a partially and an extensively hydrolyzed whey formula, two extensively hydrolyzed casein formulae and an amino acid based formula among a test panel of 43 healthy, non-smoking adults. The formulae samples were offered in identical canisters. Each formula s taste was scored on a visual analogue scale, ranging from 0 ( very unpleasant taste ) to 10 ( very pleasant taste ). Results. Regular cow s milk formula received the highest taste score (mean 6.44, SD 2.1) indicating the most agreeable taste. Taste scores for hypoallergenic formulae were significantly lower than those of cow s milk formula (p<0.001). The taste scores of the whey formulae were significantly higher than those of casein and amino acid formulae (95% CI of differences 1.74 to 3.42 and 1.30 to 3.36, respectively). Conclusion. Hypoallergenic formulae, in particular casein hydrolysates and amino acid formulae, have poor taste in adults. The authors propose to study the possible negative consequences of long-term feeding with hypoallergenic formulae in infants. Trefwoorden - hypoallergeen - zuigelingenvoeding - koemelkhoudend - gehydrolyseerd wei-hydrolysaat - caseïnehydrolysaat - vrije aminozuren - proefmonsters - testpanel - volwassenen Auteurs I.M.C. Gramsbergen P.L.P. Brand 241

2 Inleiding Tot 25% van alle ouders van jonge kinderen denkt dat hun kind overgevoelig is voor koemelkhoudende zuigelingenvoeding 1 en ruim de helft van deze kinderen gebruikt een koemelkvrije voeding, vaak op initiatief van de ouders zelf. 2,3 De werkelijke prevalentie van koemelkovergevoeligheid, vastgesteld met behulp van dubbelblind placebogecontroleerde koemelkprovocatie (DBPGKP), is aanzienlijk lager, namelijk circa 1-3%. De meeste gevallen van vermeende koemelkovergevoeligheid bij zuigelingen kunnen dan ook niet bevestigd worden met een DBPGKP. 4,5 Zodoende wordt in veel gevallen ten onrechte een hypoallergene zuigelingenvoeding gebruikt. 6-8 Recent is aandacht gevraagd voor mogelijke schadelijke effecten van langdurig gebruik van hypoallergene voedingen op de ontwikkeling van kinderen. 9 In dierproeven is aangetoond dat smaaken geurervaringen in de eerste fase van het leven invloed hebben op de ontwikkeling van de smaak en op de voedselkeuze op volwassen leeftijd. 10 Blootstelling van pasgeborenen aan onaangenaam smakende vloeistoffen (waaronder hypoallergene voedingen) kan hun reactie op toekomstige voedingsmiddelen doen veranderen. 11,12 Zodoende is het aannemelijk dat de smaak van (hypoallergene) zuigelingenvoedingen van belang is in de ontwikkeling van voedingsgedrag en wellicht ook voor de verdere psychomotore ontwikkeling van het kind. 9 Hoewel fabrikanten van hypoallergene zuigelingenvoedingen meestal claimen dat hun voeding plezierig smaakt, zijn - voor zover ons bekend - nooit studies verricht waarin de smaak van verschillende zuigelingenvoedingen met elkaar zijn vergeleken. In dit artikel wordt verslag gedaan van een dubbelblinde vergelijking van de smaak van vijf verschillende hypoallergene en een standaard koemelkhoudende zuigelingenvoeding in een testpanel van gezonde volwassenen. Methoden Voor dit onderzoek werden, op een refereeravond kindergeneeskunde, 43 gezonde, niet-rokende volwassen (28 vrouwen) gevraagd om zitting te nemen in een testpanel. Het testpanel kreeg, in willekeurige volgorde, proefmonsters aangeboden van 6 verschillende zuigelingenvoedingen. Na het proeven van elk monster werd de mond met water gespoeld. De zes verschillende zuigelingenvoedingen waarvan de smaak werd vergeleken, staan vermeld in Tabel 1. De proefmonsters waren met codenummers gemerkt; de leden van het testpanel wisten de identiteit van de verschillende proefmonsters niet. Aan elk lid van het testpanel werd gevraagd de smaak van elk proefmonster te scoren op een visueel analoge schaal (VAS) van 0 ( zeer onplezierige smaak ) tot 10 ( zeer plezierige smaak ). De VAS scores werden afgelezen met een lineaal en verschillen in smaak ofwel verschillen in VAS-scores tussen de diverse voedingen werden vergeleken met Student-t toetsen en variantie-analyse. De 95% betrouwbaarheidsintervallen (BI) werden berekend voor de verschillen tussen de smaakscores. Indien een dergelijk BI de waarde 0 bevat, dan is het waargenomen verschil niet statistisch significant terwijl een BI dat geheel boven 0 ligt wél duidt op een statistisch significant verschil in waargenomen smaakscores. Resultaten De smaakscores voor de verschillende voedingen zijn weergegeven in Figuur 1. Variantie-analyse toonde statistisch sterk significante verschillen in smaakscores tussen de verschillende voedingen (p<0,001). Standaard koemelkhoudende zuigelingenvoeding kreeg de hoogste smaakscore (meest plezierige smaak). Deze score was significant hoger dan die van de beide weihydrolysaten (95% be- Tabel 1. Zes zuigelingenvoedingen waarvan de smaak werd vergeleken. Aard van de zigelingenvoeding Naam Fabrikant Standaard koemelkhoudende zuigelingenvoeding Frisolac1 Friesland Nutrition Partieel gehydrolyseerd wei-hydrolysaat Frisolac hypoallergeen1 Friesland Nutrition Een extensief gehydrolyseerd wei-hydrolysaat Nutrilon Pepti Nutricia Extensief gehydrolyseerd caseïne-hydrolysaat Frisolac Allergy Care Friesland Nutrition Extensief gehydrolyseerd caseïne-hydrolysaat Nutramigen Mead Johnson Voeding gebaseerd op vrije aminozuren Neocate Nutricia 242 D E C E M B E R - J A N U A R I / N R. 6

3 VAS smaakscore Figuur 1. Smaakscores van 6 zuigelingenvoedingen. De punten geven de gemiddelde smaakscore aan, de balken de standaarddeviaties. Een VASscore van 0 duidt op een zeer onplezierige smaak, een score van 10 op een zeer plezierige smaak. 2 0 Frisolac Frisolac HA Nutrilon Pepti Frisolac Allergy Care Nutramigen Neocate trouwbaarheidsinterval (BI) voor verschil: 0,38-2,44), van de beide caseïne-hydrolysaten (95% BI: 2,96-5,02) en van de voeding gebaseerd op vrije aminozuren (95% BI: 2,55-4,93). De gemiddelde smaakscore van de weihydrolysaten was hoger dan die van de caseïne-hydrolysaten en die van de aminozuurvoeding (95% BI voor verschil in smaakscores bedroeg respectievelijk 1,74-3,42 en 1,30-3,36). De gemiddelde smaakscores van de caseïnehydrolysaten en de aminozuur-voeding waren vergelijkbaar (95% BI voor verschil in smaakscore: 1,26 tot 0,78). Beschouwing en conclusies Uit dit onderzoek blijkt dat er aanzienlijke verschillen zijn in de smaak van verschillende zuigelingenvoedingen, wanneer deze gescoord wordt door een geblindeerd testpanel van volwassenen. De bevinding dat standaard koemelkhoudende zuigelingenvoeding aanzienlijk prettiger smaakt dan hypoallergene voedingen is geen verrassing. De aanzienlijke verschillen tussen de diverse hypoallergene voedingen is in onze ogen wél verrassend, omdat fabrikanten van de verschillende hypoallergene voedingen allen stellen dat hun voeding prettig smaakt ( optimale geur en smaak, goede smaakacceptatie, enz.). Voor zover ons bekend is dit onderzoek het eerste onderzoek waarbij een geblindeerd testpanel de smaak van verschillende hypoallergene zuigelingenvoedingen met elkaar vergelijkt. De beperking van dit onderzoek is dat het testpanel bestond uit volwassenen. Onderzoek naar de smaakervaringen van zuigelingen staat in de kinderschoenen 11 en een betrouwbare vergelijking van de smaak van zes verschillende zuigelingenvoedingen door zuigelingen zelf is niet goed mogelijk. De resultaten van dit onderzoek hebben mogelijk belangrijke implicaties voor de diagnostiek en behandeling van voedselovergevoeligheid bij kinderen. Door de verschillen in smaak tussen hypoallergene en koemelkhoudende voedingen is het aannemelijk dat zuigelingen verschillend reageren op de verschillende voedingen. Bij een open (niet geblindeerde) eliminatie- en provocatieproef, zoals standaard wordt uitgevoerd op consultatiebureaus en in de meeste ziekenhuizen, 13 kunnen deze verschillende reacties de interpretatie van de test beïnvloeden. Daarom wordt in de literatuur een DBPGKP aanbevolen als gouden standaard voor de diagnostiek van koemelkovergevoeligheid bij zuigelingen. 14 Daarbij is het essentieel dat de smaak van de hypoallergene (placebo)voeding vergelijkbaar wordt gemaakt met die van de koemelkhoudende voeding.4 In de praktijk wordt voor het maken van de koemelkhoudende voeding in een 243

4 A ANWIJZINGEN VOOR DE PRAKTIJK Hypoallergene zuigelingenvoedingen smaken (voor volwassenen) aanzienlijk onplezieriger dan standaard zuigelingenvoedingen. In dit onderzoek werd de smaak van caseïne-hydrolysaten en voeding op basis van vrije aminozuren als onaangenamer beoordeeld dan die van wei-hydrolysaten. Het is niet bekend, maar in onze ogen wel mogelijk, dat de onaangename smaak van hypoallergene zuigelingenvoedingen bij langdurig gebruik negatieve consequenties voor de (smaak)ontwikkeling van zuigelingen zou kunnen hebben. DBPGKP aan hypoallergene voeding geconcentreerd koemelkeiwit toegevoegd. Bij de behandeling van kinderen met een mogelijke voedselovergevoeligheid wordt meestal verondersteld dat een interventie met hypoallergene zuigelingenvoeding weinig kwaad kan. In de klinische praktijk blijkt immers dat de meeste zuigelingen zonder al te veel problemen hypoallergene voeding willen drinken en dat de onaangename smaak zoals die door volwassenen wordt ervaren, niet voor zuigelingen lijkt te gelden. Effecten van langdurig gebruik van slecht smakende hypoallergene voeding op de smaakontwikkeling van kinderen zijn echter niet denkbeeldig. Onderzoek heeft aangetoond dat slecht smakende voedingsmiddelen invloed hebben op de reacties van zuigelingen op voeding. 15 Zelfs pasgeborenen reageren verschillend op prettig en minder prettig smakende vloeistoffen. 11,12 In de praktijk blijkt introductie van (vaste) bijvoeding vaak een probleem bij zuigelingen die langd urig een hypoallergene zuigelingenvoeding hebben gekregen. 12,16 Het is daarom aannemelijk dat voedingsgewoonten van zuigelingen veranderen onder invloed van langdurig gebruik van onaangenaam smakende hypoallergene zuigelingenvoeding. Wat dit betekent voor de lange termijn ontwikkeling van deze kinderen is onbekend. 9 Volgens recente richtlijnen van Europese kinderartsen is een behandeling met hypoallergene zuigelingenvoeding niet alleen geïndiceerd bij kinderen met een aangetoonde voedselovergevoeligheid, maar ook bij kinderen uit gezinnen met een hoog risico op het ontwikkelen van een atopisch syndroom (één of beide ouders of een broer of zus met een atopische ziekte). 17 Gezien de toegenomen prevalentie van atopische ziekten zou dit laatste advies wel eens van toepassing kunnen zijn op bijna de helft van alle kinderen. Voordat een dergelijk verstrekkend advies daadwerkelijk in de praktijk wordt toegepast, achten wij nauwkeurig onderzoek naar mogelijke bijwerkingen van langdurig gebruik van hypoallergene voeding aangewezen. Daarbij dienen onze bevindingen van de slechte smaak van hypoallergene voeding, met name van die van caseïne-hydrolysaten en voeding op basis van vrije aminozuren, serieus te worden meegenomen. Disclosure Deze bijdrage is geheel onafhankelijk van enige fabrikant van zuigelingenvoedingen tot stand gekomen en geeft uitsluitend de mening van de betrokken auteurs weer. Referenties 1. Eggesbo M, Halvorsen R, Tambs K, Botten G. Prevalence of parentally perceived adverse reactions to food in young children. Pediatr Allergy Immunol 1999;10: Eggesbo M, Botten G, Stigum H. Restricted diets in children with reactions to milk and egg perceived by their parents. J Pediatr 2001;139: Vries TW de, Wierdsma N, Ede J van, Heijmans HS. Dieting in children referred to the paediatric outpatient clinic. Eur J Pediatr 2001;160: Schade RP, Meijer Y, Pasmans SG, Knulst AC, Kimpen JL, Bruijnzeel-Koomen CA. Dubbelblinde placebogecontroleerde koemelkprovocatie voor de diagnostiek van koemelkallergie bij zuigelingen en kinderen. Ned Tijdschr Geneeskd 2002;146: Eggesbo M, Botten G, Halvorsen R, Magnus P. The prevalence of CMA/CMPI in young children: the validity of parentally perceived reactions in a population-based survey. Allergy 2001;56: Polack FP, Khan N, Maisels MJ. Changing partners: the dance of infant formula changes. Clin Pediatr (Phila) 1999;38: Smits-Wintjens VEHJ, Zwart P, Brand PLP. Veronderstelde koemelkeiwitovergevoeligheid bij excessief huilende zuigelingen: gewenste en ongewenste effecten van een 244 D E C E M B E R - J A N U A R I / N R. 6

5 eliminatiedieet. Ned Tijdschr Geneeskd 2000;144: Brand PLP. Nadelen van het liberaal stellen van de diagnose voedselovergevoeligheid. Ned Tijdschr Geneeskd 2000;144: Vandenplas Y, Alliët P, van Winckel M, Robberecht E. Infant formulae: how well are they tested? Eur J Pediatr 2001;160: Hudson R, Distel H. The flavor of life: perinatal development of odor and taste preferences. Schweiz Med Wochenschr 1999;129: Mennella JA, Beauchamp GK. Early flavor experiences: a research update. Nutr Rev 1998;56: Mennella JA, Beauchamp GK. Developmental changes in the acceptance of protein hydrolysate formulae. J Dev Behav Pediatr 1996;17: Douwes AC. Voedselallergie bij kinderen. Ned Tijdschr Geneeskd 1988; 132: Sampson HA. Food Allergy. Part 2: diagnosis and management. J Allergy Clin Immunol 1999;103: Owada M, Aoki K, Kitagawa T. Taste preferences and feeding behaviour in children with phenylketonuria on a semisynthetic diet. Eur J Pediatr 2000; 159: Vlieg-Boerstra BJ, Melse-Velema PA. Diëtistische begeleiding bij stagnerende introductie van bijvoeding bij jonge kinderen. Ned Tijdschr Diëtisten 1998;53: Host A, Koletzko B, Dreborg S, Muraro A, Wahn U, Aggett P et al. Dietary products used in infants for treatment and prevention of food allergy. Joint Statement of the European Society for Paediatric Allergology and Clinical Immunology (ESPACI) committee on hypoallergenic formulas and the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology And Nutrition (ESPGHAN) committee on nutrition. Arch Dis Child 1999;81:80-4. Correspondentie-adres auteurs: Mw. Drs. I.M.C. Gramsbergen, assistent-geneeskundige (thans: afdeling kindergeneeskunde, Martini Ziekenhuis, Groningen) Dr. P.L.P. Brand, kinderarts Mw. Gramsbergen organiseerde en superviseerde de smaakproef door het testpanel. Dr. Brand bedacht de studie-opzet. Beide auteurs droegen bij aan het bestuderen van de literatuur, het analyseren van de resultaten en aan het tot stand komen van dit artikel. Correspondentie graag richten aan: Dr. P.L.P. Brand, kinderarts Isala klinieken Afdeling kindergeneeskunde Postbus GM Zwolle Tel: Fax: p.l.p.brand@isala.nl Belangenconflict: geen gemeld Financiële vergoeding: geen gemeld 245