Vertaling richtlijn Diag nostiek van koemelkallergie naar de praktijk
|
|
- Elisabeth de Lange
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vertaling richtlijn Diag nostiek van koemelkallergie naar de praktijk Gerbrich van der Meulen, Rienus Doedens en Irene Herpertz Drs. G. van der Meulen, kinderarts-allergoloog, Martini Ziekenhuis Groningen, afdeling Kindergeneeskunde/Martini Centrum voor Kinderen, Groningen Drs. R. Doedens, kinderartsinfectioloog-immunoloog, Martini Ziekenhuis Groningen, afdeling Kindergeneeskunde/Martini Centrum voor Kinderen, Groningen Bc. I. Herpertz, kinderdiëtist, Martini Ziekenhuis Groningen, afdeling Kindergeneeskunde/ Martini Centrum voor Kinderen, Groningen Trefwoorden koemelkallergie, diagnostiek, dubbelblinde placebogecontroleerde voedselprovocatie, open voedselprovocatie, eliminatie Leerdoelen Na het lezen van dit artikel: kent u in grote lijnen de belangrijkste veranderingen die de nieuwe NVK-richtlijn Diagnostiek van koemelkallergie bij kinderen in Nederland met zich meebrengt; kent u de mogelijkheden van de diagnostiek bij verdenking op koemelkallergie in de eerste lijn en in het bijzonder de mogelijkheden van koemelkprovocaties; kunt u aangeven wat de mogelijke knelpunten zijn die implementatie van de richtlijn met zich mee kan brengen. Samenvatting Kinderen met vermeende voedselallergie krijgen vaak dure dieetpreparaten of ingewikkelde diëten die achteraf onnodig blijken te zijn. Dit illustreert het belang van een richtlijn voor de diagnostiek van koemelkallergie. De NVK bracht deze uit in De richtlijn onderscheidt vier belangrijke diagnostische fasen (symptoomherkenning, eliminatie, provocatie en ) en geeft aanbevelingen voor de communicatie hierover tussen eerste-, tweede- en derdelijns zorgverleners. Voedselprovocaties, die deels in de eerste lijn kunnen plaatsvinden, spelen in de richtlijn een centrale rol. Tegen de achtergrond van de ruime praktijkervaring met voedselprovocaties in ons allergiecentrum voor kinderen bespreken wij kernonderdelen van de richtlijn en benoemen wij potentiële knelpunten bij de implementatie ervan. Inleiding De prevalentie van vermeende koemelkallergie in Nederland wordt geschat op 17,5%, terwijl de prevalentie van bewezen koemelkallergie ongeveer 2,4% is. 1 Kinderen met vermeende koemelkallergie krijgen vaak dure dieetpreparaten of ingewikkelde diëten, die achteraf onnodig blijken te zijn omdat deze kinderen geen koemelkallergie hebben. De richtlijn rond koemelkallergie is opgesteld om dit zo veel mogelijk te voorkomen. In dit artikel beschrijven we de globale inhoud en opzet van de richtlijn en de vier diagnostische fasen: symptoomherkenning, eliminatie, provocatie en. Ten slotte bespreken we de knelpunten die bij de toepassing van de richtlijn kunnen bestaan aan de hand van onze eigen praktijkervaringen. De Richtlijn In 2012 is de evidence-based richtlijn Diagnostiek van koemelkallergie bij kinderen in Nederland uitgekomen. Deze richtlijn heeft als doel de diagnose koemelkallergie zo betrouwbaar en veilig mogelijk te stellen en tot een meer eenduidig beleid te komen van de verschillende behandelaars in de eerste, tweede en derde lijn. In de richtlijn staat de dubbelblinde placebogecontroleerde voedselprovocatie () centraal. De richtlijn is volgens de daarvoor gebruikelijke werkwijze ontwikkeld door tien vertegenwoordigers van verschillende disciplines, waaronder kinderartsen uit de secties allergologie, pulmonologie, immunologie-infectiologie en MDL, een diëtist, een huisarts, een arts uit de jeugdgezondheidzorg en een epidemioloog. 2 De vier diagnostische fasen De richtlijn onderscheidt vier fasen in het diagnostisch proces, die hier worden besproken. 196 nummer 4 december 2013 Praktische Pediatrie
2 Fase 1: Symptoomherkenning De verdenking op koemelkallergie ontstaat op grond van de klachten bij het kind, zoals die door ouders aan de hulpverlener worden gemeld. In eerdere richtlijnen werd er gesproken over verdenking op koemelkallergie als het kind twee of meer symptomen had die zouden kunnen passen bij koemelkallergie. In de herziene richtlijn is een tabel met symptomen opgenomen; bij aanwezigheid van een of meer symptomen uit deze tabel moet de mogelijkheid van een koemelkallergie sterk worden overwogen (kader 1). De belangrijkste criteria hierbij zijn onder andere reproduceerbaarheid van klachten na inname van koemelk, blijvende klachten van twee of meer orgaansystemen (hierbij zijn vooral maag-darmklachten, de huid en/of de luchtwegen betrokken), het ontstaan van allergische klachten bij de overgang van borstvoeding naar kunstvoeding en het ontstaan van urticaria na inname van koemelk bij matig tot ernstig constitutioneel eczeem. Als een kind voldoet aan de criteria voor de verdenking koemelkallergie, is de volgende diagnostische fase die van eliminatie (zie onder Fase 2). De bepaling van koemelkspecifiek IgE draagt niet bij aan de diagnostiek in deze fase en wordt dus afgeraden. Kader 1 Symptomen die duiden op koemelkallergie Denk vooral aan koemelkallergie bij: persisterende klachten waarbij twee of meer orgaansystemen zijn betrokken; duidelijk atopische symptomatologie (uitgebreid constitutioneel eczeem, hooikoorts, astma, vooral bij jonge kinderen en bij een anamnese van directe reacties op andere voedingsmiddelen); zuigelingen en jonge kinderen met matig tot ernstig constitutioneel eczeem, direct reagerend op koemelk met urticaria, erytheem, jeuk of andere acute klachten; symptomen die direct na het gebruik van koemelk ontstaan. reproduceerbare symptomen die bij herhaling optreden na inname van koemelk; het ontstaan van allergische symptomen bij de overgang van borstvoeding naar kunstvoeding (expert opinion); het voortbestaan van de klachten ondanks adequate maatregelen, terwijl er geen andere verklaring voor de klachten is (expert opinion). Fase 2: Eliminatie Bij verdenking op koemelkallergie op grond van de klachten (fase 1) wordt in de eliminatiefase gedurende minimaal vier weken het effect op deze klachten geëvalueerd door het starten van intensief gehydrolyseerde kunstvoeding. Moeders die borstvoeding geven, moeten in deze fase een koemelkvrij dieet volgen. Deze intensief gehydrolyseerde kunstvoeding kan gekozen worden op basis van wei-eiwit (Nutrilon Pepti, Friso Pep ) of caseïne-eiwit (Friso Allergy Care, Nutramigen-LGG ). Partieel gehydrolyseerde kunstvoeding (hypoallergene zuigelingenvoeding) is niet geschikt voor gebruik in deze eliminatiefase. Ook een voeding op basis van vrije aminozuren (Neocate, Nutramigen AA ) is in deze fase ongewenst omdat deze voedingen veel duurder zijn dan de intensieve eiwithydrolysaten en niet effectiever als diagnosticum in de eliminatiefase (zelfs niet bij anafylaxie). Een heel enkele keer wordt een uitzondering gemaakt bij zuigelingen met zeer ernstige verschijnselen zoals bloed bij de ontlasting en een sterk afbuigende groeicurve. De kans dat kinderen met koemelkallergie ook overgevoelig zijn voor intensief gehydrolyseerde kunstvoeding is verwaarloosbaar klein in de algemene kindergeneeskundige praktijk en in de eerste lijn. Vanaf de leeftijd van 1 jaar kan sojavoeding (Nutrilon Soja ) gebruikt worden als melkvervanger in deze eliminatiefase, op de leeftijd tussen 9 en 12 maanden eventueel als aanvulling naast een intensief gehydrolyseerde voeding. Fase 3: Provocatie Als na vier weken koemelkeliminatie de klachten niet zijn verbeterd, wordt de diagnose koemelkallergie verworpen en kan de eerdere (koemelkhoudende) voeding herstart worden. Als de klachten wel verbeteren, kan dit passen bij koemelkallergie maar is de diagnose bepaald nog niet zeker. De klachten kunnen immers ook spontaan verbeterd zijn. Daarom is voor de bevestiging van een eventuele diagnose koemelkallergie een met koemelk noodzakelijk. Nieuw in deze richtlijn is dat geadviseerd wordt deze provocaties te laten plaatsvinden in de eerste lijn, tenzij men inschat dat er een groot risico bestaat op een ernstige allergische reactie, of dat de (allergische) klachten moeilijk te interpreteren zullen zijn. De richtlijn adviseert om consultatiebureaus en huisartsenpraktijken waar provocaties worden verricht, hierop in te richten (o.a. aanwezigheid van antihistaminica en adrenalineauto-injectoren) en daarnaast te voorzien in scholing van het personeel. Hiervoor worden vergoedingen in het vooruitzicht gesteld. Voor het uitvoeren van deze kunnen kant-en-klare provocatiekits worden gebruikt die de fabrikanten van verschillende hydrolysaten (Nutramigen LGG en Nutrilon Pepti ) beschikbaar stellen, of standaard receptuur voor het maken van testvoeding. 3 Als in de eerste lijn de dubbelblinde provocatie niet mogelijk is, kan in deze setting worden gekozen voor een open koemelkprovocatie. Als deze negatief is (klachten keren niet terug), wordt de diagnose koemelkallergie verworpen. Bij een positieve uitkomst dient dan alsnog een dubbelblinde provocatie te worden uitgevoerd om de definitieve diagnose te kunnen stellen. Open provocaties houden een groot risico in op vals-positieve uitslagen. Dubbelblinde koemelkprovocaties moeten op de kinderafdeling van een ziekenhuis worden gedaan, waar kennis en ervaring aanwezig zijn in het herkennen en behandelen van anafylaxie, als het risico op een ernstige allergische reactie of op het optreden van moeilijk te interpreteren allergische klachten op voorhand als groot wordt ingeschat. Dit betreft kinderen die in het verleden een anafylactische reactie hebben gehad na inname van koemelk, of kinderen die heftig Praktische Pediatrie nummer 4 december
3 reageerden na inname van een kleine hoeveelheid koemelk. Ook bij kinderen met astmaklachten die daarvoor regelmatig medicatie gebruiken, kinderen met een duidelijke toename van allergische reacties in de loop der tijd en kinderen ouder dan 1 jaar wordt koemelkprovocatie in het ziekenhuis aanbevolen. Als de dubbelblinde voedselprovocatie positief is (duidelijke klachten op de verumdag, geen klachten op de placebodag), wordt de diagnose koemelkallergie gesteld en krijgt het kind koemelkvrije voeding voorgeschreven. 3 Vanwege het feit dat een koemelkvrij dieet gemakkelijk kan leiden tot tekorten van in onder meer calcium en vitamine B2 en energie, is begeleiding door een diëtist aanbevolen. 2 Introductie van bijvoeding kan volgens het normale schema worden uitgevoerd; er is geen reden bijvoeding pas later te introduceren of voorzichtiger dan bij zuigelingen zonder koemelkallergie. De richtlijn adviseert om vanaf het moment van de introductie van de bijvoeding naar een in allergie gespecialiseerde diëtist te verwijzen om dit proces goed te begeleiden en te voorkomen dat de introductie van bijvoeding stagneert. Fase 4: Follow up Bij zuigelingen waarbij de diagnose koemelkallergie met een dubbelblinde provocatietest is gesteld, wordt op de leeftijd van 9 tot 12 maanden met een open provocatietest onderzocht of de koemelkallergie nog steeds bestaat, of dat het kind inmiddels tolerant is geworden voor koemelk. Deze open provocatie kan, mits de klachten bij de eerdere mild bleken te zijn, prima in de eerste lijn plaatsvinden. Blijft de open provocatie positief, dan zal de test op gezette tijden (na een half jaar tot een jaar) moeten worden herhaald totdat deze negatief is. Dit interval is afhankelijk van de anamnese en het klinisch beeld. Bij een negatieve provocatietest kan koemelk worden ge(re)introduceert. Voedselprovocaties Het zal duidelijk zijn dat de richtlijn voor de diagnostiek een zeer belangrijke plek toekent aan dubbelblinde voedselprovocaties, die deels ook door de eerste lijn kunnen worden uitgevoerd. Wat een voedselprovocatie eigenlijk precies is en hoe deze wordt uitgevoerd, is terug te lezen op onder meer de website van het Martini Centrum voor Kinderen (MACK) ( -onderzoeken/onze-specialismen/kindergeneeskunde-/ Onderzoeken/Voedselprovocatietest) en is ook eerder in dit tijdschrift beschreven. 4 Ervaringen uit de praktijk Op basis van onze eigen ervaring met provocaties bij kinderen hebben we een aantal knelpunten geïdentificeerd die implementatie van de richtlijn kunnen bemoeilijken. Hiervoor hebben we de gegevens geanalyseerd van 167 dubbelblinde koemelkprovocaties die in de afgelopen twee jaar zijn uitgevoerd in het Martini Centrum voor Kinderen (MACK) van het Martini Ziekenhuis in Groningen. Alle provocaties werden in dagbehandeling uitgevoerd, in aanwezigheid van goed getraind personeel om eventuele allergische reacties vroeg te kunnen herkennen en behandelen. We maken gebruik van gevalideerde receptuur tot in totaal 2,2 g melkeiwit. De klachten bij provocatie worden systematisch verzameld en geclassificeerd volgens een eerder gepubliceerde methode, waarbij de symptomen als volgt worden gescoord: huid (1 punt); maag-darmkanaal (2 punten), bovenste luchtweg (3 punten), lagere luchtweg (3 punten) en cardiovasculaire of neurologische verschijnselen (3 punten). 5 De totale score varieert van 0 tot 12 punten; de ernst van de allergische reactie wordt geclassificeerd als mild (score 0-2), matig (score 3-6), of ernstig (score 7-12). De provocatie wordt positief genoemd als er een (met de oorspronkelijke klachten overeenkomende) reactie is op verum, maar niet op placebo. Als er geen reactie is op verum, is de test negatief, onafhankelijk van de reactie op placebo. Als er op beide dagen een reactie optreedt, is de uitslag dubieus. Als tijdens de provocatie objectieve allergische klachten optreden (zoals urticaria, dikke lip of ogen), wordt zo nodig een oraal antihistaminicum gegeven; bij ernstiger klachten zoals hoesten of kortademigheid wordt ook andere noodmedicatie gegeven (een luchtwegverwijder of adrenaline). De mediane leeftijd van de kinderen ten tijde van de provocatie was 13 maanden (4 maanden tot 15 jaar). De uitkomst van 167 dubbelblinde koemelkprovocatietests was bij 103 kinderen negatief (62%), bij 39 kinderen positief (23%) en bij 25 kinderen dubieus (15%). Bij 78 van de 167 kinderen (47%) kon koemelk succesvol geherintroduceerd worden. Bij 14 van de 103 kinderen (14%) met een negatieve uitkomst en bij 3 van de 25 kinderen (12%) met een dubieuze uitkomst werden bij de introductie van de melk toch klachten geregistreerd, passend bij een koemelkallergie. Dit kan verklaard worden door een relatief lage totale hoeveelheid melkeiwit (2,2 g = 50 ml melk) per provocatie. Sommige kinderen ontwikkelen pas klachten bij een hogere dosis melkeiwit. Tabel 1 toont de scores voor de ernst van de aanvankelijke klachten bij gebruik van koemelk bevattende voeding, gescoord Positieve provocatie (%) Negatieve provocatie (%) Dubieus (%) Totaal klasse 1 22 (24%) 92 (100%) klasse 2 13 (20%) 8 (13%) klasse 3 2 (18%) 11 (100%) totaal 39 (23%) 103 (62%) 25 (15%) 167 (100%) Klasse 1: milde klachten; klasse 2: matige klachten; klasse 3: ernstige klachten. Tabel 1 Samenhang tussen de ernst van anamnestische klachten en de uitkomst van een met koemelk. 198 nummer 4 december 2013 Praktische Pediatrie
4 START KMA koemelkallergie dubbelblinde placebogecontroleerde voedselprovocatie OVP open voedselprovocatie Vermoeden patiënt/hulpverlener Symptomen (Voedings)anamnese Lichamelijk onderzoek (In : op indicatie sensibilisatieonderzoek) Diagnostisch koemelkvrij dieet: dieet bij borstvoeding of hypoallergene kunstvoeding (4 weken) Zo nodig verwijzing naar diëtist, bij voorkeur met specifieke deskundigheid voedselallergie Vermoeden van koemelkallergie Effect Geen effect Geen herintroductie koemelk en Vermoeden van ernstige of dubieuze (moeilijk te interpreteren) koemelkallergie NEE JA PROVOCATIE 1 e lijn (gespecialiseerde) (kan ook via borstvoeding) OVP (kan ook via borstvoeding) Vertraagd bij herhaald gebruik Positief Dubieus Negatief Negatief Positief/ Dubieus Dubieus Negatief Positief Vertraagd bij herhaald gebruik Verlengde Verlengde koemelkvrij dieet voortzetten en 2 e of 3 e lijn Geen herintroductie koemelk en 1 e lijn (gespecialiseerde) 2 e of 3 e lijn Geen herintroductie koemelk en koemelkvrij dieet voortzetten en Figuur 1 Stroomschema diagnostiek koemelkallergie. Praktische Pediatrie nummer 4 december
5 volgens bovengenoemde methode, in relatie tot de uitkomst van de provocatie. Daaruit blijkt dat de aanvankelijke klachten geen voorspellende waarde hebben voor de uitslag van de provocatie. Het percentage positief reagerende kinderen bij een provocatie is immers vergelijkbaar tussen de drie klassen. In de groep van 92 kinderen met aanvankelijke klasse 1-klachten had slechts 1 kind tijdens de provocatie ernstige klachten (klasse 3); bij de groep van 64 kinderen met aanvankelijk klasse 2-klachten waren dat er 4. Bij 19 kinderen werd een oraal antihistaminicum toegediend, bij 1 van die 19 ook een luchtwegverwijder (salbutamol). Adrenaline hoefde nooit te worden gegeven. Conclusie en aanbevelingen over mogelijke knelpunten Op basis van de hiervóór genoemde uitkomsten komen wij tot de volgende conclusies en aanbevelingen. - Koemelkprovocaties bij kinderen < 1 jaar zonder risicofactoren voor ernstige reacties kunnen volgens de richtlijn veilig in de eerste lijn worden gedaan. Onze resultaten, die in overeenstemming zijn met de literatuur, bevestigen dit. 6 Uit onze data blijkt bovendien dat ook bij kinderen > 1 jaar geen anafylactische reacties optraden. De leeftijdsgrens tot 1 jaar die de richtlijn aanhoudt voor provocaties in de eerste lijn, lijkt dus erg (wellicht te) veilig gekozen. De risico-inschatting vooraf is niet 100% betrouwbaar. Wij vonden eenmaal een ernstige reactie (klasse 3) bij provocatie bij een kind dat aanvankelijk slechts een milde reactie (klasse 1) had vertoond. - De aanbevelingen in de richtlijn met betrekking tot de provocaties in de eerste lijn zijn mede gebaseerd op een proef/ pilotproject dat plaatsvond in een dichtbevolkt gebied, waar ziekenhuizen en consultatiebureaus op korte afstand van elkaar staan. Of deze aanbevelingen ook veilig zijn voor minder dichtbevolkte gebieden, zoals Noord-Nederland, is nog onzeker. Het vroegtijdig herkennen van klachten tijdens de provocatie is belangrijk om ernstige klachten of anafylaxie te voorkomen. Deze herkenning vraagt ervaring en expertise. In gebieden waar relatief weinig provocaties plaatsvinden, zal die expertise niet gemakkelijk te handhaven zijn, waardoor de veiligheid minder goed te garanderen is. Het lijkt ons belangrijk dat er, voor die praktijken waar provocaties worden verricht, een minimum aantal te verrichten provocaties wordt vastgesteld om voldoende ervaring te garanderen. - Implementatie van de richtlijn zal tot een afname van het hydrolysaatgebruik en ook tot kostenvermindering kunnen leiden. Omdat nu in de eerste lijn kan worden geprovoceerd, zal de drempel om te testen wellicht lager liggen en mogelijk een onjuiste diagnose koemelkallergie sneller worden verworpen. De richtlijn geeft goede handvatten voor diagnostiek en behandeling in de eerste en tweede lijn. Wij verwachten dat hierdoor de behoefte aan consultatie van het alternatieve circuit zal afnemen, wat mogelijk onnodige (alternatieve) diëten kan voorkomen. Het in de richtlijn ontwikkelde stroomdiagram (figuur 1) laat een duidelijk plan van aanpak zien. - De verwachting is dat implementatie van de richtlijn kostenbesparend zal zijn. Een intensief hydrolysaat op basis van wei-eiwit kost circa 850 per jaar, op basis van caseïne circa 1200 per jaar en op basis van aminozuren circa 4000 per jaar bij gebruik van ongeveer 500 ml/dag. Ook door de verschuiving van provocaties van de tweede naar de eerste lijn zullen de kosten afnemen. - Een belangrijk aandachtspunt is dat er in de richtlijn wordt gesproken over voorwaarden waaraan de grotere consultatiebureaus en huisartsenpraktijken waar de provocaties zouden moeten plaatsvinden, moeten voldoen. Een van deze voorwaarden is een passende honorering. Hierover moet nog overleg plaatsvinden met de zorgverzekeraars. Een andere voorwaarde betreft adequate scholing van personeel. Ons advies is om gespecialiseerde centra (tweede en derde lijn) een actieve rol te geven in de scholing van medewerkers in de eerste lijn. - Een potentieel knelpunt van logistieke aard is dat, door te provoceren in de grotere consultatiebureaus/huisartsenpraktijken, de provocaties in deze gebieden niet vlak bij huis kunnen plaatsvinden. Er zullen goede afspraken moeten worden gemaakt met de direct omliggende ziekenhuizen en/of huisartsenposten voor de late reacties buiten kantooruren, en er moet de mogelijkheid zijn om lang genoeg te observeren na een provocatie. Een potentieel probleem is dat met de implementatie van de richtlijn een snelle toename van het aantal provocaties kan worden verwacht, terwijl dit in de eerste lijn nog niet mogelijk is. Dit kan leiden tot een tijdelijke grotere druk op de organisatie in de tweede en derde lijn. Het is dus noodzakelijk dat aan de eerdergenoemde voorwaarden (scholing, vergoeding enzovoort) snel wordt voldaan. - In de huidige provocaties wordt gewerkt met doseringen van maximaal 2,2 g eiwit. In de nieuwe richtlijn wordt echter voorgesteld om te provoceren met maximaal 4 g eiwit. Bij verhoging van de provocatiedosis tot 4 g melkeiwit zouden er waarschijnlijk minder dubieus negatieve provocaties en minder fout negatieve uitkomsten ontstaan. Momenteel is er nog geen gevalideerde receptuur beschikbaar om te provoceren tot 4 g melkeiwit. De beschikbare kant-en-klare dubbelblinde provocatiekits voor de eerste lijn (Nutrilon Pepti, Neocate en Nutramigen-LGG ) zijn niet gevalideerd. Referenties 1 Vlieg-Boerstra BJ, Wensing CL, Kneepkens CMF, Meijer Y, Vries E de, Sprikkelman AB. Richtlijn voor diagnostiek van koemelkallergie voor de eerste, tweede en derde lijn in Nederland. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A Nederland Vereniging voor Kindergeneeskunde. Richtlijn Diagnostiek van koemelkallergie bij Kinderen in Nederland. Utrecht: NVK; 2 Oktober Vlieg-Boerstra BJ, Herpertz I, Paskal L, Heide S van der, Kukler J, Jansink C, et al. Validation of novel recipes for double-blind, placebo-controlled food challenges in children and adults. Allergy. 2011;66(7): Brand PLP, Dubois AEJ. Dubbelblinde voedselprovocaties in de praktijk. Praktische Pediatrie. 2007;1: Zee T van der, Dubois AEJ, Kerkhof M, Heide S van der, Vlieg-Boerstra B. The eliciting dose of peanut in double-blind, placebo controled food challenges decreases with increasing age and specific IgE level in children and young adults. J Allergy Clin Immunol. 2011;128(5): Oole-Groen CJ, Brand PLP. Dubbel blinde voedselprovocaties in een algemeen ziekenhuis, nuttig en veilig, maar niet zonder valkuilen. Ned Tijdschr Geneeskd. 2013;157:A5834. Er zijn geen relaties met farmaceutische industrieën gemeld. 200 nummer 4 december 2013 Praktische Pediatrie
Richtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland
Richtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland OVERZICHT VAN DE DOOR DE NVK GEAUTORISEERDE AANBEVELINGEN Uitgangsvraag 1 Bij welke symptomen, aanwijzingen uit de (voedings)anamnese
Nadere informatieTweede kindje Geboren AD Geboortegewicht 3575 gr Apgar 9/10 Voeding: kunstvoeding
Casus 2 Dex 1 Dex, Tweede kindje Geboren AD 38 +3 Geboortegewicht 3575 gr Apgar 9/10 Voeding: kunstvoeding 2 Dex Bij 1 maand: Krentenbaard in gezicht waarvoor AB zalf. Extra controle 2 wkn later ivm roodheid
Nadere informatie1 richtlijn voor diagnostiek van koemelkallergie
Richtlijnen 1 richtlijn voor diagnostiek van koemelkallergie Voor de eerste, tweede en derde lijn in Nederland Berber J. Vlieg-Boerstra, Carry L. Wensing, C.M.F. (Frank) Kneepkens, Yolanda Meijer, Esther
Nadere informatieDiagnostiek van koemelkallergie bij kinderen in Nederland
Diagnostiek van koemelkallergie bij kinderen in Nederland (B. Vlieg e.a.) Onderwerpen Wat is nieuw DBPGVP (dubbel-blinde-placebo-gecontroleerde-voedsel-provocatie) Er nog nog een richtlijn! Voedselovergevoeligheid
Nadere informatieRichtlijn diagnostiek van koemelkallergie bij kinderen in Nederland
Richtlijn diagnostiek van koemelkallergie bij kinderen in Nederland Guideline for the diagnosis of cow s milk allergy in children in the Netherlands dr. B.J. Vlieg-Boerstra 1, dr. A.B. Sprikkelman 2 Samenvatting
Nadere informatieJoep, en zijn vermoeide ouders
Casus 1 Joep 1 Joep, en zijn vermoeide ouders Joep is 3 maanden oud en komt met zijn jonge ouders op het spreekuur. Ouders zien er vermoeid en gespannen uit. Joep huilt veel en is moeilijk te troosten,
Nadere informatieNaam... Geboortedatum... Uitvoerende JGZ-professional Naam... Verantwoordelijke arts Naam...
Protocollen voor JGZ-professionals Bijlage 2a: Dubbelblinde placebogecontroleerde koemelkprovocatie Datum... Kind Naam... Geboortedatum... Uitvoerende JGZ-professional Naam... Verantwoordelijke arts Naam...
Nadere informatieKoemelkallergie provocatietest
Patiënteninformatie Koemelkallergie provocatietest rkz.nl kinderwebsite.rkz.nl Inleiding Uw kind heeft klachten gehad die na het stoppen van koemelkvoeding zijn verdwenen. Daarom denkt de arts aan een
Nadere informatieKoemelkallergie provocatietest Patiënten informatie
Koemelkallergie provocatietest Patiënten informatie 2 Uw kind heeft klachten gehad die na het stoppen van koemelkvoeding zijn verdwenen. Daarom denkt de arts aan een koemelkeiwit allergie. Om dit te kunnen
Nadere informatieKoemelkallergie. Test met voedselprovocatie. Allergie of intolerantie? Voedselprovocatie. Provocatie en eliminatie
Koemelkallergie Test met voedselprovocatie Uw kind heeft verschijnselen die kunnen passen bij een allergie voor koemelk. In deze folder leggen we u het een en ander uit over allergie voor koemelk bij jonge
Nadere informatieKoemelkallergie? De eliminatie-provocatietest
Koemelkallergie? De eliminatie-provocatietest Informatie voor ouders Afdeling allergologie / kindergeneeskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 De eliminatiefase 3 Flesvoeding 3 Borstvoeding en/of vaste voeding
Nadere informatieRichtlijn JGZ-richtlijn Voedselovergevoeligheid
Richtlijn JGZ-richtlijn Voedselovergevoeligheid Onderbouwing Uitgangsvragen Welke kunstvoeding (op basis van wei-eiwit, caseïne, aminozuren of soja) is het meest geschikt in de diagnostische fase? Wat
Nadere informatieWat kan het Martini Allergie Centrum voor Kinderen voor u betekenen?? Irene Herpertz kinderdiëtist i.herpertz@mzh.nl
Wat kan het Martini Allergie Centrum voor Kinderen voor u betekenen?? Irene Herpertz kinderdiëtist i.herpertz@mzh.nl Inhoud Inleiding Diagnostische fase Casuïstiek Behandelfase Nazorg Het team van het
Nadere informatieKoemelkallergietest. Informatie voor ouders / verzorgers. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Koemelkallergietest Informatie voor ouders / verzorgers F0894-1250 oktober 2013 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie
Onderzoek naar koemelkallergie Uw kind heeft verschijnselen die wijzen op een allergie voor koemelk. In deze folder wordt uitgelegd wat een allergie voor koemelk bij jonge kinderen inhoudt. Ook krijgt
Nadere informatieHet formulier voor zowel testdag 1 als testdag 2 invullen. Naam kind... Geboortedatum... Testdatum... Type testvoeding... Symptoomregistratie
Bijlage 2b: Beoordelingsformulier dubbelblinde placebogecontroleerde koemelkprovocatie Het formulier voor zowel testdag 1 als testdag 2 invullen. TESTDAG 1 TESTDAG 2 Naam kind... Geboortedatum.... Testdatum...
Nadere informatieBijlage 14A. SYMPTOOMSCOREFORMULIER DUBBELBLINDE PLACEBOGECONTROLEERDEKOEMELK PROVOCATIE 2 E EN 3 E LIJN
Bijlage 14A. SYMPTOOMSCOREFORMULIER DUBBELBLINDE PLACEBOGECONTROLEERDEKOEMELK PROVOCATIE 2 E EN 3 E LIJN Betreft 0 TEST DAG 1 (Voor zowel TEST DAG 1 en TEST DAG 2 wordt dit formulier ingevuld) 0 TESTDAG
Nadere informatieVoedselprovocatietest bij kinderen
Patiënteninformatie Voedselprovocatietest bij kinderen Informatie voor ouders bij verdenking op een voedselallergie bij hun kind 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Aantonen voedselallergie
Nadere informatieVroeger: huidtesten en bloedonderzoek
Aspecifieke symptomen Krampjes, luchtweginfecties, moeizame ontlasting, eczeem, huilen, slecht slapen, gastrooesofageale reflux, enzovoorts. Met dit soort klachten kunnen ouders bij een professional komen
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie
Onderzoek naar koemelkallergie Uw kind heeft verschijnselen die wijzen op een allergie voor koemelk. In deze folder leest u wat een allergie voor koemelk bij jonge kinderen inhoudt. Ook leggen we in deze
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie Informatie over koemelkallergie en over onderzoek met dubbelblind placebogecontroleerde voedselprovocatie (DBPGVP)
Kindergeneeskunde Onderzoek naar koemelkallergie Informatie over koemelkallergie en over onderzoek met dubbelblind placebogecontroleerde voedselprovocatie (DBPGVP) 1 Informatie voor ouders: koemelkallergie
Nadere informatieVoedselallergieonderzoek met de DBPGVP
Voedselallergieonderzoek met de DBPGVP Afspraak U wordt verwacht voor de 1e testdag op de kinderafdeling Vervolgafspraken U wordt voor de 2e testdag verwacht op de kinderafdeling Voor het bespreken van
Nadere informatieVOEDSELPROVOCATIETESTEN BIJ KINDEREN
VOEDSELPROVOCATIETESTEN BIJ KINDEREN 17091 Inleiding Uw kind heeft verschijnselen die passen bij een allergie voor een voedingsmiddel, bijvoorbeeld het koemelkeiwit, kippe-eiwit of pinda. In deze folder
Nadere informatieOnderzoek naar allergie voor koemelk
1/5 Kindergeneeskunde Onderzoek naar allergie voor koemelk Inleiding Uw kind heeft verschijnselen die kunnen wijzen op een allergie voor koemelk. In deze folder leest u meer over deze allergie en over
Nadere informatieVoedselallergie: Veel gestelde vragen
Thema: Allergie Voedselallergie: Veel gestelde vragen Naam van spreker A.E.J. Dubois 22-11-2013 2 veel gestelde vragen over voedselallergie: 1. wat is het? welke voedingsmiddelen? welke klachten? 2. zit
Nadere informatieAfdeling Kind&Jeugd (B5) DUBBELBLINDE KOEMELKEIWITPROVOCATIETEST
Afdeling Kind&Jeugd (B5) DUBBELBLINDE KOEMELKEIWITPROVOCATIETEST PROVOCATIE 1 Dag en datum Tijd Waar Afdeling B5, Kind & Jeugd PROVOCATIE 2 Dag en datum Tijd Waar Afdeling B5, Kind & Jeugd BELAFSPRAAK
Nadere informatieOnderwijsmateriaal voor toetsgroepen
1. Toelichting op dit onderwijsmateriaal Deze verdiepingsmodule is gebaseerd op de NHG-Standaard M47 van oktober 2010. Voedselallergie wordt veel vaker vermoed dan dat het feitelijk voorkomt. Daarnaast
Nadere informatieSophia Kinderziekenhuis. Voedselprovocatie. Test op voedselallergie
Sophia Kinderziekenhuis Voedselprovocatie Test op voedselallergie Bij een voedselprovocatie onderzoeken wij of uw kind allergisch is voor bepaalde voedingsmiddelen. In deze folder leest u meer over het
Nadere informatie(Verdenking) koemelkallergie. Afdeling Kindergeneeskunde
(Verdenking) koemelkallergie Afdeling Kindergeneeskunde Inhoudsopgave Inleiding 4 Algemene informatie 4 Wat betekent koemelkallergie? 4 Waarom komt het vaak voor bij baby s? 4 Mogelijke symptomen 4 Hoe
Nadere informatieDubbelblinde voedselprovocaties in een algemeen ziekenhuis
Dubbelblinde voedselprovocaties in een algemeen ziekenhuis Nuttig en veilig, maar niet zonder valkuilen Cirsten J. Oole-Groen en Paul L.P. Brand Doel De resultaten beschrijven van dubbelblinde placebogecontroleerde
Nadere informatieCentrumlocatie. Voedselprovocatie. Afdeling Allergologie
Centrumlocatie Voedselprovocatie Afdeling Allergologie Met u is afgesproken dat u een voedselprovocatie zult doen. Dit is tot op heden de enige test waarin nagegaan kan worden of u een echte reactie krijgt
Nadere informatieResultaten van de praktijktest van de richtlijn voedselovergevoeligheid voor de Jeugdgezondheidszorg
Resultaten van de praktijktest van de richtlijn voedselovergevoeligheid voor de Jeugdgezondheidszorg 26 9 2012 Inleiding In opdracht van ZonMw is de richtlijn Voedselovergevoeligheid voor de Jeugdgezondheidszorg
Nadere informatieAllergie kind: Koemelkeiwittest aanvullende informatie (Kinderafdeling)
Allergie kind: Koemelkeiwittest aanvullende informatie (Kinderafdeling) Algemeen Wat is een allergie? Verschijnselen van voedselallergie RAST-test Eliminatie-provocatieproef Aantonen van koemelkeiwitallergie
Nadere informatie(Verdenking) koemelkallergie
(Verdenking) koemelkallergie Afdeling Kindergeneeskunde Locatie Purmerend/Volendam Inleiding Om met zekerheid vast te stellen of uw kind een koemelkallergie heeft adviseert de kinderarts een koemelkprovocatietest.
Nadere informatieVoedselprovocatie. Havenziekenhuis. april 2012
Voedselprovocatie april 2012 Een allergie is een reactie van het afweersysteem van het lichaam gericht tegen niet schadelijke stoffen als stuifmeel, huidschilfers of voedingsmiddelen met allergische klachten
Nadere informatieVoedselallergie. Drs. Y. Meijer. Symptomen
Voedselallergie Drs. Y. Meijer De prevalentie van voedselovergevoeligheid (voedselallergie plus voedselintolerantie) in de algemene populatie wordt ge - schat tussen de 1% en 3%; bij kinderen liggen de
Nadere informatieIntroduceren versus provoceren als onderdeel van de diagnostiek bij verdenking van voedselallergie
Introduceren versus provoceren als onderdeel van de diagnostiek bij verdenking van voedselallergie Irene Herpertz kinderdiëtist i.herpertz@mzh.nl www.martiniziekenhuis.nl/mack Martini Ziekenhuis Groningen
Nadere informatieRichtlijn Voedselprovocatie
Richtlijn Voedselprovocatie Initiatiefnemer Nederlandse Vereniging voor Allergologie (NVvA) Betrokken verenigingen/instanties Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD), specifiek Diëtisten Alliantie VoedselOvergevoeligheid
Nadere informatieVoedselallergie en voedselprovocatietest bij kinderen
Voedselallergie en voedselprovocatietest bij kinderen Albert Schweitzer ziekenhuis Oktober 2012 pavo 0596 Inleiding Uw kind heeft mogelijk een allergie voor een voedingsmiddel. Bijvoorbeeld voor melk,
Nadere informatieKoemelkallergie bij zuigelingen: nieuwe inzichten
Stand van zaken Koemelkallergie bij zuigelingen: nieuwe inzichten Paul L.P. Brand en Hanneke Rijk-van Gent Verschijnselen van koemelkallergie zijn aspecifiek, zodat vermeende koemelkallergie veel vaker
Nadere informatieVoedsel- of geneesmiddelenallergie Eliminatie-provocatietest
Voedsel- of geneesmiddelenallergie Eliminatie-provocatietest Informatie voor ouders Afdeling kindergeneeskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 De eliminatiefase 4 Voedingsmiddelen 4 Geneesmiddelen 4 De klinische
Nadere informatieDe brochure is een uitgave van de Stichting Voedselallergie, patiëntenorganisatie voor mensen met voedselovergevoeligheid.
koemelk allergie Als het vermoeden bestaat dat een kindje allergisch is voor melk, komen er heel wat vragen op de ouders af. Wat is een koemelkallergie? Hoe wordt de diagnose gesteld? Hoe zijn de klachten
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie
Dermatologie Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Veel ouders van kinderen, en ook volwassenen, denken dat een allergie de oorzaak is van eczeem. Zij komen met de vraag bij de huisarts
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkeiwitallergie
Onderzoek naar koemelkeiwitallergie Uw kind wordt verdacht van een koemelkallergie. In deze brochure informeren wij u over de werkwijze die wij hanteren in Zuyderland Medisch Centrum om een allergie voor
Nadere informatieVoedselprovocatietest. Informatie voor ouders
Voedselprovocatietest Informatie voor ouders 2 Er is verdenking van een voedselallergie, daarbij is door uw kinderarts over een voedselprovocatietest gesproken. Deze folder is bedoeld om uitleg te geven
Nadere informatieDiëtetiek. Voedingsadvies bij koemelkallergie. Afdeling: Onderwerp:
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek Wat is een koemelkallergie? Een koemelkallergie is een ongewenste reactie op het eiwit in de koemelk. De oorzaak hiervan is een abnormale reactie van het natuurlijke afweermechanisme
Nadere informatieRESULTATEN PROEFIMPLEMENTATIE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK VAN KOEMELKALLERGIE IN NEDERLAND
RESULTATEN PROEFIMPLEMENTATIE RICHTLIJN DIAGNOSTIEK VAN KOEMELKALLERGIE IN NEDERLAND SAMENVATTING juni 2012 Samenstelling samenvatting: Werkgroep Diagnostiek van Koemelkallergie bij kinderen in Nederland.
Nadere informatiePraktische tips en trucs over eczeem en voedselallergie. Petra Kentie Verpleegkundig specialist kinderallergie en eczeem Perone Gerritz diëtiste
Praktische tips en trucs over eczeem en voedselallergie Petra Kentie Verpleegkundig specialist kinderallergie en eczeem Perone Gerritz diëtiste Het kinderallergie team: KNO- arts Kinderallergoloog Dermatoloog
Nadere informatieVoedselprovocatietest. Informatie voor ouders
Voedselprovocatietest Informatie voor ouders Er is verdenking van een voedselallergie, daarbij is door uw kinderarts over een voedselprovocatietest gesproken. Deze folder is bedoeld om uitleg te geven
Nadere informatieVoedselallergie bij kinderen:
Voedselallergie bij kinderen: hoe begeleid ik ouders & kind en hoe ga ik om met mispercepties? Vlieg & Melse Diëtisten Praktijk voor Voedselovergevoeligheid Mw. Dr. B.J. Vlieg-Boerstra Mw. D.J. Luiten
Nadere informatieDubbelblinde koemelkprovocatietest
Kindergeneeskunde Dubbelblinde koemelkprovocatietest www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN023 / Dubbelblinde koemelk-provocatietest / 24-10-2017
Nadere informatieDE DUBBELBLINDE PLACEBOGECON- TROLEERDE VOEDSELPROVOCATIE- TEST BIJ KINDEREN
Binnenwerk NTvA nr.4 2005 PMS+CMYK DEF QXP6 27-07-2005 10:25 Pagina 15 DE DUBBELBLINDE PLACEBOGECON- TROLEERDE VOEDSELPROVOCATIE- TEST BIJ KINDEREN Auteurs Trefwoorden B.J. Vlieg-Boerstra, C.M.A. Bijleveld,
Nadere informatieVoedingsadvies bij koemelkallergie. Diëtetiek
Voedingsadvies bij koemelkallergie Diëtetiek Beter voor elkaar Voedingsadvies bij koemelkallergie Wat is een koemelkallergie? Een koemelkallergie is een ongewenste reactie op het eiwit in de koemelk. De
Nadere informatieVoedselallergie; kliniek en diagnostiek
Voedselallergie; kliniek en diagnostiek WDH allergie nascholing 5 oktober 2010 Annejet Plaisier, kinderarts Janneke Ruinemans-Koerts, klinisch chemicus Casus Dylano, ruim 2 ½ jaar oud Reden van komst:
Nadere informatieSCEM t Kinderspreekuur Groningen, 17 april 2018
Voedselallergie: onderwerpen Preventie van voedselallergie Eet maar raak, anders ben je de Sjaak! Dr Aline Sprikkelman kinderarts-allergoloog I. Hoe ontstaat voedselallergie? Komt de pinda via de huid,
Nadere informatieEvaluatie standpunt Toepassing van de Dubbelblinde Placebogecontroleerde Voedselprovocatietest bij een vermoeden van koemelkallergie in de eerste lijn
Evaluatie standpunt Toepassing van de Dubbelblinde Placebogecontroleerde Voedselprovocatietest bij een vermoeden van koemelkallergie in de eerste lijn Eindrapport Datum 10 september 2018 Status Definitief
Nadere informatieFranciscus nascholing. Welkom!
Franciscus nascholing Praktische Kindergeneeskunde Donderdag 22 november 2018 Welkom! Disclosure-slide Disclosure belangen sprekers (Potentiële) Belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijke relevante
Nadere informatieKoemelkeiwit provocatietest. kinderafdeling
Koemelkeiwit provocatietest kinderafdeling Uw kind heeft klachten gehad die na het staken van koemelkvoeding zijn verdwenen. Daarom denkt de arts aan een allergie voor koemelkeiwit. Om dit te kunnen bevestigen,
Nadere informatieoorspronkelijke stukken I.C.Hospers, K.de Vries-Vrolijk en P.L.P.Brand Zie ook het artikel op bl
oorspronkelijke stukken Dubbelblinde placebogecontroleerde koemelkprovocaties bij kinderen met vermeende koemelkallergie, in een algemeen ziekenhuis: diagnose verworpen bij twee derde van de kinderen I.C.Hospers,
Nadere informatieReflux en allergie: wat met de borstvoeding? Waar of niet waar? 21/02/2019. dr. Rolinde Demeyer diëtist/lactatiekundige. 1. Allergie en borstvoeding
Reflux en allergie: wat met de borstvoeding? dr. Rolinde Demeyer diëtist/lactatiekundige Waar of niet waar? Een baby zonder eczeem heeft geen allergie. 6 maanden exclusief bv is voorbij gestreefd met de
Nadere informatieWelkom op de polikliniek voor kinderen met allergische klachten
Welkom op de polikliniek voor kinderen met allergische klachten Albert Schweitzer ziekenhuis augustus 2012 pavo 0916 Inleiding U bent door uw arts verwezen naar de polikliniek voor kinderen met allergische
Nadere informatie1 de Concept. Richtlijn Voedselovergevoeligheid voor de Jeugdgezondheidszorg
1 de Concept Richtlijn Voedselovergevoeligheid voor de Jeugdgezondheidszorg 15-5-2012 IN SAMENWERKING MET: Actiz Artsen Jeugdgezondheidszorg Nederland GGD Nederland Koninklijke Nederlandse Organisatie
Nadere informatieVoedselprovocatie bij kinderen
Voedselprovocatie bij kinderen In overleg met de kinderarts en diëtiste heeft u voor uw kind een afspraak gemaakt voor een voedselprovocatietest. Tijdens dit onderzoek krijgt uw kind onder begeleiding
Nadere informatieDubbelblinde voedselprovocatietest bij uw kind; informatie voor ouders
Dubbelblinde voedselprovocatietest bij uw kind; informatie voor ouders Deze folder geeft u informatie over de dubbelblinde placebo gecontroleerde voedselprovocatie test bij uw kind. Uw kind heeft mogelijk
Nadere informatieKoemelk-provocatietest. Informatie voor ouders
Koemelk-provocatietest Informatie voor ouders 2 Inleiding De kinderarts vermoedt dat uw kind allergisch is voor koemelk omdat uw kind goed heeft gereageerd op een koemelkvrij dieet. Én omdat de klachten
Nadere informatieNederlandse richtlijn voedselprovocatie
Nederlandse richtlijn voedselprovocatie Dutch guideline on oral food challenges Samenvatting De diagnose voedselallergie kan zonder provocatie alleen gesteld worden in geval van een recente acute allergische
Nadere informatiesprekers Wilma Vriesman & Yvonne Roosen. Marjan Visser & Francoise Vooijs Basispresentatie Annemarie Oudshoorn kinderarts
sprekers Wilma Vriesman & Yvonne Roosen. Marjan Visser & Francoise Vooijs Basispresentatie Annemarie Oudshoorn kinderarts Programma Deel 1 18:00 uur Basispresentatie : Bij welke jonge patiënten moet je
Nadere informatieSubcutane immuno therapie. Sublinguale immuno therapie. Skin prick test.
Allergie A DEEL I: DIAGNOSTIEK 1e druk 2007 2e druk 2012 Samengesteld door kinderartsen, dermatologen, longartsen, KNO artsen, en laboratorium van de Isala Klinieken, en huisartsen Zwolle en omgeving.
Nadere informatiePreventie van voedselallergie
Voedselallergie: onderwerpen Preventie van voedselallergie I. Hoe ontstaat voedselallergie? Eet maar raak, anders ben je de Sjaak! II. Preventie van voedselallergie Eet maar raak, anders ben je de Sjaak!
Nadere informatieVoedselallergie is een veel voorkomende vorm van overgevoeligheid voor voedsel, waarbij immunoglobuline type E (IgE)-antistoffen een rol spelen. Allergische reacties op voedsel staan steeds meer in de
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Voedselallergie. Polikliniek Allergologie
PATIËNTEN INFORMATIE Voedselallergie Polikliniek Allergologie Wat is voedselovergevoeligheid? Voedselovergevoeligheid is een overdreven lichamelijke reactie op het eten, inademen of aanraken van bepaalde
Nadere informatieIntroductie tot allergische reacties op voedsel. Immunopathogenese en klinische praktijk
Introductie tot allergische reacties op voedsel Immunopathogenese en klinische praktijk Allergieën zijn multisysteemaandoeningen Bovenste luchtwegen Onderste luchtwegen Huid GI-tractus 1 Allergiesymptomen
Nadere informatieAllergie op school of de kinderopvang, waar let je op?
Allergie op school of de kinderopvang, waar let je op? Programma 19.30 uur Welkom Algemene inleiding in voedselallergie Rienus Doedens, kinderarts-immunoloog 20.20 uur Speciale aandachtspunten voor scholen
Nadere informatieVoedselallergie en voedselintolerantie
DC 29 Voedselallergie en voedselintolerantie 1 Inleiding Bij voedselallergie of voedselintolerantie is er sprake van overgevoelige reacties op voedsel of bepaalde bestanddelen in voedsel. De informatie
Nadere informatieLandelijke standaard voedselallergie bij zuigelingen
o v e r z i c h t s a r t i k e l e n Huisartseneditie Landelijke standaard voedselallergie bij zuigelingen Auteurs Trefwoorden C.M.F. Kneepkens en K.I. van Drongelen allergiepreventie, consultatiebureau,
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Voedselallergie staat volop in de belangstelling. De indruk bestaat dat dit een toenemend volksgezondheidsprobleem is. Verschillende verklaringen daarvoor doen de ronde, waar
Nadere informatieOnderzoek naar koemelkallergie
KINDERGENEESKUNDE Onderzoek naar koemelkallergie KINDEREN Onderzoek naar koemelkallergie Binnenkort komt u met uw kind naar de Dagbehandeling Kinderen van het St. Antonius Ziekenhuis. Uw kind krijgt dan
Nadere informatieDubbelblinde koemelkprovocatietest
Kindergeneeskunde Dubbelblinde koemelkprovocatietest www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN023 / Dubbelblinde koemelk-provocatietest / 08-07-2013
Nadere informatieMinisymposium voedselallergie. 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe
Minisymposium voedselallergie 28 april 2011 Chris Nieuwhof, internistallergologe/immunologe Verschillende noten Verschillende noten Voedsel allergie Wat is allergie? Allergie is een afweerreactie (van
Nadere informatieVoedselprovocatietest bij kinderen
Voedselprovocatietest bij kinderen Inleiding Uw kind heeft binnenkort een afspraak voor een voedselprovocatietest vanwege een (mogelijke) voedselallergie. Deze test vindt plaats op de Kinderdagbehandeling
Nadere informatieAllergie- en astmacentrum voor kinderen
Patiënteninformatie Allergie- en astmacentrum voor kinderen Informatie over het allergie- en astmacentrum van Tergooi Allergie- en astmacentrum voor kinderen Informatie over het allergie- en astmacentrum
Nadere informatieHoe gaat de test in zijn werk? Hoe lang duurt dit onderzoek? Voorbereiding thuis op de DPVP-test
Inleiding Bij uw kind is de verdenking op een koemelkallergie ontstaan. Er is daarom met u gesproken over een provocatietest, een zogenaamde DPVP-test. Met deze test kan worden aangetoond of uw kind allergisch
Nadere informatieDubbelblinde voedselprovocaties bij kinderen
Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2008; 33: 16-20 Dubbelblinde voedselprovocaties bij kinderen B.J. Vlieg-Boerstra 1 en S. van der HEIDE 2 De dubbelblinde placebogecontroleerde voedselprovocatietest (DBPGVP)
Nadere informatieAllergie op school of de kinderopvang, waar let je op?
Allergie op school of de kinderopvang, waar let je op? Programma 19.30 Welkom Gerbrich van der Meulen, kinderarts-allergoloog 19.40 Algemene inleiding in voedselallergie Gerbrich van der Meulen, kinderarts-allergoloog
Nadere informatieVoedselprovocatietest: Pinda, kippeneiwit, open koemelk en overige
Kindergeneeskunde Voedselprovocatietest: Pinda, kippeneiwit, open koemelk en overige www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN037 / Voedselprovocatietest:
Nadere informatieANONIEM BINDEND ADVIES
ANONIEM BINDEND ADVIES Partijen : A te B, in de hoedanigheid van wettelijk vertegenwoordiger van C te D, vs E te F Zaak : Farmaceutische zorg, dieetpreparaat Zaaknummer : ANO07.348 Zittingsdatum : 21 november
Nadere informatie2 e Symposium Kinderallergologie. a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a
a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a 2 e Symposium Kinderallergologie Donderdag 2 juni 2016 2 e Symposium
Nadere informatieKoemelk-provocatietest
Kindergeneeskunde Koemelk-provocatietest Afspraken Provocatie 1: 08.00 uur Waar: Afdeling Kinderdagbehandeling gebouw D, verdieping 3, ontvangst 1 Provocatie 2: 08.00 uur Waar: Afdeling Kinderdagbehandeling
Nadere informatieDiagnostiek van voedselallergie in de praktijk
o v e r z i c h t s a r t i k e l e n Huisartseneditie Diagnostiek van voedselallergie in de praktijk Auteurs Trefwoorden P.A. Kentie, M.O. Hoekstra en Y. Meijer anafylaxie, dubbelblinde placebogecontroleerde
Nadere informatieAllergische klachten? Friso allergy care Ouders willen de beste start voor hun kind en genieten
Binnenwerk NTvA nr.6 2005 PMS+CMYK DEF 2 QXP6 23-11-2005 16:56 Pagina 16 Allergische klachten? Standaard: Friso allergy care! Friso 0800-0227434 gratis, iedere dag bereikbaar www.frisokindervoeding.nl
Nadere informatieAllergie bij kinderen: peanuts?! DDr. Annemie Wijnants
Allergie bij kinderen: peanuts?! DDr. Annemie Wijnants Emma 14 jaar Op 6 jaar Symptomen: rhinitis conjunctivitis Huidtest op berk: 4+ Op 14 jaar Symptomen: lokale reactie op pinda Huidtest pinda: 4+ IgE
Nadere informatieAllergie bij zuigelingen
Dit infobulletin is bedoeld voor alle zorgverleners die te maken hebben met borstvoeding. Voor vragen over de bulletins kun je terecht bij de voorzitter van de werkgroep. Annet Mulder: ann.mulder@zgt.nl
Nadere informatieVoedselprovocatietest.
Voedselprovocatietest www.nwz.nl Inhoud Waarom krijgt uw kind dit onderzoek? 3 Testvoeding 3 Uw kind voorbereiden op het onderzoek 4 Hoe lang duurt dit onderzoek? 6 Wat gebeurt er tijdens het onderzoek?
Nadere informatieVoedselprovocatietest: Pinda, kippeneiwit, open koemelk en overige
Kindergeneeskunde Voedselprovocatietest: Pinda, kippeneiwit, open koemelk en overige www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl KIN037 / Voedselprovocatietest:
Nadere informatieLessen uit de EuroPrevall studie. Aline Sprikkelman, kinderarts-pulmonoloog Yvonne Duijvestijn, kinderarts-allergologisch expert
Lessen uit de EuroPrevall studie Aline Sprikkelman, kinderarts-pulmonoloog Yvonne Duijvestijn, kinderarts-allergologisch expert Aanleiding EuroPrevall studie Discrepantie prevalentie voedselallergie zelf
Nadere informatieDiagnostiek van voedselallergie bij kinderen
Diagnostiek van voedselallergie bij kinderen Diagnostics of food allergy in children Auteur: P.L.P. Brand Trefwoorden: allergietest, diagnostiek, dubbelblinde placebogecontroleerde voedselprovocatie, huidpriktest,
Nadere informatieBenauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar
KINDERGENEESKUNDE Benauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar KINDEREN Benauwdheid bij kinderen jonger dan 6 jaar Veel kinderen hebben als baby, peuter of kleuter wel eens last van astmatische klachten,
Nadere informatieOpbouw workshop. Leerdoelen? Aan de hand van casuïstiek De verschillende soorten voedselallergie Diagnostiek Behandeling en begeleiding
Trends 2018 Gerbrich van der Meulen, kinderarts-allergoloog Eva Koffeman, fellow kinderallergologie Opbouw workshop Aan de hand van casuïstiek De verschillende soorten voedselallergie Diagnostiek Behandeling
Nadere informatieKoemelk-provocatietest
Kindergeneeskunde Koemelk-provocatietest Afspraken Provocatie 1: Provocatie 2: Polikliniekafspraak 1: Waarom krijgt uw kind deze test? Uw kind heeft klachten die kunnen passen bij een koemelkallergie.
Nadere informatieRichtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland. September 2012
Richtlijn Diagnostiek van Koemelkallergie bij Kinderen in Nederland September 2012 1 Inhoudsopgave blz. Lijst van afkortingen 4 Datum van inwerking treding 4 1. Overzicht van de aanbevelingen 5 2. Algemene
Nadere informatie