Inhoud deel 1. Risico s V&G bij sloopwerken

Transcriptie

1 Risico s V&G bij sloopwerken Jan Decorte jandecorte@skynet.be Inhoud deel 1 Toelichting arbeidsongevallen bij sloopwerken Toelichting beroepsziekten bij sloopwerken Situering wet welzijn Veiligheidscoördinator: inhoud V&G-plan informatiebronnen 1

2 Cijfers arbeidsongevallen Sector van de sloopwerken (nacecode 43) scoort duidelijk slechter dan gemiddelde in geheel van de bouwsector (nacecode 41, 42 en 43) Slechter in frequentiegraad (Fg) maar zeer duidelijk in ernstgraad (Eg) Dit betekent dat de arbeidsongevallen die gebeuren tijdens sloopwerken, ernstiger zijn en vaak een blijvende arbeidsongeschiktheid of zelfs de dood tot gevolg hebben. Cijfers arbeidsongevallen De cijfers van de dodelijke ongevallen bevestigen dit: in 2009 waren er in de bouwsector in totaal 22 arbeidsongevallen met dodelijke afloop voor een tewerkstelling van voltijdequivalenten (VTE s), of 1 dodelijk ongeval per werknemers. In de sector slopen en bouwrijp maken van terreinen waren er 2 dodelijke ongevallen voor afgerond VTE s, of 1 dodelijk ongeval per werknemers. Uit de analyse van de ongevallencijfers blijkt verder dat ook leidinggevenden bij sloopwerken niet ontsnappen aan de verhoogde risico s. Voor 2009 ligt de frequentiegraad voor leidinggevenden bij sloopwerken op 8,91, tegenover 3,74 voor leidinggevenden in de bouwsector als geheel. 2

3 NACE-code Groep Activiteiten 41.2 Burgerlijke en utiliteitsbouw 42.1 Bouw van wegen en spoorwegen 42.2 Bouw van civieltechnische werken ten behoeve van nutsbedrijven 42.9 Bouw van andere civieltechnische werken 43.1 Slopen en bouwrijp maken van terreinen 43.2 Elektrische installatie, loodgieterswerk en overige bouwinstallatie 43.3 Afwerking van gebouwen 43.9 Overige gespecialiseerde bouwactiviteiten NACE-code Code Activiteiten Slopen Bouwrijp maken van terreinen Proefboren en boren 3

4 Cijfers arbeidsongevallen Cijfers arbeidsongevallen 4

5 Cijfers arbeidsongevallen Studie verschenen in januari 2013 op basis van de cijfers van de arbeidsongevallen van 2011 Info: Fonds voor arbeidsongevallen Beroepsziekten bij sloopwerken Een analyse van de beroepsziekten in België toont aan dat de volgende gezondheidsproblemen het vaakst voorkomen: gehoorschade; rugklachten; ademhalingsproblemen (silicose en asbestose). De voornaamste oorzaken hiervan zijn: blootstelling aan lawaai, stof, trillingen en manipulatie van zware stukken. 5

6 beroepsziekten Info fonds voor beroepsziekten Situering in Wet Welzijn l Wet Welzijn Werknemers op het Werk van 4/8/1996 (en 19 wijzigingen): hoofdstuk I: toepassingsgebied en definities hoofdstuk V: tijdelijke of mobiele bouwplaatsen hoofdstuk XI: toezicht en strafbepalingen l Codex Welzijn Werknemers op het Werk: titel III: arbeidsplaatsen hoofdstuk V: tijdelijke of mobiele bouwplaatsen: K.B. van 25/1/2001 (B.S. van 7/2/2001) en > 6 wijzigingen 6

7 Wanneer is K.B. TMB wel van toepassing? K.B. art. 2, 1) Dit K.B. van 25/01/2001 is van toepassing op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, namelijk plaatsen waar volgende bouwwerken of werken van burgerlijke bouwkunde (zie ook definitie Wet Welzijn art 3, 14 ) worden uitgevoerd: 1 graafwerken; 2 grondwerken; 3 funderings- en verstevigingswerken; 4 waterbouwkundige werken; 5 wegenwerken; 6 plaatsen van nutsleidingen, inzonderheid, riolen, gasleidingen, elektriciteitskabels, en tussenkomsten op deze leidingen, voorafgegaan door in deze paragraaf bedoelde werken; 7 bouwwerken; 13 Wanneer is K.B. TMB wel van toepassing? Zie K.B. art. 2, 1 8 montage en demontage van, inzonderheid, geprefabriceerde elementen, liggers en kolommen; 9 inrichtings- en uitrustingswerken; 10 verbouwingswerken; 11 vernieuwbouw; 12 herstellingswerken; 13 ontmantelingswerken; 14 sloopwerken; 15 instandhoudingswerken; 16 onderhouds-, schilder- en reinigingswerken; 17 saneringswerken; 18 afwerkingswerkzaamheden bij 1 of meer van voorgaande werken 14 7

8 1/12/14 10 saneringswerken 15 algemene inleiding / overzicht TMB 16 algemene inleiding / overzicht TMB 14 sloopwerken 8

9 Veiligheids- en gezondheidsplan De veiligheidscoördinator zal, in overleg met opdrachtgever en bouwdirectie belast met het ontwerp, de nodige maatregelen coördineren om de geplande werken op een veilige manier te realiseren en deze maatregelen opnemen in zijn veiligheidsen gezondheidsplan (VGP). Risico s eigen aan de aard van de werken Risico s eigen aan opeenvolgende werken Risico s eigen aan gelijktijdige werken Risico s eigen aan de omgeving Risico s latere postinterventies Veiligheids- en gezondheidsplan Aandachtspunten in samenspraak met de tussenkomede partijen (maatregelen coördineren) het vrijwaren van de te behouden delen tegen instorting of beschadiging: schoringen of stutten. Indien nodig moet een specifieke stabiliteitsstudie gemaakt worden; de toe te passen werkmethode en de in te zetten uitrusting of arbeidsmiddelen; Opmaak van een sloopplan: volgorde van afbraakwerken vastleggen de aanduiding om bepaalde uitvoeringstechnieken niet toe te passen of bepaalde uitrustingsstukken niet te gebruiken; de volgorde van de opeenvolgende afbraakwerkzaamheden en/of de demontage van bouwelementen; de beschrijving van de afbraakfases en de aanduiding van de delen die volledig afgebroken moeten worden in één fase of die niet onbeheerd achtergelaten mogen worden na een gedeeltelijke afbraak; 9

10 Veiligheids- en gezondheidsplan de opslag, scheiding en afvoer van het afbraakmateriaal; de planning van de werken om de gelijktijdige uitvoering van risicovolle activiteiten te vermijden; aanbevelingen in verband met de signalisatie, afbakening, verlichting van de werf, ; aanbevelingen in verband met de tijdelijke omleiding van het verkeer, het stilleggen van activiteiten in de nabije omgeving, de evacuatie van omwonenden, ; het voorzien van schuilplaatsen, vluchtwegen voor het uitvoerend personeel, ; maatregelen in verband met de beperking van de stofhinder of vervuiling: afschermingen, waterverneveling, ; de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen op de werf KB TMB art 26 1 gevaarlijke werken 1 werkzaamheden, zoals bedoeld in het tweede lid, die de werknemers aan gevaren van bedelving, wegzinken of vallen blootstellen, gevaren die bijzonder vergroot worden door de aard van de werkzaamheden of van de toegepaste procédés of door de omgeving van de arbeidsplaats of de werken; Voor de toepassing van het eerste lid, 1 worden inzonderheid als bijzonder vergrote gevaren beschouwd: a) het graven van sleuven of putten van meer dan 1,20 m diepte en het werken aan of in deze putten; b) het werken in de onmiddellijke nabijheid van materialen zoals drijfzand of slib; c) het werken met een valgevaar van een hoogte van 5 m of meer. 2 werkzaamheden die de werknemers blootstellen aan chemische of biologische agentia die een bijzonder risico voor de gezondheid en de veiligheid van de werknemers inhouden; 3 elk werk met ioniserende stralingen waarvoor de aanwijzing van gecontroleerde of bewaakte zones zoals bepaald in artikel 2 van het koninklijk besluit van 28 februari 1963 houdende algemeen reglement op de bescherming van de bevolking en van de werknemers tegen het gevaar van de ioniserende stralingen, vereist is; 10

11 1/12/14 KB TMB art 26 1 gevaarlijke werken 4 werkzaamheden in de nabijheid van elektrische hoogspanningslijnen of kabels of van leidingen onder een inwendige druk van 15 bar of meer (3: KB )]; 5 werkzaamheden die de werknemers blootstellen aan een risico op verdrinking; 6 ondergrondse werken en tunnelwerken; 7 werkzaamheden met duikuitrusting; 8 werkzaamheden onder overdruk; 9 werkzaamheden waarbij springstoffen worden gebruikt; 10 werkzaamheden in verband met de montage of demontage van [zware (3: KB )] geprefabriceerde elementen. sloopinventaris Sinds 1 mei 2009 is de verplichting om selectief te slopen en/ of te ontmantelen, artikel , 4 van het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer (VLAREA), van kracht. Volgens het VLAREA is de houder van een stedenbouwkundige vergunning verplicht om vóór het slopen of ontmantelen van bedrijfsgebouwen en gebouwen die geheel of gedeeltelijk een andere functie dan het wonen hadden en die een bouwvolume omvatten van meer dan 1000 m³, een sloopinventaris afvalstoffen te laten opmaken door een architect of een deskundige. Dit geldt niet als de gebouwen enkel een woonfunctie hadden. 11

12 asbestinventaris Met het koninklijk besluit van 16 maart 2006 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico s van blootstelling aan asbest werd de vroegere regelgeving aan deze nieuwe omstandigheden aangepast, in overeenstemming gebracht met de nieuwste Europese asbestrichtlijn, en nog strenger gemaakt. Sinds 1 januari 1995 is iedere werkgever verplicht om een inventaris op te maken van alles wat asbest bevat in het bedrijf. Deze inventaris vormt het uitgangspunt voor een beheersprogramma, dat tot doel heeft de blootstelling van de werknemers aan asbestvezels zo laag mogelijk te houden. Op die manier kan men het inademen van asbestvezels ook voorkomen of beperken bij losse karweitjes of onderhoudswerkzaamheden op asbestbevattende materialen of bij veroudering en beschadiging van materialen waar asbestvezels niet (meer) vastzitten in cement of een ander bindmiddel. Werken mogen niet worden gestart zolang er geen inventaris beschikbaar is. asbestinventaris 12

13 postinterventiedossier Terug te vinden in KB TMB , gewijzigd op 19/01/2005 Bijlage Deel C Inhoud van het postinterventiedossier gedefinieerd in artikel 3,8 Afdeling I.-Inhoud bedoeld in artikel studiedag PID postinterventiedossier Het postinterventiedossier bevat ten minste de volgende elementen : 1 de informatie betreffende de structurele en essentiële elementen van het bouwwerk; 2 de informatie betreffende de aard en de plaats van aantoonbare of verborgen gevaren, inzonderheid ingewerkte nutsleidingen; 3 de plannen die werkelijk met de uitvoering en de afwerking overeenstemmen; 26 studiedag PID

14 postinterventiedossier 4 de architecturale, technische en organisatorische elementen in verband met de verwezenlijking, de instandhouding en het onderhoud van het bouwwerk; 5 de informatie voor de uitvoerders van te voorziene latere werkzaamheden, inzonderheid de herstelling, vervanging of ontmanteling van installaties of constructie-elementen; 6 de relevante verantwoording van de keuzen in verband met onder andere de toegepaste uitvoeringsmethoden, technieken, materialen of architecturale elementen. 7 de identificatie van de gebruikte materialen springstoffen ACTIVITEITEN Niet limitatieve opsomming Afbraakwerken (gebouwen, kunstwerken, fabrieksschoorstenen) Verwijderen obstakels Het uitvoeren van sleuven in rotsgesteente Tunnelgangen 14

15 springstoffen Omschrijving Stoffen die zich in uiterst korte tijd transformeren; dit proces gaat gepaard met twee verschillende en elkaar aanvullende reacties Schokgolf Vrijkomen van gas aan zeer hoge temperaturen Deze laatste 2 zijn dan ook de gevaren met als risico letsels springstoffen Wetgeving Het fabriceren, opslaan, onder zich houden, verkopen, vervoeren en gebruiken van springstoffen wordt onderworpen aan een reglementering. Er wordt geen verschil gemaakt tussen industrieel en militair gebruik. Ze moeten steeds beantwoorden aan strikte veiligheidsnormen. De Algemene Directie Kwaliteit en Veiligheid van de FOD Economie houdt toezicht op de toepassing en de controle van deze normen. 15

16 springstoffen Wetgeving Springstoffen en feestvuurwerk de wet van 28 mei 1956 betreffende ontplofbare en voor de deflagratie vatbare stoffen en mengsels en daarmede geladen tuigen; het koninklijk besluit van 23 september 1958 houdende algemeen reglement betreffende het fabriceren, opslaan, onder zich houden, verkopen, vervoeren en gebruiken van springstoffen. securite_produits_et_services/springstoffen_feestvuurwerk/ Reglementering_springstoffen/#.U3zU8BFZrVg springstoffen 16

17 springstoffen springstoffen VEILIG GEBRUIK Behandeling enkel door bevoegd persoon (cfr. springmeester) Opstellen werkplan Veiligheidszone (=uitwerpzone) Ontstekingsmethode Verkeersplan E.H.B.O. Alle werknemers zijn geïnformeerd Signaalcodes Na te leven veiligheidsrichtlijnen Aangepaste PBM 17

18 springstoffen Voorbeeld Afbraak carcoke Zeebrugge springstoffen Voorbeeld 18

19 3 Afbraakwerken 3.1 Activiteiten activiteiten op zichzelf geïntegreerd (deel uitmakend van andere bouwactiviteiten) gedeeltelijke afbraak (veiligheidsmaatregelen op niveau van de werken zelf en voor behoud en beveiliging van resterende stuk) totale afbraak (veiligheidsmaatregelen op niveau van de werken + behoud belendende constructies 19

20 3.1 RISICO s afbraak neemt in belang toe (renovaties) dus belangrijker aspect in het lastenkohier (sloopbestek - sloopplan) bedelving -instortingen door puin en overbelasting gewicht vallen van hoogte of in diepte struikelen over afbraakmateriaal brand - verblinding -verbranding bij oxy-acetyleen 3.2 RISICO s knelling in de cabine van machines lichamelijk letsel en bedelving bij gebruik explosie knelling bij gebruik van de schiethamer stof (ontsmetten -asbest) lawaai verstikking -verdrinking door zakken in kelders en putten elektrocutie 20

21 3.3 Preventiemaatregelen Voorafgaandelijke studie Voorbereidende werken Afbraak met machines Manuele afbraakwerken Verwijdering afbraakmaterialen Voorafgaandelijke studie volledig onderzoek van te slopen constructie - aangrenzende constructies -terrein 1. onderzoek van de bestaande constructie: - structurele kenmerken - oude wijzigingen - huidige stabiliteit (bouwvallig?) - staat van de installaties - omgeving (belendende constructies - doorgangen -toegangen machines 21

22 3.3.1 Voorafgaandelijke studie - wegen (behoud - signalisatie - afsluiting) - bovengrondse nutsleidingen - ondergrondse nutsleidingen - inventaris specifieke risico s (asbest - toxiciteit - ontvlambaarheid - radioactiviteit) Voorafgaandelijke studie 2. kiezen werkmethodes: - bij aangrenzende gebouwen niet laten instorten -geen mechanische werktuigen tenzij voorafgaandelijk los slijpen - opgelet met publiek - opgelet met gedeeltelijke instorting--> zorg ervoor dat niemand in het gedeelte zit en sluit te behouden gedeelte af - opgelet met graafmachines: sloop niet te hoge constructies 22

23 3.3.1 Voorafgaandelijke studie 2. kiezen werkmethodes: - slopen van constructies met ontvlambare producten: opgelet met open vlam 3. sloopmethodes: - element per element - globale sloping of grote delen - combinatie 23

24 3.3.1 Voorafgaandelijke studie 4. sloopplan: - specifieke te respecteren maatregelen in functie van de kenmerken te slopen constructie (vb asbest) - plannen gebouw - te stutten gedeelten -afbakeningen - te slopen zones - situering te plaatsen stellingen (waar, hoe verankeren) - situering en type van collectieve beveiliging (leuningen, passerelles, verlichting, liften, ) Voorafgaandelijke studie 4. sloopplan: - toegangen tot de werf + verkeersafwikkeling op de bouwplaats - voorschriften inzake PBM s - voorschriften inzake stofvoorkoming en geluidsproductie - toe te passen methodes en middelen 24

25 3.3.1 Voorafgaandelijke studie 5. bepalen van de sloopfasen: - vooral in de optiek van het totale project (afbraak -renovatie nieuwbouw) Voorbereidende werken afsluiten bestaande nutsleidingen (H20, gas, elek. telecommunicatie, ) ontmanteling bestaande uitrusting (technieken) desinfecteren (opruimen van resterende rotzooi) 25

26 3.3.2 Voorbereidende werken RESUME: 1. onderzoek van de bestaande constructie 2. kiezen werkmethodes 3. opmaken sloopplan 4. bepalen van de sloopplanning / opéénvolgingen Afbraak met machines veiligheidsafstand respecteren tegen vallend delen cabine voorzien een FOPS / ROPS (fallingobject protection system - rolling) ervaren machinisten opgelet met bobcatjes die op de verdiepen rondrijden (snelheid - overbelasting -openingen CO verluchting -vallen van puin over de rand, ) 26

27 27

28 3.3.4 Manuele afbraakwerken sloophamers (elektrisch of pneumatisch) bediening mag niet kunnen geblokkeerd worden (dodemansvoorziening) pbm s: S3 schoenen, bril, helm, stofmasker indien nodig, gehoorbescherming beitels: voorzien van een handbeschermkap 28

29 1/12/14 Pneumatische sloophamer Beitel / sloophamer 29

30 3.3.5 Verwijdering afbraakmaterialen verboden materiaal op de grond te gooien (art. 466 van het ARAB) stortkokers gebruiken verwijder het puin systematisch anders duur en te zwaar opgelet met asbest: strenge regelgeving (inventaris verwijderingsplan monitoring eindmeting stortattesten, ) opgelet met askareltransfo s (pcb s): vergunning is noodzakelijk (ARAB art. 732bis 16) ; erkende aannemer ; storten: milieuwetgeving stortkokers 30

31 1/12/14 sepldankers 61 driepuntsschoren 31

32 3.3.8 Interessante informatie professionele slopers zijn een heel interessante bron NAVB prevent voor afbraak met explosieven: erkende springmeester aanstellen en verduiveld goed opletten informatiebronnen Fonds voor arbeidsongevallen Belgian Safe Work Information Center (BeSWIC) Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) Fonds voor beroepsziekten FOD WASO 32

33 informatiebronnen Leidraad bij de opmaak van een sloopinventaris: OVAM Navb-constructiv: dossier 129 sloopwerken Navb-constructiv: dossier 92 werken in de nabijheid van leidingen KLIM-CICC brochure: werken in het vooruitzicht? Speel op veilig FOD Economie: brochure werken in de nabijheid van pijpleidingen voor het vervoer van gasachtige en andere producten januari