BIJZONDERE STRANDWAARNEMINGEN TUSSEN DE PANNE E ^

Transcriptie

1 'l De Strandulo, 12(3): (1992) BIJZONDERE STRANDWAARNEMINGEN TUSSEN DE PANNE E ^ MIDDELKERKE OP 17 APRIL ^, N. SEVERIJNS Een wandeling op enkele stranden ten westen van Oostende op 17 april 1992 bleek, na de storm van de voorgaande dagen heelwat boeiend materiaal op te leveren. Hieronder volgt een samenvatting van de belangrijkste vondsten op de stranden van De Panne, St.-I.desbald, Oostduinkerke en Middelkerke. Voor de zwaardscheden en mesheften worden alle vondsten vermeld. f l). De Panne..i Gewone Zeester A^L&.UCI/).rLu.de.n..6: een tiental, alle levend, de grootï ste ±22 cm in'diameter. Eierkapse.ls van de Wulk Bucc^rmm undatum: 100-den, in een oude dicht bij de dijk. Gewone Tolhoren CaUz.oîoma îz-ij ph..inum: l ex. van 17 mm hoog. Muiltje Cê.pidu.ia /.o/in.icata: 9 ex.; twee levende ketens (één met twee dieren en één met drie) op Half geknotte Strandschelpen. Grote Zwaardschede n.,6.i..ó a^cuatu-^: 4 doubletten, waarvan twee juveniele. Amerikaanse Zwaardschede En.î^> d.l.te.ctll.f>: massaal, 1000-den doubletten, alle vers en waarvan 100-den levend. Vele 10-tallen dieren ingegraven in het zand en 1000-den dode dieren los tussen de lege kleppen. Enkele 10-tallen juveniele doubletten (vanaf 30 mm). Klein Tafelmesheft E.n^.i^ minoft: l losse oude klep. Asgrauwe Tolhoren (j.kl&.aiu. cln.e.^.an.ia: 4 ex., één onbeschadigd, grootste 14 mm. Grote Strandschelp Flact/ia co^.al^ln.a: 100-den. losse kleppen, vele vers. De De hoeveelheid materiaal op het strand was indrukwekkend. volgende gegevens betreffen een deel van de van ongeveer 200 meter lang. t '-

2 -72- Af geknotte Gaper Piya. tflunc.ata: 10-tallen. Tepelhoren Nati.c.a, c.a.te.n.cl'. 2 ex., één vers met bruine vlekjes onder de sutuur duidelijk zichtbaar. Stekelhoren Oc.ejze-ê-.a-a e.^.-in.ace.a: l oud ex., 22 mm hoog. Gewone Slangster Oph.iu./ta t&vlu^lata: l levend ex., 10 cm in diameter. Schaalhoren PaJLeJULu. vujhgata: l ex. Stevige Strandschelp S/j^óuâ ôiida: 10-tallen verse doubletten, ongeveer de helft levend. Half geknotte Strandschelp Spû-ta -f>uê-tumca^.a: 10-tallen verse doubletten, ongeveer de helft levend. Tapijtschelp V ejie-û-p^ ê.n&gaê.n^^'. 10-talien losse kleppen; vijf doubletten waarvan twee met mooi vlekkenpatroon. Ruwe Boormossel 7,-m.f,ae,a c/u^pata: l ex. 2). Sint-Idesbald. Gewone Zeester A^te./t^.a^ û&en^: 2 ex.» levend, grootste 17 cm in diameter. Kokkel Ce.n.a^tode.nma edu-t^: 2 doubletten, waarvan één met het dode dier. Amerikaanse Zwaardschede fn-ó-z-ó d^m-e-ctu.^: enkele 100-den, waarvan 10-tallen levend. Grote Strandschelp flactâ c.oftauina: algemeen, 2 levende en één dood ex. Half geknotte Strandschelp Sp^Ltta û&t^.uncata: algemeen, 10-tallen levend. 3). Oostduinkerke. Weinig materiaal op het strand. Witte Dunschaal A&./LCL ah-a', 10-tallen levende en dode doubletten, grootste 18 mm lang. Muiltje C/Le-pMuf-a f.o/im.cata: l levend ex. Hartegel E.chin.occuuiium c.o/idatum'. enkele 100-den ex., allemaal met vleesresten, 4 tot 5 cm in diameter. Amerikaanse Zwaardschede,14^4 cluu'.c.iu.^: 10-tallen doubletten.

3 -73- * 4). Middelkerke. Massale hoeveelheden schelpen lagen bijeengespoeld naast de golfbrekers. Onderstaande vondsten werden verzameld bij één golf - breker. Witte Dunfichaal A&â a.^.&a: 4 verse doubletten, waarvan 2 levend. Gedoomde Hartschelp Acan.thoca.rid-ia e.ch.-inata: l fragment. 'Witte Boormossel Ba.tne.a cancujd.a: enkele 10-tallen, 5 kleppen met apophyse. ; Amerikaanse Zwaardschede E-n^-i^ d.-i.'mctu-'i: 100-den verse doubletten, waaronder 10-tallen levende ex. en,10-tallen juveniele ex. (vanaf 30 mm.lang). Klein Tafelmesheft,1-4-^.4 m.in.o/i: 3 doubletten. Tafelmesheft E.n^.i^ î.liqu.a: l doublet en l losse klep. Wenteltrap CpHorn.um c.^.ath/i.u.î'. 4 ex., grootste 24 mm hoog en met duidelijk zichtbaar vlekkenpatroon. Asgrauwe Tolhoren g^muâ c^n&.zaâ: l ex. van 10 mm hoog. Mannetje Placoma iiutth.ica: algemeen, vele verse doubletten, één levend ex. Grote Strand'scheLp Flact/ia co/tauina: één levend doublet en 10-tallen losse kleppen. Tepelhoren /Vat^ca cat&na: 4 ex., grootste 30 mm, bij 2 ex. waren de bruine strepen onder de sutuur duidelijk zichtbaar. Stekelhoren O c&ne.tlri.a. e-.rl-in.acw. l oud ex., 23 mm hoog, licht beschadigd. Gewone Slangster Öph.iuâ t&x.'iu.^.a.ta: enkele 10-tallen levende ex., grootste 11.cm in diameter. Platte Slijkgaper Sc.i.oi.icLLâ/uâ p.an.a: l losse oude klep. Half geknotte Strandschelp Sp-iû^-a û&.t/iuncata: 1000-den doubletten, waarvan.vele levend. Tapijtschelp Vejze,/tu.pLfi ^&ne.gaê.n.î^'. één losse klep met paarsbruine vlekken en twee doubletten. t Op het strand van De Panne alleen werden er niet minder dan 31 verschillende soorten schelpen gevonden, op het strand van Middelkerke 27 en over de vier stranden samen werden 34 verschillende soorten aangetroffen. Bekijken we de vondsten van zwaardscheden en mesheften, dan

4 .; -74- valt op dat de Amerikaanse Zwaardschede En^-ó d^ie.ctu.^, die pas in 1987 voor het eerst bij ons werd opgemerkt, nu massaal aanspoelt, terwijl de andere soorten zeer schaars op het strand vertegenwoordigd zijn. Betekent dit dat,-14^-0 dlt&c-tu.^, de andere soorten heeft verdrongen vóór onze kust? Of leven de andere soorten op grotere diepte, zodat het materiaal dat op het strand aanspoelt geen goede afspiegeling is van de verhoudingen waarin de verschillende soorten voor onze kust vóórkomen? Een boeiend probleem. Buizegemlei 90 (bus 6) 2650 Edegem P.S.: op de hiernavolgende bladzijden vind je in bijlage de volledige waarnemingslijsten van de verschillende vindplaatsen. De tabellen moeten van links naar rechts over de twee aanpalende pagina's gelezen worden. ^ 161 ï» ^, i *t f- \..^1.^A,y Echinocardium cordatum (naar PRUD'HOWIE VAN REINE, 1979)

5 BIJLAGE < Datum: 17 april Gemeente: De Panne. LATIJNSE NMM NEDERLANDSE NMH AANTAL TOESTAND Abra alba Witte dunschaal Asterias rubens Zeester 10 Balanus balanoides Gewone zeepok B Barnea candida Witte boonnossel 11 Buccinum undatum Wulk H < l Buccinun undatum Wulk 3 Calliostoma zizyphinum Gewone tolhoren Cerastodenna edule Kökkel H Crepidula foraicata Kuiltje 9 L+V 4. l 5 Donax vittatus Zaagje Echinocardium cordatun Hartegel/Zeeklit Ensis arcuatus Grote zwaardschede Ensis directus Amerikaanse zwaardschede H L+D Ensis minor Klein tafelmesheft Epitonium clathrus Wenteltrap 6 Gibbula cineraria Asgrauwe tolhoren 4 Littorina littorea Littorina saxatilis Gewone alikruik Ruwe alikruik HacoBia balthica Nonnetje B Mactra corallina ciner. Grote strandschelp H. Hya truncata Afgeknotte gaper A Hytilis edulis Mossel Nassarius reticulatus Gewone Fuikhoren 3 Natica alderi Glanzende tepelhoren ft

6 -76- (de zee was de voorgaande dagen stormachtig; massale hoeveelheid schelpen in de ; de gegevens in de onderstaande tabel hebben betrekking op een deel uan de uloedlijn uan ongeveer 200 m lengte dat uierd onderzocht). VINDPLAATS OPMERKINGEN in deel van dichtst bij dijk grootste 22an 20 stuks op spis. subtr. (2x), meerdere tientallen op mesheft grootste ex. 61mm, één ex. met apophyse oude (springtij-) met veel trossen eikapsels / looden afval en hout, dicht bij dijk enkel fragmenten in deel van dichtst bij zee mondopening beschadigd, 17 mm hoog looden, losse kleppen 2 levende ketens op spisula subtruncata's (één keten van twee en één van drie); de 4 overige vers naar zonder dier lotallen, 5 doubietten waaraan één met volledig periostracum, grootste ex. 39nm enkel fragmenten doubletten; één erg oud; 2 juveniele (75 en 89 nni) loooden doubletten, alle vers en waarvan looden levend; vele lotallen ingegraven in het zand; loooden dode dieren los tussen de lege schelpen; lotallen juvenieie doubletten (vanaf 30 mm) losse klep, oud in deel van dichtst bij zee allen licht beschadigd, grootste 24 mm hoog in deel van dichtst bij zee 3 ex. beschadigd, grootste 14 m hoog deel van dichtst bij zee lotallen, doubletten looden losse kleppen, vaak nog met deel van periostracun. in deel van dichtst bij dijk lotallen, één ex. voor meer dan 50% overdekt met periostracum IQtallen doubletten, vers in deel van dichtst bij zee slechts één ex. volledig in deel van dichtst bij zee lotallen, l vers ex. net 5 rijen vlekjes

7 -77- ï LATIJNSE NAAM NEDERLANDSE NAAM AANTAL TOESTAND -.» - <r.^ a»» <i* Natica catena Tepelhoren 2 ^.-.i.'.t Ocenebra erinacea Stekelhoren Ophiura texturata Slangster D+L Ostrea edulis Oester Patella vulgata Schaalhoren Petricola pholadifonnis flmerikaanse boonnossel A Spisula solida Stevige strandschelp ft L+D Spisula subtnmcata Halfgeknotte strandschelp A L+D Tellina fabula Rechtsgestreepte platschelp A Tellina tenuis Tere platschelp Venerupis senegalensis Tapijtschelp ft t Zirfea crispata Ruwe boonnossel Fossiele tweekleppige Klein torentje Tweekleppige Datum: 17 april Gemeente: tussen St.-Idesbald en Koksijde. LATIJNSE NMH NEDERLANDSE NMH AMTBL TOESTAND Asterias rubens Zeester L Cerastodemia edule Kokkel B D Donax vittatus Zaagje E Ensis directus amerikaanse zwaardschede D+L Hacoma balthica Nonnetje E Mactra corallina ciner. Grote strandschelp A D+L tt.( n» Hya truncata Bfgeknotte gaper 4 Spisula subtruncata Halfgeknotte strandschelp A D+L Tellina fabula Bechtsgestreepte platschelp Venerupis senegalensis Tapijtschelp Zirfea crispata Ruwe boonnossel 3 l

8 1-78- VINDPLAATS ^ in deel van dichtst bij zee in deel van dichtst bij zee in deel van dichtst bij dijk in zand na reinigen van schelpen OPMERKINGEN»»»^ -» één ex. met bruine vlekjes onder sutuur (licht beschadigd), ander oud en beschadigd oud, beschadigd, 22mm. levend ex.: loon; dood exemplaar is onvolledig één linker- en twee rechterkleppen lotallen losse kleppen IQtallen verse doubletten en lotallen levend lotallen verse doubletten en lotailen levend doubletten, lotallen doublet lotallen, 5 doubletten waarvan twee vers en met vlekkenpatroon. Kleppen van 50inm algemeen fragment, niet gedetermineerd mogelijk Cingula fragment, slotgedeelte bijna horizontaal, behoort tot familie Cardiidae (ueinig schelpen; deze lijst geeft geen volledig ouei-zicht, maar enkel de meest interessante vondsten op een strook uan ongeveer 200 m lengte). VINDPLAATS OPMERKINGEN grootste 17cm twee doubletten waarvan één met dode dier sommige met resten van periostracum enkele looden, waarvan lotallen levend doubletten één dood en twee levende ex., sommigen met gedeeltelijk periostracum resten van periostracum nog aanwezig lotallen levend, meesten nog deels overdekt met periostracun losse klep losse kleppen, grootste 53mn fragmenten t

9 -79- "< Datum: 17 april Gemeente: Middelkerke. LATIJNSE NftBH NEDERLftNDSE NMM 6ANTBL TOESTAND.«Abra alba Witte dunschaal E V+L Bcanthocardia echinata Gedoomde hartschelp Barnea candida Witte boonnossel 25» Buccinun undatun Wulk Cerastodenaa edule Kokkel A Crepidula fornicata Muiltje v Donax vittatus Zaagje Ensis directus Amerikaanse zwaardschede H V+L Ensis minor Ensis siliqua Epitonium clathrus Klein tafelmesheft Tafeüiesheft Wenteltrap Gibbula cineraria Asgrauwe tolhoren Littorina littorea Gewone alikruik ft Littorina saxatilis fiuwe alikruik ft Hacoma balthica Nonnetje V+L Hactra corallina ciner. Grote strandschelp A ^ Mytilis edulis Mossel ft v Nassarius reticulatus Gewone Fuikhoren Natica alderi Glanzende tepelhoren 17 Natica catena Tepelhoren ] Ocenebra erinacea Stekelhoren Ophiura texturata Slangster A Petricola pholadifonnis Bmerikaanse boonnossel

10 (massa's schelpen bijeengespoeld naast golfbrekers; de gegevens in onderstaande tabel hebben betrekking op het materiaal dat tegen één golfbreker uas aangespoeld) VINDPLAATS OPMERKINGEN v* tegen onderrand van golfbreker op golfbreker op golfbreker verspreid over strand.j* «h ^<» nm vier doubletten waarvan twee levend; grootste (losse klep): Iftnn. fragment grootste 55mm; vijf (juveniele) kleppen kleiner dan 30mm (kleinste 25nm); vijf kleppen met apophyse (waaronder één juveniele); fragmenten een tiental met paarse vlekkentekening (vooral rond topgedeelte) met gedeelte van periostracm twee verse doubletten met deel van periostracun; kleinste klep: 15mm. looden verse doubletten; lotallen levende ex.; lotallen juveniele doubletten (vanaf 30 m] doubletten, oud één doublet en één losse klep, beide oud grootste (24mn) met in spiraalbanden (2 per winding) gerangschikte bniine vlekjes. oud, lomn grootste 21mm hoog doubietten; één levend ex.; één juveniele klep (lomm). lotallen losse kleppen, vaak met deel van periostracum; l levend doublet. vele mallen, ook juveniei (kleinste: 7 m). beide beschadigd aan top alles oud; drie met door olie vergroeide laatste winding (één ex. hiervan net vlekjes) twee oude ex.; bij de twee andere zijn de bmine strepen onder de sutuur vrij duidelijk zichtbaar; grootste 30mm hoog. oud, 23mn, licht beschadigd enkele lotallen, grootste Hem enkele lotallen, 5 doubletten (het kleinste juveniel: 13nm)

11 -81- LATIJNSE NAAM NEDERLANDSE NftAH AANTAL TOESTAND v^.r.rf* - Scrobicularia plana Platte slijkgaper Spisula solida Stevige strandschelp E Spisula subtruncata Halfgeknotte strandschelp H L+D ^ Tellina fabula Rechtsgestreepte platschelp Venerupis senegalensis Tapijtschelp ^ 4 Datum: 17 april Gemeente:.Oostduinkerke. LATIJNSE NMM NEDERLANDSE NAM MNTAL TOESTAND ^» Uf» Bbra alba Witte dunschaal D+L Cerastodenna edule Kokkel Crepidula fornicata Kuiltje L Donax vittatus Zaagje ft Echinocardiun cordatum Hartegel/Zeeklit ft D Ensis directus Amerikaanse zwaardschede ft Macoma balthica Nonnetje A Hactra corallina ciner. Grote strandschelp E i Hya tnmcata Afgeknotte gaper Petricola pholadifonüs Bmerikaanse boonnossel E Spisula solida Stevige strandschelp a Spisula subtnmcata Halfgeknotte strandschelp a Tellina fabula Teilina tenuis Rechtsgestreepte platschelp Tere platschelp Venerupis senegalensis Tapijtschelp Zirfea crispata Ruwe boonnossel

12 -82- VINDPLAATS OPMERKINGEN - <* *r 1 <.* - <.» to^ oude losse klep; onderrand lichtjes beschadigd losse kleppen loooden doubletten, vele levend, grootte ong. 3 a 3.5an, met periostracum; ook looden juveniele kleppen, kleinste: 9nm. doubletten één losse klep (met paars-bmine vlekken) en 2 doubletten. (zeer ueinig schelpen op het strand; deze lijst geeft een overzicht uan de uondsten op een strook strand uan enkele honderden meters lang). VINDPLAATS OPMEEKINGEN in deel van' dichtst bij dijk.<. - lotallen doubletten, grootste 18nm lang vele losse kleppen <.» in deel van dichtst bij dijk losse kleppen enkele looden, met vieesresten, 4 tot 5cm lotallen, doubletten, één jong ex. (46mm) enkele doubletten losse kleppen fragment losse kleppen losse kleppen, twee met doorboring; enkele verse kleppen. losse kleppen, één net doorboring; enkele vers, deels bedekt met periostracum doubletten 2 doubletten, één losse klep beschadigde klep fragment