Onderwijs en praktijk. moeten elkaar. Van bovenaf de vernieuwing opleggen zal weinig effect sorteren.

Transcriptie

1 DURF 6-2 Ervaringen Onderwijs en praktijk Theo Heida, Company tot College, Serena Scholte, Baanbrekers in de bouw en moeten elkaar Gerard Oorthuys, PtP Bouw levenslang inspireren 6 DURF 6 Kennis en onderwijs Mensen hebben in de toekomst geen echt beroep meer. Het zijn naar mijn idee meer professionals die ondernemer zijn van hun eigen carrière en de ontwikkeling daarvan, aldus Theo Heida, initiatiefnemer van Company to College. En natuurlijk, voegt hij er aan toe, zit daar een verschil van beleving in tussen de projectmanager en de man die op de kraan zit. Maar beiden hebben baat bij vernieuwing in de sector. Heida vindt de hoe dan vraag niet eenvoudig te beantwoorden. Volgens mij is dat vooral een kwestie van elkaar kansen bieden en die benutten. Het gaat er ook om hoe je vernieuwing interpreteert. In mijn beleving zit vernieuwing bijvoorbeeld in efficiënter werken of beter samenwerken. Eén ding is zeker; van bovenaf de vernieuwing opleggen zal weinig effect sorteren. Men moet zelf enthousiast worden. Dat enthousiasme voor nieuwe werkwijzen komt met de nieuwe instroom als vanzelf de sector binnen. Er komt natuurlijk een nieuwe generatie aan. Wij organiseren met Company to College gastcolleges, cursussen en studentenbegeleiding door professionals. Wij geven hen zo de kans hun ervaringen te delen met studenten. Kern daarvan is dat deze professionals, hun collega s van morgen, vandaag laten zien hoe de sector er uit ziet en actief is met de vernieuwing. Enthousiasmeren is natuurlijk een belangrijke factor, en het zet studenten ook aan tot denken waardoor ze zich meer bewust worden van hun eigen vernieuwingskracht. Theo Heida: Van bovenaf de vernieuwing opleggen zal weinig effect sorteren.

2 Gerard Oorthuys: Vaak zijn onze opdrachtgevers betrokken bij de opleiding. Voedingsbodem Gerard Oorthuys, algemeen directeur van de Projecttalentgroep en oprichter van het project talentprogramma PtPBouw voor aankomende projectmanagers in de bouwsector, werkt ook vanuit het idee dat mensen hun eigen vernieuwingskracht inzetten. Hij biedt jonge professionals een soort ervaringscarroussel. Jonge afgestudeerden werken in ruim twee jaar bij verschillende organisaties in de bouw. Ze komen dus over de vloer bij opdrachtgevers, adviseurs en bouwondernemingen. Het concept van PtP is eigenlijk ketenintegratie avant la lettre. Zo leren ze te werken met de verschillende kanten van dezelfde zaak en dat is vanuit de optiek van cultuurverandering erg belangrijk, vindt Oorthuys. Wij dragen bij aan vernieuwing in de sector juist dankzij de bestaande beroepsbevolking. Vaak zijn onze opdrachtgevers betrokken bij de opleiding in projectmanagement voor de PtP ers. Er ontstaat zo naar mijn idee een prima voedingsbodem voor vernieuwing, door de bestaande kennis over te dragen aan jonge mensen met frisse inzichten en vaardigheden op verschillende plekken, waar ze er direct mee aan de slag kunnen. Trots Vernieuwing vindt plaats in de praktijk, het is mensenwerk, zegt Scholte. Zij is een van de initiatiefnemers van Baanbrekers in de Bouw, een netwerkopleiding voor vernieuwers die al een tijdje in de bouw werken. De Baanbrekers delen kennis over actuele innovaties en leren over aangrenzende disciplines, zoals veranderkunde. Hun leervragen zijn onder andere: Hoe ga je om met weerstand? Hoe maak je van een idee een succes? Hoe ga je allianties aan? Bij Baanbrekers zit de hele keten aan tafel, dus alle belangen zijn vertegenwoordigd. Scholte: De mensen die nu in de bouw werken maken de bouw. Zij hebben trots voor hun vak, dus die moeten als het om vernieuwing gaat de kar trekken. We richten ons op hen 7

3 Serena Scholte: Naast kennis is er behoefte aan de juiste kennissen. die de behoefte voelen om het verschil te maken in de bouw. Daarnaast kijken we ook buiten de sector: daar werken mensen die mogelijk geïnteresseerd zijn in samenwerkingverbanden met de bouw. Op dat snijvlak ontstaat innovatie. De belangstelling voor nieuwe concepten, andere visies en samenwerking is volgens Scholte volop aanwezig. Naast kennis is er behoefte aan de juiste kennissen. En omdat netwerken een belangrijk onderdeel vormt van de opleiding, ontmoeten de deelnemers nieuwe mensen om samenwerkingsverbanden mee aan te gaan. En zo ontstaat er door de koppeling van onderwijs met praktijk een olievlek van vernieuwingsinitiatieven. < 8 DURF 6 Kennis en onderwijs Integratie van onderwijs en Lectoren Mirjam Huffstadt en Bas van der Veen beroepspraktijk noodzakelijk HBO s zijn een toegankelijke gesprekspartner voor de beroepspraktijk. Veel ondernemers en managers hebben immers ook een HBO-achtergrond, aldus Bas van der Veen, lector Vernieuwend mij dé manier om kennisontwikkeling binnen ondernemen aan Saxion Hogescholen. Zijn collega Mirjam Huffstadt, hogescholen organisatorisch gezien goed te Regie Stedelijke Vernieuwing aan de Hogeschool Utrecht voegt verankeren. daar aan toe dat HBO s een schakelfunctie hebben tussen MBO s Aanpoten en Universiteiten. Huffstadt ziet dat er op hogescholen veel gebeurt. Dat komt door de schakelfunctie van de school naar andere opleidingstypen, maar De twee lectoren zijn het er over eens dat hogescholen een belangrijke rol spelen in de vernieu- kennisinstituten en nauw contact houden met ik denk ook omdat HBO s veel samenwerken met wing van de sector. Van der Veen: Er wordt ook de beroepspraktijk. Volgens Van der Veen is er hard aan getrokken. Je ziet dat er in de afgelopen inderdaad sprake van een goede kruisbestuiving jaren veel lectoraten zijn ontwikkeld. En dat is een tussen onderwijs en beroepspraktijk. En dat is goede zaak want dat is een signaal voor de bouw nodig want als wij nieuwe bouwprofessionals dat je die sector serieus neemt. Dat is volgens moeten opleiden dan is een verdere integratie van

4 Bas van der Veen: Er is een goede kruisbestuiving tussen onderwijs en beroepspraktijk. onderwijs en praktijk noodzakelijk. En je ziet dat docenten graag voor de klas staan maar het ook heel leuk vinden om in de praktijk in de keuken te kijken om die ervaringen vervolgens weer mee terug te nemen naar school. Wat dat betreft is het vak van docent volgens beiden eveneens aan het veranderen. Huffstadt knikt. Het vak is natuurlijk al enorm veranderd. Jonge mensen kunnen bijvoorbeeld tegenwoordig overal informatie vandaan halen en is het steeds meer een taak van docenten om ervoor te zorgen dat studenten die informatie tot zich nemen die ook zinvol is. Daarnaast gaan de ontwikkelingen in de beroepspraktijk tegenwoordig zo snel, dat je als docent flink moet aanpoten om dat allemaal bij te houden. Daarom is de integratie met de beroepspraktijk extra belangrijk. Hoe belangrijk blijkt volgens Huffstadt wel uit het succesvolle experiment in Utrecht. Alle 350 studenten die beginnen aan de studies bouwkunde/ civiele techniek, (bouw)technische bedrijfskunde, ruimtelijke ordening en planologie werken eerst zes weken in groepjes aan een actuele casus in de stad. Huffstadt: Ze moeten op locatie een eenvoudig onderzoek doen. Wat is er aan de hand op die plek? Wie acteren daar binnen de kolom? Toen we met deze heel praktijkgerichte stage begonnen werden we aanvankelijk voor gek verklaard. Maar het is echt succesvol. Alle deelnemende partijen zijn enthousiast en het geeft de studenten zoveel meer inzicht in hoe de praktijk nu écht werkt. Bijdrage Vernieuwing is een samenspel, zegt Van der Veen nog maar een keer. PSIBouw heeft eerst vragen beantwoord als waarom moeten we veranderen? En wat moeten we dan veranderen? Het komt nu in een fase dat individuele ondernemers daar zelf mee aan de gang gaan. Wat betekent vernieuwing nu voor mijn eigen organisatie? En hoe ga ik dat vormgeven? Dat zijn lastige vragen om te beantwoorden maar de HBO s kunnen daar wel een goede bijdrage aan leveren. < 9 Mirjam Huffstadt: Praktijkgerichte stages geven studenten veel meer inzicht in hoe de praktijk nu echt werkt.

5 De 3 O s werken Limburgs initiatief: samen in de regio 10 DURF 6 Kennis en onderwijs Tjeu van de Laar, sectordirecteur Gilde Opleidingen (Roermond), Bert Schroën, directeur faculteit bouw van de Hogeschool Zuyd (Heerlen) en Harrie van Eck, directeur Haegens Bouw (Horst) zijn betrokken bij verschillende leerprojecten, waarvan de Opleidingswoning de bekendste is. Leerlingen realiseren onder begeleiding van ervaren krachten zelfstandig een huis. Op diverse plaatsen in Limburg (en inmiddels ook in de rest van het land) worden nu dergelijke woningen gerealiseerd. Als de jongens en meisjes van school bij ons kwamen konden ze feitelijk nog helemaal niks. Dat was de reden dat partijen de handen ineen hebben geslagen en projecten zijn gestart waarin niet alleen leerlingen op VMBO-niveau maar ook MBO-HBO niveau werden betrokken, aldus van Eck. Didactisch Van de Laar: Je ziet na drie jaar aan alle kanten dat het aanslaat. Voor de studenten die zo n woning gaan bouwen is het een geweldige ervaring. En het is natuurlijk compleet anders dan op school een muurtje metselen wat later weer wordt afgebroken. De reacties van de leerlingen zijn ook vaak dat ze het gevoel hebben dat ze nu pas écht iets leren. Het is een compleet andere manier van onderwijs. School is maar een plek om kennis op te doen, terwijl in de echte wereld zo veel meer kan worden geleerd. De regio biedt een uitstekend klimaat om de kloof tussen onderwijs en praktijk te dichten, omdat er in concrete leerprojecten gewerkt kan worden. Ook voor de leerkrachten zijn de praktijkprojecten een uitkomst. Schroën: De praktijk verandert heel snel. Voor leerkrachten is het soms lastig om alles bij te sloffen, nu blijven ze up to date. Schroën: En theorie blijft ook noodzakelijk en ook dat moet door didactisch geschoold personeel worden gegeven. Samenspel Van de Laar noemt het vooral een samenspel van de drie O s: ondernemers, onderwijs en overheid. Alleen al de lokale overheid is onmisbaar om bijvoorbeeld de vergunningen voor de Opleidingswoningen. En de landelijke overheid is nodig voor experimenteerruimte in regelgeving. Schroën vindt de profielen van studenten vaak een belemmering. Een student met VWO met natuur en techniek als profiel: beter kun je het eigenlijk niet krijgen. Maar die studenten verdwijnen, terwijl iemand die eigenlijk niet het juiste profiel heeft de opleiding met vlag en wimpel zou kunnen doorlopen. Doorzetters zijn altijd succesvol. Van de Laar: Je ziet ook eisen op een lager niveau die een belemmering vormen. Natuurlijk moeten leerlingen over basiskennis beschikken, maar laten we ons er nu eens bij neerleggen dat er jongens en meisjes zijn die heel praktisch gericht

6 Tjeu van de Laar: Voor kennis en onderwijs moet op regionaal niveau een strategie worden uitgestippeld. zijn. De visvijver wordt een stuk groter als je eisen over bijvoorbeeld vreemde talen laat varen. Talent laten groeien, dat is het vraagstuk. Neem de eisen voor het EVC-certificaat (Erkennen van Verworven Competenties). Dat duurt twee jaar. Waarom wordt daar niet praktisch mee omgegaan? De baas heeft zo iemand zien werken en kan precies aantonen wat iemand echt kan en die daarvoor dus een certificaat kan krijgen. Strategie Voor kennis en onderwijs moet op regionaal niveau een strategie worden uitgestippeld, aldus Van de Laar. Waar moeten we ons op richten, waar vraagt de markt om en met welke partijen gaan we vervolgens om de tafel? Denken vanuit een integrale gedachte, daar gaat het om. De marketingonderzoeksvraag voor een innovatiehuis leggen we bijvoorbeeld neer bij HBO-studenten. Die zijn daar dan weer op hun eigen wijze bij betrokken. Van Eck: Zo zijn we ook met de Opleidingswoning begonnen. Natuurlijk draait het dan in eerste instantie om de personen aan tafel. Wij wilden samen iets oplossen en als we beren op de weg zouden ontmoeten dan losten we dat wel op. En je hebt een partij nodig die financiert. Bij de Opleidingswoning hadden we afgesproken dat elke partij zijn eigen kosten financiert. En dan moet je gewoon aan de slag durven gaan. De reden dat hij hier een voortrekkersrol vervult is dat hij een directe meerwaarde ziet voor zijn bedrijf. Je bent gegarandeerd van nieuwe instroom. Ik heb al drie jaar geen advertentie hoeven te zetten. De projecten dragen ook bij tot een betere naamsbekendheid van ons bedrijf. En we zijn er van overtuigd dat een goed personeelsbeleid ook betekent dat je moet investeren in mensen. Degenen met ambitie stromen in ons bedrijf dan ook door. Eerst zijn ze voorman om later de nieuwe uitvoerders te worden. We koppelen ze aan een ervaren uitvoerder en leiden ze verder op. Imago Toch zijn er ondanks de gunstige resultaten nog wel zorgen. Bij Van de Laar en Van Eck richten die zorgen zich op het imago van de bedrijfstak. Hoewel in Limburg de instroom de laatste paar jaar wat beter is, kruisen maar weinig leerlingen als eerste keus een vakopleiding in de bouw aan. Bij Bert Schroën richten de zorgen zich op de versnippering in onderwijsland. Moet je op alle veertien HBO s in ons land wel alle bouwstudies aanbieden? Ik denk van niet. Je hebt voor een opleiding nu eenmaal kritische massa nodig. Als je gaat verdunnen neemt de kwaliteit af en daar is niemand bij gebaat. < 11