Ondernemers voor een duurzame economie. Jaarverslag 2016

Transcriptie

1 Ondernemers voor een duurzame economie Jaarverslag

2 Voorwoord De Groene Zaak De Groene Zaak is opgericht in 2010 en heeft zich ontwikkeld tot een impactvolle vereniging van circa 200 duurzame ondernemingen die hun krachten bundelen om een beweging tot stand te brengen die leidt tot een duurzame economie.de partners van De Groene Zaak werken met politici en beleidsmakers om de concurrentiepositie van duurzame bedrijven te verbeteren en economische verduurzaming te versnellen. Zij laten elke dag in de praktijk zien dat duurzaam ondernemen mogelijk en aantrekkelijk is. Daarbij inspireren en helpen zij elkaar versnellen op het gebied van verduurzaming van de eigen onderneming. Zij bouwen effectief nieuwe bruggen waarover zij zelf als eerste oversteken - met als doel het creëren van duurzame, meervoudige waarde (sociaal, ecologisch, financieel). De Groene Zaak heeft een directe link met wetenschappers en kennisinstituten. Dit krijgt vorm door onze samenwerking met Het Groene Brein, een innovatief netwerk van ruim 100 topwetenschappers uit alle universiteiten en hogescholen in Nederland, met vele internationale verbindingen, waar De Groene Zaak initiator van is geweest. Het is die unieke combinatie van gerichte lobbykracht, inspirerend partnernetwerk én inhoudelijke wetenschappelijke voeding die De Groene Zaak maakt tot een aantrekkelijk platform voor bedrijven die telkens de lat hoger leggen in het verduurzamen van hun business. Die inzien dat de kracht van Nederland niet langer ligt in business as usual, maar in investeren in business as unusual om toekomstbestendige vooruitgang te realiseren. Deze ingrijpende verduurzamingstransitie is nodig om de kansen van Nederland in de wereld te verzilveren en om meerwaarde te leveren voor de samenleving en haar leefomgeving. Nederland kan een leidende rol spelen en een internationale hotspot zijn voor een nieuwe, duurzame economie en samenleving. In deze transitie spelen de koplopers van De Groene Zaak een belangrijke rol. Zij innoveren, exploreren en banen de weg, zij laten zien welk vernieuwing in beleid en regelgeving er vereist is om het marktaandeel van duurzame ondernemingen te laten groeien van een minderheid naar een sterke meerderheid: Groei van waarde creërende bedrijven die niet alleen minder schade doen, of zelfs geen, maar die een positieve impact hebben en bijdragen aan de uitdagingen waar we voor staan en aan de doelen die we collectief hebben vastgesteld. Niet morgen maar vandaag. Vandaag de dag is het voor velen duidelijk dat deze beweging nodig en kansrijk is. Er zijn veel positieve ontwikkelingen waarneembaar. Is De Groene Zaak klaar? Wij denken van niet. Nu duurzaamheid als algemeen goed terrein heeft gewonnen, is ons werk belangrijker dan ooit. Nú moeten we doorpakken om het ook echt waar te maken. We rusten pas als alle goede intenties zijn vertaald naar blijvende economische hervormingen waarmee concrete effecten worden bereikt in de reële economie. En het evident is dat verantwoord en duurzaam ondernemen de enige manier is om als bedrijf een succesvolle toekomst tegemoet te gaan! 2

3 In dit jaarverslag geven we een beknopt beeld van de activiteiten van De Groene Zaak in het afgelopen jaar, inclusief de financiële verantwoording daarvan was een bijzonder schakeljaar. We startten met een agenda bomvol met activiteiten met partners en met initiatieven richting de politiek. Als gevolg van het VN besluit over de SDG s en het succes van het Klimaatakkoord in Parijs bruiste het van de ambitie was een jaar waarin het kabinet ook kleur moest bekennen op diverse beleidsterreinen die voor De Groene Zaak prioriteit hebben, en begon de politiek met de voorbereidingen voor verkiezingen. Op zowel Business als Politics acteerden we op de top van ons kunnen, met een klein en zeer gedreven team waarin een gezonde maar ook impactvolle doorstroom plaats vond, en met een geweldig netwerk aan mensen vanuit de partner-organisaties. De financiële ambities bleken dit jaar te hoog gesteld om waar te kunnen maken. We doen daarom in 2016 een beroep op de reserves, zodanig dat we er in 2017 weer gezond tegenaan kunnen gaan. We danken iedereen voor de positieve energie en inzet, en kijken uit naar de samenwerking voor een impactvol 2017! Marjolein Demmers Directeur Den Haag, januari Partners De Groene Zaak verenigt ondernemingen uit een breed pallet van sectoren. Partners variëren ook in omvang en leeftijd: Van multinational tot eenmanszaak, van bedrijven met meer dan 130 jaar historie tot 1-jarige startups. De partners delen de missie en kenmerken zich allen door een duurzaam koplopersprofiel, met nadruk op (radicale) innovatie en vooruitstrevend ondernemerschap en leiderschap. Bij een groot deel van de partners staat duurzaam ondernemen aan de oorsprong van hun bedrijf. Andere partners hebben de afgelopen 5 tot 15 jaar een transitie in gang gezet om steeds meer positieve waarde te realiseren, en schadelijke effecten af te bouwen of te elimineren. Daarin zit ook de toegevoegde waarde: ieder heeft zijn ervaring, sterkten en ontwikkeldoelen en juist door deze uit te wisselen tussen verschillende ondernemingen uit verschillende sectoren komt inspiratie voor vernieuwing! Voor alle partners geldt dat onze Business principles, en de ontwikkeling daarin, voorop staan. Zij kunnen op de verschillende aspecten van duurzaam ondernemen van elkaar leren, met elkaar exploreren of zelfs met elkaar gaan ondernemen. In onze businessline Business to Business zien we hoeveel waarde het heeft om samen op te trekken. In 2017 willen we daar nog meer kansen voor identificeren. 3

4 Business principles 1. Stel waarde op de lange termijn vóór winstmaximalisatie op de korte termijn Partners van De Groene Zaak sturen actief op meervoudige waardecreatie: ecologisch, sociaal en financieel. Dat principe is bepalend voor de invulling van de eigen doelstellingen, businessmodellen en strategie. Partners streven er naar dit transparant en meetbaar te maken via (geïntegreerde) rapportage. 2. Draag zelf bij aan de transitie en laat dit ook zien Partners van De Groene Zaak zoeken binnen de eigen onderneming consistent naar mogelijkheden om bij te dragen aan de transitie naar een nieuwe economie. Ze werken volhardend aan nieuwe producten en diensten en proberen klanten een echt duurzaam alternatief te bieden. Ze communiceren oprecht over hun duurzaamheidsinspanningen en zijn transparant over wat ze bereikt hebben, maar ook over welke stappen ze nog moeten zetten. 4

5 3. Focus op radicale innovatie Partners van De Groene Zaak hebben de ambitie om radicaal (disruptief) te innoveren. Dit houdt in dat op termijn binnen de eigen onderneming geheel nieuwe ondernemersprincipes en businessmodellen van kracht worden, die ook van invloed zijn op de relatie met leveranciers en afnemers. 4. Onderneem circulair Partners van De Groene Zaak lopen voorop in het praktiseren van de kerngedachtes van de circulaire economie en sluiten kringlopen bij productie- en distributieprocessen die van oudsher veel grondstoffen verbruiken, afval nalaten en fossiele energie behoeven. 5. Onderneem over de sectorgrenzen heen Partners van De Groene Zaak zoeken vanuit een breed blikveld naar samenwerkingspartners bij het ontwikkelen van duurzame business. Ze streven naar dynamische vormen van samenwerking en laten zich niet weerhouden door sectorale grenzen, ondernemingsomvang en heersende (bedrijfseconomische) conventies. 6. Neem verantwoordelijkheid Partners van De Groene Zaak voelen zich verantwoordelijk buiten de grenzen van het eigen ondernemerschap. Zij ondernemen in niet-hiërarchische value cycles waarin leveranciers en afnemers samenwerken om maximaal waarde te creëren voor de businesscase. Waar bescherming van intellectueel eigendom niet noodzakelijk en functioneel is, delen zij hun kennis. 7. Bouw aan duurzaam leiderschap Partners van De Groene Zaak investeren in managers en leiders die verduurzaming van de onderneming, haar omgeving en uiteindelijk de maatschappij als prioriteit zien. Zij geven onder meer door gebruik van duurzame financieringsvormen mede vorm aan ondernemerschap dat gericht is op de meervoudige waardecreatie. 5

6 3. Missie en strategie Missie De missie van De Groene Zaak is: Partners van De Groene Zaak stellen zich ten doel gezamenlijk de transitie naar een duurzame economie en samenleving in de hoogst mogelijke versnelling te realiseren. Zij doen dit door onderling innovatieve businessmodellen te ontwikkelen, belemmeringen in wetgeving en beleid te adresseren en weg te nemen en door wetenschap en bedrijfsleven te verbinden. Dit vanuit de zakelijke én morele overtuiging dat zij hiermee het fundament bouwen voor een duurzaam bedrijfsleven en een leefbare wereld, voor de huidige én komende generaties. Partners van De Groene Zaak stellen dat een volledig duurzaam businessmodel uiteindelijk het enige houdbare model is. Om die reden dient het marktaandeel van duurzame bedrijven zo snel mogelijk zo groot mogelijk te zijn. Zij onderkennen de enorme potentie van het Nederlandse, duurzame bedrijfsleven en zien een radicale verduurzaming van de eigen thuismarkt als de sterkste basis om de internationale economische positie van Nederland te versterken. De kernpunten van onze koers zijn, kort samengevat: 1. Meer focus op het maximeren van onze impact; 2. Meer focus op het faciliteren en versterken van de partners; 3. Nog sterker acterend als echte ondernemersvereniging; 4. Nog scherpere profilering als de voorhoede van verduurzaming; 5. Meer expliciet acteren vanuit een brede, internationaal gerichte scope; 6. Vaker proactief verbinding zoeken over grenzen van sectoren, branches, publiek-private domeinen, vakgebieden en disciplines heen. 1. De Groene Zaak richt zich op maximale impact van het bedrijfsleven De Groene Zaak heeft als doel het zo snel mogelijk realiseren van een integraal duurzame economie. We willen dit realiseren door de impact van het bedrijfsleven te maximaliseren. Hiertoe zijn wij actief in drie nauw verbonden businesslines: business, politics en science. 2. De Groene Zaak versterkt de business van haar partners De Groene Zaak faciliteert op de eerste plaats de business van de eigen partners: zij maken het verschil! Doel is om hen in staat te stellen de economie van morgen vandaag al te realiseren. Daarom staat businessline business in direct contact met de partners en opereren we zoveel mogelijk vraag gestuurd. 3. De Groene Zaak denkt en handelt als een ondernemer Ondernemerschap is de belangrijkste component van het DNA van De Groene Zaak. De cultuur van De Groene Zaak is dan ook resultaatgericht, concreet en gedreven door ondernemerschap. Dit geldt niet alleen voor de businessline business, maar even zozeer voor de businesslines politics en science. 4. De Groene Zaak werkt aan een scherp profiel De Groene Zaak staat voor voortdurende aanwezigheid in de voorhoede van de verduurzaming. Innovatief en exploratief. Die scherpe profilering blijft in de toekomst nodig, dienstbaar aan de impact. 6

7 5. De Groene Zaak zet in op meervoudige waardecreatie De Groene Zaak wil gerichte stappen zetten in de transitie naar de nieuwe economie. Dat betekent dat meervoudige waardecreatie (financieel, ecologisch, sociaal, intellectueel) de basis is van onze visie op duurzaamheid. Deze holistische benadering van duurzaamheid is leidend voor de partners én de businesslines, al zijn accentverschillen mogelijk en deels ook wenselijk. 6. De Groene Zaak zoekt naar verbinding Verbinding is een voorwaarde voor impact. De Groene Zaak zoekt proactief verbanden over grenzen van sectoren, branches, publiek-private domeinen, vakgebieden en disciplines heen. Dit geldt voor Nederland en internationaal. Strategie Werkend vanuit bovenstaand kader, is met de komst van de nieuwe directeur door het bestuur en de Raad van Advies gereflecteerd op de stand van zaken en de strategische koers voor de toekomst. Speerpunten die hieruit zijn voortgekomen voor 2016/2017 zijn: scherper en ambitieuzer naar buiten treden om De Groene Zaak te blijven onderscheiden van politieke correctheid en meestribbelende (ondernemers)platforms en te profileren als ondernemers die de toekomst in handen hebben actief naar mogelijkheden zoeken om de impact te vergroten middels samenwerking met zusterorganisaties (Krachten bundelen) impact vergroten door de banden met de partners te verstevigen en samen activiteiten te ontwikkeling in de frontlinie van de transitie naar een duurzame economie, zowel als ondernemers (Business builders) als in Politics (de aanpak van de lobby in aanloop naar de Verkiezingen) zoeken naar mogelijkheden om opschaling van innovaties te versnellen, in samenwerking met Het Groene Brein en Climate-KIC (aanvraag Postcodeloterij). Opschalen en impact vergroten door meer koplopers aan De Groene Zaak te verbinden Een platform ontwikkelen voor thought leadership in Nederland op de transitie naar duurzame economie ( Bilderberg ) 7

8 4. De businesslines: Politics, Business en Science We werken met drie sterke businesslines. Onder het motto Niet morgen maar nu maken we als ondernemersvereniging meters voor onze partners en geven we invulling aan onze missie: een duurzame economie realiseren op de hoogst mogelijke versnelling. Daar hoort ook zeker bij het werken aan een internationale, duurzame concurrentiepositie waarin Nederland zijn voorsprongpositie (weer) gaat innemen. Businessline I: Politics Verkiezingen Het afgelopen jaar stonden grotendeels in het teken van de verkiezingen van maart In de eerste helft van het jaar hebben we vooral ingezet op de verkiezingsprogrammacommissies. Bijna alle politieke partijen hebben we voorzien van input voor hun verkiezingsprogramma s. In juni hebben we de publiciteit gezocht met ons regeerperspectief A Trillion-dollar Business Case Duurzame economie het hart van het regeerakkoord Alle 150 Kamerleden ontvingen dit regeerperspectief in een ludieke actie voor de Tweede Kamer. In het Regeerperspectief staan de vier cruciale pijlers die in het regeerakkoord moeten worden verankerd om de transitie naar een duurzame economie aan te jagen: herijking van het innovatiebeleid, hervorming van het belastingstelsel, borging van het klimaatakkoord en stimulering van de circulaire economie. Ook ontvingen alle Kamerleden het meest recente boek van Marga Hoek, " New Economy Business. Het regeerperspectief is verder verspreid onder fractiemedewerkers, partijbureaus, de verkiezingsprogrammacommissies en wetenschappelijke bureaus. Het is onderdeel van onze inspanningen om de nieuwe economie onder de aandacht te krijgen in aanloop van de verkiezingen. Na het verschijnen van de verkiezingsprogramma s is verder invloed uitgeoefend via directe contacten met relevante partijleden en via de partijcongressen van een aantal partijen. Op basis van de programma s hebben we eind 2016 een kieswijzer ontwikkeld die in samenwerking met duurzaambedrijfsleven.nl is gepubliceerd. Om jongeren te mobiliseren en zo breed mogelijke steun te krijgen voor een duurzame economie zijn we in gesprek gegaan met jongerenorganisaties over hun inspanningen om de duurzame economie op de politieke agenda te zetten. Fiscaliteit Zowel voor als achter de schermen is De Groene Zaak dé organisatie in Nederland die zich manifesteert richting de politiek als het gaat om het toekomstbestendiger maken van het belangstelsel. Vernieuwing van het belastingstelsel is één van onze belangrijkste punten richting de verkiezingen. In het kader van de energiedialoog hebben we een rondetafel over fiscaliteit en energie georganiseerd, in samenwerking met een aantal partners en deskundigen. Met succes hebben we input geleverd voor een Kamerdebat over btw, waardoor Nederland binnen de EU zal pleiten voor het openstellen van de btw. Hierdoor kunnen duurzame producten een lager btw-tarief krijgen dan niet-duurzame producten. Ook is een opiniestuk van Marjolein Demmers verschenen in het Financieele Dagblad. Ten slotte hebben we verder gebouwd aan een team van deskundigen om rond de verkiezingen en de coalitievorming fiscaal geformuleerde en doordachte voorstellen te kunnen doen. Hierbij betrekken we de rapporten van onder andere Ex tax, PBL en het Advies Studiegroep Duurzame Groei (een rapport van de directeuren van de ministeries). 8

9 Duurzaam inkopen Het afgelopen jaar hebben we actief gelobbyd op het gebied van maatschappelijk verantwoord inkopen. De Groene Zaak zit in de klankbordgroep van Het Plan van Aanpak Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en is zo actief betrokken bij het versnellen hiervan. Ook zijn we één van de initiatiefnemers van de Green Deal Inkopen op Maatschappelijke Waarde. Deze Green Deal is nog niet van start gegaan, maar is wel in een ver gevorderd stadium van voorbereiding, en heeft als doel om bedrijven en overheden te helpen om aanbiedingen te vergelijken op basis van hun maatschappelijke kosten en baten. Circulaire economie Wat betreft de circulaire economie hebben we het hele jaar door een uitgebreide lobby gevoerd richting de Tweede Kamer. Zo hebben we met Kamerleden en ambtenaren gesproken, zijn we betrokken geweest bij het Rijksbrede Programma Circulaire Economie en hebben we input geleverd op de Kamerdebatten over de circulaire economie. Op dit moment wordt het Grondstoffenakkoord geschreven, hier is De Groene Zaak nauw bij betrokken. In Europa is De Groene Zaak in 2016 actief in gesprek geweest over een ambitieuze uitwerking van het nieuwe pakket Circulaire Economie. Zo heeft Arthur ten Wolde van De Groene Zaak in april in het Brusselse Europarlement namens Ecopreneur.eu gesproken over kansen voor het MKB en de noodzaak van ambitieuze maatregelen. De Groene Zaak zet in op lagere prijzen voor circulaire producten en diensten via productenverantwoordelijkheid en btw, circulaire aanbesteding, minimumeisen voor circulair ontwerpen en aantrekkelijke innovatieregelingen. Met de nationale adviesraden van Europese lidstaten is een seminar gehouden over circulaire economie waarbij Marjolein en Arthur presentaties gaven. Dit heeft veel draagvlak gecreëerd bij de adviesraden om ambitieuzer nationaal en Europees beleid aan te moedigen. Energietransitie De Groene Zaak speelde een actieve rol tijdens de Energiedialoog. In het kader hiervan organiseerden we de eerdergenoemde rondetafel over fiscaliteit, een onderwerp dat in de dialoog nog niet belicht werd. Tijdens de Nationale Klimaattop hebben we een bijeenkomst georganiseerd over de verkiezingen. Ook boden we een platform aan We Mean Business, een internationaal initiatief van bedrijven die vol inzetten op het halen van de doelen van het klimaatakkoord van Parijs. Toen de politiek het liet afweten op de Nationale Klimaattop publiceerden we een kritische reflectie (Klimaattop is wassen neus). Daarnaast waren we actief in de groene coalitie, de coalitie binnen het Energieakkoord van duurzame organisaties. Deze coalitie volgt de voortgang op de voet en ontwikkelt aanvullende maatregelen voor minister Kamp om te borgen dat de doelstellingen worden gehaald. Marjolein heeft tevens deelgenomen aan de adviescommissie van de Energiedialoog, een kleine denktank voor EZ waarin zij aanstuurde op het vormgeven van de volgende stap: van vrijblijvende dialoog naar concrete klimaatdoelen en afspraken met het bedrijfsleven en de samenleving (akkoorden) rondom de vier functionaliteiten die energie vervult (redenerend vanuit de vrager/gebruiker, i.p.v. het aanbod). Na de publicatie van de energieagenda publiceerden we een reactie gericht aan de opstellers. 9

10 Bouwen met waarde manifest In samenwerking met ROCKWOOL en andere partners hebben we het manifest Bouwen met Waarde(n) gelanceerd, waarin De Groene Zaak en haar bouwpartners opriepen om sociale gebouwprestaties mee te nemen bij beleid voor (nieuw)bouw en renovatie en in regelgeving voor de bouwsector, en om de ambities voor de gebouwde omgeving te verbinden aan de SDG s. Kennis over Duurzaam beleggen SPIL - In 2016 heeft De Groene Zaak met Sustainable Finance Lab en initiatiefnemers uit de pensioensector (gezamenlijk Sustainable Pension Investment Lab, ofwel SPIL) een onderzoek gedaan naar duurzaam beleggen door pensioenfondsen. De bevindingen zijn besproken met pensioenbestuurders tijdens een grote bijeenkomst van de Pensioen Federatie en gerapporteerd aan minister Ploumen. Hoewel de voordelen en mogelijkheden voor duurzaam beleggen steeds bekender worden, blijft de sector voorzichtig. Naar aanleiding van de studie heeft SPIL het plan opgevat om kennis over duurzaam ondernemen en duurzaam beleggen te vergroten en ervaringen te delen tussen fondsen, zodat meer kapitaal beschikbaar komt voor de nieuwe economie. Dit doen zij middels artikelen (M. Demmers en M. Hoek in Pensioen Management en Beheer, dec 2016), trainingen en thema-publicaties. De directeur en enkele leden van De Groene Zaak maken deel uit van SPIL. ECCCS - Daarnaast is de voorzitter van het bestuur, Ruud Koornstra, namens De Groene Zaak medeinitiatiefnemer en deelnemer van het European Center for Climate Change Solutions. Het Center is opgericht om het voortouw te nemen in klimaat-oplossingen en de financiering daarvan. Het heeft als doel om de internationale kennis en vaardigheden op het terrein van Climate Change op een zodanige wijze te bundelen dat overheden en bedrijven, zowel in Nederland als daarbuiten, daarvan gebruik kunnen maken voor het leveren van een bijdrage aan hun beleidsdoelstellingen op het terrein van het klimaatbeleid. Manier van werken In 2016 hebben we op bovenstaande politieke thema s gewerkt met projectgroepen en business builders om kennis te verzamelen uit de praktijk en input te vragen op concrete actualiteiten zoals de Energieagenda. Daarnaast hebben we met het public affairs team intensief overlegd om het verhaal van De Groene Zaak scherper te krijgen, wat weer hielp bij onze beleidsbeïnvloeding en publiciteit. Een concreet voorbeeld hiervan is het scherpe opiniestuk over de Nationale Klimaattop. Businessline II: Business Businessactiviteiten van en met partners zijn cruciaal voor het versnellen van de transitie (in de praktijk) en voor het voeren van een actieve en impactvolle lobby. Door kennis te delen en ontwikkelen, samen duurzaam ondernemen te versterken en kansen te benutten ontstaat meerwaarde voor de (ondernemingen van de) partners. Door samen belemmeringen en kansen voor (nieuw) beleid te identificeren blijft onze lobby actueel, concreet en relevant. 10

11 In het Business programma staat ontwikkeling in de frontlinie centraal. Immers, de ene partner is mogelijk (veel) verder op een bepaald terrein dan een andere partner. Omdat de partners dezelfde missie delen (like minded people), kunnen nieuwe duurzame business concepten relatief snel en efficiënt uitgedacht en geïmplementeerd worden. Dit leidt niet alleen tot meer innovatie bij de partners, maar ook tot concrete business. In 2016 hebben we een aantal lopende programma s doorontwikkeld en uitgebouwd, en nieuwe werkvormen opgezet. We hebben bijvoorbeeld leden samengebracht in kleine groepen om met elkaar doorbraken in de transities te bereiken. Daarnaast hebben we geïnvesteerd in onderzoek en persoonlijke gesprekken om leden beter te leren kennen, zo is er bijvoorbeeld een onderzoek naar de behoeften van kleinere partners uitgevoerd. Met de verkregen informatie kon het aanbod van programma s en activiteiten worden toegesneden op de wensen en behoeften van de leden. 1. De Groene Zaak Community Onderling netwerken We hebben besloten om te stoppen met De Groene Zaak App. Het is gebleken dat leden weinig tot geen gebruik maakten van deze dienst en dat de app niet naar behoren functioneerde. Om leden toch makkelijk en snel met elkaar in contact te brengen en onderling nieuws en oproepen te delen, zijn we in het vierde kwartaal gestart met het actief inzetten van onze LinkedIngroep. In deze groep delen wij zelf nieuws en plaatsen wij al onze activiteiten. Het is de bedoeling dat leden elkaar via LinkedIn makkelijker gaan vinden en hun eigen ontwikkelingen en nieuwtjes onder de aandacht van andere leden kunnen brengen. Businesscase in de spotlights Onderdeel van de online community is het item Businesscase in de spotlights. Veel partners van De Groene Zaak verkennen met innovatieve business cases de frontlinie van de nieuwe economie. Op onze website bieden we partners de mogelijkheid een eigen business case letterlijk in de spotlights te zetten. De externe kosten van deze service bleken afgelopen jaar te hoog, hetgeen het gebruik ervan beperkte. We hebben besloten deze dienst efficiënter in te steken en leden de mogelijkheid te bieden gratis een cases op de website te plaatsen, waarbij ze zelf de tekst aanleveren. Op deze manier gaan we de koplopersetalage weer actief vullen met mooie best practices. Matchmaking In 2014 is een virtueel loket geopend waar partners terecht kunnen die willen worden gekoppeld aan andere partners in een specifieke sector of wetenschappers met een specifiek onderzoeksgebied: de Matchmaking Service. Ambitie: elkaar sneller vinden. Het is duidelijk dat deze aanpak de interactie tussen partners vergroot en leidt tot een groei in het onderling zakendoen. In 2016 is deze dienst dus gecontinueerd. Medewerkers van De Groene Zaak hebben 50 (schatting) verzoeken binnen gekregen om contacten te leggen tussen partners onderling, en met wetenschappers. 11

12 2. Programma s en bijeenkomsten 2.1 Bijeenkomsten Workshops en Masterclasses In samenwerking met partners hebben we afgelopen jaar diverse masterclasses en workshops georganiseerd rondom actuele thema s. Dit levert inspiratie, onderlinge kennisdeling en netwerkmogelijkheden op. Daarnaast brengen deze sessies onze partners op kleine schaal en heel concreet rondom bepaalde thema s met elkaar in verbinding. Zo hebben we een workshop circulaire economie verzorgd tijdens het Ondernemersontbijt in Den Haag, een masterclass over financiering georganiseerd bij De Nederlandsche Bank in Amsterdam, een Climate-KIC bijeenkomst over opschalen van innovaties in Utrecht en een Netwerklunch voor onze partners tijdens een WBCSD event in Den Haag. Business Builders In 2016 zijn we gestart met het opzetten van Business Builders. Business Builders zijn een serie van bijeenkomsten in een werkgroepvorm waarbij leden uit dezelfde sector of werkzaam rondom een specifiek thema s elkaar beter leren kennen en verder helpen bij de uitdagingen en kansen die zij tegenkomen. Op deze manier proberen we samen nieuwe duurzame business te genereren. Afgelopen jaar zijn de Business Builder Energie & Bouw en de Business Builder Circulaire Economie gestart. De Business Builders worden in 2017 verder uitgebreid. Nederland Circulair bijeenkomsten Naast bovengenoemde bijeenkomsten werden in 2016 ook een aantal bijeenkomsten specifiek over de circulaire economie georganiseerd. Deze bijeenkomsten worden gefinancierd vanuit het programma Nederland Circulair en uitgevoerd door De Groene Zaak. Het doel van de bijeenkomsten is om ondernemend Nederland kennis te laten maken met de kansen van circulair ondernemen. In 2016 vonden de bijeenkomsten plaats in Middelburg en in Den Haag. Waar mogelijk worden partners van De Groene Zaak betrokken om hun kennis en ervaring te delen. Ook heeft De Groene Zaak tijdens de innovation expo in Amsterdam een workshop circulaire economie verzorgd voor ruim 100 deelnemers, waarbij partners wederom een podium werd geboden. 12

13 Nederland Circulair Netwerkbijeenkomst Naast de regiobijeenkomst van Nederland Circulair hebben we een groot netwerkevent georganiseerd voor alle deelnemers aan de programma s van Nederland Circulair, voor onze partners en voor alle ondernemers met interesse om hier aan deel te nemen. In 2016 waren we te gast bij de Circular Expo in Hoofddorp, waar we met zo n 80 circulaire ondernemers diverse praktijkvoorbeelden, tools en uitdagingen hebben besproken. 2.2 Programma s Nederland Circulair Ondersteuning op maat De Groene Zaak is het afgelopen jaar actief op zoek gegaan naar actuele vraagstukken van partners in circulaire ondernemen. Hieruit zijn twee concrete casussen voortgekomen waarbij De Groene Zaak ondersteuning op maat heeft aangeboden aan twee leden om aan de slag te gaan met het circulaire vraagstuk om tot concrete oplossingen te komen. Het Groene Brein Roots In 2016 heeft De Groene Zaak actief bijgedragen aan de ontwikkeling en organisatie van diverse activiteiten van Het Groene Brein Roots. Roots is een programma voor duurzaamheid in het beroepsonderwijs. In juni is er een groot netwerkevent georganiseerd waarbij De Groene Zaak het bedrijfsleven (onze partners) heeft uitgenodigd om aan het onderwijs te laten zien welke (duurzaamheids)kwaliteiten er in de praktijk van MBO leerlingen worden verwacht. Daarnaast is de campagne Versnellerfiets uitgevoerd om het onderwijs te inspireren om een actieve en extern gerichte aanpak voor duurzaamheid te adopteren. In de campagne werden concrete ideeën en innovaties uit het MBO onderwijs opgehaald die in samenwerking met het bedrijfsleven zijn ontwikkeld. De verzamelde ideeën werden in december in een slotbijeenkomst aan experts uit het bedrijfsleven en de wetenschap gepresenteerd, en voorzien van opbouwende feedback. Programma CEO Connection Het plan was om in 2016 het programma CEO Connection te starten om op strategische niveau de uitwisseling en samenwerking tussen CEO s te faciliteren rondom De Groene Zaak. Dit plan is niet ten uitvoering gebracht. In plaats daarvan is de prioriteit gelegd bij een ronde langs de CEO s van de grootste bedrijven door de nieuwe directeur. Vervolgens is een CEO-diner gepland. Sustainable Development Goals De Groene Zaak is uiteraard ook aan de slag gegaan met de Sustainable Development Goals (SDG s ). Als vereniging voor duurzame ondernemers vinden we het belangrijk om onze leden op de hoogte te brengen van de mogelijkheden en het belang van de SDG s en om de bestaande informatie behapbaar te maken. We hebben daarom de publicatie Het Business Potentieel van de Sustainable Development Goals gemaakt en een aparte webpagina gelanceerd. Op deze pagina hebben we initiatieven rond de SDG s verzameld, relevante cases van bedrijven beschreven en links gedeeld naar bruikbare instrumenten en interessante onderzoeken. In 2017 gaan we echt aan de slag met de SDG s, middels een serie van workshops. 13

14 3. Business Breakthrough trajecten In het traject Business Breakthrough werken partners van De Groene Zaak aan doorbraken om concrete stappen of sprongen vooruit te maken in verduurzaming van bestaande, of ontwikkeling van nieuwe business. Afhankelijk van de case wordt kennis ingevlogen vanuit Het Groene Brein, (inter)nationale partners en netwerken. De trajecten leiden tot resultaten die de nieuwe economie vandaag al zichtbaar maken. De Groene Zaak identificeert met partners de onderwerpen, en ontwikkelt een plan van aanpak, inclusief deliverables, governance, planning en financiën. Daarnaast functioneren we als kennisverstrekker. De uitvoering wordt opgepakt door de betrokken partners, met actieve ondersteuning van de kennispartner(s) en De Groene Zaak. In 2016 zijn er trajecten gecontinueerd en nieuwe trajecten gestart: Sociale Waardecreatie - Ronde 2 In samenwerking met een coalitie van ambitieuze partijen, waaronder Het Groene Brein, True Price, EY, KPMG, OnImpact, Tennet en Alliander, heeft De Groene Zaak het breakthrough programma Sociale Waarde opgezet. Doel is om serieuze stappen te maken in het inzichtelijk en meetbaar maken van de sociale activa van een onderneming en de gevolgen die business-beslissingen daarop hebben. Het is een concreet, wendbaar programma, gericht op specifieke casussen. De focus is niet alleen gericht op het eigen bedrijf, maar ook op de gehele keten. In 2016 hebben twee ondernemingen (Alliander en Tennet) een casus uitgewerkt en zowel sociale effecten als ook milieueffecten onderzocht (integraal). De resultaten zijn gevisualiseerd in infographics (zie de website) en gepresenteerd aan de andere leden van De Groene Zaak om kennis en expertise in het netwerk te verspreiden. De partners die vorig jaar aan de Breakthrough hadden deelgenomen (NS en Vebego) presenteerden de indrukwekkende voortgang die zij inmiddels hebben geboekt op dit onderwerp. External Review Committee Constructieve feedback van deskundigen Een External Review is een zeer leerzaam traject voor partners van De Groene Zaak waarin het beleid en de voortgang in duurzaam ondernemen onder de loep wordt genomen door een klein team van deskundigen. In 2016 hebben twee bedrijven hiervan gebruik gemaakt. Ook hebben we in 2016 de aanpak doorontwikkeld en geschikt gemaakt voor kleinere partners. ROCKWOOL, wereldwijde leverancier van innovatieve producten en systemen op basis van steenwol, heeft voor de komende jaren flinke ambities op het gebied van duurzaamheid. Hierin speelt het meetbaar maken en uitdragen van de maatschappelijke (meer)waarde van de Rockwool producten een belangrijke rol. In 2016 heeft ROCKWOOL voor de tweede keer gebruik gemaakt van een External Review Committee om voortschrijdend inzicht te bespreken en de strategie verder aan te scherpen. Als gevolg hiervan heeft De Groene Zaak op initiatief van ROCKWOOL en in samenwerking met de partners Heijmans, OVG Real Estate en Royal HaskoningDHV de Nieuwspoort-conferentie Integrale waardecreatie in de bouw georganiseerd. De partners lieten aan de hand van casuïstiek aan politici, wetenschap en bedrijfsleven zien hoe belangrijk en haalbaar het is om in de gebouwde omgeving aandacht te besteden aan de prestaties in de gebruiksfase, zowel ecologische als sociale. Middels een manifest deden we gezamenlijk een oproep om ambities voor de bouw te koppelen aan de SDG s, en dit te borgen in beleid, en nieuwe wet- en regelgeving voor de bouwsector. Ook VolkerWessels bouwt aan een duurzame wereld. Het bedrijf wil haar verantwoordelijkheid nemen voor toekomstige generaties en verkwisting zoveel mogelijk tegen gaan. Niet alleen in haar eigen bedrijfsvoering, maar ook in projecten en in activiteiten van partijen in de keten. Afgelopen najaar heeft VolkerWessels gewerkt met een External Review Committee ( Maatschappelijke Raad van Advies ) om het 14

15 duurzaamheidsbeleid te voorzien van feedback en verder te helpen. De vraag voor VolkerWessels: Hoe kan VolkerWessels haar impact op levenskwaliteit vergroten?. Het advies van de Raad heeft veel effect gehad. VolkerWessels wil meer focus aanbrengen in haar levenskwaliteitbenadering en de bijdrage aan gemeenschappelijke doelen beter meetbaar maken. Daarvoor zal het bedrijf op zoek gaan naar partners met gemeenschappelijke belangen. Biomimicry In 2016 hebben we ook de Business Breakthrough Biomimicry Green Business Benefits uitgevoerd. In dit traject werkt De Groene Zaak samen met Wageningen UR en stichting Biomimicry NL. In dit traject worden bedrijven met de ambitie de kansen van Biomimicry te verzilveren bij elkaar gebracht. De deelnemende organisaties Waterschap Vallei & Veluwe en Alliander hebben zelf de casus ingebracht en werden ondersteund in het uitwerken van de casus door diverse ecologen. De resultaten van dit traject dragen bij aan de kennisontwikkeling op dit vlak, zijn breed gecommuniceerd middels een infographic en worden toegepast als oproep naar het bedrijfsleven en politiek om hiermee aan de slag te gaan. Businessline III: Science De Businessline Science wordt uitgevoerd door Het Groene Brein (HGB). Met een netwerk van inmiddels 117 prominente wetenschappers worden vragen van ondernemers- leden van De Groene Zaak- actief ondersteund. In 2016 is dit uitgevoerd in twee hoofdlijnen: - Radicale doorbraken: innovaties op basis van concrete van bedrijven. - Envisioning change: het neerzetten van stevige visies op deelonderwerpen van de nieuwe economie In de uitvoering van deze lijnen is veel samenwerking ontstaan tussen bedrijven die lid zijn van De Groene Zaak en wetenschappers van Het Groene Brein. De business breakthroughs rondom sociale waarde, biomimicry en de de external review committees van Rockwool en VolkerWessels zijn hier mooie voorbeelden van. Deze zaken zijn in de andere business lines beschreven. Hieronder enkele resultaten uit 2016 die hierboven nog niet beschreven staan. Radicale innovaties: 80 vragen van bedrijven zijn opgepakt door wetenschappers van Het Groene Brein. Bijvoorbeeld: - De ontwikkeling van een duurzaam business model voor varkensboeren. 300 varkensboeren hebben de handen ineen geslagen om duurzaam varkensvlees te gaan produceren, met daarbij een verdienmodel waarbij de boer goed kan draaien. In meerdere sessies hebben 15 wetenschappers meegedacht en zijn concrete innovaties verder uitgedacht. Ook is een investeringsplan gemaakt met de boeren voor de ontwikkeling van kleinschalige en zeer effectieve monovergisting op de boerderijen. 15

16 - Duurzame voeding. Samen met ABN AMRO is een whitepaper geschreven gericht op supermarkten. Een whitepaper met een stevig advies voor de klanten van de bank: de omslag naar duurzame voeding gaat snel, het omslagpunt ligt volgens wetenschappers in Dus treed als supermarkt veel proactiever op. Het optreden als doorgeefluik tussen vraag en aanbod is niet langer voldoende. - Met de Haven van Rotterdam is een plan ontwikkeld om als haven actief bij te dragen aan de ontwikkeling van de circulaire economie. In 2016 hebben we 80 start ups ondersteund in hun weg naar de markt. Onder meer verdraaid Goed, Bing Bang en vele andere zijn actief geholpen aan launching customers, coaches, kennis e.d. Envisioning change HGB voert ongeveer 10 programma s uit rondom envisioning change. Hieronder volgen twee voorbeelden: Circulaire economie Wetenschappers van Het Groene Brein ontwikkelde een kennisagenda voor de circulaire economie. Inmiddels heeft NWO 5 miljoen euro beschikbaar gesteld voor onderzoek naar de Circulaire Economie, waarbij de kennisagenda van HGB de basis was onder de call for proposals. Op 7 februari sluit deze call Gesloten Kringlopen. Eind 2017 zullen de onderzoeksprojecten starten. Business to community In Nederland zijn ruim 1 miljoen mensen betrokken bij buurtcommunities rondom zaken als duurzame voeding, energie (zonnepanelen) en zorg. Duurzaamheid staat hier vaak centraal. Vaak zijn deze activiteiten niet heel zichtbaar op landelijke schaal, wel op lokale. HGB heeft met een groot aantal van deze communities de match gemaakt met bedrijven en gemeenten, met name om het verdienmodel van de corporaties en andere communities te versterken. 5. Externe samenwerking Samenwerken en coalities vormen zit in het DNA van De Groene Zaak. In 2016 hebben we hier volop in geïnvesteerd en samenwerkingsmogelijkheden benut. We creëren impact door strategisch af te wegen of we zelfstandig of in coalities ons punt willen te maken, en we benutten elkaars kennis en netwerk (nationaal en internationaal). In 2016 werkten we bijvoorbeeld veel samen met de partners van Nederland Circulair, de coalitie Maatschappelijk Verantwoord Inkopen, de Green deal Autodelen, de Green deal Inkopen op Maatschappelijke Waarde, Ecopreneur (Europees netwerk voor de lobby in Brussel), de energiecoalitie, en het samenwerkingsplatform Krachtenbundeling (NGO s en bedrijvenplatforms met ambities in duurzaamheid). De Groene Zaak is dus geheel in lijn met de nieuwe economie een echte netwerkorganisatie die in een fors aantal uiteenlopende samenwerkingsverbanden opereert vanuit de overtuiging dat we op deze wijze maximale impact en dus versnelling realiseren. Hieruit volgt overigens dat we met partijen die qua ambitieniveau lager koersen dan De Groene Zaak, maar die vanwege hun omvang wel impact en invloed 16

17 hebben, enkel samenwerken als dat aanwijsbaar effectief is. Onze ambitie en gevoel van urgentie is in principe leidend. Samenwerking met internationale netwerken heeft in 2016 met name plaats gevonden via Ecopreneur en WBCSD/ We Mean Business. Middels steun van een aantal leden van de Groene Zaak en derden heeft De Groene Zaak (Arthur ter Wolde) de lobby geleid voor beleid voor een circulaire economie in Brussel. Ecopreneur is als netwerk een entiteit geworden, waarbij Marjolein Demmers tot voorzitter is benoemd van het bestuur. WBCSD heeft aan internationale business leaders een trainingsprogramma aangeboden met een module bij De Groene Zaak, welke is ingevuld in samenwerking met de partners van De Groene Zaak. Met We Mean Business is een internationaal aanpak gepromoot voor ondernemers om klimaat-ambities te formuleren en openbaar te maken. 6. Governance De Groene Zaak is een missie-gedreven vereniging van ondernemers, met een Bestuur, een Raad van Advies en een klein uitvoerend bureau. Intensieve samenwerking met de partners en externe presentatie naar politiek, overheid en bedrijfsleven om de missie te realiseren staan centraal. De vereniging staat voor een transitie, en de koplopers, het bestuur en het bureau zijn samen in staat gebleken om daadwerkelijk verandering tot stand te brengen. Door samen te doen (als ondernemers) en te leiden (politiek, overheid en bedrijfsleven). A. Bestuur Het bestuur van De Groene Zaak is samengesteld uit eindverantwoordelijk management van de aangesloten partners (CEO s/bestuurders). Het bestuur streeft ernaar om een representatieve afspiegeling te zijn van de aangesloten ondernemingen, in termen van omvang en sectoren/ branches. De bestuursfuncties zijn onbezoldigd, en de bestuursleden vertegenwoordigen De Groene Zaak en haar partners vanuit hun persoonlijke commitment en gedrevenheid voor de missie die we met elkaar delen. Binnen het Bestuur zijn penningmeester en voorzitter belast met het toezien op financiën, governance en risico s. Het gehele Bestuur versterkt vooral directie en vereniging middels hun netwerk, kennis en support in brede zin. Begin 2016 is Kees Jan Rameau teruggetreden vanwege interne aangelegenheden bij Eneco (splitsing), is de stoel van Erik Kamphuis overgedragen op Ernst Groenteman (voordracht ), is Marga Hoek enkele maanden toegevoegd aan het bestuur in het kader van continuïteit van de internationale relaties, en heeft het Bestuur op initiatief van Stef Kranendijk, en met instemming van de leden, de voorzitterstaak toebedeeld aan Ruud Koornstra. Stef heeft met verve ruim 3 jaar het voorzitterschap ingevuld als een overtuigend voorman in duurzaam ondernemerschap. Ruud is actief in de media en zal de agenda van De Groene Zaak verder uitdragen ten tijde van de aankomende verkiezingen. Het bestuur heeft in 2016 wederom een enorme bijdrage geleverd met hun visie en ambitie, en het aanwenden van hun invloed en netwerk, ten gunste van de missie van De Groene Zaak. 17

18 Het Bestuur van De Groene Zaak in 2016: Ruud Koornstra (The New Motion, Tendris Solutions), voorzitter vanaf Stef Kranendijk (Wisart Investments), voorzitter tot Bert van der Els (Heijmans NV) Ernst Groenteman (EY) (portefeuille op overgenomen van collega Erik Kamphuis, EY) Pallas Agterberg (Alliander), penningmeester Guido van Staveren van Dijk (Moyee Coffee) Kees Jan Rameau (Eneco), tot Marga Hoek (Business for Good), bestuurslid van t/m B. Raad van Advies De Groene Zaak kent een eigen Raad van Advies met prominente personen op het gebied van een duurzame economie (wetenschap, bedrijfsleven en vrijdenkers), die onafhankelijk reflecteert op de koers van De Groene Zaak en feedback geeft aan het bestuur en de directie. In 2016 is De Raad van Advies enkele malen bij elkaar gekomen om actuele ontwikkelingen te bespreken en te brainstormen over dilemma s en specifieke vraagstukken. Belangrijke thema s waar de RvA De Groene Zaak in heeft bijgestaan in 2016 zijn de reflectie op de context waarin De Groene Zaak zich dit jaar bevindt (draagvlak voor duurzaamheid neemt sterk toe, maar daden blijven achter), de noodzaak tot meer bundelen van krachten voor impact en versnelling, en binding tussen de partners om de slagkracht van De Groene Zaak te vergroten. De Raad van Advies staat onder voorzitterschap van Jan Paul van Soest, medeoprichter van De Groene Zaak. In de Raad hebben verder zitting: Z.K.H. Prins Carlos de Bourbon de Parme (INSID), Roger Cox (Paulussen Advocaten), Frans van Drimmelen (Dröge & van Drimmelen), Marco Hekkert (Universiteit Utrecht), Herman Wijffels (Universiteit Utrecht), Karen Maas (Erasmus University Rotterdam), Teun Bokhoven (Stichting Duurzame Energie Koepel), Max Christern (M.O.C. Media), Lynn Zebeda (Dr. Monk), Hans de Geus (freelance journalist, radio- en TV-maker, econoom) en Harry Starren. C. Het bureau De Groene Zaak werkt met een klein dynamisch en jong bureau. Medewerkers krijgen veel uitdagingen en ontwikkelkansen. De hoge ambities en de aandacht voor politiek en partners vergt veel van het bureau. Tegelijkertijd kent De Groene Zaak een sterke teamspirit, veel ruimte voor eigen verantwoordelijkheid en voor het nemen van initiatief, en biedt het daarmee mooie functies in de frontlinie van duurzaamheid. Effectief (feitelijke inzetbaarheid) was 2016 was het team een slag kleiner dan in 2015 (ongeveer 4,5 FTE, i.p.v. 6,5 FTE). Dit werd mede veroorzaakt doordat helaas een van de medewerkers is uitgevallen door overbelasting. Om kosten te sparen zijn de werkzaamheden door de andere medewerkers opgevangen. Het team heeft daarmee een enorme prestatie geleverd en is op persoonlijk niveau en als team sterk gegroeid. In 2016 is een tweede directielid aan het team toegevoegd voor meer senioriteit. De nieuwe directeur, Marjolein Demmers, heeft de leiding overgenomen toen Marga Hoek haar wens te kennen had gegeven om op haar internationale activiteiten voort te willen bouwen ten behoeve van haar bedrijf Business for Good, buiten De Groene Zaak (zie persbericht). Marga heeft zich onvoorstelbaar hard ingezet voor verandering en vernieuwing, en met De Groene Zaak en haar boeken een grote rol gespeeld in het nieuwe economisch denken in Nederland. Ze blijft met haar nieuwe bedrijf sterk verbonden aan De Groene Zaak, als partner en als actief uitdrager van de missie (veel gevraagd spreker, dagvoorzitter en schrijver van vele artikelen en columns). 18

19 In 2016 heeft De Groene Zaak een belangrijke slag gemaakt in professionalisering. De financiële transacties zijn gestructureerd, eenduidig (één proces) en goed navolgbaar gemaakt voor zowel het bureau als voor de boekhouding. De administratie van partners is van Excel omgezet naar een eenvoudig en gebruiksvriendelijk CRM-systeem. De belangrijkste werkwijzen zijn transparant gemaakt om misverstanden te voorkomen en voortgang goed te kunnen monitoren. Het interne overleg is verbeterd, waardoor teamleden makkelijker kunnen bijspringen bij pieken in een van de businesslines. Het team maakt gebruik van Slack om onderling snel te kunnen schakelen. De website is verbeterd en er is een Engelstalige pagina toegevoegd ten behoeve van internationale ondernemingen en netwerken die voor ons van belang zijn. De Groene Zaak volgt voor het plannen, evalueren en beoordelen van haar medewerkers een methode van (minimaal) drie gesprekken per jaar. Echter vanwege de intensieve samenwerking en de omvang van het team is deze aanpak slechts de formele kant van de zaak. In werkoverleggen wordt continue afgestemd en bijgestuurd t.a.v. de uit te voeren werkzaamheden, werkdruk, prioriteiten en geleverde kwaliteit. De medewerkers zijn zeer zelfstandig en goed opgewassen voor hun taak. We bedanken de tijdelijke krachten voor hun bijdrage aan de missie en activiteiten van De Groene Zaak in 2016: Frank Hoekemeijer, Mara Francken, Arthur ten Wolde, Diana de Graaf, de collega s van Het Groene Brein en de stagiaires Ekaterina Gankin, Donna Rijsdijk en Anke Höften. 7. Communicatie Partners van De Groene Zaak beschikken samen over een enorme hoeveelheid cases die het concrete bewijs zijn dat winstgevend duurzaam ondernemen mogelijk is en dat De Groene Zaak zich inzet om daar de randvoorwaarden voor te scheppen. Elke gelegenheid om voorbeelden aan te dragen richting politiek, beleidmakers en media wordt daarvoor benut. Onder meer zijn er werkbezoeken en gesprekken georganiseerd met Tweede Kamerleden waarbij partners hun praktijkervaring hebben toegelicht. De Groene Zaak in de media In 2016 was De Groene Zaak veel in de media door de externe activiteiten en lezingen van Marga Hoek, de wissel van directeur en bestuursvoorzitter en door ingezonden brieven over onze speerpunten. Dit leidde tot voorzetting van de aandacht van de media en tot mooie inhoudelijke publicaties (bijvoorbeeld in het FD). Ruud Koornstra is een veel gevraagd spreker, gesprekspartner en duurzaamheids-aanjager en benut zijn (radio-)zendtijd om De Groene Zaak en onze prioriteiten met verve neer te zetten. In totaal werden 10 persberichten verstuurd. Ruim 30 artikelen en ingezonden brieven verschenen onder meer in Trouw, Binnenlands Bestuur, Pensioen Bestuur & Management, Executive Finance, NRC-live.nl, P- Plus en Het Financieel Dagblad. Daarnaast verschenen columns en interviews met Marga Hoek en Marjolein Demmers in diverse magazines en kranten, en publicaties op de thema s energietransitie, belastinghervorming, duurzaam beleggen. De Groene Zaak werkte bovendien meerdere keren mee aan uitzendingen van Radio 1 en BNR Nieuwsradio. Ook was De Groene Zaak in 2016 zeer actief op de sociale mediaplatforms Facebook en Twitter. Deze media passen zeer bij de netwerk aanpak van De Groene Zaak en zijn effectief gebleken als ondersteuning in de zichtbaarheid van De Groene Zaak en het naar buiten brengen van de (Politics) standpunten. Inmiddels hebben we bijna volgers op ons Twitter account, 1100 likes op ons Facebookaccount. 19

20 9. Financiële verantwoording 2016 was voor De Groene Zaak financieel een schakeljaar. Als missie gedreven vereniging ligt de focus op impact. Deze impact wordt gerealiseerd door de inspanningen van het bestuur, het bureau en de partners. Voor de kosten van het bureau is jaarlijks een budget beschikbaar. Het beleid is geweest om jaarlijks een bijdrage te leveren aan de opbouw van een kleine reserve (eigen vermogen) om eventuele tekorten op te kunnen vangen in uitzonderlijke situaties. Ook per 31 december 2015 is dit beleid toegepast (m.b.t. jaarrekening Blom, p. 17). In 2016 gaan we op deze reserve een fors beroep doen. Hoewel de uitgaven grotendeels conform of onder budget lagen, is aan de inkomstenkant een gat ontstaan. Dit komt met name doordat de werving van nieuwe partners laat op gang kwam. Daarnaast is er ook een verschil ontstaan tussen inkomsten en uitgaven door een verschuiving in de tijd van enkele programma s. Om het tekort te beperken heeft het bureau externe kosten (inhuur) geminimaliseerd, en betaalde werkzaamheden van eigen medewerkers maximaal benut (Nederland Circulair en Roots). Verder is in 2016 de boekhouding opgeschoond van langlopende debiteuren. De Groene Zaak sluit het jaar uiteindelijk af met een tekort (zie onder). Dit tekort komt ten laste van het eigen vermogen, hetgeen daalt naar Het goede nieuws is dat de investering die in 2016 is gedaan in externe relaties en het aantrekken van nieuwe partners er toe heeft geleid dat we er aan de start van 2017 goed voor staan! Winst- en verliesrekening De staat van baten en lasten over 2016 en 2015 kunnen als volgt worden samengevat: (in euro's) Baten Kosten projecten/programma's De Groene Zaak Personeelskosten Afschrijvingen Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten Som der financiële baten en lasten Resultaat vóór belastingen Belastingen Resultaat na belastingen