Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 Commissie van Toezicht

2 Inhoudsopgave Voorwoord Samenstelling Commissie van Toezicht Cijfers De toezichthoudende taak De adviestaak De bemiddelingstaak De rechtsprekende taak Nawoord...13 Bijlage 1: beklagen Bijlage 2: klachten klager A per klachtsoort Bijlage 3: totaal aantal beklagen minus klachten klager A...17 Bijlage 4: klachten uit 2013, afgedaan in Bijlage 5: totaaloverzicht CvT uit Klaver...19 Bijlage 6: Portefeuilles voor de toezichthoudende taak commissie van toezicht

3 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over 2014 van de Commissie van Toezicht bij het Forensisch Psychiatrisch Centrum De Rooyse Wissel te Venray. Het betrof een in sommige opzichten zeer bewogen jaar waarin de kliniek zowel bij de schrijvende pers als bij televisiemakers een prominente rol kreeg toebedeeld. Het was bepaald niet niks hetgeen de instelling voor de kiezen kreeg, met aantijgingen van wapenbezit en andere wantoestanden. Ook de dood van drie patiënten binnen een tijdsbestek van een week deed nogal wat stof opwaaien. Naar aanleiding van deze gebeurtenissen heeft de Commissie van Toezicht haar eigen rol en functioneren in deze nader onderzocht. Hadden de leden iets gemist en wellicht anders of meer toezicht moeten houden? Had de directie niet nog meer op de huid gezeten moeten worden? Deze indringende vragen zijn na meerdere en ampele discussies beantwoord met de conclusie dat de commissie te dien aanzien zichzelf niets te verwijten had. Die conclusie is later ook onderschreven door de uitkomst van diepgaande onderzoeken die naar aanleiding van de in het geding zijnde gebeurtenissen zijn uitgevoerd door diverse instanties waaronder het ministerie van Veiligheid en Justitie en de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Alhoewel er kritische kanttekeningen geplaatst zijn bij een aantal veiligheidsaspecten, was er geen sprake van structurele misstanden in de kliniek en betrof het op zichzelf staande, daarom overigens niet minder ernstige, gebeurtenissen. Los van het bovenstaande heeft de commissie in 2014 ook besloten en vervolgens ook ter zake geëffectueerd dat er aandachtsgebieden benoemd en ingevoerd worden waarbij alle leden als portefeuillehouders van een bepaald domein ter borging van de kwaliteit het toezicht verder gaan uitwerken. Verderop in dit jaarverslag wordt op deze zaken nog nader ingegaan. In maart van het jaar 2015 moet afscheid genomen worden van de huidige voorzitter van de commissie, de heer mr. L. Crompvoets, die gedurende vijftien jaar, vanaf de oprichting van de kliniek in 2000, zijn expertise heeft ingezet bij het leiding geven aan het maatschappelijk toezicht op de instelling. Daarom is in de zomer van dit verslagjaar al begonnen met de procedure ter benoeming van een nieuwe voorzitter. Met het oog op een ruime inwerkperiode is deze, mevrouw mr. M. van den Hombergh, per 1 november 2014 al benoemd tot gewoon lid van de commissie. Per ultimo 2014 bestond de Commissie van Toezicht uit in totaal 11 personen, inclusief de nieuwe beoogde voorzitter. Het afgelopen jaar heeft de commissie zich naar beste weten ingezet om de aan haar opgedragen taken zo goed mogelijk te vervullen. In nauw overleg met de directie zijn de randvoorwaarden om tot een goede bemiddeling te kunnen komen, verder gestructureerd, waarbij een nog actievere rol voor het afdelingshoofd is weggelegd. De verhouding tot de directie was kort samengevat goed te noemen: het maandelijkse overleg vond in een open, transparante en zakelijke sfeer plaats en was tevens als constructief te duiden. Roermond, juni

4 1. Samenstelling Commissie van Toezicht De samenstelling van de Commissie op 1 januari 2014 was als volgt: Voorzitter De heer L.J.A. Crompvoets Leden De heer W.P.J.M. Verberk De heer P.J.P.M. Halkes De heer j. Th. Rambags De heer J.C.W. Verburg De heer G.J.J.H. Wolfs rechter-plaatsvervanger Rechtbank Limburg voorzitter sinds 7 maart 2000 plaatsvervangend voorzitter, voormalig directielid TBS kliniek lid sinds 7 maart 2005 psychiater lid sinds 1 januari 2012 voormalig bestuurder directeur Thuiszorg Noord-Limburg lid sinds 7 september 2001 voormalig projectleider Stichting Reclassering Nederland lid sinds 1 februari 2006 voormalig bestuurder directeur Thuiszorg Zuid-Gelderland lid sinds 1 augustus 2009 Mevrouw W.A.M. Brinkhuizen-de Jonge voormalig gezinstherapeute kliniek en polikliniek voor kinderen jeugdpsychiatrie lid sinds 1 januari 2011 De heer J. de Bruin docent politieacademie, lid sinds 1 januari 2012 Mevrouw H.A.A. van der Hoeven adviseur P&O bij Stichting Dichterbij De heer M.A. Remmen lid sinds 1 januari 2012 advocaat lid sinds 1 september 2013 Er is in het verslagjaar afscheid genomen van de heren Remmen, Verburg en Halkes. De functie van eerstgenoemde is per 1 september 2014 ingevuld door de heer R.T.A. Slof, advocaat. De heer Halkes is per 1 december van het verslagjaar opgevolgd door de heer W.J.M. van Hezewijk, psychiater. De vacature van de heer Verburg wordt niet meer ingevuld, omdat er, gelet op de omvang van de instellingspopulatie, sprake is van een voldoende aantal commissieleden. Tenslotte is, zoals in het voorwoord al aangegeven, mevrouw M.J.H. van den Hombergh per 1 november 2014 als toekomstig voorzitter toegetreden tot de commissie. Deze nieuwelingen worden uiteraard door de zittende leden op een adequate wijze begeleid en ingewerkt. Secretariaat Mevrouw P. van Kaam-Wolfswinkel De heer H.C.W. Terpelle Mevrouw J.M.M. Versteegh-Janssen secretaris rechtbank Roermond secretaris rechtbank Roermond secretaris rechtbank Roermond Aan het Bureau Commissie van Toezicht was een administratief medewerker verbonden. De administratie draagt onder meer zorg voor het registreren van de inkomende klachten in het klachtenregistratiesysteem en de correspondentie rondom de klachtenbehandeling en de maandelijkse vergadering van de Commissie van Toezicht. 3

5 Deskundigheidsbevordering: Door meerdere leden van de commissie is kennis en ervaring uitgewisseld met afvaardigingen van andere commissies en gremia uit het brede spectrum van het werkveld ressorterend onder het ministerie van Veiligheid en Justitie, bijvoorbeeld door het bijwonen van symposia, congressen en studiedagen. Alhoewel deskundigheidsbevordering van de commissie of de leden daarvan als zodanig geen vast agendapunt is tijdens de maandelijkse vergaderingen en ook anderszins geen apart vast aandachtsveld vormt, betreft het toch een item waaraan geregeld wordt gewerkt. Zo namen in het verslagjaar weer enkele leden van de commissie en het secretariaat deel aan de landelijke themadag op 3 november 2014 in Amersfoort, georganiseerd door de Landelijke Klankbordgroep Commissies van Toezicht waarvan commissielid Verberk al sinds jaar en dag lid is. Bij die gelegenheid viel ook een van de daarbij aanwezige andere leden van de commissie de eer te beurt om zich persoonlijk te mogen onderhouden met de eregast van die dag, Hare Majesteit prinses Beatrix der Nederlanden. Tevens waren een aantal leden op 13 november 2014 aanwezig bij het landelijke congres van de Raad voor de Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming te Utrecht. De commissie heeft zich bereid verklaard om in 2015 zelf zo n landelijke themadag te organiseren, maar de concrete plannen daarvoor dienen nog verder uitgewerkt te worden en krijgen eerst in 2015 een vervolg. 2. Cijfers Aantal beklagzittingen: 19 Aantal bezette TBS plaatsen per 1 juli 2014: 173 Aantal contacten met patiëntenraad: In 2014 is in totaal vier keer door een lid van dan wel een grotere delegatie uit de commissie overleg gevoerd met de patiëntenraad en wel op 26 mei, 7 juli, 22 september en 9 december. De commissie hecht eraan te melden dat met de patiëntenraad van de kliniek geregeld contact is onderhouden en dat dit als zinvol wordt ervaren en wat de commissie betreft zeker gecontinueerd wordt. Ook bij bijzondere gebeurtenissen probeert de commissie zoveel mogelijk blijk te geven van haar betrokkenheid bij het wel en wee van de instelling. Zo werd eind december een gezamenlijke culturele avond voor zowel personeel als patiënten door een afvaardiging bijgewoond. 3. De toezichthoudende taak In het jaar 2014 is de Commissie van Toezicht elf keer in vergadering bijeengekomen. In de maand juli is geen vergadering gehouden. De vaste agendapunten waren: vaststellen verslag vorige vergadering post en mededelingen verslag van de maandcommissaris verslag van de beklagcommissie verslag van de directie rondvraag. Namens de directie zijn bij deze vergaderingen aanwezig geweest mevrouw H. van Bussel en mevrouw I. Kruit (stafjuriste), alsmede mevrouw K.M. Rokette (juriste). Afhankelijk van bepaalde onderwerpen waren andere functionarissen (partieel) aanwezig ter toelichting van nieuwe of bestaande regelingen. Ook heeft eenmaal een lid van de Raad van Toezicht van de Conrisq-Groep een commissievergadering bijgewoond teneinde kennis te nemen van het functioneren van de commissie en van de aard van de besproken zaken tijdens de vergaderingen. Tijdens de vergaderingen kwamen buiten de vaste agendapunten tal van andere themata ter sprake, sommige incidenteel, andere meermaals tot zeer frequent. Een niet geheel limitatieve opsomming moge aangeven welke onderwerpen in de commissie zoal nog meer de revue passeerden. 4

6 - De voortgang in de behandeling van enkele patiënten, in het bijzonder diegenen die regelmatig afgezonderd dan wel gesepareerd waren en zij die buitengewoon veel beklagen indienden. - De wijze van bemiddeling door de maandcommissarissen. - De nog immer te lange duur bij de be- en afhandeling van beklagen. - De wijze van resocialisatie van patiënten, met name in relatie tot het gevoerde pc-beleid. - De introductie of wijziging van instellingsregelingen zoals de Zak- en Kleedgeldregeling, die per 1 mei 2014 werd gewijzigd. - De vorming van zogenaamde aandacht domeinen en de verdeling daarvan over de leden van de commissie (portefeuillehouders). - De introductie door de directie van de nieuwe Grondwet en houding voor medewerkers van het FPC De Rooyse Wissel. - De reeds gememoreerde gebeurtenissen rond de uitzending van de televisiedocumentaire door de EO en de gedurende de zomerperiode daarop volgende drie tragische overlijdensgevallen binnen een week. - De heroriëntering van sociotherapie oftewel het leggen van meer nadruk op de aanwezigheid van deze functiegroep in het patiënten domein (de leefgroep). - Het jaarplan en het jaarverslag van de kliniek. - Het functioneren van de commissie als zodanig. - Het protocol met betrekking tot de toediening van dwangmedicatie en de deels nieuwe rol van de Commissie van Toezicht daarbij. De vergaderingen werden gekenmerkt door een zakelijke, prettige sfeer en verliepen op een constructieve wijze. Behalve de rol zoals de voorzitter die speelde, was ook de inbreng zijdens de kliniek daaraan zeker debet. 4. De adviestaak In 2014 is de commissie niet formeel door de directie van De Rooyse Wissel verzocht om op specifieke beleidsterreinen advies uit te brengen. Dat wil echter niet zeggen dat er niet geadviseerd is. Tijdens de maandelijkse vergaderingen met de directie is regelmatig advies uitgebracht naar aanleiding van gesignaleerde ontwikkelingen of bepaalde gemeenschappelijke klachtgronden waar de leden van de commissie, bijvoorbeeld tijdens hun werk als maandcommissaris, tegen aanliepen. 5

7 Voorbeelden daarvan zijn de wijze waarop door en binnen de kliniek gecommuniceerd wordt met patiënten, de afwikkeling van financiële kwesties en het gevoerde zogenaamde computerbeleid. De communicatie over deze thema s met de directie verliep in een open en constructieve sfeer en leidde zeker ook mede tot aanpassingen in voorgenomen besluitvorming. In het verslagjaar deden zich enkele grote incidenten voor die een dito impact bleken te hebben op de kliniek als totaliteit. Allereerst waren er negatieve publicaties in het weekblad Vrij Nederland, met als bron een oud-medewerker van de kliniek. In het voorjaar was er de uitzending van een televisiedocumentaire van de EO waarin patiënten bepaalde illegale praktijken demonstreerden en daarbij de indruk wekten dat dit gemeengoed was binnen de inrichting. De reactie van De Rooyse Wissel Woensdag 23 april wordt in het programma Dit is de Dag Onderzoek van de EO aandacht besteed aan de veiligheid binnen forensisch psychiatrisch centrum de Rooyse Wissel. De EO zou beelden in haar bezit hebben waaruit blijkt dat binnen de Rooyse Wissel drugs, alcohol en contant geld aanwezig zijn. Daarnaast zouden er beelden zijn waarop een patiënt in het bezit is van een keukenmes. In de uitzending zou ook worden gemeld dat sociotherapeuten gedurende langere tijd van een afdeling weg zijn. Hierdoor zou de veiligheid binnen de Rooyse Wissel in het geding zijn. Hoewel we de exacte inhoud van de betreffende uitzending niet kennen en de beelden aangaande de Rooyse Wissel niet hebben gezien, benadrukken we dat er in onze kliniek veel aandacht uitgaat naar het waarborgen van de veiligheid. Er is sprake van een zorgvuldige toegangscontrole en er vinden regelmatig (onaangekondigd) controles van verblijfs- en gebruiksruimtes plaats. Daarnaast kent de Rooyse Wissel fysieke controles en controles op middelengebruik. Deze controles worden grondig en met inzet van alle mogelijke middelen uitgevoerd. Voor iedereen is zeer helder dat drugs, wapens, contant geld, mobiele telefoons, internet en handel niet geoorloofd zijn. Voor patiënten in de resocialisatiefase, het gaat dan om patiënten die in de laatste fase van hun behandeling zitten, niet meer in de kliniek verblijven en het grootste gedeelte van de dag op hun werk of opleiding zijn, worden onder vaste afspraken uitzonderingen gemaakt. Deze patiënten beschikken over een telefoon en contant geld. Voor het bereiden van een maaltijd of om iets te eten op de eigen kamer kunnen sommige patiënten een mes lenen bij de sociotherapeuten. De sociotherapeuten schatten eventuele risico s in en zien erop toe dat het mes wordt teruggebracht. Ondanks het feit dat de richtlijnen over wat wel en niet geoorloofd is zeer helder zijn, worden tijdens onze controles zo nu en dan zaken zoals hiervoor genoemd aangetroffen. Het is inherent aan een deel van onze doelgroep, gelet op het onvrijwillige verblijf en de vastgestelde stoornis, dat getracht wordt de opgelegde kaders, regels en structuren te ondermijnen of te omzeilen. Onze doelgroep bestaat uit patiënten met een ernstige persoonlijkheids- en/of psychiatrische stoornis, soms met een vertekend beeld van de werkelijkheid. Het vraagt om forensische expertise om gedrag en uitingen van onze patiënten op waarde te kunnen schatten. Al onze medewerkers zijn op deze specifieke taak toegerust en ervoor opgeleid. Het klopt dat patiënten op bepaalde afdelingen een korte periode alleen op de afdeling verblijven. Dit gebeurt niet als de veiligheid niet kan worden gegarandeerd. Wij zijn de overtuiging toegedaan dat de inzet en deskundigheid van onze medewerkers meer dan voldoende waarborgen biedt voor een veilig behandelklimaat voor patiënten en medewerkers. Dit wordt ondersteund door diverse onderzoeken en inspectierapporten. De Rooyse Wissel staat open voor mensen die de organisatie kritisch volgen. Indien en voor zover de uitzending aanleiding geeft voor verdere verbeteringen, nemen we deze ter harte. De reactie van het ministerie van Veiligheid en Justitie Het ministerie van Veiligheid en Justitie stelt hoge eisen aan forensische klinieken die uitvoering geven aan de TBS. De veiligheid van personeel, patiënt en de samenleving staat hierbij voorop. De Rooyse Wissel heeft altijd voldaan aan de hoge eisen die aan hen worden gesteld, dit blijkt ook uit de meest recente inspectierapporten van de verschillende onafhankelijke inspecties uit 2008, 2009 en Het ministerie heeft dan ook geen reden om te twijfelen aan de kwaliteit die de Rooyse Wissel levert. De Rooyse Wissel heeft naar aanleiding van recente berichten in de media de Inspectie Veiligheid & Justitie (IV&J) en de Inspectie Gezondheidszorg (IGZ) uitgenodigd om te oordelen over de veiligheid en het behandelklimaat in de kliniek. Het ministerie van Veiligheid en Justitie wacht de bevindingen van de inspectie af. Het onderzoek van de IGZ en de IV&J - dat op dit moment nog steeds loopt- ziet de Rooyse Wissel met vertrouwen tegemoet. 1 1 http// 6

8 Tenslotte overleden in de zomer binnen een tijdsbestek van een week drie patiënten. In combinatie met elkaar waren deze gebeurtenissen aanleiding om niet geheel ten onrechte bevreesd te zijn voor het voortbestaan van de kliniek. Grote en langdurige publicitaire aandacht en bijgevolg ook politieke opschudding waren dus de bijna logische consequenties. Pas toen in september van het verslagjaar tijdens een hoorzitting over de Rooyse Wissel in de Tweede Kamer de resultaten van nader onderzoek werden gepresenteerd en de toenmalige staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, de heer Teeven, zijn steun aan de kliniek had uitgesproken, luwde de publicitaire en politieke storm enigszins. Bovenstaande ging uiteraard niet aan de Commissie van Toezicht voorbij. Integendeel, meteen na de eerste ontstane externe opwinding, hebben de leden van de commissie zich bij wijze van ernstige zelfreflectie de indringende vraag gesteld of zij niet ook gefaald hadden in het uitoefenen van hun taak, het houden van toezicht. Hadden zij zitten slapen? Hadden zij essentiële dingen gemist? Was hun informatie onthouden? En indien dat allemaal of zelfs slechts ten dele zo zou zijn geweest, zou dan aftreden niet in de rede liggen? Afgezien van zo nu en dan in een forensisch-psychiatrisch centrum zich nou eenmaal voordoende incidenten, was hen van de ernstige aard en omvang van de gesignaleerde misstanden waarvan sprake zou zijn, immers eerder niets gebleken en deze kwamen dan ook min of meer als een verrassing. De gewetensvragen werden na ampele en meermaals gevoerde discussie beantwoord met de conclusie dat de commissie de naar buiten gebrachte en als kwalijk gepresenteerde misstanden niet herkende en ook de stellige indruk had dat niets gemist was als het ging om het tijdig signaleren van ernstige en structurele tekortkomingen in de ten uitvoerlegging van de Beginselenwet verpleging ter beschikking gestelden door de kliniek en dat ook van ontoereikend geïnformeerd zijn geen enkele sprake was geweest. De uiteindelijke conclusie luidde dat terugtreden derhalve geen optie was. Wel heeft de commissie uit de gebeurtenissen de lering getrokken nog kritischer de gang van zaken binnen de kliniek te volgen, bijvoorbeeld door verslagen en rapportages scherper te analyseren. Ook is de directie in het verlengde hiervan indringend bevraagd op de toepassing van medische protocollen, met name gedurende de avond en nacht en in het weekeinde. Later werd deze definitie van de situatie bevestigd door de resultaten van extern uitgevoerd onderzoek, waaronder dat van de Inspectie voor de Volksgezondheid en het Ministerie van Veiligheid en Justitie zelf. De conclusies daarvan waren kort samengevat dat er geen sprake was van structurele mistoestanden bij de kliniek en dat de tragische overlijdensgevallen een toevallige samenloop van omstandigheden vormden. Wel werd de kliniek uitdrukkelijk geadviseerd en wellicht gesommeerd om op bepaalde onderdelen van het beveiligingsbeleid verbeteringen door te voeren. Begin 2014 presenteerde een kleine werkgroep uit de Commissie van Toezicht een notitie met een voorstel strekkend tot het invoeren van zogenaamde portefeuilles voor toezicht domeinen (zie bijlage 6). Dit was een uitvloeisel van de nota Portefeuilles voor de Toezichthoudende Taak Commissie van Toezicht, welke weer geïnspireerd was door de beleidsnota van de Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ), getiteld Maatschappelijk Toezicht op de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen in penitentiaire inrichtingen. 7

9 De bron waaruit deze ontwikkeling voortvloeit, is de wens en de overtuiging om de kwaliteit van het maatschappelijk toezicht op justitiële inrichtingen, waaronder ook TBS klinieken, te verbeteren. Door de vier zo dadelijk te onderscheiden aandacht domeinen te koppelen aan en te laten beheren door telkens twee leden van de commissie, wordt meer gegarandeerd dat er een evenwichtig en consistent toezicht op het totale functioneren van patiënten binnen de kliniek wordt uitgeoefend. De navolgende portefeuilles worden onderscheiden. A. Het domein van de formele rechtsbescherming: hiertoe behoort aandacht voor toepassing van de beginselenwet, de huisregels, het geven van adequate voorlichting en het effectueren van het beklagrecht. B. Het domein van de materiele en sociale omstandigheden: toezicht op de accommodatie, voeding, hygiëne, geestelijke en lichamelijke zorg, financieel beheer, bezoek en interne veiligheid. C. Het domein van behandeling en verpleging, regime en programma: in deze portefeuille wordt speciaal gelet op de administratieve organisatie zoals dossiervorming en beheer, aanwezigheid van voldoende behandelingsaanbod, toepassing verlofbeleid, resocialisatie en activiteitenaanbod. D. Het domein van beleid en organisatie: met speciale aandacht voor de effecten van instelling specifiek beleid op de behandeling en bejegening van patiënten. De onderhavige notitie op basis waarvan de portefeuillestructuur is ingevoerd, is op 27 juni van het verslagjaar door de commissie vastgesteld en per 1 juli formeel van start gegaan. Per portefeuille zijn twee leden aangesteld die ook de evaluatie van hun domein over een bepaalde periode voorbereiden. Bij alle vier de portefeuilles zijn toetsingsnormen geformuleerd aan de hand waarvan de aandacht domeinen bewaakt en geëvalueerd worden. Deze evaluatie, zo is afgesproken, vindt elk kwartaal plaats, telkenmale is een andere portefeuille aan de beurt. Als eerste was eind 2014 portefeuille D onderwerp van evaluatie. In het kader daarvan werden door de portefeuillehouders in totaal 16 aanbevelingen geformuleerd die begin 2015 in afrondende zin aan bod zouden komen. Deze zijn uiteraard ook allemaal met de directie besproken. Enkele van de belangrijkste aanbevelingen waren het explicieter dan voorheen formuleren van beleidsadviezen en het maken van afspraken hierover en het blijven verbeteren van de communicatie binnen alle geledingen van de instelling. Aan portefeuille D is ook het functioneren van de Commissie van Toezicht als zodanig gerelateerd. En ook dat thema is dus in de evaluatie meegenomen. Van de 16 uitgebrachte aanbevelingen hadden er 6 betrekking op dit functioneren. Enkele daarvan waren: het zoveel als mogelijk is bemiddelen van casussen door een en dezelfde maandcommissaris, het inzetten van capaciteit uit de commissie om achterstanden bij de be- en afhandeling van beklagen weg te werken en het consequenter toepassen van vastgestelde criteria bij de werving en selectie van nieuwe commissieleden. In het eerste kwartaal van 2015 is portefeuille A aan de beurt om geëvalueerd te worden, in het tweede kwartaal portefeuille B, in het derde kwartaal portefeuille C en tenslotte in het vierde kwartaal weer portefeuille D. Daarmee is de cyclus rond. Waarna in 2016 hetzelfde proces plaatsvindt. 5. De bemiddelingstaak Door hun regelmatige bezoek aan de kliniek horen, zien en ervaren de maandcommissarissen hoe de diverse afdelingen functioneren. De leden van de commissie treden per toerbeurt op als maandcommissaris. Voor het hele jaar werd een rooster opgesteld, dit verslagjaar voor het eerst ook met een commissaris als achterwacht, bedoeld om bij te kunnen springen in geval van grote drukte of om doorlopende casussen van een vorige maand alsnog af te wikkelen. De dienstdoende maandcommissaris bezocht de kliniek minimaal twee keer per maand. Alle klaagschriften en bemiddelingsverzoeken, die in een speciaal hiervoor bestemde brievenbus werden gedeponeerd, zijn door de maandcommissaris in behandeling genomen. De rapporten die naar aanleiding van de bemiddelingsgesprekken werden opgemaakt, zijn door het secretariaat verspreid onder de overige leden en de directie van de instelling. Tijdens de maandelijkse vergaderingen is door de desbetreffende maandcommissaris in daartoe aanleiding gevende gevallen een toelichting gegeven en waar nodig zijn kritische kanttekeningen geplaatst met betrekking tot de gang van zaken op de afdeling dan wel de houding van het personeel. Door gebruik te maken van andere verslagen, gemaakt van de bemiddelingsactiviteiten en de informatie die wordt verstrekt tijdens de vergaderingen, kunnen de maandcommissarissen goed beslagen ten ijs komen. Met name dus ook als het gaat om een zaak die door een andere maandcommissaris al eerder in behandeling is 8

10 genomen. Tevens werd indien nodig de directeur in de gelegenheid gesteld om te reageren. De ervaring is dat de directie openstaat voor en constructief omgaat met zaken die de commissie aandraagt. Ofschoon klagers somtijds aangeven geen maandcommissaris te willen spreken, werden hun klachten door het secretariaat toch doorgezonden naar de maandcommissaris. Soms om een klacht te verduidelijken, soms om te bezien of er niet toch alsnog bemiddeld kan worden. In 2014 heeft de commissie een werkgroep ingesteld die de procedure bij de afhandeling van klachten nader zou gaan onderzoeken. De reden daarvoor was tweeledig. Enerzijds steeg het aantal klachten spectaculair, alhoewel ter nuancering daarvan tegelijkertijd aangetekend dient te worden dat dit een geflatteerd beeld was omdat slechts enkele individuen buitensporig veel klachten, vaak ook nog eens over hetzelfde thema handelend, indienden. Anderzijds ging de al sinds jaren bestaande achterstand bij de be- en afhandeling van klachten steeds meer een doorn in het oog van zowel commissie als directie vormen. De commissie Verminderen en stroomlijnen geschillenbeslechting waarin ook geparticipeerd werd door de kliniek, kwam in het verslagjaar tweemaal bij elkaar om aanbevelingen te formuleren ter verbetering van de afwikkeling van beklagzaken. Deze aanbevelingen zijn onderwerp van discussie in de vergadering van de commissie geweest, maar hebben in het verslagjaar nog niet tot definitieve besluiten geleid. De verwachting is dat begin 2015 wel nieuwe afspraken over de werkwijze bij de afwikkeling van geschillen gemaakt en geeffectueerd zullen kunnen worden. De strekking van de verandering in de geschillenbeslechting, die dus beoogt om een efficiëntere afwikkeling te bevorderen, bestaat eruit dat voortaan alle ingediende klachten van patiënten weer rechtstreeks naar het secretariaat worden doorgeleid waar geselecteerd wordt op zaken als doublures, kennelijke niet-ontvankelijkheid, enzovoort. Vervolgens worden de klachten die in de kliniek door de maandcommissaris dienen te worden opgepakt, voorzien van een officieel klachtnummer, naar de dan dienstdoende doorgestuurd die na zijn of haar bemoeienis weer rechtstreeks aan het secretariaat rapporteert. Een ander onderdeel zal zijn dat vaker dan voorheen het geval was, meteen na afloop van een beklagzitting, mondeling uitspraak wordt gedaan hetgeen veel administratief werk bespaart. Tenslotte is het voornemen om de figuur van de achterwacht-commissaris officieel te introduceren. Hiermee werd al een tijd gewerkt, maar voortaan zal de achterwachtcommissaris dezelfde gaan zijn als degene die in de voorafgaande maand maandcommissaris van dienst was. Behalve het kunnen bijspringen in geval van grote drukte of uitval van de maandcommissaris zou deze dan nog niet afgewikkelde bemiddelingen alsnog kunnen afronden hetgeen overdracht met de daarbij horende risico s van vertraging en doublure, minimaliseert. De in het vorige verslagjaar, 2013, ingezette nieuwe koers waarbij de nadruk van het werk van de maandcommissaris nog meer is komen te liggen op bemiddeling, met inbegrip van het direct daarbij betrekken van afdelingshoofden of andere functionarissen van de kliniek, is uiteraard gecontinueerd. Belangrijk bij het doen welslagen van bemiddeling is dat er ook daadwerkelijk direct en effectief overleg met alle betrokkenen, liefst tegelijkertijd, gevoerd kan worden. Dat vereist ook bereidwilligheid en flexibiliteit van de betrokken functionarissen, meestal afdelingshoofden. Over het algemeen is die bereidheid en flexibiliteit er en staan de afdelingsmanagers of behandelaren open voor de bemiddelingsactiviteiten. Een verbeter- en dus aandachtspunt hierbij is de aanwezigheid van de afdelingsmanagers. Als zij er niet zijn, is er weliswaar altijd (formeel) een vervanger, maar deze moet in de praktijk toch meestal de casus weer doorschuiven naar het eigenlijke hoofd, hetgeen dan meestal vertraging in de afwikkeling tot gevolg heeft. Bij de telling van het aantal klachten heeft de secretaris een klacht geregistreerd als er in het schrijven van de verpleegde het woord klacht met name werd genoemd, ook al was er mogelijk sprake van een verzoek tot bemiddeling. Indien een klacht alsnog na bemiddeling is ingetrokken, wordt dat geregistreerd als ingetrokken na bemiddeling. Alle formulieren waarin een verzoek voor een gesprek of bemiddeling wordt gedaan, worden niet in Klaver geregistreerd, tenzij het verzoek voor bemiddeling werd aangehouden. Dit is gedaan om overzicht te houden of alle onderwerpen bemiddeld waren en er geen verzoeken verdwenen. 9

11 6. De rechtsprekende taak In beginsel werden bijna alle klachten alvorens ze in de klachtenprocedure op te nemen, ter bemiddeling voorgelegd aan de maandcommissaris. Vaak bleef het hierbij en werd de klacht ingetrokken of niet doorgezet. Indien een patiënt zijn klacht toch wilde doorzetten, wees de maandcommissaris hem op de vigerende beklagprocedure. In een aantal gevallen werd de klacht niet ter bemiddeling voorgelegd, met name wanneer de betrokken patiënt expliciet aangaf af te willen zien van bemiddeling en de secretaris (in overleg met de voorzitter) er eveneens van overtuigd was dat bemiddeling niet zinvol zou zijn. De voorzitter van de Commissie van Toezicht trad ook op als voorzitter van de Beklagcommissie. Een van de secretarissen van de Commissie van Toezicht was tevens secretaris van de Beklagcommissie. Daarnaast waren doorgaans twee leden van de commissie als bijzitter bij de mondelinge behandeling door de Beklagcommissie aanwezig. Bij het vaststellen van de bijzitters werd nagegaan of de desbetreffende maandcommissaris in het bemiddelingstraject, voorafgaande aan de klachtbehandeling, in die hoedanigheid betrokken was geweest. In enkele gevallen kon niet vermeden worden dat dit toch gebeurde. Er werd dan voor aanvang van de zitting toestemming van beide partijen gevraagd of de betreffende maandcommissaris aan de zitting kon deelnemen. Dit ter borging van een objectieve beoordeling van de feiten. In de praktijk heeft dit echter nooit problemen opgeleverd. Totaal aantal klachten F.P.C. De Rooyse Wissel Aantal patiënten per 1 januari 2014 Aantal patiënten per 1 juli 2014 Aantal patiënten per 31 december 2014 Totaal aantal klachten ingediend in Totaal aantal klachten ingediend in Verschil t.o.v. voorgaand jaar -24.3% Klachten afgedaan uit Alsnog ingetrokken 57 Aantal beschikkingen 86 Klachten afgedaan uit Ingetrokken 82 Ingetrokken na bemiddeling 63 Overgedragen 0 Aantal beschikking 107 Mondeling 10 schriftelijk 98 Klachten openstaand per Mondelinge behandeling in 2014 afgerond, 16 uitspraak volgt nog Uitgaande verzoeken rogatoir horen 25 Binnenkomende verzoeken rogatoir horen TBS, 2 op basis van andere titel 173, TBS, 19 op basis van andere titel 158 TBS, 19 op basis van andere titel In 2011 heeft een patiënt (klager A) zijn intrek genomen in de kliniek, die in dat jaar in totaal 197 klachten heeft ingediend. Ook in 2012 heeft deze patiënt een grote hoeveelheid klachten ingediend, te weten 149 en in Klager is in 2014 overgeplaatst, evengoed werden in klachten van hem ontvangen. Derhalve is ook dit jaar er voor gekozen drie bijlagen bij te voegen, te weten een totaal telling, een telling van patiënt A, en een totaal telling zonder patiënt A. 10

12 In totaal hebben 63 patiënten een of meerdere keren beklag in gediend. Dit zijn er 20 minder dan in Het zijn voornamelijk klagers die al eerder beklag hebben ingediend, die blijven klagen. Gelet op de hoeveelheid klachten is het te begrijpen dat het aantal klachten dat op zitting is behandeld, gestegen is. Dit betekende dat de tijd tussen de binnenkomst van het beklag en ontvangst van een uitspraak lange wachttijden tot gevolg had. De gemiddelde wachttijd van klager tussen de ontvangst van zijn beklag bij het secretariaat en het verzenden van de beschikking bedroeg 77 dagen tegen 76 dagen vorig jaar. De doelstelling om eerder een uitspraak te doen is helaas wederom niet gelukt. trend afwerking beklag ingetrokken ingetrokken na bemiddeling gegrond ongegrond niet ontvankelijk af te doen totaal 2011 totaal 2012 totaal 2013 totaal 2014 De commissie heeft slechts in 5 gevallen binnen de termijn van 4 weken uitspraak kunnen doen, zoals is vermeld in artikel 65 van de Bvt. Ook indien rekening wordt gehouden met een verlenging van de beslistermijn tot 8 weken, liggen de cijfers laag: 18 tegen 31 vorig jaar DOORLOOPTIJDEN IN DAGEN > De commissie van toezicht is zich er van bewust dat het aantal dagen dat een klager moet wachten voordat de uitspraak bij hem bekend is veel te lang is. Na lang lobbyen is er bij de rechtbank Limburg begrepen dat er een inhaalslag diende te worden gemaakt. Daartoe is toegezegd dat een van de secretarissen voor een periode van 3 maanden begin uur extra krijgt om de achterstanden weg te werken. Hopelijk zal dit voor 2015 betekenen dat de achterstanden tot de verleden tijd zullen behoren. In het verslagjaar is op 109 klachten door de beklagcommissie een beslissing gegeven over in 2014 ontvangen beklagen en wel als volgt: 11

13 Gegrond 14 Deels gegrond 2 Niet ontvankelijk 57 Ongegrond 36 Van de overige klachten zijn er 62 ingetrokken en 63 ingetrokken na bemiddeling. In 2014 zijn nog 143 openstaande klachten uit 2013 afgewerkt en zijn de volgende beslissingen gegeven Gegrond 5 Deels gegrond 2 Niet ontvankelijk 48 Ongegrond 31 Beroep De directie heeft in 2014 elf keer beroep ingesteld. Eén beroep is gegrond verklaard, twee ongegrond, één niet-ontvankelijk en in zeven volgt de uitspraak nog. De verpleegden hebben in totaal 56 keer beroep ingesteld, veelklager A was verantwoordelijk voor 26 beroepen Voor het overzicht van de uitspraken wordt verwezen naar bijlage 1, 2 en 3. In hoger beroep zijn geen beroepen gegrond verklaard, 29 ongegrond, 1 niet-ontvankelijk, 14 beroepen zijn ingetrokken en in 12 zaken is nog geen uitspraak gedaan. Daarnaast zijn er over de klachten uit 2013, waarbij de uitspraak van de beklagcommissie in 2014 is verzonden, 24 beroepschriften ingediend door patiënten. Door de directie is 6 keer beroep ingesteld. De directie is alle keren in het gelijk gesteld. In 17 beroepen werd het beroep ongegrond verklaard en 6 keer niet-ontvankelijk. Eén beroep is ingetrokken. Het totale aantal klachten in de afgelopen jaren bedroeg: Jaar 2006: : : : : : : : : 410 Aantal patiënten per 1 januari van dat jaar

14 7. Nawoord Na een redelijk turbulent jaar wacht de komende periode opnieuw een uitdaging om het maatschappelijk toezicht op de ten uitvoerlegging van de Beginselenwet verder inhoud en gestalte te geven. Daarbij is kwaliteitsverbetering van het toezicht een cruciaal begrip. Komend jaar zal de te dien aanzien ingezette koers richting domeinenstructuur en bijbehorend portefeuillebeheer door afzonderlijke leden van de Commissie van Toezicht verder ontwikkeld gaan worden. De eerste aanzetten daartoe zijn gegeven. Bij de evaluatie van de zogenaamde portefeuille D (invloed van instelling specifiek beleid op bejegening van patiënten) aan het eind van het verslagjaar zijn enkele concrete voornemens om de afstemming tussen commissie enerzijds en directie anderzijds, bijvoorbeeld daar waar het gaat om het uitbrengen van beleidsadviezen ietwat meer te structureren, geformuleerd. In 2015 komen ook de andere drie portefeuilles aan bod en bij die evaluaties zullen ongetwijfeld nieuwe speerpunten en focussen aan de orde gaan komen. Verdere ontwikkeling en verfijning van het in 2013 ingezette traject om bemiddeling ter oplossing van gerezen problemen tussen kliniek en patiënt tot primaat van de eerste van de drie kerntaken van commissies van toezicht te benoemen, zal voortdurend aandacht blijven vragen en dienen te krijgen. Intensivering van de afstemming met vooral afdelingshoofden binnen de kliniek speelt daarbij ook in 2015 een belangrijke rol. In de samenstelling van de commissie is afgelopen jaar een aantal mutaties doorgevoerd. In maart 2015 treedt ook de nieuwe voorzitter aan en deze zal na een vijftien jaar durend, overigens als door verreweg de meeste leden als aangenaam ervaren, bewind, haar eigen stempel op de commissie gaan drukken. De leden van die commissie hebben er het volste vertrouwen in dat zij die opdracht met verve zal gaan vervullen. Ook in dat opzicht gloort een vertrouwensvolle toekomst. Daaraan draagt zeker bij dat er sprake is van een goede cohesie en dito samenwerking binnen de commissie van toezicht waarbij kritisch, maar respectvol met elkaar omgaan sleutelwoorden zijn. In het verlengde van het voorgaande hecht de commissie eraan nogmaals ook te benadrukken dat de samenwerking met de directie in het afgelopen jaar opnieuw soepel, open en transparant verliep en spreekt daarbij de wens uit dat die, net als in de jaren hieraan voorafgaand, gecontinueerd mag worden. Hetzelfde geldt in zekere zin voor de patiëntenraad. De opgebouwde contacten worden als zin- en waardevol ervaren en dienen ook het komend jaar zonder meer gecontinueerd te worden. Heel kort samengevat: de Commissie van Toezicht van FPC De Rooyse Wissel is klaar voor de nabije toekomst en is vol vertrouwen dat zij de haar toebedeelde opdracht, het adequaat uitoefenen van maatschappelijk toezicht op de ten uitvoerlegging van de TBS-maatregel in de Nederlandse samenleving, in casu dus FPC De Rooyse Wissel te Venray, onverkort en naar eer en geweten ten uitvoer zal blijven brengen. Aldus vastgesteld in de vergadering van de Commissie van Toezicht van FPC De Rooyse Wissel te Venray op 26 juni De secretaris, de voorzitter, P. van Kaam-Wolfswinkel Mr. M.J.H. van den Hombergh 13

15 Bijlage 1: beklagen 2014 Totalen beklagen uit 2014 afgewerkt in 2014 beklag Activiteiten (arbeid) aantal gegrond deels gegrond ongegrond niet ontvankelijk Activiteiten (diversen) 1 1 ingetrokken ingetrokken na bemiddeling afgedaan af te doen hoger beroep door klager Activiteiten (luchten) in Activiteiten (sport) 1 1 Behandeling og Bejegening Bewegingsvrijheid in, 13 og, 4 ngu Compensatie uitspraak hoger beroep door RW uitspraak 5 2 og, 3 ngu Contact buitenwereld (bellen) in, 2 ngu, 1 no 2 1 no, 1 ngu Contact buitenwereld (bezoek) in, 1 og, 1 ngu Contact buitenwereld (media) 1 1 Contact buitenwereld (post) og, 2 ngu Controle in, 1 og, 1 1 ngu Informatie/procedure 1 1 nog niet bekend Ordemaatregel 2 2 Persoonlijke voorwerpen in, 2 og, 1 ngu 1 1 ngu Regime og 1 1 geg Rekening courant/zaken kleedgeld og Rogatoire verzoeken 4 4 Schadeverhaal Selectie/overplaatsing (extern) Selectie/overplaatsing (intern) og, 1 ngu 1 ngu Toezicht Transport 1 1 Verlaten inrichting Verzorging (diversen) og, 1 ngu Verzorging (godsdienst, levensovertuiging) in, 3 og Verzorging (medische) Verzorging (persoonlijke) Totaal

16 og= ongegrond; no is niet-ontvankelijk; in = ingetrokken; geg = gegrond ngu=nog geen uitspraak 14 ingetrokken 1 no 0 gegrond 29 ongegrond 12 ngu 15

17 Bijlage 2: klachten klager A per klachtsoort 2014 klager A totaal gegrond ongegrond niet-ontvankelijk ingetrokken ingetrokken na bemiddeling nog af te doen in 2014 hoger beroep door klager uitspraak RSJ Activiteiten (luchten) in hoger beroep door directie uitspraak RSJ Activiteiten (sport) 1 1 Bejegening 2 2 Bewegingsvrijheid og,5 ngu Contact buitenwereld (bellen) in, 1 no 1 no Contact buitenwereld (bezoek) Contact buitenwereld (media) Contact buitenwereld (post) og og Controle 1 1 Persoonlijke voorwerpen og Regime 1 1 Selectie/overplaatsing (intern) ngu Verzorging (diversen) og, 1 ngu Verzorging (godsdienst, levensovertuiging) og Verzorging (medische) Totaal

18 Bijlage 3: totaal aantal beklagen minus klachten klager A Totalen beklagen uit 2014 minus klager A beklag Activiteiten (arbeid) aantal gegrond deels gegrond ongegrond niet ontvankelijk Activiteiten (diversen) 1 1 ingetrokken ingetrokken na bemiddeling Activiteiten (luchten) Activiteiten (sport) afgedaan af te doen hoger beroep door klager Behandeling og Bejegening uitspraak hoger beroep door RW Bewegingsvrijheid in, 6 og 4 2 og, 2 ngu Compensatie Contact buitenwereld (bellen) ngu, 1 1 ngu Contact buitenwereld in,1 ngu (bezoek) Contact buitenwereld (media) Contact buitenwereld (post) ngu Controle in, 1 og 1 1 ngu Informatie/procedure 1 1 nog niet bekend 1 1 Ordemaatregel 2 2 Persoonlijke voorwerpen in 1 1 ngu Regime og 1 1 geg Rekening courant/zaken kleedgeld og Rogatoire verzoeken 4 4 Schadeverhaal Selectie/overplaatsing (extern) Selectie/overplaatsing (intern) og Toezicht Transport 1 1 Verlaten inrichting Verzorging (diversen) og Verzorging (godsdienst, levensovertuiging) og Verzorging (medische) Verzorging (persoonlijke) Totaal uitspraak 17

19 Bijlage 4: klachten uit 2013, afgedaan in 2014 Totalen beklagen uit 2013 afgewerkt in 2014 beklag Activiteiten (arbeid) 2 2 aantal gegrond deels gegrond Activiteiten (luchten) og 1 geg Behandeling no Bejegening Bewegingsvrijheid og, 2 no Compensatie Contact buitenwereld (bellen) ongegrond niet ontvankelijk ingetrokken ingetrokken na bemiddeling afgedaan hoger beroep door klager uitspraak hoger beroep door RW uitspraak 1 geg Contact buitenwereld (bezoek) og 1 geg Contact buitenwereld (post) Controle 1 1 Geweld (dwangmedicatie) Informatie/procedure 1 1 Ordemaatregel og Persoonlijke voorwerpen og Regime no 2 2 geg Rekening courant/zak- en kleedgeld in 1 geg Rogatoire verzoeken 2 2 Schadeverhaal og Selectie/overplaatsing (extern) Selectie/overplaatsing (intern) no Toezicht 1 1 Transport og Verlaten inrichting Verzorging (diversen) og Verzorging (godsdienst, levensovertuiging) no Verzorging (medische) Verzorging (persoonlijke) 1 Totaal og= ongegrond; no is niet-ontvankelijk; in = ingetrokken; geg = gegrond 18

20 Bijlage 5: totaaloverzicht CvT uit Klaver 19

21 Bijlage 6: Portefeuilles voor de toezichthoudende taak commissie van toezicht. Het is passend dit stuk te doen voorafgaan door een citaat uit de behartigenswaardige inleiding van de gedragscode commissies van toezicht bij de justitiële inrichtingen en wel: " Een fatsoenlijke samenleving wordt wel omschreven als een samenleving waarin mensen niet worden vernederd door de instituties. Dat wil zeggen dat instituties op een respectvolle manier met mensen omgaan: ze maken noch met hun formele regels en bepalingen, noch met hun gedrag in concrete situaties inbreuk op het respect dat aan alle mensen op grond van hun mens zijn is verschuldigd. De samenleving mag zulk fatsoenlijk en integer optreden in het bijzonder verwachten van inrichtingen die verantwoordelijk zijn voor het insluiten of gevangen houden van mensen. En datzelfde geldt nog eens te meer voor de commissies die toezicht houden op de gang van zaken in dergelijke inrichtingen." Tot zo ver dit citaat. Daadwerkelijk toezicht zou zich niet moeten beperken tot de rechtsprekende (bemiddelende) en adviserende taak. Toezicht, rechtspraak en advies zijn drie taken verricht door één orgaan, de commissie van toezicht, en die combinatie van taken heeft betekenis voor de manier waarop en de houding van waaruit zij functioneert: die zouden gericht moeten zijn op bemiddelen en het oplossen van problemen. Dat uitgangspunt moet aan alles voorafgaan. Het toezicht domein is als volgt in te delen: A het niveau van de formele rechtsbescherming B het niveau van de materiële en sociale omstandigheden C het niveau behandeling en verpleging, regime en programma D consequenties van beleid en organisatie ( instelling specifiek beleid) voor de behandeling en bejegening van patiënten. In de conceptnota toetsingscriteria maatschappelijk toezicht op de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen in penitentiaire inrichtingen, wordt gerefereerd aan de toezichtaspecten zoals de inspectie van veiligheid en justitie die onderscheidt, te weten; 1 rechtspositie 2 omgang met opgeslotenen 3 interne veiligheid 4 maatschappijbeveiliging 5 maatschappelijke re-integratie 6 personeel en organisatie Gekozen wordt voor portefeuilles in de vier toezicht domeinen waarin de zes hierboven genoemde aspecten uit die conceptnota zullen worden ondergebracht, voor zo ver tbs - relevant. Aan de vierde portefeuille zal worden toegevoegd het evalueren van het functioneren van de commissie van toezicht. Elke portefeuille is samengesteld uit enkele capita met daarop toegesneden handvatten om het toezicht in die portefeuille gestalte te geven. Vanzelfsprekend moeten die door de portefeuillehouders verder ontwikkeld worden en waar nodig aangepast. Elke portefeuille wordt beheerd door tenminste twee leden van de commissie, die zeker een keer per jaar over (een gedeelte van) hun portefeuille aan de commissie rapporteren met eventuele aanbevelingen en indien nodig in een volgend jaar over het andere gedeelte. In de commissievergadering wordt dan beslist wat en hoe een en ander met de directie wordt besproken. Portefeuille A, Formele Rechtsbescherming 1 Beginselenwet, huisregels. Voorlichting, bekendheid met zowel bij patiënten als personeel. Jaarlijkse aanpassing. 20

22 Kliniek informeert de patiënten op een begrijpelijke wijze over hun rechten en plichten. De beginselenwet en actuele en toegankelijke kliniekregels zijn daarvoor het uitgangspunt. Toetsingsnormen en verwachtingen: - Sociotherapie informeert patiënt uiterlijk binnen 24 uur na opname over het bestaan van de beginselenwet en over de belangrijkste kliniekregels en wijst op de volledige schriftelijke bereikbaarheid daarvan. - Op elke afdeling zijn volledige en actuele versies van de kliniekregels beschikbaar en een samenvatting daarvan in de eigen verblijfsruimte en indien aangewezen in meerdere talen. - Kliniekregels zijn overzichtelijk en informatief. Ze worden tenminste jaarlijks beoordeeld op actualiteit en zo nodig aangepast en/of herzien. Bij grote veranderingen van regime en/of regelgeving gebeurt dit onmiddellijk. - Patiënten zijn tevreden over de bij opname verstrekte informatie. 2 Sanctiebeleid, middelen en maatregelen; bekendheid en voorlichting. Handhaving van de orde en veiligheid in de kliniek is proportioneel en gebaseerd op vastgelegde uitgangspunten. Een adequate wettelijke regeling vormt de grondslag voor het treffen van maatregelen. Toetsingsnormen en verwachtingen: - De op te leggen maatregel wordt op begrijpelijke wijze schriftelijk aan de patiënt kenbaar gemaakt en vermeldt wordt, zo concreet mogelijk, hoe tot opheffing van de maatregel kan worden gekomen met inspanningen van patiënt en staf. - Alvorens een maatregel op te leggen wordt de patiënt gehoord. - Het opleggen van een maatregel geschiedt door een daartoe bevoegd staflid. - De kliniek registreert de opgelegde maatregelen en beloop. - De kliniek neemt bij de toepassing van vrijheid beperkende maatregelen aantoonbaar de minst ingrijpende. - Plaatsing in een isoleercel geschiedt nooit als verkapte straf en wordt als maatregel waar mogelijk vermeden en in duur beperkt. - Dwangbehandeling en medische behandeling tegen de wil van de patiënt is in beginsel uitgesloten. Dit geldt ook voor therapieën die deel uitmaken van een overeengekomen behandelingsplan. - Voor de toepassing van handelingen door een arts, verpleegkundige of staflid die patiënt in bepaalde gevallen moet gedogen, bestaan procedurele waarborgen. - Bij toepassing van de te gedogen handelingen neemt de kliniek aantoonbaar de minst ingrijpende maatregel. - De patiënt wordt zo mogelijk vooraf maar in ieder geval achteraf waarom de maatregel onvermijdelijk geacht werd en welke alternatieven zijn overwogen en afgevallen. 3 Bemiddeling en beklag De beklag- bemiddelingsregeling functioneert naar behoren. Toetsingsnormen en verwachtingen: 21

23 - In de kliniekregels is beschreven hoe en waartegen patiënten in beklag kunnen gaan en hoe zij in contact kunnen komen met de commissie en de maandcommissaris uit de commissie dan wel de RSJ. - De beklagcommissie wordt onverwijld geïnformeerd over een ingediende klacht en doet in beginsel binnen vier weken na ontvangst uitspraak. - De kliniek reageert per omgaande op verzoeken van de commissie tot toelichting op een ingediende klacht. - Patiënten zijn over het algemeen tevreden over de wijze waarop hun beklag en/of grief is afgehandeld door bemiddeling dan wel een uitspraak. - De kliniek registreert de wijze waarop beklag en beroep wordt afgehandeld. - Jaarlijks evalueert de kliniek met de commissie de afdoening van grieven en klaagschriften en betrekt daarbij het aantal, de aard, de bemiddeling, de afdoening en de doorlooptijden van afdoening. 22