delft smart city traject naar een toekomstbestendige stad Voortgaande verstedelijking accommoderen, de energiehuishouding verduurzamen, nieuwe
|
|
- Barbara de Ruiter
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 traject naar een toekomstbestendige stad delft smart city Voortgaande verstedelijking accommoderen, de energiehuishouding verduurzamen, nieuwe vormen van zorg arrangeren, onderwijs en arbeid laten aansluiten, voorzieningen adequaat en voor iedereen toegankelijk houden, de gevolgen van klimaatverandering het hoofd bieden... Steden staan gesteld voor forse economische, sociale en ruimtelijke opgaven. Maar hoe loopt de weg naar een veilige, duurzame, inclusieve stad? De gemeente Delft en het ministerie van IenM ontwikkelde een methode om te werken aan een toekomstbestendige stad. In deze folder: stappenplan Doelen & werkwijze Systeemanalyse 3 What if -scenario s 4 Opgaven in beeld 5 Uitwerking op locaties 6 Impact in beeld 7 Aan de slag
2 De methode is hier weergegeven als een voor gemeenten bruikbaar stappenplan bij de aanpak van complexe stedelijke vraagstukken. De slimme gemeente Decentralisering van rijksoverheidstaken, de behoefte aan inniger samenwerking op regionaal niveau en verschuivende verhoudingen tussen overheden, marktpartijen en burgers brengen voor Nederlandse gemeenten nieuwe taken en rollen met zich mee en stellen andere eisen aan zowel het gemeentebestuur als het ambtelijk apparaat. Binnen deze toenemende complexiteit biedt Smart City de belofte van een stad waarin technologie en big data zorgen voor kostenbesparing en een optimaal functionerende stad. Maar voordat slimme technologie wordt toegepast, moet eerst de vraag zijn beantwoord: voor welk doel? De opgave centraal In het project Delft Smart City is niet vanuit de technologie gestart, maar staat de opgave centraal. Middels ontwerpend onderzoek en met behulp van een Smart City-instrumentarium zijn drie strategische beleidsdoelen van de gemeente Delft tegen het licht gehouden: energieneutraal Delft, klimaatbestendig Delft en ontwikkeling van de kenniseconomie (als motor van werkgelegenheid).. doelen & werkwijze opgaven benoemen ingrediënten De overheid heeft de taak om maatschappelijke opgaven te adresseren en inzichtelijk te maken. Dit stappenplan beschrijft hoe een gemeente een opgave op stedelijke schaal kan ontleden en afbakenen. Vervolgens creëert ze per opgave een dynamiek waarin drie pijlers met elkaar worden verbonden: systemen, mensen en middelen. Dit doet de gemeente door te denken in systemen, niet in sectoren (integraal), kennisdeling en samenwerking te organiseren (proces) en een gepaste vorm van sturing te hanteren (governance). Vertrekpunt Een circulaire economie, minder wateroverlast, een evenwichtige woningvoorraad... voor welke langetermijnopgaven staat mijn stad? De eerste stap in het traject naar een toekomstbestendige stad is: de langetermijndoelen bepalen. middelen big/open data meten en modelleren syteemoptimalisatie slimme apparaten en voertuigen slimme netwerken (online) communities regelgeving systeemoplossingen waarde in meerdere sectoren integraal proces samenbrengen, inzicht geven en samenwerken Smart City toekomstbestendige stad energieneutraal klimaatbestendig sterke economie bereikbaar gezond circulair systemen energie water biota afval voedsel goederen mensen data... mensen overheden burgers bedrijven kennisinstellingen maatschap. organisaties netbeheerders producenten adviseurs governance borgen, monitoren en bijstellen 9% 4% 0% auto s 3% CO-emissie (03) totaal: 389 Kton 3% vrachtverkeer % 4% 9%. systeemanalyse data verzamelen en verbeelden Ontwerpend onderzoek Hoe krijg je de voor een opgave relevante systemen scherp in beeld? In Delft is ontwerpend onderzoek toegepast. Met visuele technieken zijn ruimtelijke analyses gemaakt, belangen geïnventariseerd, verbanden onderzocht en scenario s ontwikkeld. Er is bewust gekozen voor ontwerpend onderzoek omdat hiermee zowel opgaven als oplossingsrichtingen kunnen worden verkend. Voor de drie langetermijndoelen zijn harde en zachte data van de relevante systemen in de stad verzameld en gevisualiseerd. Harde data Dit zijn kwantitatieve gegevens, van aantallen arbeidsplaatsen tot neerslagcijfers, voornamelijk afkomstig uit databases en statistische publicaties van de gemeente en andere overheden. Deze informatie wordt in kaarten en diagrammen weergegeven. Schalen en kaders Sommige opgaven op stedelijke schaal spelen ook op grotere schaal, regionaal dan wel (inter)nationaal. Uit de data-analyse komt naar voren hoe de lokale opgave zich verhoudt tot beleid en doelstellingen op een hoger niveau. Zo wordt duidelijk binnen welke kaders de opgave geadresseerd dient te worden en in hoeverre sprake is van bovengemeentelijke gesprekspartners. Dit kunnen overheden zijn, maar ook bedrijven en maatschappelijke instellingen. auto s 3% Energieverbruik (03) totaal: 5,3 PJ vrachtverkeer % 3% 0%
3 ovaties 3. what if-scenario s tekenen en rekenen Informatielagen Per (deel)opgave worden de verzamelde data over elkaar heen gelegd en samengebracht in kaarten. Met het oog op een duurzame energiehuishouding worden bijvoorbeeld alle bestaande vormen van voorziening in beeld gebracht. Zo wordt zichtbaar hoe verschillende onderdelen van de opgave zich tot elkaar verhouden. Zachte data Gesprekken met onder meer beleids- en projectmedewerkers van de gemeente leveren kwalitatieve informatie op. Een belangrijk onderdeel van ontwerpend onderzoek is een co-creatieproces, meestal in de vorm van een workshop, waarin partijen hun belangen en kennis met elkaar delen en gezamenlijk innovatieve oplossingen ontwikkelen. tekenen en rekenen De combinatie van kwantitatieve data en ruimtelijke informatie maakt het mogelijk om verschillende toekomstscenario s op te stellen. Wat betekent een bepaalde ontwikkeling of innovatie in kwantitatieve zin (rekenen) en wat is hier de ruimtelijke weerslag van (tekenen)? Voor Delft is bijvoorbeeld bepaald hoe het totale e energieverbruik onafhankelijk van fossiele brandstoffen kan worden gemaakt. Namelijk door gas te vervangen door, woningen te isoleren en zonnepanelen in te zetten. Totaalbeeld - ruimtelijk Per thema is een ruimtelijke weergave van de opgave gemaakt. Deze geeft inzicht in kansen en knelpunten op specifieke locaties in de stad. De ruimtelijke weergave verschaft vooral inzicht in de pijler systemen. Energieneutraal in 050 besparen (isoleren) net e oplossingen net en isoleren kansrijke partij exporteren en/of rotonde overal: zonnecellen op het dak 4. opgave in beeld locaties, mensen, middelen en systemen ONDERWERP OPGAVE INSPANNING parkeerbeleid op maat verkeer % besparen: verschuiven modal split naar lopen, fiets en ov informeren en bewustzijn gasverbruik (verwarming woningen) % elektraverbruik (apparaten in woningen) 6% verduurzamen mobiliteit (elektrisch rijden) PV-potentie Park&Charge: 7% besparen: minder gebruik, isoleren potentie isoleren: 7% vervangen gas door (net) cascaderen potentie net: 7% optimaliseren infra langz. verkeer / ov stimuleren deelgebruik 6 5 stimuleren elektrisch rijden elektrisch rijden opladen met PV 9 informeren en bewust maken van urgentie 7 verminderen gebruik isoleren bestaande woningen Totaalbeeld - schema Door de opgave ook schematische weer te geven en verder uit te rafelen, ontstaat een totaalbeeld: van onderwerp naar opgave en inspanning en van stroom via infrastructuur naar benodigde (smart) middelen en mogelijke partners. Ook de andere pijlers, middelen en mensen, worden zo inzichtelijk. aanleg infrastructuur net gasverbruik (verwarming en productie) elektraverbruik (bedrijfsprocessen) 43% 9% elektrisch verwarmen (PV) potentie PV: 7% elektriciteit zelf opwekken (PV) potentie PV:5% besparen: minder gebruik, isoleren vervangen gas door (net) cascaderen biomassa realiseren en gebruik duurzame 4 5 bronnen (rest, geothermie) installeren zonnepanelen 6 informeren en bewust maken van urgentie 3 verminderen gebruik 0 4 isoleren bestaande gebouwen aanleg infrastructuur net realiseren en gebruik duurzame 4 3 bronnen (rest, geothermie) gebruik afval uit eigen regio importeren Brede blik Maatregelen, acties en afspraken kunnen sectoraal zijn, door het verkregen inzicht in het systeem blijft duidelijk hoe afzonderlijke maatregelen bijdragen aan het geheel (integraal). Deze brede blik garandeert dat partijen weten hoe de eigen rol en inzet zich verhouden tot de generieke opgave en doelstelling. Het werken aan systeemverandering (abstract) en het nemen van behapbare maatregelen (concreet) gaan samen, waardoor de ingezette verandering snel zichtbaar wordt. duurzaam opwekken (zon, wind, water) potentie PV: 5% hardware: zonnepanelen, windmolens
4 5. uitwerking op locaties integrale oplossingen en cross-overs Aanknopingspunten Na het uitdiepen en in beeld brengen van de opgaven op stedelijke schaal, is het zinvol te onderzoeken wat een opgave op de schaal van een wijk of buurt concreet inhoudt. Inzicht in verschillende opgaven tegelijk maakt het mogelijk om cross-overs (dwarsverbanden) tussen doelen en schaalniveaus te benoemen. Juist deze crossovers bieden handelingsperspectieven voor verschillende partijen in de stad én aanknopingspunten voor beleid. Uit de studie in Delft komen verschillende aanknopingspunten naar voren. Op stedelijke schaal schept zowel de energietransitie als klimaatadaptatie kansen voor werkgelegenheid. Door klimaatadaptatie verbetert het vestigingsklimaat en vermindert het energieverbruik. Een sterke economie biedt burgers en bedrijven de financiële ruimte om zelf de stad energieneutraal en klimaatbestendig te maken. beeld: Provincie Zuid-Holland 6. impact in beeld meten en monitoren governance Van de overheid als hoeder van het algemeen belang kan verwacht worden dat zij maatschappelijke opgaven adresseert en inzichtelijk maakt. De overheid draagt de verantwoordelijkheid voor het oplossen van deze opgaven echter niet alleen. Als hulpmiddel voor de gemeentelijke organisatie is een schema gemaakt waarin lopende initiatieven en projecten gepositioneerd zijn. Op de horizontale as is aangegeven wie de verantwoordelijkheid voor het initiatief draagt (overheid of samenleving) en op de verticale as of het een innovatief onderwerp betreft waarvoor geen (beleids-) instrumentarium ontwikkeld is, of een bekend onderwerp waarvoor technologie en regelgeving aanwezig zijn. OVERHEID 9 8 Warmterotonde cluster West Energiestrategie Delft Energieneutraal 050 3e fietsenstalling station Delft Gemeentelijke gebouwen klimaatneutraal 4 Smart Polder 3 Mobiliteitshuizen 6 NIEUW ONDERWERP BESTAAND ONDERWERP 6 Stadslogistiek Delft Publieke oplaadpunten elektrische auto s 6 Proeftuin The Green Village 3 5 WKO Coendersbuurt Delft Solar City 8 Laadstraat Proeftuin Smart Verlichting campus TU Delft 0 Duurzaamheidscans bedrijven BKS Ekolectric Smart thermal grid campus TU Delft 9 (ondiepe) geothermie TUDelft 4 Growing Green Vergroenen en verdienen horeca E-deal verduurzaming in het onderwijs 5 7 Proeftuin Minivilla N470 energieneutrale weg 0 Cyclosense 7 Prêt-a-Loger SAMENLEVING 8 Delft E Design Delft City Shuttle Deelauto s en -fietsen 9 Reimarkt Delft
5 7. aan de slag proberen en leren foto Winst door Design!: jaxpix Jacqueline Louter Fotografie 3 5 De samenleving activeren Door het in beeld brengen van de opgave en benodigde inspanningen ontstaat een kader voor strategische besluitvorming én een verhaallijn voor de stad. De gemeente kan op basis van deze informatie duidelijke keuzes maken ten aanzien van de inzet van middelen en capaciteit op de onderzochte thema s en locaties en zo een goede invulling geven aan haar regierol. Het krachtenveld verschilt immers per opgave. Met de gedegen (systeem)analyse en verkenning van strategieën doet de gemeente een openingsbod aan alle partijen die de stad maken: overheden, burgers, bedrijven, maar ook scholen, kennisinstellingen, en culturele en maatschappelijke organisaties. Omdat geen blauwdruk van een oplossing wordt geboden, kunnen partijen vanuit hun eigen kracht en expertise bepalen welke prestatie zij kunnen en willen leveren. 4 Gemeente Delft Afdeling Programma s en Projecten Maartje Scholten (senior projectleider) Ministerie van Infrastructuur en Milieu Directie Ruimtelijke Ontwikkeling Hans ten Hoeve (senior programmanager) Delft Smart City Het volledige rapport Delft Smart City (05) is digitaal beschikbaar via: Concept en vormgeving: Heleen Bothof (LUZ architecten) Redactie: Eric Burgers (Eric Burgers tekst & redactie) Vormgeving: Lisa Dalhuijsen (Studio With) Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de gemeente Delft worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. Delft, juli 07
delft energieneutraal delft smart city thema
thema delft energieneutraal delft smart city afbeelding: Prêt-à-Loger Gemeente Delft heeft de ambitie om in 2050 energieneutraal te zijn. Dit betekent: geen door fossiele brandstofverbruik veroorzaakte
Nadere informatieDELFT SMART CITY 2015 2050 KLIMAATBESTENDIG CO2 ENERGIENEUTRAAL KENNISECONOMIE
2015 2050 O2 Wilbert Hoondert > strategic advisor economic development, ity of elft Maartje Scholten > senior project leader elft Smart ity project, ity of elft Heleen Bothof > lead designer elft Smart
Nadere informatieTransitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland
Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie Regio West Friesland 7-2-2019 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing
Nadere informatieStartnotitie Energietransitie. November 2018
Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie
Nadere informatiePresentatie PILOT REGIONALE ENERGIESTRATEGIE
Presentatie PILOT REGIONALE ENERGIESTRATEGIE 15 nov 2017, SER Marjon Bosman, VNG Mariëlle Hetem, IPO Aanleiding Uitvoering & resultaten Aanbevelingen & vervolg Programma Regionale Energie Strategieën:
Nadere informatieRegionale Energiestrategie NHZ
Regionale Energiestrategie NHZ Het Klimaatakkoord in wording 49% minder CO2 in 2030 t.o.v. 1990 Zomer 2018 doorrekening Najaar 2018 uitwerking Voorjaar 2019 Ondertekening = start RES Wat staat er in een
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatieSamen Duurzaam DOEN! Stap 1 // Welkom en inleiding. Stap 2 // Voorstelronde aanwezigen. (5 minuten) (10 minuten)
Samen Duurzaam DOEN! Leuk dat u samen met uw buren na wilt denken over duurzaamheid. Aan de hand van dit stappenplan helpen wij u graag op weg om het gesprek op gang te brengen. Dit stappenplan is bedoeld
Nadere informatiekenniseconomie als motor
thema kenniseconomie als motor delft smart city afbeelding: YES!Delft Delft is met haar instellingen voor wetenschappelijk onderzoek en onderwijs en bedrijven een echte kennisstad. Ontwikkeling van de
Nadere informatiePerspectief op de nationale omgevingsvisie en grondbeleid. Jaar van de Ruimte VvG congres 12 november Nathalie Harrems
Perspectief op de nationale omgevingsvisie en grondbeleid Jaar van de Ruimte 2015 VvG congres 12 november 2014 Nathalie Harrems Directie Ruimtelijke Ontwikkeling Wat is er aan de hand? Tijdperk van de
Nadere informatieDuurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld
Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.
Nadere informatieDELFT SMART CITY 2050
KENNISECONOMIE ENERGIENEUTRL KLIMTBESTENIG ELFT SMRT CITY 2050 1 ELFT SMRT CITY Inhoud 1 Inleiding 4 2 Smart Cities 6 2.1 Wat is een Smart City? 6 2.2 Smart City in Europa en Nederland 6 2.3 Een elftse
Nadere informatieEnergietransitie Glastuinbouw en warmte
Energietransitie Glastuinbouw en warmte Inhoud 1. Inleiding 2. Energietransitie glastuinbouw 3. Warmteclusters 1. Doel 2. Aanpak en gebieden 4. Vragen/ discussie Nationale en internationale doelen ambitie
Nadere informatieDELFT SMART CITY 2050 KENNISECONOMIE
ELFT SMRT CITY 2050 ENERGIENEUTRL KLIMTBESTENIG KENNISECONOMIE 1 VOORWOOR Opnieuw leren kijken naar de stad e sociale, economische en ruimtelijke opgaven waarvoor steden staan zijn aanzienlijk. e wereld
Nadere informatieschieoevers delft smart city locatie
locatie schieoevers delft smart city foto: Bedrijvenkring Schieoevers Bedrijventerrein Schieoevers is een gebied met veel potentie; het grenst direct aan de campus van de TU Delft en ligt vlakbij Nieuw
Nadere informatieDuurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden
Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord
Nadere informatieDe opkomst van all-electric woningen
De opkomst van all-electric woningen Institute for Business Research Jan Peters Directeur Asset Management Enexis Inhoud Beeld van de toekomst Veranderend energieverbruik bij huishoudens Impact op toekomstige
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatieKlimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen
Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.
Nadere informatieSamen omschakelen Arnhem, 7 september 2016
Samen omschakelen Arnhem, 7 september 2016 Waarom zijn we bijeen? Verduurzaming energievoorziening Samenwerking om de NL ambitie te verwezenlijken Samenwerking vanaf de start van initiatieven Draagvlak
Nadere informatieKRIMP INLEIDING. voor de welvaart. Bevolking -1,2% Banen -4% In 2012 hebben het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincie Zuid-Holland
SMART WATER INLEIDING In 2012 hebben het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincie Zuid-Holland - nieuw te ontwikkelen) projecten en activiteiten aan worden verbonden en worden KRIMP voor de welvaart
Nadere informatieKlimaatneutrale gemeenten. Frans Rooijers - directeur CE Delft
Klimaatneutrale gemeenten Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige expertise
Nadere informatieDe rol van biomassa in de energietransitie.
De rol van biomassa in de energietransitie. Bert de Vries Plaatsvervangend directeur-generaal Energie, Telecom en Mededinging, Ministerie van Economische Zaken Inhoud 1. Energieakkoord 2. Energietransitie
Nadere informatiePresentatie Duurzame Energie. Podiumbijeenkomst 17 maart
Presentatie Duurzame Energie Podiumbijeenkomst 17 maart Energie-opgave 2 Kader: Mondiaal Lokaal Klimaatakkoord Parijs (2015) Ministerie EZ/ NL Energie Neutraal 2050 Provinciaal uitvoeringsprogramma (2016)
Nadere informatieOntwerp Gezonde Systemen
Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden
Nadere informatie4 oktober Utrecht
4 oktober 2017 Utrecht 1 Waarom een RES? 1. Verantwoordelijkheid energietransitie wordt voor een belangrijk deel bij gemeenten gelegd. Maar ze hebben beperkte grip. 2. Praten over energietransitie betekent
Nadere informatieZonnevelden: hoe zorg je voor een goede ruimtelijke inpassing. Rik Olde Loohuis (Rom3D) Tim de Weerd (Provincie Overijssel)
Zonnevelden: hoe zorg je voor een goede ruimtelijke inpassing Rik Olde Loohuis (Rom3D) Tim de Weerd (Provincie Overijssel) 1 kort voorstelrondje en wat hoop je hier op te halen? ambities en getallen inpassen
Nadere informatieRabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres
Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:
Nadere informatieKlimaatakkoord: Kijkje in de keuken. Ingrid Giebels
Klimaatakkoord: Kijkje in de keuken Ingrid Giebels 1-11-2018 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing Hoe? Faciliteren, aanjagen en
Nadere informatieStrategische Agenda Helmond. Coalitie-onderhandelingen 4 april 2018
Strategische Agenda Helmond Coalitie-onderhandelingen 4 april 2018 Staat van Helmond: Hoofddoelen strategische agenda Centrale ambitie: Meer banen Meer inwoners Meer banen Verwachte groei naar 101.000
Nadere informatieOnderwerp Regionale Energiestrategie (RES) regio Noordoost-Brabant. Geachte bestuursleden,
Onderwerp Regionale Energiestrategie (RES) regio Noordoost-Brabant Geachte bestuursleden, De decentrale overheden (gemeenten, waterschappen en provincies) werken vanaf het najaar 2018 in 30 regio s aan
Nadere informatieHealthy Urban Living Slim, Gezond en Groen
SMART CITY UTRECHT Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen Brigitte Hulscher Program Manager Smart Cities, Marketing & Innovation Utrecht Jong en hoog opgeleid 334.862 inwoners, 20 % < 17, 18% 18-26,
Nadere informatieDe noodzaak voor geïntegreerd ontwerpen en plannen van de energietransitie in de stad
De noodzaak voor geïntegreerd ontwerpen en plannen van de energietransitie in de stad Delft, 9 maart 2018 Sander Fijn van Draat, Mark Jurjus, Hans Schneider Beheert het netwerk voor gas en stroom Inhoudsopgave
Nadere informatieGELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN
GELDERSE BEDRIJVENTERREINEN KLAAR VOOR DE TOEKOMST? Joost Hagens Bureau BUITEN 1 Inhoudsopgave Voorstellen: Bureau BUITEN Doel onderzoek en achtergrond Definitie toekomstbestendig bedrijventerrein Methode
Nadere informatieUw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander
Pieter van der Ploeg Strategie Alliander Inhoud 1. Wat is Alliander 2. Van ambitie naar concrete vraag 3. Van nu en hier naar daar en straks en hoe kom ik daar 4. Wie doen mee 5. Voorbeeld van belang van
Nadere informatiePremier Rutte: hogere ambitie Europa bij terugdringen van CO2-uitstoot. Regionale Energiestrategie NHN. Katowice 4 december 2018
Premier Rutte: hogere ambitie Europa bij terugdringen van CO2-uitstoot Regionale Energiestrategie NHN Katowice 4 december 2018 Het Klimaatakkoord in wording 49% minder CO2 in 2030 t.o.v. 1990 Zomer 2018
Nadere informatieRegionale Energie Strategie
Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt
Nadere informatieRegionale Energie Strategie
Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt
Nadere informatieKlimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta)
Agenda Stad Concernstaf CSADV Stadhuis Grote Kerkplein 15 Postbus 538 8000 AM Zwolle Telefoon (038) 498 2092 www.zwolle.nl Klimaatadaptatie in Zwolle (IJsselvechtdelta) Hoe houden we onze delta leefbaar
Nadere informatieEen energieneutrale regio in 2050, hoe gaan we dat met elkaar bereiken? Om de CO 2
Een energieneutrale regio in 2050, hoe gaan we dat met elkaar bereiken? Om de CO 2 -uitstoot te beperken zullen we anders met onze beschikbare energie om moeten gaan. Het vereist energiebesparingen, het
Nadere informatieImpressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni
Impressie Regiotour MIRT in Noord Nederland 13 juni Ron Lander en Nathalie Harrems openen de goed bezochte bijeenkomst in de schouwburg in Meppel. Naast het delen van kennis over de werkwijze in het Meerjarenprogramma
Nadere informatieWerkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg
Werkconferentie agenda omgevingsvisie Limburg Na een regionale werkconferentie in Venlo, zijn op 24 september 2018 zo n 70 medewerkers van verschillende Zuid-Limburgse gemeenten, het Waterschap, het Rijk,
Nadere informatieCONCEPT FACTSHEETS KLIMAATCONTRACT PROVINCIE DRENTHE GEMEENTE HOOGEVEEN Datum: Blad 1 van 5
Blad 1 van 5 Hoogeveen deelprogramma Diep Onder Drenthe 1. WKO installatie BVG/CH/Raadhuis 2. WKO installatie 1. Een WKO installatie in het BVG/CH/Raadhuis. 2. Duidelijkheid over de haalbaarheid van een
Nadere informatieNationale Energieverkenning 2014
Nationale Energieverkenning 2014 Remko Ybema en Pieter Boot Den Haag 7 oktober 2014 www.ecn.nl Inhoud Opzet van de Nationale Energieverkenning (NEV) Omgevingsfactoren Resultaten Energieverbruik Hernieuwbare
Nadere informaties-hertogenbosch, juni 2013 Samenwerkingsovereenkomst Brabantse Pilot Publieke Laadinfrastructuur Provincie Noord-Brabant en Enexis
Samenwerkingsovereenkomst Brabantse Pilot Publieke Laadinfrastructuur Provincie Noord-Brabant en Enexis INHOUD 1. Inleiding 2. Pilot laadinfrastructuur Brabant 3. Overwegingen 4. Doelstellingen 5. Gefaseerde
Nadere informatieJaron Weishut. Delft, 7 maart Foto: Alwin Wink
Jaron Weishut Delft, 7 maart 2018 Foto: Alwin Wink In de stad van de toekomst raakt alles steeds meer geïntegreerd 2 wonen werken publieke ruimte mobiliteit energie water circular iteit Homie - wasmachine
Nadere informatieGroen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?
Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.
Nadere informatieRaadsakkoord energietransitie. Februari 2019
Raadsakkoord energietransitie Februari 2019 De energietransitie in Rotterdam Een klimaatneutraal en duurzaam Rotterdam. Dat is waar we naar toe willen. Een groene en gezonde stad met schone lucht, waarin
Nadere informatieSeminar Duurzame & Integrale Energievoorziening 29 november minut pitches
2 minut pitches Alex Huibrechtse - Eneco Warmte en Koude Ontwikkelingen: reductie broeikasgassen (klimaatakkoord), energieneutrale gebouwen (2020), aardgasvrij in 2050. Op gasnet aangesloten bestaande
Nadere informatieWinnaars en verliezers van de energietransitie
Winnaars en verliezers van de energietransitie Jessanne Mastop Delft 03-04-2017 www.ecn.nl Energietransitie Energietransitie: Duurzaam, decentraal, en meer zichtbaar. Burgers en bedrijven: Zelf meer betrokken
Nadere informatieSAMEN OP WEG NAAR EEN DUURZAME SAMENLEVING. Wat kunnen wij voor u betekenen?
SAMEN OP WEG NAAR EEN DUURZAME SAMENLEVING Wat kunnen wij voor u betekenen? Van fossiel naar duurzaam Jeroen Besseling Beleidsmedewerker Duurzaamheid EEN GREEP UIT DE MEDIA DUURZAAMHEIDSAGENDA 2018-2022
Nadere informatieTraining Energietransitie voor ambtenaren
Training Energietransitie voor ambtenaren Ambtenaren Fysieke leefomgeving 20 Deelnemers 3 Aantal dagen 995.00 Investering Locatie Voor wie? Ambtenaren De komende jaren gaat de transitie in de gebouwde
Nadere informatieSector- en keteninitiatieven
Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van A van Ooijen Woerden B.V. Auteur(s): Mevr. G.A.W. Mielke-van
Nadere informatie31 januari 2018 agendapunt 4.4. Aan de bestuurscommissie Vervoersautoriteit,
31 januari 2018 agendapunt 4.4. Onderwerp: 30% CO 2 -reductie door verkeer in de MRDH Portefeuille: Datum: Strategie en beleid 31 januari 2018 Contactpersoon: Maya Weirauch Telefoonnummer: 088 5445 606
Nadere informatiegemeente Bunnik INFORMATIENOTA De gemeenteraad Het college van burgemeester en wethouders Datum: 7 maart 2017
gemeente Bunnik INFORMATIENOTA Aan: Van: De gemeenteraad Het college van burgemeester en wethouders Datum: 7 maart 2017 Onderwerp: Tussentijdse evaluatie Bunnik Duurzaam In december 2014 heeft de gemeenteraad
Nadere informatieGreen Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei
Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en
Nadere informatieIntroductie De energietransitie is de grootste politieke en maatschappelijke uitdaging van ons tijdperk, maar nog niet alle politici, bestuurders, bed
Introductie De energietransitie is de grootste politieke en maatschappelijke uitdaging van ons tijdperk, maar nog niet alle politici, bestuurders, bedrijven en inwoners zijn doordrongen van dit feit. Gemeenten
Nadere informatieDe toekomst van de netten
De toekomst van de netten Speelveld, energieneutrale wijk, rol van smart grids dr. C. (Cor) Leguijt, presentatie Kivi-Niria, 8 okt. 2013 Inhoud de toekomst van de netten Kort: over CE Delft De hoeken van
Nadere informatieEnergievisie Borne 22 september 2011. Michel Leermakers Linda Rutgers Twence. Co Kuip HVC. www.twence.nl
Energievisie Borne 22 september 2011 Michel Leermakers Linda Rutgers Twence Co Kuip HVC Inhoud van vanochtend Gemeente Borne Visie Twence Werkwijze Energievisie Resultaten Huidige energieconsumptie Bronpotentieel
Nadere informatieBedrijventerreinen Verduurzamen Land van Weert en Cranendonck
Bedrijventerreinen Verduurzamen Land van Weert en Cranendonck Zeist, 25 april 2016 Matthijs Kok Transitiemanagement Matthijs Kok Energietransitie gebouwde omgeving Elektrisch vervoer Projecten, o.a: Energiestrategie
Nadere informatieParagraaf duurzaamheid
Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente
Nadere informatiePilot Omgevingsvisie Nijmegen Green City
Pilot Omgevingsvisie Nijmegen Green City De Omgevingswet meer ruimte voor initiatief Huidige omgevingsrecht: opeenstapeling van wetten, regels en procedures Onzekerheid en onduidelijkheid bij initiatiefnemers
Nadere informatieOp weg naar een Nationale Omgevingsvisie: de opgaven. Emiel Reiding directeur NOVI. 5 juli 2017
Op weg naar een Nationale Omgevingsvisie: de opgaven Emiel Reiding directeur NOVI Aanleiding Omgevingsvisie Omgevingswet De maatschappij verandert Stapeling van wensen en claims op leefomgeving Herijken
Nadere informatieMinisterie van Economische Zaken
DOORBRAAKPROJECT ICT EN ENERGIE Routekaart doorbraakproject ICT en Energie Ministerie van Economische Zaken Rapport nr.: 14-2884 Datum: 2014-10-15 SAMENVATTING ROADMAP Het kabinet wil dat de uitstoot van
Nadere informatieBUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM
BIES BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM Naar een duurzaam en geïntegreerd energiesysteem voor een wijk in transitie Een onderzoek uitgevoerd door: Met ondersteuning van: Foto: AEROPHOTO-SCHIPHOL 1
Nadere informatieSMART SOCIETY IN NEDERLAND
SMART SOCIETY IN NEDERLAND Roxane Daniels Vereniging Nederlandse Gemeenten 23 april 2019 VVSG Brussel Paraplu-begrip Integrale aanpak van maatschappelijke opgaven Cross-sectoraal Publiek-privaat Bottom-up
Nadere informatieEnergietransitie bij Mobiliteit
Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale
Nadere informatieUitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond
Uitvoeringsprogramma Bodem en Ondergrond Samen met decentrale overheden en maatschappelijke organisaties werkt het Rijk aan ambitieus beleid voor bodem en ondergrond - Werken met één UP Bodem en Ondergrond
Nadere informatieDuurzaamheid in Amersfoort: kansen en inspiratie Het Amersfoorts Afwegingskader Duurzaamheid
Duurzaamheid in : kansen en inspiratie Het s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid s Afwegingskader Duurzaamheid Leefomgeving Dit project draagt bij aan een gezond woon- en werkklimaat
Nadere informatieGoeree-Overflakkee geeft energie. Managementsamenvatting van de route naar een energieleverend eiland
Goeree-Overflakkee geeft energie Managementsamenvatting van de route naar een energieleverend eiland Koploper Goeree-Overflakkee werkt voortvarend aan de energietransitie en is daarmee koploper in Nederland.
Nadere informatieMeer grip op klimaatbeleid
Meer grip op klimaatbeleid Klimaatbeleid voeren is complex. Het is interdisciplinair en omgeven met onzekerheid. Hoe zorg je als overheid dat je klimaatbeleid aansluit bij je ambities? En waarmee moet
Nadere informatieStichting Duurzaam Lopikerwaard
Stichting Duurzaam Lopikerwaard Dick Nederend Presentatie d.d. 31 mei 2018 voor bedrijventerrein de Copen te Lopik Agenda Voorstellen Doelstelling Stichting Duurzaam Lopikerwaard Wat is het energieverbruik
Nadere informatieNationaal programma Regionale Energie Strategieën (NP RES) Samen aan de slag voor het klimaat
Nationaal programma Regionale Energie Strategieën (NP RES) Samen aan de slag voor het klimaat Opwek- & isolatiemaatregelen Regionale samenwerkingen op o.a. energie Windenergie op land Ervaringen op doen
Nadere informatieRoadmap provincie Utrecht
Roadmap provincie Utrecht d.m.v. innovatieve kennis- en diensteneconomie topregio zijn op gebied van mobiliteit Astrid Weij, Bert Batenburg (provincie Utrecht), Corianne Stevens, Martijn van Rij (Sweco)
Nadere informatiede slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie
de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie 1 Alliander is van jou Wij staan voor een energievoorziening die iedereen onder gelijke condities toegang geeft
Nadere informatieToekomstschetsen en organisatievraagstukken
Toekomstschetsen en organisatievraagstukken Samenvatting en bevindingen in #Energiedialoog Verschillen en gemene delers in energiescenario s Besparing oftewel isolatie zorgt voor grote verminderingen in
Nadere informatieDe Kromme Rijnstreek Off Grid in Hoe kan dat eruit zien?
De Kromme Rijnstreek Off Grid in 00. Hoe kan dat eruit zien? De gemeenten Houten, Wijk bij Duurstede en Bunnik op weg naar energieneutraal in 00 Exact bepalen hoe het energiesysteem van de toekomst er uit
Nadere informatieRaadsakkoord energietransitie. April 2019
Raadsakkoord energietransitie April 2019 Inhoudsopgave De energietransitie in Rotterdam 1 De energietransitie als kans 1 Tegengaan energiearmoede 1 Klimaatakkoord van Parijs 2 Rotterdamse klimaatambitie
Nadere informatieWat vraagt de energietransitie in Nederland?
Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen
Nadere informatieAgenda. Door Matthijs Kok, ODMH
Agenda Rondje kennismaking Presentatie regionale energiestrategie Uitwisselen kennis en ervaringen Vragen aanpak EZ/belastingdienst Verdere samenwerking EnCo s Midden Holland Door Matthijs Kok, ODMH Aanpak
Nadere informatieMidsizeNL Eerste lessen uit een kennis en inspiratie traject
MidsizeNL Eerste lessen uit een kennis en inspiratie traject Reisschema langs Midsize NL Het waarom: voor op het nachtkastje Waar ligt midsize NL? 7 trends en veel meer vragen Blik vooruit: scenario s
Nadere informatieWerkatelier duurzame energieopwekking
Werkatelier duurzame energieopwekking Plaats Bodegraven Datum 12 maart 2018 Presentator Jody de Graaf Duurzame energie 12 maart 2018 Pagina 1 Welkom Wethouder Kees Oskam Duurzame energie 12 maart 2018
Nadere informatieRuimtelijke Visie Duurzame Energie Heumen
Ruimtelijke Visie Duurzame Energie Heumen Samenvatting De gemeente Heumen wil in 2050 energie- en klimaatneutraal zijn. Om dit doel te bereiken is het noodzakelijk dat de gemeente en haar inwoners ook
Nadere informatieIntegrale energiestrategie UU. Fréderique Houben, Universiteit Utrecht
Integrale energiestrategie UU Fréderique Houben, Universiteit Utrecht Integraal en Samen! 2 3-10-2017 Integrale energiestrategie UU Universiteit Utrecht Opgericht in 1636 30.000 studenten en 7.500 medewerkers
Nadere informatieEnergie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel
Energie in de provincie Utrecht Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Doel van Onderzoek Dit onderzoek dient om: 1. Een nieuw overzicht samen te stellen van het energiegebruik
Nadere informatieLessen en ervaringen ontwikkelingen zonneparken 4 oktober 2018
Lessen en ervaringen ontwikkelingen zonneparken 4 oktober 2018 Wie wij zijn Adviesbureau met ruim 70 adviseurs Opgericht in 2001 Gemiddelde leeftijd is 34 jaar OVER MORGEN Onze klanten Gemeenten Provincies
Nadere informatieDUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT
DUURZAAMHEID & ENERGIENEUTRALITEIT Introductie Raad 6 juni 2018 Jack van t Ende Xandra van Lipzig Ineke Lijnema 7/6/18 Agenda Context duurzaamheid Energietransitie: waar hebben we het over in Apeldoorn?
Nadere informatieRoadmap Provincie Utrecht. d.m.v. innovatieve kennis-en diensteneconomie topregio zijn op gebied van mobiliteit
Roadmap Provincie Utrecht d.m.v. innovatieve kennis-en diensteneconomie topregio zijn op gebied van mobiliteit 1 Status presentatie Gemaakt voor het Programma icentrale Nog niet bestuurlijk vastgesteld
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieParkstad Limburg EnergieTransitie (PALET)
Parkstad Limburg EnergieTransitie (PALET) Startbijeenkomst Energiestrategie Midden-Holland Woensdag 22 juni 2016 Workshopronde I sessie C Parkstad Limburg EnergieTransitie (PALET) GR: samenwerking van
Nadere informatieAmsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz
RAI PTM - bijeenkomst Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz 1 Stedin Netbeheer is verantwoordelijk voor het transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: duurzame energie voor iedereen
Nadere informatieen uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018
Energie-infrastructuur: overzicht en uitdagingen voor de toekomst Pieter Boot, maart 2018 Indeling De drie fasen van ordening en regulering infrastructuur Nederland doorvoerland Wat is de opgave? Investeringen
Nadere informatieDE SLIMSTE MENS TER IS BETER KLAAR VOOR DE ENERGIETRANSITIE. WinVorm 11 juni Dominiek Vandewiele
DE SLIMSTE MENS TER WERELD IS BETER KLAAR VOOR DE ENERGIETRANSITIE WinVorm 11 juni 2013 Dominiek Vandewiele De energietransitie komt! De derde landschappelijke energierevolutie? Even praktisch De energietransitie
Nadere informatiePilots Omgevingsvisie
Pilots Omgevingsvisie inzichten, omslagen en aanpakken irma.dekker@rws.nl Eric.nelisse@rws.nl Twitter @AandeslagOw www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl Wat willen we vandaag delen met jullie? 1. De omgevingswet
Nadere informatieStrategische gebiedsontwikkeling vanuit energietransitie perspectief. Oktober 2016 Alliander
Strategische gebiedsontwikkeling vanuit energietransitie perspectief Oktober 2016 Alliander West Betuwe plaatje West-Betuwe energie zelfvoorzienend Nijmegen energie neutraal Groene Allianties circulair
Nadere informatieTechnisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015
Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot
Nadere informatieDuurzame ontwikkeling:
Duurzaam Tynaarlo Duurzame ontwikkeling: Een ontwikkeling die kan voorzien in de behoeften van de huidige generaties zonder die van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. (Our common future 1987)
Nadere informatieUitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014
Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2014 Natuur en Milieufederatie Flevoland heeft ook dit jaar weer een verkenning gedaan naar het klimaatneutrale gehalte van de
Nadere informatieHoutskoolschets Asten april 2017
Houtskoolschets Asten2030 14 april 2017 Opzet Asten2030 Start A Verkenning B Verbreding C 3 Verankering Dag van de Toekomst Besluit vorming 1. Werk Conferentie intern 2. Werk Conferentie intern Internet
Nadere informatieCONNECT2025. Theo Ockhuijsen (Innovatie Express & BIMpuls )
Theo Ockhuijsen (Innovatie Express & BIMpuls ) De impact van techniek op weg naar 2025 Voor een Nederland dat mee voorop loopt Zes toekomstthema s Mensenwerk oud naast nieuw De stad Nederland op zoek naar
Nadere informatie