Ghij doolt dikwijls. in t spellen van uw Neederduitsch 1. Deel 2: Het is ongehoord, al wat de menschen elkaar in de telefoon te vertellen hebben

Transcriptie

1 Deel 1 van deze serie rondde ik af met de opmerking dat het eerste te verschijnen album in de Vlaamse taal L Oreille cassée zou worden. 2 De vertaling van L Etoile mysterieuse door François van der Drift was dan wel al een poosje gereed (1942) en voor belettering afgegeven en ook was Van der Drift eind 1943 gereed met de vertaling van L Oreille en gestart met Le Crabe aux Pinces d Or maar omdat Hergé er op had gehamerd dat er pas een titel op de Vlaamse markt mocht verschijnen nadat het betreffende (Vlaamse) verhaal in Het Laatste Nieuws was afgelopen (Het gespleten oor op 23 februari 1944 terwijl Ster zou lopen van 1 september 1943 t/m 24 mei 1944) was de keuze voor iedereen duidelijk: Het gespleten oor. Ghij doolt dikwijls in t spellen van uw Neederduitsch 1 Deel 2: Het is ongehoord, al wat de menschen elkaar in de telefoon te vertellen hebben door Hans Noppen Het gespleten / gebroken oor Op 23 januari 1944 meldt Hergé in een brief aan Charles Lesne (Casterman) dat hem de Nederlandse vertaling van L Oreille cassée door François van der Drift (inmiddels Het gebroken oor!) in de eerste week van februari is beloofd. In diezelfde brief refereert Hergé aan de Nederlandse teksten (1942!) van L Etoile mysterieuse. Hij merkt op dat de beletteraar (Huion) blijkbaar is ontspoord. Die heeft bij een aantal tekeningen in het geheel niet optimaal gebruik gemaakt van de ruimte (tekstballon) die hem voor de diverse teksten is gegeven (zoals dat wel bij het Franse album is gebeurd) en dat ergert Hergé. Als voorbeeld geeft hij het plaatje met de uitleg van Hippolytus Kalys aan Kuifje (afb. 1a, 1b). Hij moppert: Al die ruimte had ie kunnen gebruiken. Hergé suggereert wel, aangezien Het gebroken oor immers als eerste titel zal verschijnen, de belettering daarvan eerst af te maken en deze correcties voor De ster pas daarna. En Hergé gaat er voetstoots van uit (zo schrijft hij) dat Casterman ook hier tevreden mee zal zijn, aangezien steeds dezelfde vertaler (François van der Drift) eraan werkt. Maar dat is niet zo. Lesne laat op 15 februari weten dat men bij Casterman die Vlaamse vertaling van Crabe dan wel zeer goed vindt en prima geschikt voor zowel het Nederlandse als Vlaamse publiek, maar dat er toch talrijke grammaticale fouten in zitten. De tekst moet dus zorgvuldig worden nagekeken. Lesne vraagt zich vervolgens bezorgd af hoe het dan eigenlijk met die twee andere vertalingen zit (Oor en Ster). Indien nodig moet er direct actie worden genomen! Terloops meldt Lesne in die brief dat hij de naam Kuifje voor Tintin ongelukkig gekozen vindt. Maar omdat hij zichzelf niet competent genoeg voelt om hierover een uitspraak te doen, laat hij die opmerking voor wat hij waard is (Lesne was bang dat de naam Kuifje in Nederland seksuele associaties oproept, wat bij jeugdige lezertjes toch niet de bedoeling kan zijn). 3 Afb. 1a: Hergés opmerkingen Casterman antwoordt op 26 januari 1944 dat dit prima is aangezien de verkoop op de Vlaamse markt nog wel even op zich zal laten wachten. Vertalingen toch niet oké? Twee dagen later meldt Hergé aan Lesne dat hij ook de Nederlandse tekst van Crabe snel opstuurt. Afb. 1b: Albumversie Nu moet ik je toch de oren wassen, roept Hergé veertien dagen later. Eerst was je volledig content en nu alles nakijken? Je opmerking heeft op mij het effect van een koude douche. Maar ik heb de hulp ingeroepen van dr. M. De Bruyne, leraar Germaanse letterkunde aan het Atheneum van Schaerbeek, verbonden aan Radio-Brussel, die Krab inmiddels al heeft doorgenomen. En de nagekeken teksten van Ster en Oor volgen weldra. 4 Duizend Bommen! nr april

2 Op 14 maart verontschuldigt Lesne zich min of meer voor het feit dat men de grammaticale foutjes in Ster niet eerder hadden doorgegeven. Blijkbaar om de pijn te verzachten, voegt hij er aan toe dat: de geraadpleegde correctors voor Ster en Krab bijzonder lovend waren over de vertalingen. Maar over germanismen rept men niet. Die leraar Germaanse letterkunde heeft wel zijn sporen nagelaten. Ik heb er wat eerste drukken op nagekeken en vind er nogal wat: prosit (proost), vreemdsoortig (fremdartig), u komt gepast (gepasst), wij hebben jullie verstaan (verstanden), valscherm (Fallschirm), verzwonden (verschwunden), verzinkt (verzinken > ondergaan), dolzinnig (tollsinnig), aanhaken (anhaken > ophangen), wij winnen veld (Wir gewinnen Feld), usw. usw. Ik laat het aan u over om er meer te vinden. Stand van zaken Hergé geeft op verzoek van Lesne op 11 mei 1944 een overzicht van de stand van zaken. Hij bericht dat de Nederlandse teksten van Krab de volgende dag voor verfilming naar de lithograaf Bindels gaan, die voor Oor binnen enkele dagen gereed zijn en dat aan Ster wordt gewerkt. Het zou betekenen dat voor 1 augustus 1944 alles klaar is. Lesne antwoordt niet direct en Hergé vraagt zich op 12 juni bezorgd af of het waar is wat hij gehoord heeft: dat Bindels opdracht heeft gekregen om het op film zetten van de Nederlandse teksten op te schorten. Geen reactie. Een week later geeft Hergé weer eens een opsomming: Krab: naar Bindels gestuurd op 12 mei jl. Oor: klaar. Kan het naar Bindels? Moet dat nog voor 1 augustus?, vraagt Hergé. Ster: correcties moeten nog gedaan worden. Op 20 juni reageert Lesne eindelijk en laat onder meer weten dat zij Bindels nooit hebben gevraagd het werk aan de tekstfilms te stoppen maar dat men voorrang heeft willen geven aan de (Franse) films voor Tintin en Amérique en Le Trésor de Rackham le Rouge. Dus stuur de Nederlandse tekst van Oreille maar gewoon op, besluit Lesne. En dan te bedenken dat al op 23 februari 1944 het verhaal Het gespleten oor in Het Laatste Nieuws was afgelopen. Geruime tijd reeds stond er dus niets in de weg voor de eerste Nederlandse albumuitgifte van dat album, zou je zeggen. Hergé heeft haast In zijn brief van 30 juli 1944 vraagt Hergé voor de zoveelste keer aan Lesne hoe het nu zit met de publicaties voor dit jaar. Bindels heeft nu immers twee Nederlandse albums onderhanden: Krab en Oor. En binnen enkele dagen krijgt hij de Nederlandse tekst van Étoile. Kortom, drie Vlaamse albums liggen straks klaar voor publicatie. En Hergé benadrukt dat hij zoiets graag voor het einde van de oorlog zou willen zien. Hergé vertoont hier een bijzonder commerciëel, noem het opportunistisch gedrag. Want in zijn brief merkt hij ter verklaring van die haast op dat hij bang is dat na afloop van de oorlog buitenlandse uitgaven de Vlaamse markt zullen overspoelen. En dat wil Hergé duidelijk voor zijn. Alles rustig hier (Avenue Delleur 17, Boitsfort) (ontleend aan een brief van Hergé aan Lesne dd.25 juni 1944) Ook hier is alles rustig. Alles rustig; behalve een Duits vliegtuig dat zaterdag jl. is neergeschoten op twee kilometer afstand van hier. De bommen (1800 kilo) zijn niet ontploft en te diep in de grond geslagen om ze er zo maar uit te halen, ze konden geruimd worden nadat iedereen in een straal van 1,5 kilometer was geëvacueerd; behalve een viermotorig Amerikaans toestel dat, geraakt door de DCA [Défense Contre Avions: Flugabwehr/ luchtafweergeschut; red.], neergestort is op één kilometer van hier, op de Boulevard du Souverain; behalve een blindganger van de DCA die op 100 m van ons neerkwam, die een hoop tumult gaf maar geen slachoffers; behalve een grote granaatscherf die op enkele meters van mij neerkwam. Echt, ik herhaal, alles is rustig hier... Afb. 2: Flugabwehr Afb. 3: Bevrijding Brussel, 3 sept 1944 We hebben er domweg de (technische) middelen niet voor, antwoordt Lesne op 3 augustus We werken zo goed en zo kwaad als het gaat ( cahin-caha ) onder de gegeven omstandigheden. De ene week kunnen we drukken, de andere week binden. We moeten eerst nog de herduk van Le Secret de La Licorne, stopgezet op 10 mei, afronden en dan Le Crabe au Pinces d Or. Lesne is het wel met Hergé eens dat het verschijnen van de albums voor het einde van de oorlog te prefereren zou zijn edoch, de middelen ontbreken nu eenmaal. Maar, zo zegt Lesne, het betekent wel dat we startklaar moeten zijn zodra de oorlog is afgelopen. Bevrijding Tussen 2 en 12 september wordt België grotendeels bevrijd, vooral door Canadezen, Polen, Britten en Amerikanen. Op 4 september 1944 trekt de Groepering Bevrijding samen met de Britten in een overwinningsparade door de Belgische hoofdstad. Hergé maakt er nauwelijk melding van in zijn brieven aan Lesne; wel vraagt hij direct hoe het nu zit met de projecten en de mogelijkheden. Op 18 oktober roert Casterman deze kwestie aan. De lithograaf heeft de noodklok geluid want de in voorraad liggende, maar nog niet gebruikte films gaan achteruit in kwaliteit en ze moeten zeker voor het eind van het jaar gebruikt worden. Het beste zou zijn om ze te gebruiken voor de Vlaamse teksten van de albums die klaar zijn en voor de albums die nog niet zijn vertaald. 18 Duizend Bommen! nr april 2011

3 De voorraad films is voldoende voor vier vertalingen. Zou je je hiermee actief bezig kunnen houden?, vraagt Lesne. Hergé antwoordt vijf dagen later dat binnen vijftien dagen Bindels de gecorrigeerde teksten van De ster zal ontvangen, gevolgd door Het geheim van de Eenhoorn en De zwarte rotsen. Het betekent dat de Nederlandse (of Vlaamse; het wordt door elkaar gebruikt) teksten van Krab, Oor, Ster, Eenhoorn en Rotsen binnen afzienbare tijd gereed zouden kunnen zijn. Echter, er komt dat jaar niets meer van terecht. Half december meldt Hergé nog dat hij druk heeft gezet achter de vertalingen maar daar blijft het bij Lesne vraagt Hergé op 20 januari om de Vlaamse vertalingen van alle teksten maar ter hand te nemen omdat Casterman er rekening mee houdt de Franse en Vlaamse (Nederlandse) albums tegelijkertijd te drukken. Maar dan duurt het weer. Papierschaarste is de boosdoener. Pas op 17 mei geeft Hergé weer opening van zaken als antwoord op een vraag van Louis Gérard (van Casterman) welke Vlaamse titels nu precies gereed zijn. 5 Hergé somt op (in het Nederlands): Het geheim van de Eenhoorn De krab met de gulden scharen Het gebroken oor De geheimzinnige ster Dus sinds begin dit jaar is Eenhoorn er bijgekomen maar Rotsen ontbreekt in het rijtje! Over Eenhoorn merkt Hergé nog op dat hij de tekst die hij van de beletteraar heeft teruggekregen, en ter controle moet herlezen alvorens ze naar de lithograaf Bindels te sturen (het lijkt er op dat dr. M. De Bruyne inmiddels buiten beeld is). De beletteraar Huion krijgt trouwens BEF 3750 per album betaald. En dat voor het schrijven van gemiddeld typografische tekens per album! 6 Twee maanden later, op 15 juli, laat Hergé aan Lesne weten dat ook de Nederlandse tekst van Licorne naar Bindels is gestuurd. Pas medio oktober geeft Lesne een opsomming van exact dezelfde titels als hierboven (in het Frans dit keer) waarvan hij veronderstelt dat zowel de tekst als de covertitels nu klaar zijn. Hergé bevestigt dit op 22 oktober en voegt er De zwarte rotsen weer aan toe waarvan de tekst vrijdag 19 oktober naar Bindels is gegaan. Eind november zal de beletteraar de Vlaamse teksten van Le trésor de Rackham le rouge aanpakken die hij dan rond 15 januari 1946 klaar zal hebben. Hergé laat tot slot weten dat hij bijzonder verheugd is dat de Vlaamse titels nu eindelijk op het programma komen te staan en dat papierschaarste geen issue meer is. Begin november schrijft Casterman als reactie dat ze met die gegevens nu een programma voor 1946 kunnen opstellen waarbij men denkt aan het drukken van albums, zowel in het Frans als in het Vlaams, uiteraard in gedeelten ( tranches ). En zo zijn we eind 1945 net zo ver als een jaar eerder gedacht en gehoopt was! Vijf albums op stapel en zelfs een zesde in voorbereiding. Vlaanderen en de Nederlandse markt gaan veroverd worden! Op 7 januari 1946 vraagt Hergé om drukproeven van Tintin en Amérique en Congo zodat hij ze aan zijn vertaler kan geven. Casterman meldt terug dat die van Amérique worden opgestuurd maar dat hij Congo niet heeft. Op 12 februari geeft Hergé een résumé: de vertaling van Le Lotus bleu moet het eind van deze maand klaar zijn en kan dan naar de beletteraar. De Nederlandse tekst van Le trésor de Rackam le Rouge ligt daar al en zal waarschijnlijk ook voor het eind van de maand klaar zijn. En dan eindelijk weet Lesne te melden dat Casterman de intentie heeft naast het Franse werk de Vlaamse markt te betreden met twee titels: De zwarte rotsen en De geheimzinnige ster. Dus niet Het gebroken oor als eerste titel zoals men aanvankelijk had bedacht! De reden is praktisch; men laat deze titels meelopen met een herdruk van de Franse albums waarbij na een simpele vervanging van de Franse tekstfilm door de Vlaamse film een deel in het Vlaams kan worden gedrukt. Lesne geeft vervolgens, op 22 februari, een boodschappenlijstje aan Hergé waar hij nog voor moet zorgen (titel en tekst cover, titelpagina, achterkant, enz.). Wat Hergé dan ook doet. Wanneer we het voorstel van de titels op het achterplat vergelijken (afb. 4a en 4b) met het voorstel van 3 jaar eerder, dan blijkt Hergé een paar titels aangepast, twee albumtitels toegevoegd en Kwik en Flupke verwijderd te hebben (er was trouwens ooit sprake van De rode krab, in de lijn van De blauwe lotusbloem en Het zwarte eiland). 7 Afb. 4a: Voorstel achterplat, 20 december 1943 Afb. 4b: Voorstel achterplat, 26 maart 1946 Maar dan. In kapitale letters schreeuwt Lesne het in zijn brief van 6 april uit. Niet DE GEHEIMZINNIGE STER maar HET GEHEIM VAN DE EEN- HOORN gaan we tegelijkertijd drukken met DE ZWARTE ROTSEN. Duizend Bommen! nr april

4 Maar dat geeft geen problemen hoor, zegt Lesne, want de Vlaamse tekstfilms liggen al bij Bindels. (dat was in juli 1945 al het geval). De nieuwe spelling In deel 1 van dit artikel 8 ben ik er al uitgebreid op ingegaan: de nieuwe spelling Marchant in Nederland, zo rond Lesne vraagt zich in zijn brief van 13 april bezorgd af hoe nu om te gaan met de vertalingen nu de spelling wordt veranderd. En vraagt Hergé om onmiddelijke actie indien gewenst. Hergé zit er als een bok bovenop. Hij antwoordt op 14 april dat er voor Lotus zeker rekening mee moet worden gehouden alhoewel hij de tekst net vier dagen eerder aan zijn beletteraar heeft gegeven. Maar wat te doen met de andere vertalingen, vraagt Hergé zich af. Eerst maar gewoon laten verschijnen en ze later, als we meer tijd hebben, aanpassen, of ze direct aanpassen aan de nieuwe spelling wat natuurlijk weer een hoop gedoe geeft. Hergé wacht het antwoord blijkbaar niet af want hij heeft al diverse teksten aan zijn superviseur ter correctie gegeven (waarschijnlijk is dit Van der Drift) die hij vervolgens op 18 april aan Lesne stuurt. Hij vraagt wel of meneer Louis Casterman daar nu zelf een beslissing over wil nemen. Op 24 april geeft Lesne een duidelijk antwoord: om het drukken niet te vertragen, houden we vast aan de Vlaamse spelling (De Vries en Te Winkel) voor de eerste druk van Rotsen en Eenhoorn. Maar houd je wel bezig met de aanpassingen voor de volgende drukken. De Blauwe Lotus bijvoorbeeld, die dit jaar zal worden uitgegeven, zal in de nieuwe spelling (Marchant) moeten zijn. Frappant is dat het achterplat wel al (behalve Pharao) wordt aangepast aan de nieuwe spelling (zie afb. 4c en 4d). Eindelijk Casterman geeft Hergé op 26 juni 1946 een overzicht van hun activiteiten. Het boekblok van Eenhoorn is reeds gedrukt maar moet nog gekartonneerd worden; Rotsen wordt gedrukt. En zoals bedacht, worden de Franse en Vlaamse albums na elkaar gedrukt: stuks elk! Daarna zal De Blauwe Lotus volgen met exemplaren. Op 3 augustus (zaterdag) meldt Lesne dat het eerste Vlaamse album (Eenhoorn) klaar is. Hergé krijgt er direct twee toegestuurd zodat hij ze aan zijn vertaler kan geven (ter controle en voor bewerking naar de nieuwe spelling). De verkoop zal waarschijnlijk pas in oktober starten met het oog op het jaareinde. Tegelijkertijd vraagt Lesne of Hergé een lijst kan maken van belangrijke Vlaamse kranten en tijdschriften die een presentexemplaar toegestuurd kan worden ten behoeve van een recensie. Hergé spreekt in zijn antwoord zijn grote vreugde uit over het feit dat hij twee exemplaren van de Vlaamse Eenhoorn heeft ontvangen. Hij zal er direct één aan zijn vertaler geven en hem ook vragen de gevraagde lijst te maken. En nu maar wachten tot oktober om de reacties af te wachten uit het Vlaamse deel van het land. Laten we geduld betrachten... verzucht Hergé. (op die lijst van recensenten kwam ook Elsevier s Weekblad voor. Maar Kuifje verscheen nooit in Elsevier; wel verscheen Elsevier in Kuifje, zie afb. 5). Afb. 4c: Het 1946 voorstel gecorrigeerd Afb. 4d: het eerste achterplat van 1946 Afb. 5: Picaro s 1976 HC / 6C1 Lesne geeft eind augustus aan dat het programma onverminderd wordt voortgezet: Eenhoorn (zowel Frans als Vlaams) wordt bijvoorbeeld al herdrukt; men legt de laatste hand aan Rotsen (Frans en Vlaams) en en vervolgens stort men zich op De Blauwe Lotus, de grootste hap. Alles in de verkoop voor de feestdagen aan het eind van het jaar. Zowat een maand later belooft Lesne 25 exemplaren van De zwarte rotsen te sturen, het album dat zojuist gedrukt is. Verder roert Lesne de voortgang van Lotus aan: waarschijnlijk drukken eind oktober en vervolgens eind november, begin december inbinden. En dan? Bindels heeft niets meer om handen en we moeten natuurlijk na de Lotus niet in een gat vallen. Hoe zit het met de Vlaamse teksten van de albums die ook al klaar zijn? 20 Duizend Bommen! nr april 2011

5 Hergé laat op 23 september weten dat zijn beletteraar op dit moment de Vlaamse teksten van Lotus afmaakt en dat zijn vertaler bezig is met Congo. Een noodkreet Beste vriend, Ik heb deze namidddag vergeefs geprobeerd je te bellen. De zon schijnt zo uitbundig dat hij je misschien aangespoord heeft om je potloden en penselen vrijaf te geven... Zo begint de brief van Lesne aan Hergé op 11 oktober Hij vraagt verderop of Hergé zijn beletteraar wil aansporen om de Vlaamse tekst van Lotus af te maken en die zo snel mogelijk naar Bindels sturen! Het is een kwestie van dagen, schrijft Lesne. En waarom? We zullen binnen 15 dagen een eerste partij van De Blauwe Lotus ( stuks) gedrukt hebben (in het Frans) en die willen laten volgen door een partij in het Vlaams. Maar we moeten de Vlaamse teksten voor het eind van de maand hebben. Bindels doet vast zijn best maar het is essentieel dat de beletteraar dat ook doet. Wil je hem aansporen? Ik verwacht goed nieuws hierover van je, besluit Lesne zijn brief nogal dreigend. Hergé heeft er goed notitie van genomen, hij geeft als antwoord: de Vlaamse tekten zijn de 25 e klaar en ik zal ze na correctie direct naar Bindels sturen. In een PS vraagt hij om de 25 exemplaren van Eenhoorn die hem zijn beloofd (!?) en bedankt voor de naar hem opgestuurde Rotsen. gepikeerd: Hoe richt u uw werk eigenlijk in? Ik zou willen weten of ik op uw medewerking kan rekenen zoals voorheen anders moet ik iets anders bedenken. Het antwoord is mij onbekend. In dit jaar ontvangt beletteraar Huion BF voor zijn werk en vertaler François (Rosica) van de Drift BF. Aan het eind van 1946 In 1946 zijn van de genoemde twaalf titels op het eerste achterplat (afb. 4d) uiteindelijk maar twee albums: Eenhoorn (augustus; met al een herdruk in september) en Rotsen (september) verschenen, in de oude spelling De Vries en te Winkel. Le secret de La Licorne (zie voorbeeld afb. 6a) was aanvankelijk vertaald door Marc F. Belloy (redactie-secretaris; bedenker van de naam Kuifje!) 9 voor publicatie in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws Nieuwe spelling krijgt wel aandacht Casterman vraagt begin November welke van de twee albums, Congo of Amerika, nu al zijn vertaald in het Vlaams volgens de nieuwe spelling. En of die teksten al bij Bindels liggen of klaar zijn om opgestuurd te worden. Dit alles in het licht van het vervolg op hun drukprogramma. Hergé antwoord binnen twee dagen dat hij inmiddels Congo, Amerika, Lotus en Schat naar Bindels heeft gestuurd want dat was nog niet gedaan. Mea culpa, ik dacht oprecht dat de Vlaamse teksten van Amerika of Congo klaar waren. Maar alleen de vertaling van Amerika is klaar en beide moeten nog beletterd worden. Ook de nog niet gecorrigeerde, Vlaamse teksten van Schat heb ik hier nog liggen dus niet bij Bindels. Maar die correcties maak ik af en morgen, zaterdag worden ze verstuurd. Eind november heeft Hergé de belettering van Lotus nog niet ontvangen zoals gedacht. Blijkbaar houdt Huion (de beletteraar) zich met andere zaken bezig. Hergé is kwaad en vraagt hem tamelijk Afb. 6a: Le Soir (1942) Afb. 6c: Album 1946 (8D3) Afb. 6b: Het Laatste Nieuws (1944) in 1944 (De erfenis van kapitein Haddock; afb.6b en 7) en aan het begin van 1945 bewerkt/vertaald door François van der Drift (afb. 6c). Van der Drift nam ook de vertaling (1945) van Rotsen voor zijn rekening. De aanvankelijk bedachte titel Het zwarte eiland (1943) heeft het niet gehaald. Met als belangrijkste reden het drukproces van Casterman niet te vertragen zullen er nog vier albums in de oude spelling volgen: Oor, Schat, Ster en Krab, wat het totaal op zes brengt. Maar daarover een volgend keer. Afb. 7: Eerste strook in Het Laatste Nieuws 25 april 1944 (let op het gedrag van Bobbie op deze vlooienmarkt ) Duizend Bommen! nr april

6 HET GEHEIM VAN DE EENHOORN Het eerste Kuifje-album dat in de Nederlandse taal verscheen Data Bijzonderheden 11 jun jan 1943 Het verhaal Le Secret de la Licorne wordt gepubliceerd in de krant Le Soir (1 strook per dag) 20 december 1943 Hergé meldt aan Casterman dat hij de titels op de achterkant van de Franse albums heeft laten vertalen waaronder als tiende titel: Het geheim van de Eenhoorn (vervolg van Kuifje s avonturen). 25 april sep 1944 Vertaling door Marc F. Belloy voor publicatie in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws op basis van de Franse publicatie in Le Soir. Met als titel: De erfenis van Haddock. Publicatie wordt afgebroken op 2 september 1944 bij de bevrijding van België. 23 oktober 1944 Hergé belooft Casterman dat binnen enkele weken de Nederlandse tekst van De Eenhoorn naar lithograaf Bindels gaat. 17 mei 1945 Hergé laat Casterman weten dat de verbeterde vertaling door François van der Drift gereed is en beletterd door Huion. Hergé zal de teksten herlezen alvorens ze naar lithograaf Bindels te sturen. 15 juli 1945 De tekst is naar lithograaf Bindels gestuurd. 6 april 1946 Er wordt voor Het geheim van de Eenhoorn gekozen als eerste in het Nederlands te verschijnen album (tesamen met De zwarte rotsen). Hergé is akkoord om de tekst nog niet aan de nieuwe spelling (Marchant) aan te passen om het drukken niet te vertragen. 26 juni boekblokken zijn door Casterman gedrukt; zowel in het Frans als in het Nederlands ( in vertaling van François van der Drift, oude spelling De Vries en te Winkel) 3 aug 1946 Het eerste in de Nederlandse taal verschenen Kuifje-album met harde kaft is gereed. Houthoudend papier / gele rug (prijs BEF 60). Hergé ontvangt twee exemplaren; ter controle door zijn vertaler en voor bewerking naar de nieuwe spelling. september e bijdruk; houtvrij papier / rode rug. Vertalen, het blijft lastig In 2008 verscheen Hergé, Levenslijnen, door Philippe Goddin, gebaseerd op o.a. zijn (Franse) boeken Chronologie dúne oeuvre ). Dit is zowat 70 jaar na de eerste, tenenkrommende vertaling van Tintin in Kongo door Mark Belloy waarvan Charles Lesne (Casterman) toendertijd opmerkte dat die Vlaamse teksten vast niet goed in Nederland zouden worden ontvangen en dus opnieuw vertaald moesten worden. Ik moest hier direct aan denken toen ik Levenslijnen las. Wat te denken van vertalingen zoals zaad in het bakje brengen, Hergé moeit zich niet, een commercieel nieuwsje, een imperfecte kopie, het moet door de mazen van de censuur raken, het schip is afgevaren, Hergé maakt zich geen enkele allusie over de geopolitieke actualiteit en blijft zo buiten schot van de kritiek, Kuifje loopt geen schram op; wel integendeel., Hij krijgt er het saldo van zijn vooropzeg bovenop, Kuifje zwalpt met een beschonken matroos op zee rond, een lichtgeraakte en potdove geleerde, Hergé stapelt de bewijzen voor het nakende cataclysme op, Hergé krijgt ook nog andere katten te geselen, Kuifje snuistert bij de antiekhandelaars rond. Het verschil met toen is wellicht dat we het nu wel grappig vinden en hooguit onze wenkbrauwen fronsen. Geraadpleegde bronnen Assouline, Pierre, Hergé Biografie, 1996, Meulenhof/Kritak Correspondentie tussen Casterman en Hergé vv Goddin, Philippe, Hergé, Chronologie d une œuvre, Tome 5, Goddin, Philippe, Levenslijnen, 2008 Mouvet, Philippe, Hoe Tintin Kuifje werd, Brabant Strip Magazine, noten 1. jrg.2006, nr.5 Ghij doolt dikwijls in t spellen van uw Neederduitsch. Let op het mijne; en volght het. Dit vermaan ik op dat ghij ook beneirstight uwe moederlijke taal wel te schrijven. Uw t uwaarts zeer toegenejghde Vaader P.C. Hóóft T Amsterdam, den 27en in Wijnmaandt, 1646 (ed. H.W. Tricht, 1979, deel III, blzz Duizend Bommen! nr.29, aug Hergé, Chronologie d une œuvre, deel 5, blz Het was dus waarschijnlijk niet Hergé zelf zoals Pierre Assouline schreef in Hergé, Biografie 1996, maar anderen die hem wezen op grammaticale probleempjes 5. Louis Gérard verzorgde voor Casterman-France de PR 6. Pierre Assouline, Hergé, Biografie 1996, blz Goddin, Philippe, Levenslijnen, blz Duizend Bommen! nr.29, aug Brief van Mark F. Belloy aan Georges Remi dd.25 oktober Duizend Bommen! nr april 2011