RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij. basisschool De Hoorn

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij basisschool De Hoorn Plaats : Oudenhoorn BRIN-nummer : 13ZO Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 2 april 2012 Rapport vastgesteld te Tilburg op: 13 juni 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 7 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 2 april 2012 een onderzoek naar kwaliteitsverbetering uitgevoerd op basisschool De Hoorn naar aspecten van de kwaliteit van het onderwijs en de naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Toezichthistorie Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 10 december 2009 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten en het onderwijsleerproces op basisschool De Hoorn. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 18 februari De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld. De inspectie heeft vervolgens haar toezicht geïntensiveerd en de voortgang van het verbetertraject gevolgd. Een eerste voortgangsgesprek heeft plaatsgevonden in november Op 14 april 2011 is een tussentijds kwaliteitsonderzoek uitgevoerd. Vervolgens heeft op 27 oktober 2010 een tweede voortgangsgesprek plaatsgevonden. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1-2, 3, 4-5, Gesprekken met de directie en de intern begeleider over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bestuur, na afloop van het schoolbezoek. In het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Tijdens het kwaliteitsonderzoek in 2009 en het tussentijds kwaliteitsonderzoek in 2011 zijn diverse indicatoren behorend bij het aspect onderwijsleerproces als voldoende beoordeeld. De inspectie heeft zich tijdens dit onderzoek daarom vooral gericht op de normindicatoren en de nog als onvoldoende gewaardeerde onderdelen. De overige indicatoren zijn alleen geverifieerd. pagina 5 van 13

6 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 6 van 13

7 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Of de school wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 5 pagina 7 van 13

8 Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 8 van 13

9 2.2 Beschouwing Algemeen beeld Op basisschool De Hoorn is in de afgelopen periode hard gewerkt aan het opheffen van de eerder vastgestelde tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs. Direct na het kwaliteitsonderzoek in 2009 zijn een nieuwe directeur en intern begeleider aangesteld. Vervolgens is ook vrijwel het gehele team vervangen. De nieuwe directeur en het team troffen een zorgelijke situatie aan. Leerlingen waren niet gewend dat er eisen werden gesteld en veel van hen hadden een grote achterstand in hun ontwikkeling opgelopen. Door het team is daarom in eerste instantie veel aandacht besteed aan het bevorderen van een meer taakgerichte houding bij de leerlingen. Door de intern begeleider is een begin gemaakt met dossieropbouw en het in kaart brengen van de zorgleerlingen. Volgens de leraren is er intussen sprake van een situatie gekenmerkt door structuur en rust, zodat alle aandacht uit kan gaan naar het geven van onderwijs. Dat laatste is overigens geen eenvoudige opgave. De school telt circa 60 leerlingen, die zijn verdeeld over drie combinatiegroepen. Twee daarvan bestaan zelfs uit drie leerjaren, wat veel vraagt van de vaardigheden van de leraren. Tijdens het onderzoek heeft de inspectie geconstateerd dat de leraren daarover in voldoende mate beschikken. Ook de intern begeleider heeft gezorgd voor een zodanige opzet in de zorg, dat alle eerdere vastgestelde tekortkomingen op dit onderdeel zijn opgeheven. De inspectie spreekt dan ook haar waardering uit over het vele dat in de afgelopen periode is bereikt. Tegelijkertijd constateert ze dat de school er nog niet is. Zo lukt het maar niet om de eindopbrengsten op het gewenste niveau te krijgen, waarbij wel direct aangetekend moet worden dat het aantal leerlingen klein is en de opgelopen achterstanden in het verleden groot. Op de overige beoordeelde kwaliteitsaspecten is sprake van een overwegend voldoende kwaliteit, ook al zijn er nog verschillende aandachtspunten. Al met al constateert de inspectie dat er sprake is van de noodzakelijke verbeteringen, maar dat dit nog onvoldoende resulteert in betere resultaten. Gezien het vertrouwen in de leiding van de school en de inzet van het team om de onderwijskwaliteit te verbeteren, wordt het traject van geïntensiveerd toezicht nog met één jaar verlengd. Daarbij realiseert de inspectie zich dat de school zich in een complexe situatie bevindt. Er is sprake van krimp en het feit dat er moet worden lesgegeven in combinatiegroepen van drie leerjaren, trekt een zware wissel op de leraren. Het lijkt dan ook van groot belang dat er duidelijkheid komt over de nabije toekomst van de school. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Opbrengsten De eindopbrengsten van de school zijn als onvoldoende beoordeeld. De inspectie baseert zich bij dit oordeel op de resultaten van de Cito Eindtoets in de afgelopen drie jaren. Omdat de uitslag in zowel 2010 als 2011 niet voldeed aan de verwachtingen, hing veel af van de resultaten in De huidige groep 8 telde op het moment van afname echter nog maar vier leerlingen; zij zijn er niet in geslaagd een voldoende resultaat te behalen, zodat de opbrengsten opnieuw drie jaren op rij niet voldoen aan de verwachtingen. Ook de verwachtingen voor het volgend schooljaar zijn niet onverdeeld gunstig, omdat de leerlingen uit deze groep onvoldoende resultaten behalen op het onderdeel begrijpend lezen. De tussentijdse resultaten zijn wel voldoende. pagina 9 van 13

10 Om deze te kunnen beoordelen, maakt de inspectie gebruik van de toetsresultaten van technisch lezen (groep 3 en 4), rekenen en wiskunde (groep 4, 5 en 6) en begrijpend lezen (groep 5 en 6). Deze voldoen in de groepen 3, 4 en 5 aan de gehanteerde normen. Dat is niet het geval voor de resultaten in groep 6. De sociale competenties van de leerlingen kunnen nog niet worden beoordeeld. De school gebruikt pas sinds dit schooljaar een genormeerd instrument, zodat de inspectie op dit moment over onvoldoende gegevens beschikt om een verantwoorde uitspraak te kunnen doen over de ontwikkeling van de leerlingen op dit vlak. Onderwijsleerproces Het aanbod voor Nederlandse taal en rekenen/wiskunde voldoet aan de kerndoelen en het wordt aan voldoende leerlingen tot en met het niveau van groep 8 aangeboden. In de afgelopen periode is door de school veel geïnvesteerd in het vernieuwen van het aanbod. E zijn nieuwe methodes voor aanvankelijk en voortgezet technisch lezen ingevoerd. Ook het aanbod voor Nederlandse taal is afgestemd op de leerlingenpopulatie. Weliswaar telt de school weinig leerlingen met een gewicht, maar niet alle leerlingen krijgen van huis de nodige taalvaardigheid mee. De nieuwe taalmethode kent een duidelijke woordenschatlijn, die systematisch wordt gevolgd. Verder is de school één van de deelnemers aan het project "Kunst van Lezen, de bibliotheek op de basisschool". Het pedagogisch handelen is in beperkte mate beoordeeld. Bij de groepsbezoeken blijkt dat leraren en leerlingen op een respectvolle manier met elkaar omgaan. Leraren realiseren in ruim voldoende mate een sfeer waarin taakgericht wordt gewerkt. Mede hierdoor zijn de leerlingen actief betrokken bij hun onderwijsactiviteiten. De leraren laten een stimulerende houding zien. Hun uitleg is duidelijk. Merkbaar is dat er bij de uitvoering van het verbeterplan veel aandacht is geweest voor de leerkrachtvaardigheden. Door het centraal stellen van het model directe instructie en door klassenbezoeken die hierop zijn gericht, is er nu voldoende aandacht voor elementen als het ophalen van voorkennis, het formuleren van doelen en verwachte opbrengsten. De school heeft in de afgelopen periode veel geïnvesteerd in het klassenmanagement en het afstemmen van het onderwijs op de verschillen tussen de leerlingen. De inspectie heeft geconstateerd dat de leraren in hun aanbod, instructie en verwerking dan ook voldoende weten te differentiëren. Dit geldt eveneens voor de afstemming van de leertijd. Zo is de onderwijstijd voor begrijpend lezen naar aanleiding van de tegenvallende resultaten ingrijpend uitgebreid. Verder geven de leraren aan ook veel tijd te besteden aan de overige basisvaardigheden, gezien de achterstand die veel leerlingen voorheen hebben opgelopen. Begeleiding en zorg De school maakt gebruik van een samenhangend systeem van landelijk genormeerde instrumenten voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van haar leerlingen. Daarnaast beschikt de school over een adequaat kleutervolgsysteem. Ook de procedures rond de zorg zijn duidelijk beschreven. Het systeem van toetsen stelt de school in staat om leerlingen die uitvallen op tijd te signaleren. Daarbij is de school ook alert op leerlingen, die meer aankunnen en leerlingen die onvoldoende vooruitgang boeken. De gesignaleerde zorgleerlingen worden besproken tijdens de groeps- en leerlingbesprekingen en ze krijgen zo nodig aanvullende ondersteuning door de leraren. Dit gebeurt op dit moment in de vorm van groepsplannen. Daarin wordt ook expliciet aandacht besteed aan de handelingsplanning gericht op de zorgleerlingen. Analyse van een aantal van deze groepsplannen laat zien dat aan deze handelingsplanning een gedegen analyse is voorafgegaan van de hulpvraag van de leerlingen. pagina 10 van 13

11 Ook is er sprake van regelmatige evaluatie, waarbij wordt nagegaan of de aanvullende zorg voldoende effect heeft. Als dat niet het geval is, doet de school een beroep op een externe instantie. Kwaliteitszorg Tijdens het kwaliteitsonderzoek in 2009 is het merendeel van de indicatoren van dit onderdeel als onvoldoende beoordeeld. De school is sindsdien voortvarend aan de slag gegaan met het aanpakken van de geconstateerde tekortkomingen. Op dit moment is er sprake van een deugdelijke basis voor het systematisch werken aan de kwaliteit van het onderwijs. De school besteedt in haar schoolplan uitgebreid aandacht aan een beschrijving van de leerlingenpopulatie. Desondanks kan daarbij nog duidelijker dan nu het geval is, worden aangegeven welke consequenties aan de inrichting van het onderwijs worden verbonden. Ook aan het opbrengstgericht werken heeft de school in de afgelopen periode de nodige aandacht besteed. Er worden trendanalyses uitgevoerd en de resultaten worden besproken in het team. De school heeft daarbij haar streefdoelen geformuleerd in termen van vaardigheidscores. Gezien de grootte van de school en het feit dat de schoolopbrengsten sterk beïnvloed kunnen worden door de score van een enkele leerling, is met de directeur en de intern begeleider van gedachten gewisseld om bij de analyses ook het behaalde leerrendement van de individuele leerlingen nadrukkelijk bij de te behalen streefdoelen en analyses te betrekken. Om haar onderwijs en leren te evalueren maakt de school gebruik van een systeem van kwaliteitskaarten. Ieder jaar worden per kaart een aantal onderdelen in het jaarplan opgenomen en geëvalueerd. Daarnaast vinden er managementgesprekken plaats met het bevoegd gezag. In haar schoolbedrijfsplan beschrijft de school haar beleidsvoornemens op hoofdlijnen, waarna deze voornemens jaarlijks verder worden uitgewerkt. Analyse van het plan voor het schooljaar laat zien dat de school voldoende planmatig aan haar verbeteractiviteiten werkt. Wel blijft het van belang te letten op het zo concreet mogelijk formuleren van de beoogde doelen in termen van waarneembaar gedrag of resultaten. Als daaraan ook nog een duidelijke norm wordt verbonden, komt dit de kwaliteit van de planmatige verbetering ten goede. Basisschool De Hoorn besteedt in voldoende mate aandacht aan het behoud van haar kwaliteit. Afspraken en procedures worden vastgelegd in een kwaliteitsmap en de directeur houdt toezicht op het naleven daarvan. De wijze waarop de school aan de ouders verantwoording aflegt over de gerealiseerde kwaliteit schiet momenteel te kort. In de schoolgids wordt geen gewag gemaakt van de opbrengsten en ook ontbreekt een beschrijving van de effecten van de geplande en gerealiseerde verbeteractiviteiten. Wel wordt in voldoende mate aan het bevoegd gezag gerapporteerd, onder andere in de vorm van een jaarverslag. pagina 11 van 13

12

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit Ondanks de duidelijke vooruitgang die de school sinds het kwaliteitsonderzoek in 2009 heeft geboekt, vormen de opbrengsten nog steeds een risico. Om die reden beoordeelt de inspectie de kwaliteit van het onderwijs opnieuw als zwak. Op grond van de bevindingen van dit onderzoek verlengt de inspectie het traject van geïntensiveerd toezicht met nog maximaal één jaar. Met het bevoegd gezag is afgesproken dat de onderwijskwaliteit in april 2013 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand voert de inspectie opnieuw een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uit om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Na een half jaar (september 2012) zal de inspectie met het bestuur een voortgangsgesprek voeren. Hierin zal worden bekeken of de resultaten van de leerlingen zich hebben verbeterd en of het plan van aanpak voor het verbeteren van de nog geconstateerde tekortkomingen op koers ligt. Deze afspraken zijn in een toezichtsplan worden opgenomen, dat als bijlage bij het rapport wordt gevoegd. Naleving Er zijn tekortkomingen geconstateerd in de naleving van wettelijke voorschriften, die vanwege het programmatisch handhaven standaard zijn gecontroleerd. In de schoolgids ontbreekt een passage waarin de bereikte resultaten van het onderwijs zijn beschreven. Het beleid van de inspectie is de genoemde onvolkomenheden op dit moment nog niet als tekortkoming te beoordelen bij de betreffende indicator over het naleven van wet- en regelgeving. Wel heeft de inspectie met het bestuur afgesproken dat in de volgende versie van dit schooldocument het ontbrekende onderdeel is opgenomen. Verder is ten aanzien van de klachtenregeling geconstateerd dat informatie ontbreekt over de wijze waarop ouders klachten kunnen indienen. Bij de klachtenregeling dient de interne procedure te zijn weergegeven. Tevens dient het adres van de externe klachtencommissie te zijn vermeld, met de informatie waar het reglement van de externe klachtencommissie is te verkrijgen. Wat betreft de ouderbijdrage is geconstateerd dat informatie ontbreekt over de ouderbijdrage. Er dient in de schoolgids informatie te zijn opgenomen over de vrijwilligheid en over de hoogte van de ouderbijdrage. De inspectie heeft deze tekortkomingen met het bestuur besproken en het bestuur is het daar mee eens. De inspectie heeft het bestuur opdracht gegeven alle ouders schriftelijk te informeren over de ontbrekende informatie. De inspectie ontvangt een afschrift hiervan. pagina 13 van 13