daar met alle veiligheidspartners tijdig over nadenken.

Transcriptie

1 2010 April Jaargang 4 FOTO: DREAMSTIME Ruim baan voor de Giro Multidisciplinaire voorbereiding voor veilig mega-evenement Op 9 mei is Utrecht het decor voor de Giro d Italia, een van de drie grootste wielerevenementen in Europa. Om de veiligheid van de honderden wielrenners en hun gevolg, de honderdduizenden verwachte bezoekers én de plaatsen langs het parcours te waarborgen, zijn Politie Utrecht en de partners van de VRU al maanden van tevoren in touw met de voorbereidingen. Politie, brandweer, GHOR en gemeenten werken in de voorbereiding op het evenement samen in een zogenaamd multidisciplinair afstemmingsoverleg. Die aanpak moet garanderen dat alle partners hun plannen en activiteiten optimaal op elkaar kunnen afstemmen en elkaar niet in de wielen rijden, om maar in wielertermen te spreken. Bereikbaarheid Rob Timmermans, voorzitter van het multidisciplinair afstemmingsoverleg Giro, licht toe: De etappe op zondag 9 mei gaat van Amsterdam naar Utrecht, waar de finish plaatsvindt. Onderweg komt het rennersveld met alle begeleidende reclamewagens en volgwagens door een groot aantal gemeenten in onze regio. In combinatie met ondersteunende evenementen die sommige doorkomstgemeenten zelf nog organiseren, trekt de Giro enorm veel verkeer en publiek. Ook zal de route waar de renners overheen komen urenlang hermetisch voor al het verkeer gesloten zijn. Niemand mag dan op kruispunten oversteken. Dat kan ook voor de hulpdiensten problemen opleveren. Één van de belangrijkste aandachtspunten waar we ons als partners over buigen is dan ook hoe we de gebieden langs het parcours bereikbaar kunnen houden voor politie, brandweer en ambulances. De afspraak met de organisatie van de Giro is dat hulpdiensten bij spoedeisende meldingen tot een gegeven tijd vóór passage van de tour nog wel over het afgezette parcours mogen. Voor burgers is de weg vanaf twee uur vóór doorkomst een no-go area. Timmermans: Dat betekent dat het voor vrijwillige brandweerlieden wel eens heel moeilijk kan worden om na een melding de kazerne te bereiken. Alle korpsen langs de route moeten dan ook de mogelijke consequenties voor hun verzorgingsgebied in kaart brengen en beslissen of ze op die dag bijvoorbeeld een ploeg kazerneren, of tijdelijk een bemande tankautospuit aan de andere kant van het parcours neerzetten. We mogen het niet aan het toeval overlaten dat er die dag wel niets zal gebeuren, maar we moeten daar met alle veiligheidspartners tijdig over nadenken. SGBO actief Het zwaartepunt van de inzet op D-day, 9 mei, ligt bij de politie. De motorpool van het KLPD verzorgt de begeleiding van het rennersveld en de bijbehorende stoet volgwagens. De politie Utrecht en Gooi & Vechtstreek zijn verantwoordelijk voor de afzettingen en maatregelen rond verkeer en openbare orde langs de route tussen Amsterdam en Utrecht, die door beide regio s voert. Hiervoor worden in totaal rond de 250 politiemensen ingezet, naast circa 480 verkeersregelaars. Op enkele locaties levert ook de Koninklijke Marechaussee ondersteuning. Voor de aansturing van de politie-inzet wordt een Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO)in het leven geroepen, samengesteld uit staffunctionarissen van de politieregio s Utrecht, Gooi en Vechtstreek en Flevoland. Henk te Roller, coördinator van het Bureau Conflict- en Crisisbeheersing van Politie Utrecht, zit namens de vru Convenant dijkring 14 bezegelt In dit nummer: unieke samenwerking pagina 3 brul Wervingsactie Brandweer Utrecht geslaagd pagina 7 bgc Crisisbeheersing in de gemeente Baarn pagina 13 ghor Loek Leenen: Nederland heeft geen spoedzorgcultuur pagina 17

2 vru V e i l i g h e i d s r e g i o U t r e c h t blauwe kolom in het afstemmingsoverleg. Hij vertelt op welke scenario s de politie en zijn partners zich in de voorbereiding baseren: Alles wat je van tevoren kunt bedenken móet je ook bedenken. We hanteren als samenwerkende hulpdiensten drie scenario s, die oplopen van rust via onrust naar escalatie. Daarbij kun je alles bedenken, van incidenten in de tour zelf, zoals een massale valpartij, tot een calamiteit zoals een grote brand langs of in de omgeving. Spaanse wielerklassieker de Vuelta finishte. De met de Vuelta opgedane ervaringen dienden mede ter lering voor de voorbereiding in Utrecht. Zo n internationale wielerwedstrijd is een enorm spektakel dat heel veel publiek en media-aandacht trekt. We moeten als veiligheidspartners dus absoluut voorkomen dat er iets gebeurt waardoor de wedstrijd wordt verstoord en het imago van stad en regio schade oploopt, terwijl we dat door een goede gezamenlijke voorbereiding hadden kunnen voorkomen. De Giro moet, naar de huiskleur van de Italiaanse wielerwedstrijd, een rose feest met een dikke blauwe rand worden! Finishlocatie op 9 mei, de Utrechtse Croeselaan. FOTO S: ROB JASTRZEBSKI Henk te Roller en stagiaire integrale veiligheid Serena Renes, die ondersteuning levert bij de politievoorbereidingen op de Giro. Welke speelruimte hebben we dan? Kan de tour doorgang vinden? Of moet de wedstrijd worden stilgelegd? Daar hebben we kritische besluitvormingsmomenten voor gedefinieerd. Ter voorbereiding is Henk te Roller Utrecht in 2009 afgereisd naar Venlo, waar toen een van de etappes van de Multidisciplinair afstemmingsoverleg: hoe werkt dat? De eerste keer dat een multidisciplinair afstemmingsoverleg in het leven werd geroepen was rond de film Fitna van Geert Wilders. Daarna was in 2009 de voorbereiding op de naderende grieppandemie een aanleiding om op dezelfde manier bijeen te komen. In de afgelopen maanden zijn de veiligheidspartners ook in een MDA bijeengeweest om zich te buigen over de Q-koorts in onze regio en nu dus voor de Giro. Het MDA is ook wel eens voorbereidend Regionaal operationeel team genoemd, maar qua taken en samenstelling is een multidisciplinair afstemmingsoverleg niet helemaal vergelijkbaar met een ROT. Er zitten doorgaans andere functionarissen aan tafel, die als hoofdtaak hebben om een voorzienbare crisissituatie of een evenement vanuit een gezamenlijk perspectief kritisch te analyseren. Welke risico s liggen er op de loer? Welke maatregelen kunnen van tevoren worden getroffen? Welke consequenties heeft de gebeurtenis voor de capaciteit en paraatheid van de hulpverlening? Wat zijn kritische beslismomenten? Een multidisciplinair afstemmingsoverleg is kortom een overlegstructuur, die voorkomt dat de veiligheidspartners in hun voorbereiding langs elkaar heen werken. De gebeurtenissen die in 2009 en begin 2010 aanleiding waren om een MDA bijeen te roepen, hebben aangetoond dat het een goede manier van organisatorische afstemming informatiedeling is, waardoor de voor de veiligheid verantwoordelijke instanties beter in staat zijn om één lijn te trekken in de voorbereidingen, met over en weer voldoende aandacht voor elkaars taken en belangen. De VRU zal deze overlegvorm in 2010 verder borgen in de nieuwe organisatie. Nieuwe SAMIJ-regeling Primeur voor Nederland Op 11 februari is in Lelystad de nieuwe SAMIJ-overeenkomst ondertekend, de Samenwerkingsregeling incidentbestrijding IJsselmeergebied. Een unieke overeenkomst tussen zeven veiligheidsregio s, zeven waterschappen, Rijkswaterstaat, het KLPD, de Kustwacht, KNRM en Reddingsbrigades Nederland. Namens de veiligheidsregio Utrecht tekende burgemeester Melis van de Groep van Bunschoten. 2 DDe oorspronkelijke SAMIJ-regeling dateert van Gemeenten, hulpverleningsdiensten en waterpartners namen destijds het initiatief voor de regeling, omdat incidentbestrijding op het water gecompliceerder is dan op het land. Zeker op grote wateroppervlakken zoals het IJsselmeer, het Markermeer en de randmeren, die ook nog eens gemeentelijk zijn ingedeeld. Hoe verloopt het meldings- en alarmeringstraject? Wat is de exacte locatie en de aard van het incident en welke reddings- en hulpverleningscapaciteit is nodig? Waar kunnen slachtoffers aan land worden gebracht? Maar ook: op wiens grondgebied vindt het incident plaats en wie is bestuurlijk bevoegd en verantwoordelijk? Over deze bestuurlijke en operationele aspecten zijn in de SAMIJ-regeling harde afspraken gemaakt, om te voorkomen dat de hulpverlening bij incidenten op het water ontaardt in een chaos. In de praktijk bleek dat de SAMIJregeling van 1998 bij de partners onvoldoende bekend was en last had van gebrekkig onderhoud. Daarin is de afgelopen jaren verandering gebracht. De regeling is herschreven naar de huidige organieke en bestuurlijke structuur van de veiligheidsregio s, waarbij ook de landelijke afspraken uit het project Waterrand zijn mee- De nieuwe regeling wordt bestuurlijk bekrachtigd in Lelystad. genomen. In dit project zijn zorgnormen voor hulpverlening op het water geformuleerd en zijn basisafspraken gemaakt over de afstemming tussen de nautische reddingsaspecten (Search and Rescue) en de aansluitende hulpverlening en opvang op de wal. Informatiedeling is een cruciale schakel in dit hele proces. Om in het bestuurlijk ingewikkelde IJsselmeergebied de voorbereiding en uitvoering van de incidentbestrijding op het water goed te stroomlijnen, is afgesproken dat de regio Flevoland de coördinerende veiligheidsregio is en dat de meldkamer Flevoland bij calamiteiten in eerste instantie de coördinerende meldkamer is. Tenminste totdat vaststaat op het grondgebied van welke gemeente en veiligheidsregio het incident heeft plaatsgevonden. Ruim de helft van het IJsselmeer en de randmeren behoort geografisch tot de regio Flevoland. Burgemeester Margreet Horselenberg van Lelystad, voorzitter van de SAMIJ, vatte bij de ondertekening van de overeenkomst kernachtig samen waar de SAMIJ omdraait: Alles draait om regie, duidelijke afspraken en heldere communicatie. Verwarring en onduidelijkheid zijn de grootste bedreigingen voor effectieve hulpverlening op het water in het IJsselmeergebied. De nieuwe verbintenis tussen alle betrokken partners is een waarborg om die verwarring in het meldings- en hulpverleningstraject te voorkomen. In 2007 werden op het IJsselmeer en de randmeren 479 watergerelateerde incidenten geregistreerd, waarvoor een of meerdere hulpverleningsdiensten in actie moesten komen. De grootste uitdaging is om alarmering, opschaling, coördinatie en communicatie en afstemming tussen de vele betrokken instanties strak en eenduidig te regelen, om mensen en middelen zo snel en efficiënt mogelijk in te zetten. Wat de regeling SAMIJ 2010 mede uniek maakt, is dat de regio Flevoland als coördinerend orgaan een speciale waterfunctionaris in het leven heeft geroepen, die als taak heeft de netwerkvorming tussen alle betrokken waterpartijen te bevorderen, zodat de aspecten van waterveiligheid, hulpverlening en waterbeheer optimaal op elkaar kunnen worden afgestemd. Deze waterfunctionaris is een van de aanbevelingen uit het project waterrand en is de eerste in zijn soort in Nederland.

3 Als het water komt, liggen de plannen klaar Convenant dijkring 14 bezegelt unieke samenwerking De dramatische overstromingen in West-Frankrijk van eind februari, waarbij ruim vijftig doden vallen en mensen in hun huizen verdrinken, maken nog eens duidelijk dat het gevaar van hoog water reëel is en nooit mag worden onderschat. Die gedachte zit ook achter een uniek samenwerkingsverband van zeventien overheidspartijen om een belangrijk deel van West- en Midden-Nederland veiliger te maken. Het resultaat heet Coördinatieplan Dijkring 14. Z Zelden zag het Zuid-Hollandse provinciehuis zoveel verschillende uniformen en zoveel notabelen van zoveel verschillende overheidspartijen bij elkaar. Vertegenwoordigers van zes veiligheidsregio s (waaronder de VRU), drie provincies, vijf hoogheemraadschappen en drie regionale directies van Rijkswaterstaat zijn op 4 februari getuige van het zetten van de laatste handtekeningen onder het convenant dat het Coördinatieplan dijkring 14 bekrachtigt. Zelden was een samenwerkingsverband zo breed en zo veelzijdig. Maar met welk doel? FOTO: PIET PEETERS vru V e i l i g h e i d s r e g i o U t r e c h t Sneller in de juiste incidentgroep Op korte termijn start de regionale alarmcentrale een proef met het meezenden van incidentgroepen bij de alarmering van brandweereenheden via P2000. In de praktijk betekent dit dat in de communicatie tussen brandweereenheden en de alarmcentrale één schakel wegvalt en dat eenheden sneller in de juiste gespreksgroep zitten. Aan de pilot wordt deelgenomen door de korpsen Utrecht, Amersfoort en Rhenen. Eind dit jaar zal de proef worden geëvalueerd en neemt de VRU het besluit of de procedure regionaal wordt ingevoerd. Dijkring 14 Een dijkring is een in de wet vastgelegd binnengebied dat beschermd wordt tegen water van buitenaf (zoals zeewater) door een primaire waterkering (dijken, sluizen, gemalen, duinen) of door hoge gronden. Nederland telt 57 dijkringen, waarvan dijkring 14 een groot deel van de Randstad en het westelijk deel van de provincie Utrecht omvat, een gebied waarin drie miljoen mensen wonen en dat gezien wordt als de economische motor van Nederland. Als de waterkeringen van dijkring 14 het niet houden, betekent dat niet alleen een humanitaire, maar ook een economische ramp. De voorbereiding op een dergelijke ramp moet dus waterdicht zijn, zodat bij dreigend hoogwater het gebied optimaal samenwerkt en eventueel snel geëvacueerd kan worden. Coördinatie, waterbeeld en evacuatie vormen samen met crisiscommunicatie de thema s van het Coördinatieplan dijkring 14. Aleid Wolfsen tekent namens de VRU het convenant van dijkring 14. Het plan Wat regelt het plan precies? Het coördinatieplan is feitelijk een actieplan om de Randstad beter te beveiligen tegen de gevolgen van hoogwater. Het beschrijft nauwgezet op welke manier er bij een (dreigende) overstroming van Dijkring 14 zo effectief mogelijk kan worden samengewerkt. Aan het plan gingen twee jaar studie en overleg vooraf. Na vaststelling ervan is de uitvoering uiteindelijk bekrachtigd door het convenant dat op 4 februari is gesloten. IJdele hoop Dat laatste gebeurde op een congres met als titel Dijkring 14: een doorbraak samen gedicht!? Aleid Wolfsen, burgemeester van Utrecht en voorzitter van de VRU, was de laatste veiligheidsregio-voorzitter die het convenant ondertekende: Bij samenwerkingsverbanden als deze moeten we elkaar leren kennen en moeten we weten met wie we te maken krijgen als het water komt. Gezien de huidige klimaatveranderingen is de prognose dat de zeespiegel dusdanig stijgt dat de hoop dat we het coördinatieplan nooit nodig zullen hebben ijdel is. Het is goed dat we voorbreid zijn, we moeten het samen doen. Door het plan weten we nu wie we moeten bellen. Dat iedereen in zo n groten getale hier aanwezig is betekent dat iedereen de noodzaak van een goede voorbereiding onderkent en dat we werk moeten maken van het risico op hoogwater. De commissaris van de Koningin van Zuid-Holland, de heer Fransen, voegde daar in zijn toespraak aan toe: Met het convenant alleen zijn we er niet. Wat vooral moet gebeuren laat zich beschrijven door drie woorden: oefenen, oefenen, oefenen. Piet Peeters De proef wordt uitgevoerd op initiatief van de leiding van de regionale alarmcentrale. Teamleider Peter Foreman heeft in de loop der tijd van diverse korpsen de vraag gehad of het inmelden bij een uitruk naar een hulpvraag niet simpeler kan. Tot dusver is de procedure zo dat de bevelvoerder van een eenheid vóór het uitrukken via een algemene regionale inmeldgroep contact opneemt met de regionale alarmcentrale en dan te horen krijgt welke incidentgroep beschikbaar is voor verdere communicatie over het incident. Dat is één schakel extra voor zowel de bevelvoerder als de centralist op de RAC. Door van tevoren te checken welke incidentgroep vrij is en die informatie met de alarmering mee te zenden, komt er sneller structuur in de communicatie tussen de meldkamer en de eenheden. In een aantal regio s wordt deze procedure overigens al naar tevredenheid toegepast. Foreman maakte een voorstel voor de regionale adviescommissie incidentbeheersing, die een positief advies gaf over een te houden pilot in onze regio. Intensivering samenwerking Vitens en VRU Drinkwater is van levensbelang voor de samenleving. Niet alleen verbruikt de gemiddelde Nederlander ongeveer 124 liter water per dag, ook de industrie, brandweer en landbouw zijn sterk afhankelijk van de continuïteit van de drinkwatervoorziening. IIn het kader van intensivering van de samenwerking tussen de VRU en haar vitale ketenpartners heeft er op woensdag 24 februari een kennis uitwisselingsbijeenkomst plaatsgevonden tussen de VRU en het waterleidingbedrijf Vitens dat in het verzorgingsgebied van de VRU verantwoordelijk is voor het drinkwater van bijna 1,3 miljoen mensen. Medewerkers van de VRU en Vitens in de ruimte waar het ROT bijeenkomt. gebouwd kwam er een eind aan de rondleiding aan meldkamer. Het gevolg vertrok daarna in brandweervoertuigen naar Vitens, waar het een presentatie voorgeschoteld kreeg over de manier waarop Vitens haar crisisbeheersingsorganisatie heeft ingericht. Aan de hand van een aantal cases is er uitgebreid met elkaar gesproken over rollen en verantwoorde- Het programma begon met een bezoek aan de Gemeenschappelijke Meldkamer Utrecht waar de deelnemers in drie groepen langs de drie verschillende disciplines (brandweer, politie en ambulance) zijn rondgeleid. Daarna konden er vragen gesteld worden aan de verschillende centralisten. Daarna is er in de ruimte van het Regionaal Operationeel Team, een presentatie gegeven over de manier waarop de VRU haar crisisbeheersingsorganisatie heeft ingericht. Met een demonstratie over de manier waarop er tijdens incidenten met behulp van moderne ICT hulpmiddelen een zo goed mogelijk beeld van een situatie kan worden oplijkheden tijdens crises zijn er afspraken gemaakt om te komen tot verdere intensivering van de samenwerking tussen Vitens en de VRU. De afspraken hierover zullen uiteindelijk geconcretiseerd worden in het regionaal implementeren van een landelijk modelconvenant. Rond 17:00 uur werd de bijeenkomst met een drankje afgesloten. Arthur van Colmjon FOTO: ARTHUR VAN COLMJON In enkele regio s is het meezenden van incidentgroepinformatie al gebruikelijk. Het bij de melding meezenden van gespreksgroepinformatie biedt ook voordelen bij toepassing van de procedure grote drukte. In situaties met extreem veel meldingen, zoals bij zware storm of in de nieuwjaarsnacht, kan behalve informatie over de incidentgroep ook worden vermeld dat de eenheden zich niet bij de RAC maar bij een lokale vaste post moeten inmelden. De centralisten op de RAC, die in dergelijke situaties de handen al meer dan vol hebben aan het aannemen van hulpvragen, worden dan ontlast. Voor de uitvoering van de pilot worden in de voertuigen van de deelnemende posten de touchscreens van de mobilofoons aangepast, omdat die qua bedieningsopties nu op de huidige inmeldmethode zijn gebaseerd. Ook voor die technische aanpassing geldt dat onnodige extra handelingen door de bevelvoerder dienen te worden voorkomen. 3

4 vru V e i l i g h e i d s r e g i o De VRU VooRUit U t r e c h t Ik wil nog even kort terugkomen op het onderwerp dat ik in mijn vorige column met u heb besproken: het wetsvoorstel Veiligheidsregio s. De Senaat heeft in februari, in navolging van de Tweede Kamer, het wetsvoorstel unaniem goedgekeurd. Ik ben hier zeer tevreden mee. Omdat het doel van de wet voor iedereen die bij de Veiligheidsregio Utrecht werkt of (hopelijk) binnenkort komt werken helder is: doelmatig en op een hoog niveau brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening en rampenbestrijding en crisisbeheersing onder te brengen onder één regionaal bestuur. Een bestuur dat gevormd wordt door alle 29 deelnemende gemeenten in de provincie Utrecht. Op 9 maart zijn er gemeenteraadsverkiezingen geweest. Ik wil op deze plek alle gekozen raadsleden veel plezier en succes wensen in het uitoefenen van hun functie. Tal van onderwerpen zullen in de komende jaren de agenda van de raden beheersen. Zo ook het onderwerp veiligheid. Veiligheid die in ons verzorgingsgebied sterk georganiseerd is en geschoeid op regionale basis. Zowel de sociale veiligheid als de fysieke veiligheid. Deze regionale basis is nodig omdat wij er met elkaar van overtuigd zijn dat wij elkaar hard nodig hebben in de opgeschaalde zorg voor de burgers. Voor de voorbereiding, de wettelijk vastgelegde plannenmakerij, de opleiding, training en oefeningen van alle betrokkenen is de VRU voor alle gemeenten de sterke partner op het terrein van brandweerzorg, geneeskundige hulpverlening en gemeentelijke taken op het gebied van rampenbestrijding en crisisbeheersing. Maar ook bij de daadwerkelijke bestrijding zijn de medewerk(st)ers van de VRU betrouwbare en deskundige partners! Alles in het belang van de inwoners van ons verzorgingsgebied, de Utrechtse gemeenten. Hierbij weten wij ons gesteund door de gemeentebesturen. Besturen, die in de nieuw gevormde samenstellingen ook door ons uitgenodigd zullen worden om deel te nemen aan de voor hen noodzakelijke trainingen. Hans Wink Hulpverleners fietsen tegen geweld Massaal en indrukwekkend. Dat was de fietstocht van honderden politiemensen en andere hulpverleners in Zeist en omstreken op 25 januari. Het initiatief van Utrechtse politiefunctionarissen was bedoeld om geld in te zamelen voor financiële steun aan hun collega Rob van Oostrom, die een jaar eerder voor het leven verlamd raakte bij een steekpartij op station Driebergen-Zeist. Politiemensen uit heel Nederland en uit het buitenland en vertegenwoordigers van brandweer, ambulancedienst en het Nederlandse Rode Kruis sloten zich bij het initiatief aan. Ook minister Ter Horst van BZK kwam naar Zeist om een stukje mee te fietsen en haar steun te laten blijken. MMet logistieke ondersteuning van Brandweer Zeist werd een soepele organisatie gerealiseerd. De tocht werd niet alleen een massale steunoperatie voor de verlamde politiebrigadier, maar was ook een indrukwekkend signaal dat het geweld tegen hulpverleners moet stoppen. Het honderden leden tellende peloton hield tijdens de rit halt bij station Driebergen-Zeist, waar als multidisciplinair gebaar een tegel tegen zinloos geweld werd gelegd. Aan de tour namen de nodige coryfeeën uit veiligheidsland deel, zoals politiekorpschef Stoffel Heijsman, de Zeister commandant Frank Slob en de VRU-directieleden Rob Frek en Adriaan Buitink. In de laatste etappe kalender Multidisciplinair opleiden en oefenen 2010 Onze branche vráágt om opleidingen en oefeningen, zodat de functionarissen ook multidisciplinair goed voorbereid zijn ten tijde van een ramp. Al deze opleidingen en oefeningen zijn in een handzame kalender weergegeven. Deze kalender treft u met ingang van deze editie in de VooRU. Per maand staat aangegeven welke opleidingen en oefeningen plaatsvinden. Alle teams komen aan bod. Van COPI teams tot RCBT teams, van notulisten en plotters tot burgemeesters. De kalender is samengesteld door vertegenwoordigers van BGC, Bureau GHOR en de BRUL vanuit de Veiligheidsregio Utrecht en BCCB vanuit de politie Utrecht. Heeft u vragen over deze kalender of wilt u informatie? Neemt u dan gerust contact op via (030) of brandweer.o&o@vru.nl Datum Type opleiding/oefening Tijd April 8 april GBT Carrousel Soest uur 12 april GBT Carrousel Abcoude uur 15 april CoPI praktijk Zeist uur 20 april CoPI dagen uur ROT training uur 21 april CoPI dagen / GBT Carrousel Zeist uur 22 april CoPI dagen uur kreeg het fietserspeloton versterking van niemand minder dan minister Guusje Ter Horst van BZK. In een korte toespraak bij het politiebureau van Zeist, zei de minister diep onder de indruk te zijn van de enorme steun die de hulpverleners met dit initiatief lieten blijken voor hun getroffen collega. De bewindsvrouw riep op tot respect voor mensen die zich beroepshalve inzetten voor veiligheid en hulpverlening en zei te hopen dat de inspanningen van haar ministerie en de landelijke en regionale instanties zullen leiden tot meer veiligheid voor medewerkers met een publieke taak. Tot slot zei minister Ter Horst dat hulpverleners die het slachtoffer zijn geworden van geweld en hierdoor hun Massafietstocht als signaal tegen geweld. Minister ter Horst voegt zich in het peloton. werk niet meer kunnen uitoefenen, financieel niet alleen afhankelijk zijn van initiatieven van collega s, maar dat zij ook kunnen rekenen op financiële middelen uit een speciaal steunfonds dat hiervoor in het leven is geroepen. Datum Type opleiding/oefening Tijd Mei 19 mei GBT Carrousel Breukelen uur ROT oefening uur MK training uur 25 mei MK training uur 26 mei RBT Training uur HoVD overleg uur GBT Carrousel W bij Duurstede uur 28 mei MK training uur FOTO S: ROB JASTRZEBSKI FOTO: WIL GROENHUIJSEN 4 NB Wijzigingen onder voorbehoud colofon VooR U is het relatiemagazine van Veiligheidsregio Utrecht (VRU). Het is bedoeld om de partners in rampenbestrijding en crisisbeheersing in de regio én landelijk op de hoogte te houden over de activiteiten van en binnen de VRU. Veiligheidsregio Utrecht bestaat uit de onderdelen Brandweer Utrechts Land (BRUL), Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen (GHOR) en Bureau Gemeentelijke Crisisbeheersing (BGC). Ieder onderdeel heeft zijn eigen katern in het blad. Het hoofdkatern bestaat uit multidisciplinair, bestuurlijk en strategisch nieuws voor alle partners. VooR U verschijnt minimaal vier keer per jaar. Hoofd- en eindredactie: Afdeling Communicatie Redactie-adres: Veiligheidsregio Utrecht, t.a.v. afdeling Communicatie, Postbus 3154, 3502 GD Utrecht, redactie@vru.nl Vormgeving: Hendrik Flinterman Druk: ZuidamUithof Adreswijzigingen en of functiewijzigingen: svp doorgeven via adres relaties@vru.nl.

5 B r a n d w e e r U t r e c h t s L a n d De mooiste kazerne van Nederland? Brandweerkazerne Cothen- Langbroek is een juweel Een juweel van een gebouw. Die beschrijving past de nieuwe brandweerkazerne Cothen- Langbroek wel. Het nieuwe brandweergebouw werd op 16 januari in aanwezigheid van een grote schare genodigden geopend door mevrouw Robbertsen, echtgenote van de Utrechtse Commissaris van de Koningin. Het gebouw, voorzien van een rieten dak, waarin ook nog het brandweerwapen is uitgesneden, is zonder twijfel een van de mooiste brandweerposten in de Veiligheidsregio Utrecht en misschien wel in heel Nederland. MMet de realisatie van de nieuwe post op de Cotherweg, exact tussen de kernen Cothen en Langbroek, zijn de afzonderlijke brandweerkazernes in de beide kernen opgeheven. De twee brandweerposten voldeden al jaren niet meer aan de eisen van deze tijd, maar nieuwbouw in zowel Cothen als Langbroek werd te duur en inefficiënt geacht. Zo ontstond het plan om op de verbindingsweg tussen beide dorpen één gezamenlijke nieuwe post te bouwen en beide brandweerploegen te integreren. Burgemeester Guus Swillens van Wijk bij Duurstede, waaronder Cothen en langbroek vallen, sprak zijn grote waardering uit voor de enorme inzet waarmee de medewerkers van de posten Cothen en Langbroek hebben gewerkt aan het vormgeven van de innige samenwerking en de uiteindelijke integratie. Het is goed dat de brandweerlieden van Cothen en Langbroek nu in deze prachtige behuizing onder één dak zijn gehuisvest, op een moment dat ook alle diensten van de Veiligheidsregio Utrecht formeel onder één organisatorisch dak zijn samengebracht. Krachtige samenwerking en up to date materieel en huisvesting voor de hulpverlening, zijn voor regio Utrecht essentieel, want wij behoren landelijk tot de top van de regio s met een hoog risicoprofiel. Commandant Frank de Keijzer van Wijk bij Duurstede zei in zijn toespraak dat een brandweerkazerne méér is dan louter een stallingsplaats voor brandweervoertuigen. Een brandweerkazerne is een toonbeeld van de cultuur van de brandweer, het is het zichtbare visitekaartje van de organisatie. Door de bijzondere vormgeving komt dat bij deze nieuwe post wel heel nadrukkelijk tot uiting. Mevrouw Robbertsen, die de officiële openingshandeling verrichtte, noemde de kazerne zelfs een villa, waarin het goed wonen is. U woont als brandweerlieden van Cothen en Langbroek al sinds december samen, maar vandaag bij de officiële opening sluit u ook een huwelijk. Een groot aantal vrijwilligers heeft zich ingespannen voor het ontwerp en de bouw van de nieuwe kazerne en ook bij de inrichting, de verhuizing en de organisatie van deze officiële opening. Het toont hoe betrokken u allen bent bij uw organisatie. U bent een sterk voorbeeld van het belang van vrijwilligerswerk voor de veiligheid in de lokale gemeenschap. In dit katern: Workshop zelfredzaamheid voor Zeister burgers pagina 6 Avondje RISC voor centralisten en plotters pagina 6 Soepele hulpverlening bij brand detentiecentrum Zeist pagina 8 Vijftien koeien dood bij stalbrand pagina 9

6 brul B r a n d w e e r U t r e c h t s L a n d Workshop zelfredzaamheid voor Zeister burgers Brandweer Zeist zit vol gezonde ambitie. Vorig jaar sleepte het korps de Jan van der Heyden-innovatieprijs in de wacht met het project BHV-cursus voor VMBO-scholieren. Ook in 2010 hoopt het Zeister korps de prijs weer binnen te halen. De inzet dit jaar: een workshop zelfredzaamheid voor burgers. In december werd de eerste cursus gegeven en inmiddels hebben vier workshops al zo n zestig tevreden en vooral meer zelfredzame klanten opgeleverd. DDe brandweer staat dag en nacht klaar voor mensen in nood en is na een spoedeisende melding gewoonlijk binnen acht minuten ter plaatse. Maar wat kunnen burgers zélf doen bij brand en andere calamiteiten in de woning of op hun werk? Wie de workshop zelfredzaamheid van Brandweer Zeist heeft gevolgd, heeft zondermeer een beter handelingsperspectief. Via een gecombineerde theorie- en praktijkavond leren instructeurs geïnteresseerde inwoners hoe zij brand kunnen voorkomen en hoe zij beginnende brandjes zelf veilig kunnen blussen. Met als bonus een rondje zelfredzaamheid bij rampen. Heeft u al een noodpakket? De workshops blijken voor veel mensen een eye-opener, vertelt Koen de Boer van brandweer Zeist. We brengen de deelnemers eerst enige theorie bij over brandgedrag en brandbare materialen, maar het praktijkdeel maakt de meeste indruk. Klassiekers als het kopje water in een pan met brandend vet en de exploderende spuitbus missen hun effect niet. Je ziet mensen schrikken en dat is ook wat we beogen. Nóóit doen, water in brandend vet! Vervolgens leren we mensen veilig een brandende pan te doven met een deksel of een theedoek. Sommigen vinden het eng, maar ze doen allemaal mee met het praktijkdeel en de reacties Burgers leren zelf brand blussen in Zeist. zijn bijzonder enthousiast. We begonnen bij de eerste cursus met tien mensen, maar bij de laatste workshop hadden we al twintig deelnemers. We voorzien kennelijk in een grote behoefte. Brandweer Zeist probeert mensen voor de workshop te interesseren via het lokale weekblad De Nieuwsbode en inmiddels staat er ook een in eigen beheer gemaakte wervingsfilm op de kabelkrant. Koen de Boer: We willen ons bereik verder proberen te vergroten via berichtgeving in de media. Alle burgers van Zeist tussen 16 en 80 jaar zijn uitgenodigd om een workshop mee te maken. Hoe meer veiligheidsbewuste en zelfredzame burgers, hoe minder wij in actie hoeven te komen voor dramatische incidenten die veel schade en slachtoffers maken. Daarom hebben we dit initiatief genomen! Als brandweer willen we de inwoners helpen hun eigen veiligheid te verbeteren. Want wij zijn dan wel snel, maar een goed voorbereide burger is nog altijd veel sneller. FOTO: ANEO KONING Avondje RISC voor centralisten en plotters De centralisten van de verbindings-commandowagens uit Houten en Bilthoven en de plotters van het Regionaal Operationeel Team zijn in februari tijdens twee instructie-avonden vertrouwd gemaakt met RISC. Niet het aloude gezelschapsspel, maar de risicodatabase van de VRU: Risico-objecten informatiesysteem calamiteiten. De database verschaft informatie over circa 3500 risico-objecten in de regio en biedt daarmee ook operationele gebruikers een schat aan informatie ter ondersteuning van de incidentbestrijding. 6 DDe VC-centralisten, die als plotter/ ondersteuner een taak hebben in het Commando Plaats Incident (CoPI), kunnen de CoPI-teamleden nu bij Een avondje Riscen in Houten. branden en calamiteiten in bedrijven van nuttige aanvullende informatie voorzien. Jeroen Keyser, instructeur operationeel gebruik RISC verzorgde samen met René Roke de instructieavonden. Hij licht toe waarom het belangrijk is dat de in RISC opgeslagen informatie over risico-objecten ook voor operationele functionarissen toegankelijk is. Bij de besluitvorming in het CoPI en het Regionaal operationeel team staat of valt alles met de beschikbare informatie. Het is niet gewenst dat de beslissers achteraf moeten constateren dat er wel informatie beschikbaar was, maar dat daarvan geen gebruik is gemaakt. Dat is de reden waarom de database, die primair voor risicobeheersingdoeleinden is ontwikkeld, ook toegankelijk is gemaakt voor operationele functies. Na een inleiding over de achtergronden van het project Risico-inventarisatie en de daarvoor ontwikkelde database RISC, konden de centralisten zelf aan de slag met het systeem. Aan de hand van een vragenlijst konden de deelnemers aan de instructieavond zelf ervaren hoe gemakkelijk RISC de gewenste informatie ophoest. Zoals informatie over de aard van een bedrijf, opgeslagen gevaarlijke stoffen, aanwezigheid van verminderd zelfredzame bewoners en beschikbare bluswatervoorziening. Via een koppeling met Google maps wordt ook in één oogopslag zichtbaar of een incident in een risico-object, bijvoorbeeld een brand in een tankstation of een ammoniaklekkage, andere kwetsbare objecten in de omgeving kan bedreigen. Door het aanklikken van icoontjes op de kaart wordt automatisch een venster geopend dat de RISC-gegevens van de objecten zichtbaar maakt, inclusief de bereikbaarheidskaart met alle relevante gegevens over het object voor

7 Brandweer Utrecht on the Rood Het werven van nieuwe brandweervrijwilligers is tegenwoordig geen eenvoudige opgave. Eén van de knelpunten is dat reguliere werkgevers niet altijd staan te trappelen om hun werknemers onder werktijd voor de brandweer te laten uitrukken. Dat kost immers arbeidsproductiviteit. Brandweer Utrecht heeft hier iets op gevonden. In december overviel een wervingsteam 45 bedrijven in Zuilen, Vleuten en De Meern, op jacht naar nieuwe aanwas voor de drie vrijwillige posten. De actie werd een succes. De juiste aanpak blijkt bij de bedrijven wel degelijk veel goodwill en medewerking op te leveren. AAls je nieuwe vrijwilligers wilt werven onder werknemers van lokale ondernemingen, moet je niet bij die werknemers beginnen maar bij hun werkgevers. Als zij positief zijn, kunnen zij hun personeel wellicht ook beter enthousiasmeren. Dát was de gedachte achter onze wervingsactie Brandweer on the rood, vertelt San Peeters, beleidmedewerker repressie bij Brandweer Utrecht. de hulpverlening. Van zorginstellingen zoals ziekenhuizen is in RISC inmiddels ook relevante informatie voor de GHOR opgenomen, zodat er snel inzicht is in bijvoorbeeld de beddencapaciteit van een ziekenhuis. De centralisten waren al snel enthousiast over de mogelijkheden van het systeem. Ongelooflijk, wat zit er veel informatie in dat systeem, was een veelgehoorde reactie. Wensen zijn er nog wel. Zo mag de mobiele internetverbinding met de RISC-server wel Bij de besluitvorming in het CoPI en het Regionaal operationeel team staat of valt alles met de beschikbare informatie. Dat is de reden waarom de database, die primair voor risicodoeleinden is ontwikkeld, ook toegankelijk is gemaakt voor operationele functies. wat sneller. Ook is het nu nog niet mogelijk om een goede geografische plot te maken op het RISC-kaartmateriaal. Het plotten op digitale kaarten is onderdeel van het project Doorontwikkeling Multidisciplinaire informatievoorziening van de VRU. vrijwillige brandweerlieden te vinden. De bijzondere wervingsactie, gericht op werkgevers, was het resultaat. Het wervingsteam ontdekte via een combinatie van gegevens van de Kamer van Koophandel en Google Maps dat de wijk Zuilen, waarvan het idee was dat er weinig werkgelegenheid was, toch nog vierhonderd ondernemingen telt in een straal van anderhalve kilometer rond de brandweerpost. Met Dat project moet op termijn voorzien in een eenduidige infrastructuur voor operationeel informatiemanagement, inclusief mobiele datatoepassingen. succesvol. Zestig procent van de nieuwe instroom bij de brandweer blijkt via rechtstreeks persoonlijk contact met de organisatie enthousiast te zijn geworden. Die strategie hebben we hier ook toegepast. Bij negen van de tien bedrijven werden we heel enthousiast ontvangen door de directie of bedrijfsleiding en in een aantal bedrijven konden we direct ons verhaal doen in de personeelskantine. Gehoord op de achterbank Spreekkoren Terwijl wij na een uitruk rustig terugreden naar de post, vond tussen de ploegleden in het voertuig een stevige discussie plaats. Rode draad was het feit dat de nieuwe organisatie ook op 1 maart weer niet uit de startblokken mocht. Ongelooflijk klonk het vanaf de achterbank. Eerst waren het de functies en functieplaatsen die roet in het eten gooiden, nu weer de CAO discussie, en wat krijgen we straks weer? Dit is een slecht voorteken. Wat een misser die hele regionalisatie! Een collega van de aanvalsploeg keek hem fronsend aan en zei: Lekker kort door de bocht zeg. Een verandering is niet per definitie altijd een verslechtering of direct een verbetering. Het belangrijkst is dat alle betrokken partijen er samen uitkomen, zodat het proces op de werkelijkheid aansluit. Dat kost blijkbaar meer tijd en moeite dan vooraf was ingeschat. Wat vind jij daarvan Frits?, vroeg de chauffeur naast mij. Tja, zei ik. Toen FC Utrecht laatst thuis aantrad tegen aartsrivaal Feyenoord, galmde het vóór de wedstrijd snoeihard door het stadion: Als ik boven op de Dom sta kijk ik even naar bené. De bezoekende supporters reageerden daarop direct en zongen terug: Hand in hand kameraden... Geen woorden maar daden. Door die combinatie van strijdliederen moest ik direct aan de regionalisering denken. Als je op de Dom staat, heb je een mooi overzicht over de stad en de regio. Je ziet contouren van de horizon met daarin torens, gebouwen en een groene waas van bomen en een groot palet verschillende kleuren. Je ziet veel maar geen details. Het hand in hand toont kameraadschap door dik en door dun. Het geen woorden maar daden is een prachtige weergave van de Rotterdamse havenmentaliteit. Korte duidelijke lijnen zonder al te veel ambtelijk gezwets maar vooral gezamenlijk de schouders eronder zetten. Zo zie ik ook de nieuwe mooie Veiligheidsregio Utrecht. De directie zal in mijn visioen vooral het overzicht gaan bewaren over de gehele organisatie. Zij bewaken de regionale infrastructuur, bouwen en renoveren steden en zorgen voor een goede leefomgeving voor nu en later. San Peters en Martin van Ast, de drijvende krachten achter Brandweer on the Rood. Brandweer Utrecht heeft behoefte aan nieuwe instroom. Volgens Martin van Ast, ploegcommandant vrijwillige brandweer van het Utrechtse korps, zijn circa tien nieuwe medewerkers nodig voor de posten Zuilen, De Meern en de nog te bouwen nieuwe post Vleuterweide (nu Vleuten- Haarzuilens). Wij merken dat de werving steeds moeilijker wordt, zeker in kernen met weinig werkgelegenheid. Omdat steeds meer mensen buiten de gemeente werken waar zij wonen, loopt ook de beschikbaarheid van vrijwilligers voor uitruk overdag merkbaar terug. Er is ons dan ook alles aan gelegen om ook in die gebieden met slimme wervingsacties potentiële een onaangekondigd verrassingsbezoek werden tientallen bedrijven in Zuilen, Vleuten en De Meern bezocht en de directies en bedrijfsleiders kregen na een goed gesprek een informatiepakket overhandigd. Daarin konden zij lezen dat het beschikbaar stellen van vrijwilligers voor de brandweer niet alleen goed is voor het imago als maatschappelijk verantwoord ondernemer, maar dat het bedrijf er ook beter van kan worden doordat brandweervrijwilligers gezond, fit en veiligheidsbewust zijn. San Peeters: De kracht van de actie zat in het persoonlijk contact met de werkgevers. Wervingsacties met folders blijken in de praktijk niet erg De respons vanuit de bedrijven was echt boven verwachting. Het maakt kennelijk indruk als je onaangekondigd in brandweertenue een bedrijf binnenstapt en vraagt naar de directeur. Het resultaat bevestigt het succes. Vijftien mensen hebben zich de afgelopen maanden aangemeld als vrijwilliger voor een van de drie Utrechtse vrijwilligersposten. Tenminste drie van hen reageerden op een bedrijfsbezoek van Brandweer on the Rood. Een geslaagd initiatief kortom, dat wellicht onder de vlag van de VRU ook in andere gemeenten kan worden toegepast. De details zijn de verantwoordelijkheid van de districtscommandanten. Zij gaan over de maatvoering en kleurkeuze van de wijken en gebouwen, de hoofdwegen met zijstraten en waar en wanneer de vuilnis wordt opgehaald. Voorop moet staan dat de nieuwe bewoners van die mooie Veiligheidsregio het fijn vinden om er te wonen en plezier in hun werk hebben, maar bovenal dat zij zich erin herkennen. Ze moeten zich, net als een vrijgelaten vis uit een zakje van de dierenwinkel, snel weer vrij wanen in het water van het grote nieuwe Winkmeer van de veiligheidsregio, waarop veel kanalen, rivieren en slootjes aangesloten zijn. En wat het verloop van de wedstrijd betreft; net vóór het eind werd de wedstrijd gestaakt door spreekkoren van supporters. De clubleiding en scheidsrechter kwamen met spoed bijeen. De supporters werden persoonlijk door de trainer gevraagd weer achter de club te gaan staan. Na tien minuten werd het spel weer hervat. Zo zie ik ook deze onverwachte CAO vertraging. Bijzonder jammer, maar ik weet zeker dat, na deze CAOspreekkoren ook voor de nieuwe Veiligheidsregio de rust zal wederkeren en de supporters weer achter de coach zullen gaan staan, toch? Frits Juvert 7

8 brul B r a n d w e e r U t r e c h t s L a n d Eens, op een stille Nieuwjaarsdag in Amersfoort Terwijl de wereld buiten me ontploft in een orkaan van knallen, kleurfonteinen en wolken kruitdamp hef ik op de oprit van m n huis het glas en prijs me gelukkig dat ik deze Oud & Nieuw geen dienst heb. In de nacht dat het jaar verspringt verworden delen van de stad die ik zo liefheb tot grimmige oorden waar anarchie en dronkenschap heersen en mensen de meest onwaarschijnlijke dingen als een bij de geboorte verkregen recht beschouwen. ZZoals het gooien van een stoeptegel door een ruit van de TS, ik zie m nog voorbijkomen. In plaats daarvan heb ik me op de lijst laten zetten als bevelvoerder van de verse ploeg die op Nieuwjaarsdag vanaf zeven uur s ochtends de uitruk overneemt van de vrijwilligersploeg die de hele nacht in touw is geweest. Maar de pieper blijft stil. Totdat om 15:13 de 24-uursdienst wordt gealarmeerd voor een woningbrand op de laan Daar staat het voormalige Sinai Centrum, een leeg gebouwkarkas waar tot voor een paar jaar een instelling voor geestelijke gezondheidszorg was gevestigd en dat op de nominatie staat om gesloopt te worden. Daar waren we al eens eerder met veel rode auto s. Ik trek alvast m n schoenen aan. De pieper gaat opnieuw, nu voor ons. Eenmaal ter plaatse worden ten overstaande van verbaasde omstanders eerst nieuwjaarswensen uitgewisseld. Het gebouw brandt flink en is niet meer te redden. Bovendien is overslag niet aan de orde, evenmin als gevaar voor mens en dier. We pakken dus door, maar niet overhaast en zonder dat enig risico wordt genomen. Branden als deze krijg je niet uit, die stop je hoogstens bij een reëel bepaalde stoplijn. En aldus geschiedt. De hoogwerker geeft als kraaiennest de zwaartepunten van het vuur door aan de blusploegen beneden, zodat de brand uiteindelijk gestopt wordt waar we dat wilden. Het is dan inmiddels diep in de nacht geworden. Tot die tijd beschouwen we het stervende pand als een leerobject. Nieuwkomers zien voor het eerst horizontale scheuren die op een mogelijke instorting duiden. We lezen rooktemperaturen, traceren stroming en zien brandwerende scheidingen getest worden. Ondertussen regelt een tweede OVD de omvangrijke logistiek van de watervoorziening, omdat deze op het terrein was afgesloten om krakers af te schrikken. Als we naar huis gaan heeft het pand zijn laatste functie dan ook met verve vervuld... Piet Peeters FOTO: ANEO KONING Soepele hulpverlening bij brand detentiecentrum Zeist Een binnenbrand in het detentiecentrum Kamp van Zeist is op 27 januari gelukkig goed afgelopen. Dankzij goede brandpreventieve voorzieningen, een adequaat getrainde BHV-organisatie en soepele samenwerking tussen de brandweer en het personeel van de instelling, konden de gedetineerden in het getroffen cellenblok snel en veilig worden geëvacueerd en bleef de schade door de brand beperkt. FOTO: ANEO KONING 8 Rond kwart voor vier s middags op woensdag 27 januari werden de brandweerkorpsen van Zeist en Soest gealarmeerd voor een automatische brandmelding in het detentiecentrum, dat circa 150 cellen telt. In het complex verblijven onder andere uitgeprocedeerde asielzoekers. Bijna wekelijks moet wel een of meerdere keren worden uitgerukt voor een automatische melding in het complex. Nu kreeg de regionale alarmcentrale echter bericht van het detentiecentrum dat er daad- werkelijk brand was in een cel. Daarop werd vanwege de bijzondere aard van het complex opgeschaald naar middelbrand en GRIP-1. Omdat de beveiliging van de instelling rechtstreeks toegang heeft tot C2000 kan snel informatie worden uitgewisseld met de aanrijdende brandweervoertuigen. Omdat meerdere eenheden aanrijdend waren, verliep dit contact echter niet helemaal soepel. Ter plaatse werden de eenheden op uitstekende wijze opgevangen en begeleid naar de locatie van de brand in het achterste deel van het cellengebouw. De overdracht door de BHV-organisatie was helder. Bij aankomst van de brandweer was, conform de procedure, de aanvalsweg Brandweer door het personeel geheel vrijgemaakt van gedetineerden. De omliggende cellenblokken waren al door de beveiliging ontruimd. Vanwege de rook- in actie ontwikkeling namen brandweerploegen met ademlucht de ontruiming van de cellen in het blok waar de brand woedde voor hun rekening. De brand, die woedde in een matras in een cel was overigens door de aanwezige sprinklerinstallatie al grotendeels onderdrukt. Beveiligingspersoneel had, nadat de gedetineerde uit zijn cel was gehaald, ook reeds bluspogingen met een brandslanghaspel ondernomen. De brandweer maakte het karwei af en bluste na. De schade bleef beperkt tot een gedeeltelijk verbrande matras. Zowel de persoon uit de brandende cel als zes medewerkers van het detentiecentrum, werden voor onderzoek naar het ziekenhuis gebracht, omdat zij rook hadden ingeademd. Geen van hen hoefde in het ziekenhuis te blijven. Volgens Koen de Boer, Operationeel woordvoerder van de VRU, toont het verloop van de hulpverlening rond het incident de grote meerwaarde van een jarenlange intensieve samenwerking en gezamenlijk oefenen. Al vóór de geruchtmakende cellenbrand op schiphol heeft Brandweer Zeist zich sterk gemaakt voor een streng preventiebeleid in het complex en sinds jaar en dag wordt frequent samen geoefend door de brandweer en de BHV-organisatie. De bedrijfshulpverlening verdient echt grote lof voor het daadkrachtig optreden en perfecte ondersteuning. Dankzij alle inspanningen in preventie en respons is een onbeheersbare brand zoals destijds op Schiphol in het Kamp van Zeist nagenoeg ondenkbaar.

9 Vijftien koeien dood bij stalbrand In de nacht van 7 januari brak een grote brand uit in een koeienstal in Tull en t Waal, gemeente Houten. Hoewel door snel en adequaat optreden van een groot aantal brandweerlieden de helft van de schuur kon worden behouden, kwamen toch vijftien koeien om het leven. Na de eerste melding rond kwart voor vier in de ochtend, rukten bluseenheden van Schalkwijk en Nieuwegein- Zuid uit. Vele telefonische meldingen volgden, wat reden was voor een verdere opschaling tot grote brand. Bevelvoerder Dirk-Jan de Jong van de brandweer Nieuwegein, kwam als eerste ter plaatse. De Jong: Ik werd goed opgevangen en kreeg direct veel noodzakelijke informatie van de eigenaar. Na verkenning bleek de brand in omvang mee te vallen. Er was vooral behoefte aan handen om de vastgebonden dieren te redden en veilig te verplaatsen. Een tweede stal met daarin nog eens twintig koeien stond enkele meters van het brandende pand. De inmiddels aangekomen intergemeentelijke OVD van Houten/Vianen coördineerde het verdere verloop van de inzet. Terwijl de brand werd bestreden, moesten rond het pand ook koeien uit een sloot en een gierput worden gered. Veel dieren vertoonden dermate ernstige brandwonden, dat de gealarmeerde dierenarts hen met een dodelijke injectie uit hun lijden moest verlossen. De inzet van een overdrukventilator stelde de dierenarts in de gelegenheid om veilig bij de achtergebleven koeien in de stal te komen. Anderhalf uur na de eerste melding werd het sein brand meester gegeven. Voor de nog levende koeien werd kort daarop transport en opvang geregeld. Later op de dag werd de post Schalkwijk nogmaals opgeroepen voor assis- tentie. Bevelvoerder Ab Smit: De dode koeien konden mogelijk asbest op de huid hebben en daarom werd transport van de kadavers onveilig geacht. Het verzoek was daarom om de dieren veilig schoon te spuiten. Evaluatie van de inzet leverde een drietal leerpunten op. Zo bleek het waarschuwen van vertegenwoordiger van een lokale schadeverzekeringsvereniging in plaats van de stichting Salvage vertragend te werken. Op het gebied van de logistiek was er enige verwarring, omdat door een communicatiestoornis zowel een lokale cateraar als de regionale afdeling logistiek werd gealarmeerd. Aan eten en drinken was hierdoor in de koude nacht geen gebrek. Tot slot werd vastgesteld dat het slim spannen van een OGS-afzetlint vanwege een minimale asbestverspreiding, de inzet niet nadelig beïnvloed zou hebben. Door dat wel te doen zouden de ingezette manschappen zich meer bewust zijn geweest van het mogelijke asbestrisico. Evert de Graaf Vrachtwagen met kippen in brand Op 26 januari bood de A28 ter hoogte van knooppunt Hoevelaken een bizarre en enigszins lugubere aanblik. Rond half twee s nachts vloog een oplegger die geladen was met 1600 kippen in brand, vermoedelijk door een defect in een wielstel. Omgeven door vuur wacht een koe gelaten op redding. DDe vrachtwagen was op weg naar een kippenslachterij in het Groningse Leek. De oplegger brandde voor een deel uit, waardoor het merendeel van de kippen verbrandde of doodvroor op het asfalt. Piet Peeters FOTO: ERIC VERBEEK FOTO: ANEO KONING FOTO: ANEO KONING IJspret wordt ijsleed in Nieuwegein Voor winterliefhebbers waren het de afgelopen drie maanden gouden tijden. Pakken sneeuw en bij tijd en wijle ook schaatspret. Het winterweer zorgde ook voor de nodige ongemakken en ongelukken. EEen bijzonder staaltje winterleed overkwam twee automobilisten in Nieuwegein, die hun auto s hadden geparkeerd om te gaan schaatsen in het Park Oudegein. Een met sneeuw bedekte brede berm bleek in werkelijkheid een met sneeuw bedekte ijslaag op een vijver. Een personenauto en een busje zakten krakend door het ijs. De bestuurder van het busje kwam met de schrik vrij. De brandweer assisteerde bij de berging. 9

10 brul B r a n d w e e r U t r e c h t s L a n d Rookwolken boven Maarssen Op de Herenweg in Maarssen woedde op 6 januari een grote brand in een opslag met PVCmaterialen. De brandende kunststoffen veroorzaakten een enorme rookontwikkeling, die dankzij een gunstige windrichting gelukkig over dun bevolkt gebied trok. De brand woedde bij een bedrijf dat onder andere beregeningsinstallaties voor de tuinbouw maakt. DDrie brandweereenheden uit Maarssen en Westbroek werden naar de plaats des onheils gedirigeerd. Zij hadden grote moeite om de brandhaard in de loods te bereiken. Pas nadat met een kraan de stalen daken gevelplaten waren verwijderd, kon effectief worden geblust. Het vele bluswater in combinatie met fikse vorst, veranderde de omgeving van het brandende pand in een ijsbaan. kalender Opleidingen oefeningen BRUL in 2010 Onze branche vráágt om opleidingen en oefeningen, zodat de brandweerfunctionarissen goed voorbereid zijn ten tijde van een ramp. Al deze opleidingen en oefeningen zijn in een handzame kalender weergegeven. Deze kalender treft u met ingang van deze editie in de VooRU. Per maand staat aangegeven welke opleidingen en oefeningen plaatsvinden. Allerlei opleidingen en oefeningen komen aan bod. Van Manschap en Bevelvoerder opleiding NIEUWE stijl tot BHV basiscursus, van oefeningen voor Grootschalige optredens tot realistische trainingen in Zweden. De kalender is samengesteld door vertegenwoordigers van de BRUL in nauwe afstemming met de korpsen. Heeft u vragen over deze kalender of wilt u informatie? De afdeling opleiden en oefenen beantwoordt ze graag. Zij zijn bereikbaar via of brandweer.o&o@vru.nl Datum Type opleiding/oefening Doelgroep Locatie Lopende opleidingen BRUL januari december 2010 Functiegerichte opleiding Bevelvoerder (NIEUWE STIJL) januari december 2010 April Functiegerichte opleiding Manschap A (NIEUWE STIJL) Opleidingen BRUL januari december oefenleiders januari juni OGS OVD's januari december OGS Instructeurs/bevelvoerders januari december RSTV Instructeurs/bevelvoerders 8 april bijscholing VCII Brandweer De Bilt 21 april bijscholing VCII Brandweer Houten Opleidingen BHV 1 april BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 7 april BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 8 april BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 15 april BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 19 april BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 20 april BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 22 april BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord Oefeningen BRUL 23 april Natuurbrandbestrijding Luchtsurveillance 24 april Natuurbrandbestrijding Luchtsurveillance NB: Wijzigingen onder voorbehoud Datum Type opleiding/oefening Doelgroep Locatie Mei Opleidingen BHV 6 mei BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 11 mei BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 13 mei BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 18 mei BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 19 mei BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 25 mei BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 26 mei BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord Juni Opleidingen BHV 2 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 3 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 8 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 14 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 15 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 17 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 23 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 24 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord 30 juni BHV functionarissen uit arbeidsorganisaties Brandweer Amersfoort Noord Oefeningen BRUL 8 juni Natuurbrandbestrijding Chauffeurs 9 juni Natuurbrandbestrijding Chauffeurs 14 juni Natuurbrandbestrijding Chauffeurs 15 juni Natuurbrandbestrijding Chauffeurs 23 juni Natuurbrandbestrijding Chauffeurs 10

11 B u r e a u G e m e e n t e l i j k e C r i s i s b e h e e r s i n g De Wijkse manier Maatschappelijke onrust in Wijk bij Duurstede: burgemeesterschap in de praktijk Eind vorig jaar ontstond in Wijk bij Duurstede grote beroering toen bekend werd dat twee inwoners een pedoseksueel verleden hadden. Het nieuws zorgde bij veel bewoners van de betreffende wijk voor gevoelens van onrust, bezorgdheid en woede. Voor de gemeente betekende dit het begin van een ongewone en heftige crisis die pas onlangs in rustiger vaarwater kwam. Burgemeester Guus Swillens vertelt het verhaal van een burgervader die aan de bak moest en een gemeente die de crisis samen met haar burgers te boven aan het komen is. HHet begint allemaal als op zondag 13 december in de wijk De Horden een vel papier op de deurmat valt met de mededeling dat in een met naam genoemde straat een veroordeelde pedoseksueel woont. Met deze en andere informatie op het papier is het voor de ontvangers ervan niet moeilijk om af te leiden wie er bedoeld wordt. De ongerustheid is gewekt, de crisis in Wijk bij Duurstede is geboren. Een bijzondere crisis als deze vraagt niet om standaardoplossingen, maar wat betekent dat voor de standaardprocedures? Daarnaast: welke rollen speel je als burgemeester en hoe benader je een beladen onderwerp als dit? Het zijn vragen waar Swillens een persoonlijk antwoord op geeft, waarbij opvalt dat het steeds over mensen en hun gevoelens blijft gaan. Van de vier B s die de voornaamste rollen van de burgemeester weergeven Bestuurder, Burgervader, Boegbeeld en Beslisser voert die van Burgervader de boventoon. De gemeente aan zet De reactie van de gemeente op het pamflet laat niet lang op zich wachten. Swillens: Op maandag is direct een brief opgesteld waarin ik heb toegezegd uit te zullen zoeken hoe het met de bewering in het pamflet zat. Na onderzoek bleek het te gaan om een man die al een aantal jaren in Wijk bij Duurstede woont en bijna vijftien jaar geleden is veroordeeld. Hij wordt begeleid door een hulpverlener die een vinger aan de pols houdt. Al met al vormde dit voor mij geen aanleiding om maatregelen te nemen. Ik heb dat uitgelegd in een tweede brief, die op woensdag is verspreid. Ook heb ik daarin iedereen die met vragen of problemen zat opgeroepen zich te melden. Dit heeft slechts een klein aantal mensen gedaan. Er bleven ons echter wel signalen bereiken van groeiende onrust. Dit gaf aanleiding om op zaterdag 18 december GRIP 1 af te kondigen. In het BT In dit katern: VRU faciliteert regionaal strooizoutoverleg FOTO: WIL GROENHUIJSEN pagina 12 Q-koorts in Bunnik: gemeente vertrouwt op rijksbeleid pagina 14 Houten en de Q-koorts pagina 15 Coördinerend gemeentesecretaris Wabe Wieringa: Houd lijnen tussen VRU en gemeenten kort pagina 16

12 zaten onder andere de officier van justitie, een arts van de GGD, een voorlichter, de politiechef en de adviseur crisisbeheersing. Beroering Wat er vervolgens gebeurt heeft alles met perceptie te maken, een perceptie die de crisis een intens karakter geeft en de kern vormt van het probleem waar Swillens en zijn team zich voor gesteld zien. Swillens: In de wijk kwam een storm van emoties los, die leidde tot heftige spanningen en taferelen. Dat was niet altijd even fraai. Er is een auto de tuin van een van de betreffende personen ingereden, een begrafenisondernemer heeft alvast bij hem aangebeld, er werd gespuugd en gescholden. Niet alleen op hem, maar ook op zijn vrouw en kinderen. Dat was nog niet alles. We ontdekten dat er plotseling sneeuwballen werden gegooid naar de ramen van een bepaald adres, waarbij het woord pedo werd geroepen. Toen werden we ongerust. Stel dat het waar was, wat dan? Bij een ongewone crisis als deze kom je in de verleiding om hem op een ongewone manier te bestrijden. Toch hebben we dat niet gedaan. We hebben het volgens het boekje gedaan, iets waar ik heel veel baat bij heb gehad. Er moest wat gebeuren, we hadden zelf geen toegang tot informatie hierover. Ik heb het de tweede persoon op de man af gevraagd, het bleek te kloppen. Vervolgens heb ik met beide mannen een gesprek gehad op het gemeentehuis, evenals met hun therapeut en met een GGD-arts. Ik wilde weten wat er aan de hand was, of er echt sprake was van een risico. Aan de oproep aan de wijkbewoners om bij me langs te komen met hun gevoelens FOTO: WIL GROENHUIJSEN werd maar beperkt gehoor gegeven. Een aantal mensen wendde zich niet tot ons, maar toonde wel heel veel emotie. Daarop hebben we besloten om zelf een bijeenkomst te organiseren waarop mensen met hun vragen konden komen, het zeer moest er ten slotte toch uit. Vragen Op de bijeenkomst ontlaadden zich de spanningen op een bijzonder heftige manier. Swillens: Ik heb bewust geen lange inleiding gehouden. Eerst moest iedereen stoom af kunnen blazen, dat was het belangrijkste. Zegt u het maar, stel de vraag maar was de boodschap, maar ook: ik zeg u van tevoren dat ik niet alle vragen kan beantwoorden. Dit is in de eerste plaats iets voor u onderling, het laten verhuizen van iemand kan ik niet en is niet aan de orde. Op die bijeenkomst is veel bezorgdheid, maar ook veel kwaadheid geuit. Een van de belangrijkste vragen was waarom heeft u ons niet gewaarschuwd? Het antwoord was dat we het eenvoudigweg niet wisten. De officier van justitie, eveneens aanwezig, bevestigde tegenover de aanwezigen dat het openbaar ministerie die informatie niet mag geven. Nadat de grootste emoties er uit waren konden de vragen zo goed mogelijk worden beantwoord. De bijeenkomst heeft veel mensen goed gedaan. De dag erna was er een protestmars, waarbij mensen opnieuw hun gevoelens hebben geuit. Een dubbele insteek Maar dan, hoe nu verder? De emoties waren wel geuit, maar nog niet verdwenen, en de situatie in de wijk bleef gespannen. Swillens: Ik heb de crisis op twee manieren ingestoken. Op de eerste plaats was er het BT, dat in het begin twee à drie keer per week bij elkaar kwam en de crisis besprak aan de hand van een vaste agenda: wat is er de afgelopen dagen gebeurd, welke afspraken hebben we de vorige keer gemaakt, is er reden om te denken dat de crisis verder escaleert? We keken steeds op basis van het beeld en het gevormde oordeel wat de volgende stap was. Omdat het tegen Oud & Nieuw liep, voor veel mensen toch al een tijd met meer emotie, werd het risico op escalatie vergroot. Ook speelde in het begin de vraag of er wellicht nog meer pedoseksuelen in de stad woonden, en wat voor gevolgen dat kon hebben. Er kwam dus veel op ons af, we zijn daarbij goed door de VRU ondersteund. Een tweede insteek was het oprichten van een werkgroep van buurtbewoners. Swillens: Na een oproep meldden zich acht mensen, met uiteenlopende achtergronden en betrokkenheid. De werkgroep heeft een heel traject doorlopen en is vijf keer bij elkaar geweest, waarbij ook de pedoseksuelen met hun therapeut een keer aanwezig waren. Ik kan je vertellen: dat vergt moed, dat waren heel heftige gesprekken. Medio februari heeft de werkgroep verslag uitgebracht aan de andere wijkbewoners over wat we in de afgelopen weken geleerd hebben. De Wijkse manier Toch was ook daarmee de kous niet af. Swillens: Onlangs hebben we de mensen die het meest van zich lieten horen bij elkaar geroepen. Ik heb open kaart gespeeld: U wilt dat die man weggaat, dat kan niet, en dat wil ik ook niet. Maar als u mij de opdracht geeft kan ik wel voor u aan de gang, op voorwaarde dat u me de ruimte geeft. Dus: geen spandoeken, niet spugen, geen gescheld, ik wil u niet horen. Dat hebben de mensen geaccepteerd. Het is nu rustig, we kunnen verder. De werkgroep is bezig uit te zoeken hoe we in Wijk bij Duurstede om zouden kunnen gaan met medeburgers met een pedoseksueel verleden. Deze Wijkse manier is inmiddels binnen handbereik. Daarna kijken we samen met de twee pedoseksuelen hoe we daar uitvoering aan kunnen geven. Met deze Wijkse manier van doen heb ik voortaan een draaiboek in handen voor de inpassing van iemand met een dergelijk verleden in de gemeente. Maar er is meer. Er loopt nu een proef in zestien gemeenten, waaronder Wijk bij Duurstede, waarbij de burgemeester geïnformeerd wordt als iemand die veroordeeld is voor zware misdrijven als moord of pedoseksualiteit in de gemeente komt wonen. Die burgemeester kan die informatie niet delen met burgers, maar leert wel van de casussen die in het overleg van gemandateerde personen tijdens de proef worden besproken. Er is dus zeker al wat bereikt. Een terugblik Hoewel formeel de status van GRIP 1 is opgeheven, zijn de gemeente en de buurt er nog niet. Terugkijkend op het proces van de crisisbeheersing en de rollen die hij hierbij heeft gespeeld, zegt Swillens Bij een ongewone crisis als deze kom je in de verleiding om hem op een ongewone manier te bestrijden. Toch hebben we dat niet gedaan. We hebben het volgens het boekje gedaan, iets waar ik heel veel baat bij heb gehad. Ik heb nu een klinkend dossier in handen, waarmee ik precies kan terugvinden wie wanneer wat gezegd heeft en waarom bepaalde beslissingen genomen zijn. De BT-procedure werkt goed. Je bent proactief, en doordat je in een stramien komt te zitten glipt het proces niet uit je handen. Ook over de ondersteuning door de VRU en de kwaliteit van mijn eigen mensen ben ik erg tevreden. Voor wat betreft mijn rollen: die van burgervader en boegbeeld waren de belangrijkste. Maar ik heb steeds duidelijke taal gesproken. Toen er sprake was van bedreiging heb ik tegen de betrokkenen gezegd als het gaat om veiligheid speel ik mijn rol, dus bij agressie of bedreiging kom je mij tegen. Je moet in dialoog gaan, daar wil ik graag bij helpen, maar geef me wel de ruimte. Dialoog, dat is waar het om draait. Op veel plaatsen is de samenleving heel goed in staat om met dit soort dingen om te gaan en heeft ze een enorm incasseringsvermogen. Maar als zoiets gebeurt in een wijk waar mensen zelf met kindermisbruik te maken hebben gehad en kwetsbaar zijn, dan kan het aanleiding geven tot heftige toestanden. Bepaalde spandoeken die in de wijk hingen zaten aan de rand van het strafrechtelijk vervolgen. Maar zelfs al zou dat laatste gebeurd zijn, dan nog had ik ze een tijdje laten hangen. De woede moet er eerst uit. Als de fotograaf komt, kan Swillens niet overgehaald worden te poseren voor het gemeentehuis of op een andere symbolische plek. Hij wil niet de indruk wekken dat het een persoonlijke successtory is. Het is een verhaal van mensen en hun emoties. Mij maakt het in ieder geval één ding duidelijk: wat de gemeente Wijk bij Duurstede en alle betrokkenen bij de aanpak van deze crisis hebben laten zien verdient respect. Alle betrokkenen. Zonder uitzondering. Piet Peeters VRU faciliteert regionaal strooizoutoverleg De winter was een ouderwetse sneeuwwinter en dat hebben we geweten. Recordfiles, slippartijen en botsingen waren aan de orde van de dag op de regelmatig spekgladde wegen en wegbeheerders vochten om de laatste kilo s strooizout. Dreigend zouttekort was voor Rijkswaterstaat in de regio Utrecht aanleiding om een regionaal strooizoutloket in het leven te roepen. D De rijkswegenbeheerder vond in de VRU een samenwerkingspartner om het strooizoutoverleg met de 29 Utrechtse gemeenten te faciliteren. De VRU organiseerde ook een multidisciplinair afstemmingsoverleg om de mogelijke gevolgen van het zouttekort voor de continuïteit van de hulpverlening in kaart te brengen. Rijkswaterstaat nam begin januari het initiatief voor het regionaal zoutloket om de grote strooizoutvraag van lokale wegbeheerders in goede banen te lei- den. De organisatie zocht daarbij een snelle methode om met alle gemeenten in contact te komen. De VRU kon daarin voorzien, omdat wij over een goed regionaal contactnetwerk beschikken en dichtbij de gemeenten staan, aldus beleidsmedewerker Marion Schilder van de VRU. Dat maakte het voor Rijkswaterstaat interessant om de link naar de gemeenten via ons te leggen in plaats van alle 29 gemeenten individueel te benaderen. Alle partijen waren zeer tevreden over de wijze waarop het strooizoutoverleg Strooien en schuiven op ondergesneeuwde Utrechtse wegen.

13 weervoertuigen en ambulances op veel wegen met een lagere snelheid zouden moeten rijden. Ook moest worden ingecalculeerd dat brandweervrijwilligers veel meer tijd nodig zouden hebben om in de kazerne te komen. Om in beeld te brengen of er daadwerkelijk grote knelpunten te verwachten waren, hebben we een regionale inventarisatie gehouden. Daarbij bleek dat veel gemeenten bij gebrek aan voldoende strooizout inventief naar alternatieven zochten. Zoals het mengen van strooizout met zand. Ook werden op veel plaatsen prioriteiten gesteld, waarbij naast doorgaande hoofdwegen ook belangis gevoerd en we zijn blij dat we daarin een faciliterende rol hebben kunnen spelen. rijke ontsluitingsroutes voor de hulpverlening voorrang kregen bij het strooien. Grote knelpunten deden zich gelukkig niet voor. Noodscenario s hoefden derhalve nog niet te worden voorbereid en voor zover bekend is de hulpverlening nergens in de regio in ernstige mate belemmerd als gevolg van de gladheid. Inmiddels liggen de Helemaal branchevreemd was het strooizoutvraagstuk niet voor de VRU. De slechte situatie op het wegennet als gevolg van het barre winterweer raakte immers ook de hulpverleningspartners. Marion Schilder: We werden geconfronteerd met de vraag of de gladheid in combinatie met een dreigend tekort aan strooizout ook gevolgen zou kunnen hebben voor de paraatheid en continuïteit van de hulpverlening. We anticipeerden op langere responstijden, omdat brandbgc B u r e a u G e m e e n t e l i j k e C r i s i s b e h e e r s i n g winterse perikelen achter ons en zijn de vele kraters in het wegdek de laatste stille getuigen van het barre winterse weer. Wegbeheerders zullen nog heel wat tijd nodig hebben om de winterschade te herstellen. Het functioneren van het regionale zoutloket wordt geëvalueerd en de lessen zijn mogelijk bruikbaar bij een volgende koude winter. FOTO: WIL GROENHUIJSEN René Hilhorst: Bij een grootschalig incident, een ramp of crisis heb je dus automatisch collega s vanuit andere gemeenten nodig. Tussen bos en polder Crisisbeheersing in de gemeente Baarn Met aan de zuidwestkant een behoorlijk bos en aan de noordkant een stuk polder, met aan de oostkant de Eem en aan de noordkant de A1, met Drakensteyn en Jan Modaal, Baarn is een mix van landschapen, verkeersaders en inwoners. Mét de bijbehorende risico s. Hoe ze die in Baarn beheersen vertelt René Hilhorst, adviseur crisisbeheersing. HHet oude deel van het gemeentehuis is een magistraal gebouw met een centrale vide waaromheen een omloop de verschillende kamers met elkaar verbindt. De brede gelakte houten trap, het vele glas en de gekrulde ornamenten aan de deurposten laten je twijfelen tussen een buitenhuis in Jugendstil en een gerenoveerd Vikinghoofdkwartier. Buiten murmelt de winkelstraat, met op een steenworp afstand de Brinkstraat waar De Ruijter in 1860 begon met de verkoop van zijn beroemde muisjes. Naar het westen ligt Hoog Baarn, een villawijk waar vroeger rijke Amsterdamse kooplieden hun laatste levensdagen sleten en waar tegenwoordig illustere Nederlanders als Joop van den Ende genieten van een rustige plek in het drukbevolkte midden van Nederland. Wat verder naar de gemeentegrenzen liggen kasteel Drakensteyn en paleis Soestdijk. In het wapen van Baarn, toegekend toen Baarn in de veertiende eeuw stadsrechten kreeg, prijkt wonderlijk genoeg Sint Nicolaas. Baarn zit vol met verhalen en historie en is veel meer dan het dorp tussen bos en polder. Buddy-systeem De gemeente Baarn omvat de kernen Baarn, Lage Vuursche, Eembrugge en Soestdijk en heeft ruim inwoners. In de gemeentelijke organisatie heeft René Hilhorst een dubbelfunctie. Hilhorst: Mijn functie bestaat voor 22 uur uit crisisbeheersing en voor 14 uur uit P&O-taken. 22 Uur is relatief veel voor een gemeente van deze omvang, maar veel aspecten van crisisbeheersing vergen in een kleine gemeente dezelfde aandacht als in een grote gemeente. Daadwerkelijke crises vormen uiteindelijk maar een klein deel van de werkzaamheden, het grootste deel zit hem in de voorbereiding. Voor wat betreft de beschikbaarheid van een adviseur crisisbeheersing (ACB) werkt Baarn nauw samen met andere VRU-gemeenten: Binnen Eemland-Noord Baarn, Bunschoten, Eemnes en Soest kennen we een intergemeentelijk samenwerkingsverband waarbij de ACB en een kanspiket draaien en elkaar tijdens de vakanties vervangen. Om dat laatste zo goed mogelijk te laten verlopen werken we binnen het samenwerkingsverband met een buddysysteem. Wanneer een ACB bij een andere gemeente vervangt, krijgt hij een buddy uit die gemeente toegewezen. De buddy kent de plaatselijke organisatie, het gemeentehuis en de mensen die er werken. Op die manier kan de ACB zich met het proces bezighouden, zonder tijd kwijt te zijn aan het wegwijs worden op een relatief onbekende plek. Risico s Voor wat betreft de specifieke lokale risico s kent Baarn voornamelijk een grote diversiteit. Hilhorst: Op de eerste plaats is er het bos, met daarin Lage Vuursche. Dat is een flink risico, want als het bos gaat, dan loopt Lage Vuursche ook gevaar. Maar dat is niet alles. Er bevinden zich in het bosgebied ook campings en bungalowparken, deels op grondgebied van de gemeente De Bilt. Als die tijdens de vakantie flink bezet zijn, is het risico daar net zo groot als bij een permanent bewoonde kern. Naast de mensen betreft het risico natuurlijk ook de schade aan een prachtig natuurgebied. Verder zijn er de A1, het spoor en in mindere mate de Eem, en hebben we te maken met instellingen met grote groepen verminderd zelfredzame personen, zoals Sherpa en Amerpoort. De handen vrij Hilhorst is er een groot voorstander van om bij een crisis snel een tweede ACB te bellen: Dat heeft twee voor- delen. Op de eerste plaats leert de ander ervan, nuttig omdat we gelukkig niet zo vaak een echte crisis bij de hand hebben. Daarnaast kan de tweede ACB als assistent fungeren bij bijvoorbeeld het telefonisch bereikbaar blijven, zodat de eerste ACB zich bezig kan houden met de urgente dingen. In de praktijk ga ik bij GRIP 1 naar het CoPI. Wordt er verder bestuurlijk opgeschaald, dan lost een andere ACB mij in het CoPI af en ga ik naar het GBT. Als er sprake is van een GRIP-3, dan kies ik er voor dat een andere ACB het GBT adviseert, zodat ik zelf de handen vrijhoudt om te switchen tussen het gemeentelijk crisismanagementteam, het GBT, het berichtencentrum en de actiecentra. Een burgemeester maakt zich kwetsbaar als hij eist dat de eigen ACB altijd in het GBT zit. Een ACB kan immers niet beschikbaar zijn, bijvoorbeeld door vakantie. Ook gebeurt het vaak dat de locoburgemeester de crisis moet regelen, kijk maar naar de poldercrash of de brand in het Armandomuseum in Amersfoort. Ik vind dat je je als ACB vrij moet spelen, zodat je beter naar het hele proces kunt kijken en je de gehele crisisorganisatie een helpende hand kan toesteken daar waar nodig. Lokale kennis Inmiddels een geijkte vraag, maar toch een waar zeer verschillende antwoorden op worden gegeven: hoe denkt Hilhorst over poolvorming en het inzetten van expertteams? Hilhorst: In Baarn zijn we uitermate blij dat we ook een beroep mogen doen op mensen uit andere gemeenten. Als er hier iets gebeurt en bijvoorbeeld CRAS moet worden opgestart, gaat dat niet lukken. Dat heeft te maken met het feit dat we vacatures hebben gehad en nog niet iedereen voldoende is opgeleid. Voor bepaalde processen kan ik me voorstellen dat je een expertteam laat komen, maar voor veel processen moet je zelf de kennis in huis hebben. Pure capaciteit is iets anders. We hebben in Baarn drie voorlichters, maar als je naar het draaiboek Voorlichting kijkt dan zitten daar twintig functies in. Bij een grootschalig incident, een ramp of crisis heb je dus automatisch collega s vanuit andere gemeenten nodig. Piet Peeters 13

14 bgc B u r e a u G e m e e n t e l i j k e C r i s i s b e h e e r s i n g Q-koorts in Bunnik: gemeente vertrouwt op rijksbeleid Burgemeester Ostendorp: Partijen verbinden en betrokkenheid tonen Nederland is in de ban van de Q-koorts. Ook enkele gemeenten in de Veiligheidsregio Utrecht hebben te maken met deze zoönose bij drachtige geiten, die besmettelijk is voor de mens. Voor de gemeenten en de veiligheidspartners is het in zekere zin een crisis op afstand. Het beleid rond de aanpak van besmette bedrijven wordt bepaald door het ministerie van LNV en de Voedsel- en Waren Autoriteit en ook de ruimingen worden door deze organisaties geregisseerd. Dat betekent geenszins dat de gemeente helemaal buiten spel staat. Met name de burgemeester kan een belangrijke rol vervullen als verbinder van partijen en als burgervader die betrokkenheid toont bij de getroffen ondernemer en de lokale gemeenschap. In Bunnik werden in februari twee ruimingen uitgevoerd bij een geitenhouder met 1300 melkgeiten. Een zware klap voor de ondernemer, die vanaf het begin kon rekenen op steun en betrokkenheid van burgemeester Hans Martijn Ostendorp. Het was wel even schrikken toen we door het ministerie van LNV over de besmettingshaard in Bunnik werden geïnformeerd. Ik heb direct contact gelegd met de getroffen ondernemer en heb hem in de periode voorafgaand aan en tijdens de ruimingen regelmatig gebeld en persoonlijk bezocht. Hij stelde die steun aan hem en zijn gezin heel erg op prijs. Openbare orde Na het bekend worden van de besmetting zochten vertegenwoordigers van de gemeente, de politie en de VRU wel afstemming met elkaar om vast te stellen of vanuit het oogpunt van openbare orde en veiligheid maatregelen noodzakelijk waren. Ook de afdeling communicatie werd erbij betrokken, al werd de gemeente ook de zorg voor de primaire publieksvoorlichting over de risico s voor de volksgezondheid uit handen genomen. Het ministerie van LNV informeerde alle burgers in een straal van vijf kilometer rond de besmettingshaard via een huis-aan-huisbrief over de Q-koorts en over de risico s en mogelijke symptomen bij de mens. Over de openbare orde rond het getroffen bedrijf waren in de voorbereiding weinig zorgen. Ostendorp: We hadden enig referentiemateriaal, omdat de ziekte sinds vorig jaar al op een groot aantal plaatsen in Nederland heeft toegeslagen. Daardoor wisten we in grote lijnen wat we konden verwachten en waren we ook alert op mogelijke protesten van belangengroeperingen en dierenactivisten die het niet eens waren met het ruimingsbeleid. Er zijn echter nooit aanwijzingen geweest dat zo n situatie zich in Bunnik zou kunnen voordoen. De aandacht van publiek en media voor de ruiming was een volgende punt van aandacht. Overleg met de ondernemer maakte duidelijk dat hij de ruiming zo onopvallend mogelijk wilde laten verlopen. Daarom zagen gemeente en politie af van stringente afzettingen en bewaking. Alleen op de dagen van de ruiming werd direct rond het bedrijf een afzetscherm geplaatst om de ruiming aan het oog te onttrekken. De ondernemer heeft in de dagen voorafgaand aan de ruiming ook actief contact gezocht met de media, vervolgt burgemeester Ostendorp. Hij ging daar heel open mee om, zag het als een middel om uiting te geven aan zijn onmacht over wat hem was overkomen. Wij hebben daar verder geen invloed op gehad. Ik heb me af en toe wel een beetje zorgen gemaakt over de impact die de media-aandacht op hem en zijn gezin kon hebben. Je moet dat in zo n chaotische periode allemaal wel kunnen behappen. Ik vind dat hij dat heel goed gedaan heeft. Intermediair Volgens Ostendorp kan de gemeente bij veterinaire ziekten niet anders dan vertrouwen op het van rijkswege afgekondigde beleid en moet hij er als burgemeester van uitgaan dat de genomen beslissingen de juiste zijn. Dat neemt niet weg dat er aan de zijde van de ondernemer veel vragen zijn over de aanpak. Veel boosheid ook. Ik herken dat wel en heb waar mogelijk geprobeerd die boosheid en vragen te kanaliseren naar de juiste instanties. In dat opzicht voelde ik me vooral een intermediair, een verbinder van partijen. Ostendorp constateert dat de ruimingen soepel zijn verlopen en dat de gemeente door de verantwoordelijke landelijke overheid voortdurend goed is geïnformeerd. Wel constateert hij dat er meerdere informatielijnen vanuit de verschillende instanties waren, die in de tijd niet altijd samenvielen. Daardoor waren politie en gemeente niet altijd op hetzelfde moment op de hoogte van actuele ontwikkelingen. Een puntje voor verbetering, meent de Bunnikse eerste burger. Over hoe het verder moet met de getroffen ondernemer en welke concrete steun hij van de overheid mag verwachten, zegt Ostendorp: Het is vreselijk wat hem en zijn gezin is overkomen. Van de ene op de andere dag vrijwel je gehele veestapel kwijt en lange tijd gebonden aan beperkingen. Wat heeft dit voor gevolgen voor zijn persoonlijke situatie? Kan hij zijn bedrijf ooit weer opbouwen? Hoe kan hij in zijn inkomen voorzien? Als gemeente hebben we geen directe financiële steun te bieden, maar we willen wel bemiddelen bij andere instanties om hem te helpen er weer bovenop te komen. 14 Ostendorp: Ik moet erop vertrouwen dat de rijksoverheid de juiste beslissingen neemt.

15 bgc B u r e a u G e m e e n t e l i j k e C r i s i s b e h e e r s i n g Houten en de Q-koorts Een gemeentelijke crisis, maar dan anders De overweldigende aandacht voor de Mexicaanse griep deed vorig jaar bijna vergeten dat er nog een ziekte was die om aandacht en maatregelen vroeg. De Q-koorts dook onder andere op in Houten, waar het aantal gemelde ziektegevallen aanleiding gaf de uitbraak als een gemeentelijke crisis aan te pakken. Hoe, dat vertelt Bart-Jan Maring, adviseur crisisbeheersing van de gemeente Houten. FOTO: ISTOCKPHOTO Q-koorts (met de q van het Engelse query omdat de ziekte bij de ontdekking ervan een mysterie was) werd in 1935 voor het eerst beschreven en is een ziekte die zich op twee manieren kan gedragen. De gangbare variant, die gepaard gaat met griepachtige verschijnselen, is van korte duur en kan eenvoudig met antibiotica worden bestreden. Bij sommige mensen treedt de chronische variant op, waarvan de behandeling vele jaren kan duren. De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie, die vrijkomt tijdens het lammeren van schapen en geiten. In Nederland werden in nieuwe gevallen van Q-koorts geconstateerd. Tot nu toe zijn in Nederland officieel tien mensen aan de ziekte overleden. De Q-koorts in Houten Wat heeft de Q-koorts met Houten te maken? Bart-Jan Maring heeft zich intensief met dit dossier beziggehouden: In 2009 werd bij 46 mensen in de gemeente de diagnose Q-koorts gesteld. Dat was maar liefst veertig procent van het aantal ziektegevallen in de GGD-regio Midden-Nederland (de provincie Utrecht minus de stad Utrecht). Vanwege dit grote aantal heeft Houten besloten dit als een crisis op te pakken, met de volksgezond- Geen gehoor Uiteindelijk bleek Houten vooruit te lopen op ontwikkelingen in het landelijke beleid. Maring: We hebben verschillende keren contact opgenomen met het ministerie van Landbouw, natuur en voedselkwaliteit en erop aangedrongen met beleid te komen voor kleinere ( 50-min ) bedrijven, omdat het vermoeden bestond dat die in Houten bijgedragen hadden aan de vele besmettingen. We kregen echter geen gehoor, hetgeen betekende dat we gelet op onze verantwoordelijkheid met betrekking tot de volksgezondheid zelf moesten gaan nadenken over het nemen van maatregelen, daarbij geadviseerd door de GGD. Toen het ministerie uiteindelijk in januari dit jaar met een maatregelenpakket kwam, waren we zes weken bezig geweest om aandacht voor ons probleem te krijgen. De burgemeester heeft vervolgens de GGD verzocht om op basis van dit nieuwe beleid een advies uit te brengen. De GGD heeft hiertoe een expertgroep geformeerd, met daarin onder andere een veearts (bekend met alle locaties) en verteheid als primaire focus. Kijk je naar heel Nederland, dan is de Q-koorts in eerste instantie als een veterinair probleem beschouwd en pas later als een probleem op gebied van de volksgezondheid. Een volgende stap was het achterhalen van de mogelijke besmettingsbronnen. Waar kwamen de besmettingen vandaan? De GGD heeft toen in kaart gebracht waar de Q-koorts patiënten woonden en waar binnen de gemeente schapen of geiten werden gehouden. Daarbij is niet alleen gekeken naar grote bedrijven, maar naar alle plaatsen met ten minste één schaap of geit. Er werd namelijk rekening mee gehouden dat ook een klein bedrijf een besmetting kon veroorzaken. Het combineren van die gegevens leidde tot een aantal locaties die als potentiële besmettingshaarden konden worden beschouwd. De Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) heeft daarna in opdracht van de GGD op vier locaties tests uitgevoerd,waarbij op drie plaatsen Q-koorts werd aangetroffen. Toen we zover waren, zagen we ons geconfronteerd met een nieuw probleem: het ging in alle drie de gevallen om zogenaamde 50-min bedrijven, waar minder dan vijftig schapen of geiten werden gehouden. Daar was landelijk gezien geen beleid voor, omdat het ministerie zich uitsluitend richtte op de 50-plus bedrijven. Wat nu? genwoordigers van de VWA, de VRU en de gemeente. Op basis van het hierin gevoerde overleg kwam de GGD tot een advies aan de burgemeester, die daarop besloot extra hygiënemaatregelen en een bezoekersverbod voor de stallen op te leggen aan de drie locaties waar het om ging. Op deze locaties is dus niet geruimd. Dringend advies Was daarmee de crisis bezworen? Maring: De maatregelen werden opgelegd aan de locaties waar Q-koorts was aangetroffen, maar we konden niet uitsluiten dat er nog andere bedrijven waren waar zonder dat wij dat wisten Q-koorts voorkwam. Daarom hebben we een informatiebijeenkomst belegd waarop alle mensen die schapen en geiten houden zijn uitgenodigd. Daar is het besluit van de burgemeester toegelicht en is informatie gegeven over wat Q-koorts is en welke maatregelen mensen zelf kunnen nemen om verspreiding ervan te voorkomen. De veearts heeft alle bedrijven vriendelijk doch dringend verzocht om de extra hygiënemaatregelen toe te passen die voor de drie besmette locaties golden. Dat advies is positief ontvangen. Piet Peeters 15

16 bgc B u r e a u G e m e e n t e l i j k e C r i s i s b e h e e r s i n g Coördinerend gemeentesecretaris Wabe Wieringa: Houd lijnen tussen VRU en gemeenten kort Sinds 1 maart is Wabe Wieringa de nieuwe gemeentesecretaris van Woerden. Als bonus kreeg hij er ook de functie coördinerend gemeentesecretaris voor de gemeenten in de Veiligheidsregio Utrecht bij. Een functie die hij deelt met collega Jan Langelaar van Veenendaal. De missie die Wieringa voor zichzelf ziet is het herijken van de positie van het regionaal overleg van gemeentesecretarissen in relatie tot de nieuwe VRU-organisatie. De gemeentelijke rol in de crisisbeheersing zal ook onder de vlag van de nieuwe VRU structurele aandacht blijven vragen. Wabe Wieringa is de opvolger van de Maarssense secretaris Ad Nederlof, die jarenlang samen met Jan Langelaar een tandem vormde van twee gemeentesecretarissen die namens de 25 Utrechtse gemeenten de kar trekken. Langelaar richtte zich daarbij tot dusver op het regionale netwerk om de kruisbestuiving en eenheid van aanpak bij de gemeenten binnen de VRU te bevorderen, terwijl Ad Nederlof de portefeuille buitenlandse zaken beheerde. In die hoedanigheid was hij primair de schakel met landelijke ontwikkelingen en vertegenwoordigde hij de gemeentelijke poot van de VRU ook in het Landelijk overleg van coördinerend gemeentesecretarissen. afstand tot het lokale niveau niet te groot wordt. Dat is altijd een risico van een gemeenschappelijke regeling en daar zullen we, ook via het overleg van gemeentesecretarissen, scherp op blijven. Met het oog op de ontwikke- crisisbeheersing te maken. Hoewel hij pas sinds kort echt deel uitmaakt van het regionale partnernetwerk van de VRU, zegt hij van mening te zijn dat de gemeentelijke crisisbeheersingstaken in de afgelopen jaren een flinke onze grenzen strandden. Voor die vastgelopen reizigers moest inderhaast opvang en verzorging geregeld worden. Dat is door de verantwoordelijke medewerkers goed opgepakt. De storm is ook een voorbeeld van het belang van 16 Nieuwe situatie Bij de wisseling van de wacht hebben we besloten die rolverdeling om te draaien, aldus Wabe Wieringa. Het onderhouden van het regionale netwerk van gemeentesecretarissen is voor mij een mooie gelegenheid om de collega-secretarissen van de andere gemeenten te leren kennen. Die tandem, waarin de aandacht voor de gemeentelijke processen binnen de regio en op landelijk niveau over twee trekkers is verdeeld, is in mijn ogen een goede oplossing om de werklast te spreiden. Ik vind wel dat we moeten nadenken over een meer gestructureerde back-up, want in deze opzet kunnen wij elkaars portefeuille niet zo eenvoudig waarnemen. Het is een van de aandachtspunten waar we de komende tijd in het regionaal overleg van gemeentesecretarissen over zullen spreken. Volgens Wieringa is met de VRUnieuwe stijl een nieuwe situatie ontstaan, ook voor wat betreft de inbedding van de gemeentelijke kolom in het regionale crisisbeheersingsbestel. De veiligheidsorganisatie heeft een meer geïntegreerd karakter gekregen, maar crisisbeheersing en integrale veiligheid zullen altijd taakvelden blijven waarvoor de gemeente expliciet bestuurlijke verantwoordelijkheid draagt. Aan het gezag en de bevoegdheid van de burgemeester verandert de gemeenschappelijke regeling in principe niets en de gemeente heeft ook enkele specifieke crisistaken op zijn bordje liggen: in het bijzonder bevolkingszorg en voorlichting, maar ook nazorg en schaderegistratie. Het is goed dat de gemeenten elkaar hierin via een krachtige gemeenschappelijke regeling kunnen ondersteunen. Waar we wel aandacht voor moeten blijven houden is dat met het regionaal organiseren en faciliteren van taken de Wabe Wieringa: Crisisbeheersing is gelukkig geen sluitpost, maar een belangrijk issue op de bestuurlijke agenda. ling van de nieuwe VRU moeten we als overleg van gemeentesecretarissen ook nog onze positie bepalen en vaststellen hoe we onze rol inhoudelijk verder invullen. Processen op niveau Wieringa draait al sinds februari mee in het regionaal overleg van gemeentesecretarissen, om zich op zijn rol als voorzitter voor te bereiden. Vóór zijn aanstelling als gemeentesecretaris was hij onder meer directeur bedrijfsvoering en afdelingshoofd bestuurs- en managementondersteuning van de gemeente Woerden. Ook in die functies had hij zijdelings met het taakveld kalender Per maand staat aangegeven welke opleidingen en oefeningen er plaatsvinden. Heeft u vragen over deze kalender of wilt u informatie? Neemt u dan gerust contact op via (030) of r.de.graaf@vru.nl Datum Type opleiding/oefening April 1 april basisopleiding crisisbeheersing 27 april basisopleiding crisisbeheersing NB: Wijzigingen onder voorbehoud sprong voorwaarts hebben gemaakt. Ik spreek met name over de ervaring in mijn eigen gemeente, waar veel tijd en energie is gestoken in het opleiden en trainen van sleutelfunctionarissen en in het oefenen van de verschillende processen. Dat die inspanningen resultaat hebben opgeleverd bleek bij een tweetal gebeurtenissen die zich de afgelopen jaren in Woerden heeft voorgedaan. In 2008 was er de urenlange verstoring van de drinkwatervoorziening en een jaar eerder, in januari 2007, de zware storm die over Nederland trok. Woerden was toen effectgebied, omdat enkele volgepakte passagierstreinen binnen een adequate gemeentelijke voorbereiding, ook op niet alledaagse crisissituaties waarvan de bron niet eens in de eigen gemeente hoeft te liggen. Als gemeentesecretaris draag ik verantwoordelijkheid voor het functioneren van de Woerdense gemeentelijke crisisorganisatie en ik stel vast dat we die organisatie goed op niveau hebben, omdat het college en de raad er prioriteit aan hebben gegeven. Crisisbeheersing is gelukkig geen sluitpost, maar een belangrijk issue op de bestuurlijke agenda. Opleidingen en oefeningen BGC in 2010 Datum Type opleiding/oefening Mei 10 mei basisopleiding crisisbeheersing 20 mei basisopleiding crisisbeheersing

17 G e n e e s k u n d i g e H u l p v e r l e n i n g b i j O n g e v a l l e n e n R a m p e n Professor Loek Leenen van het UMC Utrecht: Nederland heeft geen spoedzorgcultuur De instelling van elf traumacentra in Nederland eind jaren 90 van de vorige eeuw, heeft het overlijden van traumaslachtoffers met zestien procent teruggebracht. Reden voor professor Loek Leenen van het UMC Utrecht om te pleiten voor één landelijk centrum, waar de volgende stap in de ontwikkeling van de traumazorg kan worden gezet en nog meer levens gered kunnen worden. Maar ook een centrum dat met gezag de centrale plaats die de medische kolom in de rampenbestrijding zou moeten hebben, kan trachten af te dwingen. HHet wordt hem af en toe droef te moede. Maar opgeven ligt niet in zijn aard. Zoals hij als traumachirurg vecht voor de levens van zeer ernstige, meervoudig gewonde slachtoffers, vecht hij als manager voor de kwaliteit en positie van de traumazorg, die wat Leenen betreft in de rampenbestrijding met spoed zorg verdient. Nederland heeft geen spoedzorgcultuur, stelt hij. Dat betekent dat de traumazorg bijvoorbeeld bij de toedeling van ICbedden altijd moet wedijveren met vakgebieden die wel de status hebben van topspecialisme, als de neuro- en hartchirurgie. Wij moeten tien procent van onze IC-patiënten doorplaat- sen op het ziekste moment in hun leven. Concentratie is winst De traumazorg heeft een gigantische impact op de volksgezondheid. Gekeken naar het verlies aan nuttige jaren en doodsoorzaak onder de 45, verdient zij alle aandacht. Dat is echter zowel binnen als buiten de muren van de (universitaire) ziekenhuizen nog niet het geval, constateert Leenen. Het is één van de redenen waarom hij pleit voor een landelijk traumacentrum, waar gewerkt kan worden onder de gunstigste omstandigheden voor zowel traumaslachtoffers als traumateams en -specialisten die zich willen blijven ontwikkelen om patiënten nog beter te kunnen helpen. Het onderzoek dat het UMC Utrecht heeft laten doen naar de resultaten van de invoering van het regionale traumasysteem in 1999, onderbouwt zijn pleidooi, aldus Leenen. In dit onderzoek, waarover in het februari-nummer van Annals of Surgery is gepubliceerd, zijn de effecten van behandeling van traumapatiënten in Utrecht tussen 1995 en 1998 en tussen 2003 en 2005 naast elkaar gelegd. De afname van het aantal overlijdens met zestien procent, bewijst volgens Leenen dat het concentreren FOTO: ISTOCKPHOTO In dit katern: Minder piekdrukten door uitblijven grote schaatsevenementen FOTO: DREAMSTIME pagina 18 VRU werkt aan regionale leidraad voor continuïteit van zorg in instellingen pagina 19 Nieuwe organisatiestructuur biedt kansen voor verdieping pagina 20

18 van de traumazorg belangrijke winst oplevert. Reden voor hem om te kijken of een volgende stap mogelijk is. Ervaring Dat vraagt een blik over de grens, aldus de professor. Naar Wenen bijvoorbeeld, Seattle of Baltimore, waar specialistische traumazorgcentra illustreren hoeveel verder het vakgebied nog gebracht kan worden als teams voldoende kennis en ervaring kunnen opbouwen. Deze centra laten ook zien dat topzorg het overbruggen van afstand waard is. Daarmee weerleggen ze één van de argumenten die sommige collegae van Leenen aanvoeren tegen zijn plan voor een landelijk centrum. Volgens hen wordt de winst die in een landelijk centrum kan worden geboekt, teniet gedaan door de tijd die verloren gaat met vervoer. Wanneer je het werkgebied van het shock traumacentrum van Baltimore over de kaart van Europa legt, reikt dat van onze kust tot ver voorbij de Duitse grens. Het bedient zes miljoen inwoners, maar in een land waar het aantal trauma s per hoofd van de bevolking aanzienlijk hoger ligt dan hier, licht Leenen toe. Helikopters voorkomen dat het gewondentransport vastloopt op de weg. Het aantal behandelingen dat artsen en teams uitvoeren in een landelijk centrum en de schat aan ervaring die daarmee kan worden opgedaan, zijn voor Leenen het belangrijkste argument om voor zo n centrum te pleiten. Uit het onderzoek kwam naar voren dat de winst die in traumacentra wordt geboekt is terug te voeren op de triageen behandelprotocollen die sinds de invoering gelden. De juiste patiënt op de juiste plek, vat Leenen samen. Kenniscentrum Dat effect zal volgens hem met een landelijk centrum nog groter worden. Wij behandelen zo n vijftig bekkenfracturen per jaar. Daarmee kunnen we aardig meekomen. Mijn collega in Seattle behandelt er twee per dag. Die loopt voorop. Waarom moeten we op elke hoek van de straat een traumacentrum hebben? Reden voor jalousie de métier, zou er volgens hem niet hoeven zijn. Slechts vijf procent van de patiënten komt in aanmerking voor behandeling in zo n centrum. De bestaande traumacentra kunnen het grootste deel van hun werk blijven doen. En als specialisten uit de traumacentra deel uit maken van de staf in het landelijke centrum, kunnen ook zij profiteren van de kennis die daar wordt opgedaan. Het samenvoegen van een aantal traumacentra om zo tot een grotere concentratie van patiënten en daarmee kennis en ervaring te komen, is wat Leenen betreft geen alternatief voor een landelijk centrum. Hij vermoedt dat die grotere centra meer nog dan de huidige traumacentra te maken zouden krijgen met een tekort aan capaciteit voor vervolgzorg na de eerste opvang, omdat ze niet het enige specialisme zijn in het medisch centrum. Dat komt de zorg voor traumapatiënten niet ten goede, stelt hij. Gezaghebbend Leenen stond landelijk aan de wieg van de Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen. Geen doel, maar wel een belangrijke bijkomstigheid van een landelijk centrum is wat hem betreft dat dit met de autoriteit kan spreken die de medische kolom in de rampenbestrijding in zijn ogen op dit moment ontbeert. Hij weet het, het is voor een burgemeester veel praktischer om met een hiërarchisch geleide organisatie als de brandweer of politie te overleggen dan met die altijd lastige en eigengereide witte kolom, maar de prioriteit Loek Leenen: Kijk naar alle rampen van Enschede en Volendam tot de ramp met het toestel van Turkish Airlines; de medici doen hun werk wel, het gaat mis in de organisatie eromheen. De medische hulp zou leidend moeten zijn in de rampenbestrijding, maar in plaats daarvan lijkt ze in de veiligheidsregio wel steeds onzichtbaarder. Een gezaghebbend centrum heeft in die context extra waarde. moet bij een ramp uitgaan naar het voorkomen van meer leed en de snelle en adequate hulp aan gewonden. Zodra de omgeving veilig is, zouden brandweer en politie er alles aan moeten doen om te zorgen dat het medische bedrijf optimaal kan functioneren. Maar dat gebeurt in de praktijk niet, stelt Leenen. Kijk naar alle rampen van Enschede en Volendam tot de ramp met het toestel van Turkish Airlines; de medici doen hun werk wel, het gaat mis in de organisatie eromheen. De medische hulp zou leidend moeten zijn in de rampenbestrijding, maar in plaats daarvan lijkt ze in de veiligheidsregio wel steeds onzichtbaarder. Een gezaghebbend centrum heeft in die context extra waarde. Joke Schaapman Witte kolom was goed voorbereid op witte periode Minder piekdrukten door uitblijven grote schaatsevenementen FOTO: ISTOCKPHOTO Nederland kende de koudste en witste winter sinds jaren. Op de afdelingen Spoedeisende Hulp (SEH) in de veiligheidsregio s is de lange gladde periode gladjes verlopen. Alleen het Meander Medisch Centrum zette incidenteel extra mensen in. De andere ziekenhuizen hielden wel extra mensen achter de hand, maar die hoefden niet te worden opgeroepen. We hebben veel geleerd van de hectiek van vorig jaar, toen we met piekdrukten te maken kreeg doordat er voor het eerst sinds een decennium weer op natuurijs kon worden geschaatst, vertelt Margreet Aalbers van het St. Antonius Ziekenhuis. 18 Het was de afgelopen maanden flink drukker dan gemiddeld op de afdelingen spoedeisende hulp van de Utrechtse ziekenhuizen. De eerste gladde dagen in december zagen wij eerder minder dan meer patiënten, waarschijnlijk doordat veel mensen thuisbleven, vertelt crisiscoördinator Jan van Dam van het Meander in Amersfoort. In de periode daarna nam dat wel iets toe. Maar van een hausse is geen sprake geweest. Crisis- coördinator en SEH-verpleegkundige Hans Kuipers van het Zuwe Hofpoort ziekenhuis deelt dat beeld. Het was wel iets drukker, maar lang niet zo extreem als vorig jaar. De eerste gladde dagen was het relatief rustig. Na een dag of drie merkten we dat mensen noodgedwongen het huis weer uit moesten, bijvoorbeeld om boodschappen te doen. Toen nam met name het aantal ouderen met bekkenletsel toe.

19 IJzelweekenden In de weekenden waarin het verraderlijk glad was door ijzel, liepen de wachtruimten wel behoorlijk vol. Zo kreeg het Diakonesseziekenhuis in het weekend van 13 en 14 februari te maken met dertig extra patiënten per dag, vertelt teamleider Astrid van Poppel van de spoedeisende hulp. Op een gemiddelde dag ziet de afdeling honderd patiënten. Ook SEH-arts Roger Hessels van het UMC Utrecht schat dat het Medisch Centrum op de gladste dagen zo n dertig tot veertig procent extra patiënten behandelde. Maar ook hier leverde dat geen problemen op. Het traumacentrum is per definitie ingesteld op een grote toe- loop van patiënten. Extra informatie, bijvoorbeeld over waar in de regio nog wel en waar vanwege zouttekort niet meer werd gestrooid, heeft Hessels dan ook niet gemist. Het blijft buitengewoon lastig om aantallen slachtoffers te voorspellen. Een weerswaarschuwing betekent bijvoorbeeld niet per definitie meer slachtoffers. Het enige wat je kunt doen, is zorgen dat je op alle mogelijkheden goed bent voorbereid. Ook de andere afdelingen SEH in de regio hebben deze winter geen behoefte gehad aan extra informatie of ondersteuning. De medewerkers wijzen net als Hessels op het belang van Multidisciplinair afstemmingsoverleg over zoutgebrek Een Multidisciplinair afstemmingsoverleg (MDA) wordt ad hoc in het leven geroepen als de situatie daarom vraagt. Deze winter vormde het dreigende zouttekort zo n aanleiding. Het overleg bracht de knelpunten in de regio in kaart en stelt prioriteiten. Het MDA kwam twee keer bijeen, onder voorzitterschap van een operationeel leider. Herman Meulendijks van de VRU, die één van de overleggen plaatsvervangend voorzat, kijkt er met een goed gevoel op terug. We hebben in korte goede overleggen snel vast kunnen stellen welke gevolgen het zouttekort had voor de verschillende hulpdiensten en gemeenten. Ook hebben we de burgers, mede door de goede samenwerking met de gemeenten, goed kunnen informeren. Doordat de afdelingen communicatie van de VRU, gemeenten en provincie elkaar voortdurende op de hoogte hielden, kon er een heldere lijn worden gevolgd. Heel even heeft het MDA op het punt gestaan op te schalen. Op 2 februari kwam het bericht dat het zout in de FOTO: ISTOCKPHOTO regio echt op was. Tegelijk beloofde het weerbericht serieuze gladheid. We zijn toen s ochtends bij elkaar gekomen om de situatie te bespreken en hebben uiteindelijk op basis van de weersvoorspelling besloten niet tot opschaling over te gaan, vertelt Meulendijks. Uit de evaluatie die van elk MDA wordt gemaakt, zal volgens hem naar voren komen dat het overleg zinvol was. We hadden voortdurend een goed beeld van de situatie, ook door het uitstekende coördinatiepunt (zoutloket) van Rijkswaterstaat. Daardoor konden we de hulpdiensten en gemeenten bijvoorbeeld goed waarschuwen voor gladheid. Het was ook voor iedereen duidelijk: dit moeten we doen. Het is positief, nuttig en noodzakelijk. een goede voorbereiding. Een aantal ziekenhuizen had daar op grond van de ervaringen van vorig jaar extra maatregelen voor getroffen. Zo werkte het Zuwe Hofpoort met een algemeen drukteprotocol en ook het Meander liep de protocollen voor de vorst intrad goed door zodat het zeker wist dat ze op orde waren. De SEH van het Antonius voerde naar aanleiding van de evaluatie van de vorige winter een aantal verbeterpunten door. Die punten konden deze winter gelijk worden toegepast, vertelt teamhoofd Aalbers. Zo hebben we dit jaar gewerkt met achterwachten bij verwachte drukte en was er extra gipsmateriaal in huis. Geen schaatsijs Het grote verschil met vorige winter was het ontbreken van grote schaatsevenementen, melden de afdelingen SEH. De kwaliteit van het ijs nodigde mensen ook niet uit om zoals in de kerstvakantie van 2008 wel gebeurde en masse de noren uit het vet te halen. Het Meander zette in twee weekenden waarvan van tevoren bekend was dat er geschaatst zou kunnen worden extra mensen in. We baseerden onze inschatting op vorig jaar, toen de SEH hier echt vast liep en de wachttijden enorm opliepen. Maar achteraf gezien was het dit jaar niet echt nodig geweest. Het Zuwe Hofpoort heeft extra inzet overwogen, maar uiteindelijk geen extra mensen opgeroepen. Voor de afweging heeft het onder meer de website van de KNSB geraadpleegd. Dat hebben we van vorig jaar geleerd: wees op de hoogte van de toertochten. In de informatie daarover ziet Kuipers ook een rol weggelegd voor de Veiligheidsregio. Het is voor ons bijvoorbeeld heel prettig om te weten of de organisatie van een tocht ook zelf eerste hulp heeft geregeld en hoeveel ambulances stand-by staan. Op basis daarvan kunnen wij beter schatten hoeveel extra patiënten wij kunnen verwachten. Joke Schaapman ghor G e n e e s k u n d i g e H u l p v e r l e n i n g b i j O n g e v a l l e n e n R a m p e n RAVU blijft hele winter binnen normen rijtijden overschrijding Al half december gingen de motoren van de RAVU de garage in. We konden toen niet voorzien dat dit voor twee maanden zou zijn, zegt hoofd Meldkamer Ambulancezorg John van Engelen. De ambulancedienst huurde een aantal extra dienstauto s in om het tweewielig vervoer te kunnen vervangen. Het was een van de maatregelen die de RAVU trof, waardoor ze erin slaagde de hele winter binnen de normen voor de rijtijden overschrijding te blijven. Om zelf overeind te blijven in het gladste weekenden, zette de RAVU twee auto s met spikes in. Ook de RAVU heeft geleerd van vorig jaar, vertelt Van Engelen. Vooral dankzij een strategische positionering van de voertuigen hebben we goed gepresteerd, stelt hij. Daarvoor is wel beknot op het B-vervoer buiten de regio. Ziekenhuizen vinden dat niet leuk, weet Van Engelen want het kan betekenen dat ze een patiënt een dagje langer moeten houden. Maar we wilden alle middelen beschikbaar hebben voor spoedeisende hulp. Door de goede spreiding van voertuigen, kon de RAVU het verlies aan snelheid door de gladheid goed compenseren. VRU werkt aan regionale leidraad voor continuïteit van zorg in instellingen Bureau GHOR ontwikkelt een leidraad voor de continuïteit van zorg bij rampen voor alle zorginstellingen in de veiligheidsregio Utrecht. Verpleeg- en verzorgingshuizen, revalidatiecentra, woonprojecten voor (geestelijk) gehandicapten en jeugd- zorginstellingen hebben vaak wel een rampenplan waarin het in veiligheid brengen van cliënten en patiënten staat beschreven. Maar de vraag hoe de zorg na een ramp gegarandeerd wordt, is hierin meestal niet meegenomen. De leidraad zet de mogelijke gevolgen van een ramp op een rij en adviseert instellingen hoe ze zich hierop adequaat kunnen voorbereiden. EEen goede leidraad voor instellingen waar patiënten en cliënten wonen of langere tijd verblijven, stond al hoog op de to-do-lijst van bureau GHOR. Het onderwerp leeft bij instellingen. Ze zijn zich bewust van de risico s, maar ze missen concrete informatie om er bijvoorbeeld in hun plannen iets mee te doen, licht Ivonne Vliek van de GHOR toe. Eind januari organiseerde het bureau een expertmeeting om de vragen en behoeften van instellingen in beeld te brengen. Een aantal instellingen bleek uit eigen ervaring te kunnen aangeven waar de hiaten in de kennis en organisatie zitten. Informatie bleek, zoals zo vaak in de rampenbestrijding, een cruciaal punt, vertelt Vliek. Eén van de deelnemende organisaties had bijvoorbeeld te maken gehad met waterverontreiniging als gevolg van een calamiteit. De instelling werd pas laat op de hoogte gesteld dat het water dat na enige tijd weer uit de kranen stroomde nog een bepaalde tijde voor gebruik gekookt diende te worden. Hierdoor had de instelling langer dan noodzakelijk te maken met een watertekort. Honderden instellingen Voor het opstellen van de leidraad die instellingen moet helpen zich goed voor te bereiden op alle mogelijke risico s die de continuïteit van de zorg in gevaar kunnen brengen, maakt het bureau GHOR dankbaar gebruik van de ervaringen die de GHOR Groningen heeft opgedaan met de leidraad COBRA (Continuïteit bij Rampen), waarmee het collega-bureau sinds ruim twee jaar werkt. Deze leidraad gaat uit van zeven gevolgen van een ramp die in elk plan zouden moeten terugkomen. Sluiting van (delen van) de locatie bijvoorbeeld, maar ook tekort aan personeel, logistieke stagnatie en uitbraak van infectieziekten. We gebruiken COBRA als basis. Met de instellingen uit ons netwerk maken we de leidraad op maat voor deze regio. In een aantal expertmeetings kijken we in hoeverre tips en adviezen voldoen in de praktijk en of instellingen nog dingen missen. Als niemand sein veilig kan geven, wordt tijdelijke waterverontreiging een watertekort Gezien het aantal instellingen in de regio, werkt het bureau GHOR de leidraad uit in twee fasen. Eind dit jaar is het instrument ontwikkeld voor verpleeg- en verzorgingshuizen en revalidatiecentra. In 2011 volgen expertmeetings voor alle andere instellingen, waaronder woonvoorzieningen in de geestelijke gezondheidszorg. We zijn dit project begonnen met een inventarisatie van alle instellingen die over de leidraad moeten kunnen beschikken. Dat blijken er honderden te zijn. Ook gezien de verschillen in risico s kunnen we die nooit in een keer allemaal bedienen. Daarom hebben prioriteit gegeven aan instellingen waar patiënten en cliënten 24 uur per dag verblijven en die met vergelijkbare risico s te maken hebben, verklaart Vliek. Dit najaar organiseren we een bijeenkomst voor alle instellingen om de leidraad breed onder de aandacht te brengen. Ook bij de instellingen die we nodig hebben voor de tweede fase. Joke Schaapman 19

20 ghor G e n e e s k u n d i g e H u l p v e r l e n i n g b i j O n g e v a l l e n e n R a m p e n Kwaliteit is de keuze van een organisatie Nieuwe organisatiestructuur biedt kansen voor verdieping Eén van de kenmerken waaraan een veiligheidsorganisatie per definitie moet voldoen, is dat zij altijd alert moet zijn. Bij het invoeren van een nieuwe organisatiestructuur betekent dat een extra uitdaging, aldus adjunct-directeur GHOR Robert Jan Schouwerwou. Wij kunnen ons geen moment van verslapte of te veel naar binnen gerichte aandacht permitteren. Dat geldt ook voor het kwaliteitsdenken en -doen. Met het HKZ certificaat hebben we een prachtig hulpmiddel om kwaliteit in de nieuwe organisatie op te pakken én vast te houden. Daarvan moeten we gebruik maken. 20 KKwaliteit moet een keuze zijn van een organisatie, benadrukt Schouwerwou. Als het een functie is van één stafmedewerker, kun je niet van kwaliteitsdenken spreken. Daarom is het volgens hem zaak dat vanaf de invoering van de nieuwe organisatiestructuur per 1 maart direct duidelijk is waar en bij wie de verantwoordelijkheden voor het bewaken van de kwaliteit liggen. Wij zijn de afgelopen anderhalf tot twee jaar bezig geweest met het vastleggen van dit proces. We hebben geleerd dat kwaliteit niet alleen een kwestie is van denken en doen, maar vooral van attitude. Met dat inzicht kan de nieuwe organisatie haar winst doen. Transparantie Peter Goos, Aandachtsfunctionaris Kwaliteit bij Bureau GHOR, heeft een visiedocument opgesteld dat daarbij als leidraad kan dienen. Het biedt informatie over de ontwikkeling van het kwaliteitsdenken. Het laat zien hoe het in het verleden is gegaan en wat we daarvan kunnen leren voor de toekomst. Eeeel van het document is gewijd aan het softwareprogramma Mavim Rules 2008, dat in eerste instantie binnen het Bureau GHOR, maar later binnen de hele Veiligheidsregio Utrecht, gebruikt wordt om het kwaliteitsdenken en -doen te ondersteunen én te borgen. Het biedt formats voor veel van de processen en procedures die vastgelegd moeten zijn, licht Goos toe. Daarmee draagt het in belangrijke mate bij aan de uniformiteit van die processen en de transparantie van de organisatie. Ook voor externe relaties. Als de organisatie de kansen die de reorganisatie biedt goed benut, kan dat volgens Schouwerwou tot een belangrijke verdieping en verbreding van het kwaliteitsdenken leiden. Integratie en multidisciplinair werken zijn de uitgangspunten voor de nieuwe organisatiestructuur. Als die begrippen terugkomen in het kwaliteitsdenken, kunnen we echt stellen dat we op dit gebied bij de koplopers in Nederland horen. Eén van de grootste risico s in het kwaliteitsdenken in een zo complexe organisatie als de veiligheidsregio is volgens hem dat burgers en andere klanten hun (terechte) vragen niet kunnen adresseren omdat niet duidelijk is bij wie ze moeten zijn of omdat de verschillende disciplines en afdelingen binnen de organisatie problemen op elkaar afschuiven in plaats van ze op te pakken. Als de kwaliteitszorg integraal wordt opgepakt, is elke vraag van iedereen en verdwijnt te ruimte tussen wal en schip. Cumulatieve risico s Een goed voorbeeld van de meerwaarde van multidisciplinair kwaliteitsdenken is het meest recente risicoprofiel van de regio, aldus Schouwerwou. Traditioneel komt dit profiel uit de koker van de brandweer, die vanuit zijn deskundigheid vooral met een technisch oog naar risico s kijkt. In het huidige proces realiseert de Veiligheidsregio Utrecht zich dat ook andere kolommen mee moeten kijken en een aantal externe relaties, waaronder defensie en het waterschap. Dat kan verrassende ontdekkingen opleveren. De verbreding leidt tot een versterkt profiel, omdat sommige risico s ontstaan uit een cumulatie van op zichzelf beperkte potentiële gevaren. Die opeenstapeling komt in beeld als je verschillende risicopercepties samenvoegt. grenzen daartussen slecht, is het belangrijk dat de herkenbaarheid van de zorg voor externe relaties niet vervaagt. Mensen, deskundigheid en zorg moeten toegankelijk en vindbaar blijven, licht Schouwerwou toe. Klanten moeten de Veiligheidsregio blijven begrijpen en herkennen. Als je elkaars taal niet meer verstaat, is dat vervelend op bestuurlijk niveau, maar funest op straat. Joke Schaapman Robert Jan Schouwerwou: Klanten moeten de De reorganisatie van de VRU kan dus veel betekenen voor het kwaliteitsdenken. Een aandachtspunt is volgens Veiligheidsregio blijven begrijpen en herkennen. Goos en Schouwerwou echter wel dat Als je elkaars taal niet de relaties goed worden geïnformeerd over de nieuwe structuur en de tijd meer verstaat, is dat krijgt om mee te groeien in de veranderingen. Relaties zien ons logischer- vervelend op bestuurlijk wijs nog vooral als een aantal kolommen: de brandweer, bevolkingszorg niveau, maar funest op straat. en geneeskundige hulp. Als je de kalender Opleidingen oefeningen GHOR in 2010 Per maand staat aangegeven welke opleidingen en oefeningen er plaatsvinden. Heeft u vragen over deze kalender of wilt u informatie? Neemt u dan gerust contact op met Erik Verhaagh, (030) of e.verhaagh@vru.nl Datum Type opleiding/oefening April 6 april Themabijeenkomst HAc - OmAC 7 april Training HS-GHOR 9 april Rij training GHOR CvDG 12 april Opleiding PLATO Oefenleider 12 april GBT oefening Abcoude 13 april SIGMA HOC-Herhaling les 3 Veenendaal 15 april Multidisciplinaire praktijkoefening Triangel 19 april SIGMA HOC-Herhaling les 3 VRU 19 april Rijtraining GHOR CGV 20 april SIGMA HOC-Herhaling les 3 Amersfoort 20 april ROT training april CoPI- dagen 21 april GBT oefening Zeist 21 april Rijtraining GHOR CGV april Rijtraining GHOR CGV 27 april Informatie bijeenkomst CGV, HGN en SIGMA TL NB: Wijzigingen onder voorbehoud Datum Type opleiding/oefening Mei 17 mei SIGMA HOC-Herhaling les 5 VRU 19 mei SIGMA HOC-Herhaling les 4 Noord + Oost 19 mei GBT oefening Breukelen 19 mei ROT oefening COV 29 mei Opkomstoefening SIGMA 31 mei HS-GHOR training Best Practise