CardioVasculair Onderwijs Instituut. Opleiding Cardiologie

Transcriptie

1 CardioVasculair Onderwijs Instituut Opleiding Cardiologie

2 Inhoudsopgave CardioVasculair Onderwijs Instituut... 0 Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Profiel CVOI: kwaliteit en continuïteit... 3 Jaar 1 en Jaar Jaar Jaar 5 en Competenties en thema s Portfolio

3 Inleiding Utrecht, januari 2017 In 2011 is het nieuwe opleidingsplan voor AIOS cardiologie officieel van start gegaan. Het Concilium Cardiologicum van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie heeft besloten dat vanaf dat moment het CardioVasculair Onderwijs Instituut (CVOI) al het verplichte onderwijs per opleidingsjaar zal organiseren. In Opleiding Cardiologie vind je het profiel van het CVOI en een beschrijving van de opleidingscursussen. Globaal is het programma als volgt: In jaar 1 en 2 dient de basiscursus Anamnese en Lichamelijk Onderzoek en de cursus Advanced Life Support gevolgd te worden. In jaar 3 worden vier BOC-cursussen georganiseerd met de volgende onderwerpen: Pijn op de borst/preventie, Hartfalen, Syncope/hartkloppingen/ ritmestoornissen en Acute cardiologie. In jaar 4, 5 en 6 moet je in overleg met je opleider drie cursussen uit het reguliere CVOI-curriculum kiezen, alsmede enkele vaardigheidstrainingen volgen. De onderwerpen en omschrijving van de cursussen worden op de navolgende pagina s beschreven. Tevens is er meer informatie over de inhoud van de cursussen en de diverse cursusdata te vinden op de website van het CVOI, Het CVOI-bureau is voor eventuele vragen altijd bereikbaar. Postadres: Bezoekadres: Contact: CardioVasculair Onderwijs Instituut (CVOI) Postbus DD Utrecht CardioVasculair Onderwijs Instituut (CVOI) Holland Heart House Moreelsepark evrouw L.S.H. Boerboom-Stekelenburg, 1, 2 e verdieping assistent coördinator 3511 EP Utrecht Katharina Schick Laura Boerboom Telefoon: cvoi@cvoi.org Website: 2

4 Profiel CVOI: kwaliteit en continuïteit Het CVOI (CardioVasculair Onderwijs Instituut) is het nationale onderwijs instituut voor hart- en vaatziekten dat garant staat voor de kwaliteit en continuïteit van het cardiovasculaire onderwijs in Nederland. Sinds de oprichting van het CVOI in januari 1994 hebben ruim cardiologen en cardiologen in opleiding cursussen gevolgd in zeer diverse cardiovasculaire onderwerpen. Het jaarlijkse aantal deelnemers is toegenomen van ongeveer 400 in 1994 naar meer dan 2400 (Tabel 1). De groei van vooral de laatste jaren is te verklaren door een toenemende behoefte aan kwalitatief hoogstaand en onafhankelijk onderwijs vóór en dóór cardiologen. De CVOI-cursussen worden vrijwel altijd gegeven door cardiologen. De cursisten zijn met name cardiologen en cardiologen in opleiding (AIOS), maar ook andere beroepsgroepen uit het cardiologische veld: hartfunctielaboranten, echolaboranten en diverse andere (para)medici Tabel 1: toename aantal deelnemers CVOI-onderwijs per jaar Onderwijsactiviteiten Ook het aantal en de diversiteit van het cursussen zijn sinds de oprichting van het CVOI toegenomen. In 1994 waren er nog slechts acht cursussen, vanaf 2012 biedt het CVOI meer dan 40 onderwijsactiviteiten aan (Tabel 2). Het onderwijs is onderverdeeld in opleidingscursussen voor cardiologen in opleiding en een curriculum bestaande uit nascholingscursussen, vaardigheidstrainingen en e-learning. De groei in het aanbod van cursussen maakt duidelijk dat steeds meer partijen in het cardiovasculaire veld samenwerking zoeken met het CVOI. 3

5 Tabel 2: toename aantal CVOI-cursusprogramma s per jaar Opleidingscursussen Opleidingscursussen zijn bedoeld voor cardiologen in opleiding (AIOS). Deze cursussen zijn verplicht. - Jaar 1 of 2 Cardiologen in opleiding starten hun opleiding met twee jaar interne geneeskunde. In deze twee jaren volgen ze in ieder geval de cursus lichamelijk onderzoek en anamnese. - Jaar 3 Het derde jaar van de opleiding is gereserveerd voor het Basis Onderwijs Cardiologie (BOC). Onderwerpen zijn pijn op de borst, preventie, hartfalen, syncope, ritmestoornissen en acute cardiologie. - Jaar 4 Het vierde jaar van de opleiding richt zich op echocardiografie voor gevorderden, ook door middel van vaardigheidstrainingen. In het vierde jaar volgen de cardiologen in opleiding tevens drie cursussen uit het reguliere CVOI curriculum. De keuze van de cursussen vindt plaats in overleg met de opleider. - Jaar 5 en 6 In het vijfde of zesde jaar volgen de AIOS Cardiologie vaardigheidstrainingen in een (lokaal of centraal) skills center. Daarnaast is deelname aan drie nieuwe cursussen uit het reguliere programma verplicht. 4

6 Curriculum De programmacommissie van het CVOI stelt ieder jaar een onderwijscurriculum samen. Een deel van de cursusonderwerpen keert jaarlijks terug, maar het cursusprogramma, de docenten en de deelnemers kunnen uiteraard van jaar tot jaar variëren. Het reguliere curriculum is het hart van het CVOIonderwijsprogramma. AIOS Cardiologie maken tijdens hun opleiding via de opleidingscursussen kennis met het CVOI, maar ook daarna blijft het CVOI een belangrijke rol spelen in hun nascholing. Vaardigheidstrainingen In 2011 is het CVOI begonnen met scenario- en teamtrainingen in een simulatieomgeving, waarbij in kleine groepen de vaardigheden van de cursisten worden geoefend. De vaardigheidstrainingen richten zich vooral nog op cardiologen in opleiding, in de jaren daarna is het de bedoeling de praktijktraining ook in het curriculum voor cardiologen aan te bieden. E-learning Een andere nieuwe ontwikkeling binnen het cursusaanbod is e-learning. Het CVOI biedt maandelijks de mogelijkheid om op basis van een artikel uit het Netherlands Heart Journal accreditatiepunten te verdienen door het beantwoorden van toetsvragen op de CVOI-website. Een tweede mogelijkheid voor e-learning is de virtual class room, ofwel de CVOI Cardio Cineac (CCC). Onder leiding van een moderator volgen de cursisten thuis op hun computer een interactief cursusprogramma. Ook nieuwe richtlijnen zullen in de virtual classroom van het CVOI worden besproken. Daarnaast worden live webcasts georganiseerd met als onderwerp de highlights van de drie grote cardiologische congressen (ACC, ESC, AHA). Organisatie Het bestuur van het CVOI bestaat uit vertegenwoordigers van de beroepsgroep uit het dagelijks bestuur van de NVVC, de Commissie Kwaliteit en het Concilium Cardiologicum. De programmacommissie van het CVOI is verantwoordelijk voor de inhoud van het curriculum. Deze commissie bestaat uit vertegenwoordigers van de Juniorkamer en de diverse werkgroepen/commissies van de NVVC en wordt aangestuurd door de directeur opleiding en nascholing. De commissie wordt ondersteund door een ervaren bureau (coördinator: Katharina Schick en assistent-coördinator: Laura Boerboom). 5

7 CVOI: continuïteit en kwaliteit Het CVOI is opgericht in 1994 door drie grote partijen in de Nederlandse cardiologie: de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC), het Interuniversitair Cardiologisch Instituut Nederland (ICIN) en de Nederlandse Hartstichting (NHS). Doel was (en is) het garanderen van de continuïteit en de kwaliteit van het cardiovasculair onderwijs in Nederland. NVVC, ICIN en NHS hebben door het oprichten van het CVOI het onderwijs ondergebracht bij de beroepsgroep zelf. Op deze wijze is nadrukkelijk invulling gegeven aan de eigen verantwoordelijkheid voor de bij- en nascholing van de beroepsgroep zelf. Mede dankzij deze opzet is het CVOI uitgegroeid tot de belangrijkste aanbieder van cardiovasculair onderwijs in Nederland en neemt zowel het aantal deelnemers als het cursusaanbod jaarlijks toe. Ook in de komende jaren zal het CVOI garant staan voor kwalitatief hoogstaand en onafhankelijk onderwijs vóór en dóór cardiologen in Nederland. 6

8 Jaar 1 of 2 Cursus Anamnese en lichamelijk onderzoek Aanmelding via Tweedaagse cursus Advanced Life Support van het Opleidingsinstituut Spoedeisende Geneeskunde VVAA (OSG) (Europese certificering) (mits er geen geschikte ALS-cursus binnen het eigen ziekenhuis bestaat) Aanmelding via 7

9 Programma Anamnese en lichamelijk onderzoek Ondanks alle technologische ontwikkelingen, vooral op het gebied van cardiale beeldvorming, blijven zowel anamnese als lichamelijk onderzoek uiterst belangrijke elementen bij het diagnostisch en therapeutisch handelen in de dagelijkse cardiologische praktijk. Een zorgvuldig afgenomen anamnese en het nauwkeurige uitgevoerde lichamelijk onderzoek zijn vaak leidend bij het achterhalen van de etiologie en huidige status van de patiënt met een mogelijke of reeds vastgestelde cardiale afwijking. Het stellen van de juiste diagnose met eenvoudige hulpmiddelen is daarnaast zowel bevredigend alsook intellectueel uitdagend. Om al deze redenen moet iedere arts over deze basale vaardigheden beschikken, en deze eerste CVOI cursus leert de AIOS in het begin van hun opleiding hoe ze deze basale technieken op de juiste wijze moeten toepassen uur Aanvang ochtendprogramma uur Lunch - Anamnese - Lichamelijk onderzoek - Auscultatie uur Aanvang middagprogramma - Workshops (3 rondes) groep wordt in drieën gesplitst - Samenvatting en afsluiting uur Einde programma 8

10 Tweedaagse cursus Advanced Life Support Doelgroep Artsen en (specialistisch) verpleegkundigen die vanuit hun beroepsuitoefening specialistische reanimatietechnieken toepassen, participeren in reanimatieteams of als leidinggevende bij een reanimatie moeten optreden. Doel cursus In teamverband toepassen van specialistische reanimatie van volwassenen en het verlenen van pre- en post-reanimatie zorg. Toelatingseisen Arts of (specialistisch) verpleegkundige. Cursusduur 2 dagen Inhoud cursus Aanleren van specialistische reanimatie van volwassenen in teamverband aan de hand van lezingen, workshops, skill-stations en scenarioonderwijs. De cursist wordt zowel schriftelijk als praktisch getoetst. Leerdoelen Na het doorlopen van de cursus is de cursist in staat om: De essentie van specialistische reanimatiehandelingen aan te geven Deelvaardigheden als endotracheale intubatie, beademing, aanleggen infuus, ritmeherkenning, defibrillatie, transcutane pacing, cardioversie en medicatietoediening uit te voeren Te participeren in een reanimatieteam met uitvoering van de bij zijn/haar taak behorende handelingen Leiding te geven in een reanimatieteam Een reanimatie met toepassing van specialistische reanimatiehandelingen uit te voeren Interactie tussen de verschillende technieken te benoemen en de consequenties daarvan te overzien Op basis van reanimatiebevindingen een hypothese te vormen en daar consequenties aan te verbinden Therapeutische interventie toepassen bij bijzondere reanimaties zoals bij hypothermie, trauma, intoxicatie, zwangerschap, etc. 9

11 Certificering De cursist ontvangt een internationaal erkend certificaat van de European Resuscitation Council. Het certificaat wordt ook erkend door de Nederlandse Reanimatie Raad. Hercertificering 2 jaar. Prijs Voor actuele prijs kijk op cursusagenda op Prijzen zijn inclusief lunches, koffie, thee, cursusmateriaal en certificering. Cursuslocatie OSG Houten Meer informatie Opleidingsinstituut Spoedeisende Geneeskunde VVAA (OSG) Postbus GG Houten Telefoon: Fax: info@osg-vvaa.nl Website: Opmerking De instructeur beoordeelt iedere cursist op inzet, kennis en functioneren als teamlid. In combinatie met de behaalde scores van de toetsing tijdens de cursus, kan de cursist worden gevraagd zich verder te bekwamen tot ALS-instructeur. Voor het behalen hiervan dient er aansluitend een apart traject te worden doorlopen. Tijdens deze cursus is de instructeur-cursistenratio: 2 op 6. Deze cursus is de officiële Advanced Life Support cursus van de European Resuscitation Council. Deze cursus wordt volledig onderschreven door de Nederlandse Reanimatie Raad. Het betreft hier een internationaal gestandaardiseerde en gecertificeerde cursus. De cursus wordt in het Nederlands gegeven, het cursusboek is in het Engels en alle overige cursusmaterialen zijn in het Nederlands. 10

12 Jaar 3 Basis Onderwijs Cardiologie (BOC) Vier BOC-cursussen met de volgende onderwerpen: - De (poli)kliniek: a. Pijn op de borst b. Primaire- en secundaire preventie - Hartfalen - De (poli)kliniek: a. Syncope b. Hartkloppingen/ritmestoornissen - Acute cardiologie 11

13 12

14 Programma BOC-cursus: De (poli)kliniek: Pijn op de borst en preventie van hart- en vaatziekten Deze cursus bestaat uit twee delen. In de ochtend komen de ontwikkeling en huidige omvang van hart- en vaatziekten in Nederland ter sprake, en de invloed van de belangrijke risicofactoren als hypercholesterolemie en hypertensie op hun ontstaan. De achtergrond en toepassing van cardiovasculaire risicomodellen passeren de revue, net als de kennis waarover de huidige cardioloog moet beschikken ten aanzien van hyperlipidemieën en hypertensie. In de middag wordt de poliklinische patiënt met pijn op de borst, verdacht voor angina pectoris, behandeld. Ter sprake komen aanvullende diagnostische (en prognostische) onderzoeken als inspanningselektrocardiografie, MRI, en CT kalk en CT angiografie, met hun interpretatie tegen de achtergrond van de klinische presentatie van de patiënt (Theorema van Bayes). Ook omvat de middag de medicamenteuze behandeling van patiënten met angina pectoris, inclusief de daarbij behorende kostenaspecten, behandeldoelen en indicaties voor coronaire revascularisatie. Na afloop van deze dag is de cursist op de hoogte van het optreden van hart- en vaatziekten in Nederland, en kan hij de belangrijkste atherosclerotische risicofactoren, hun behandeling en behandeldoelen benoemen, en een inschatting maken van het risico van toekomstige complicaties. Daarnaast kan de cursist patiënten met pijn op de borst op een systematische manier benaderen, en een kosten effectief en efficiënt diagnostisch en behandeltraject voor hen opstellen uur Aanvang programma - Pathofysiologie van coronaire doorbloeding - Preventie en diagnostiek bij klachtenvrije personen - Atherosclerose - Risicofactoren en modellen - Diagnostiek bij pijn op de borst - Non-invasieve beeldvorming van coronaire anatomie - Non-invasieve beeldvorming van myocardiale ischemie - Medicamenteuze behandeling van stabiele angina pectoris - Revascularisatie bij stabiele angina pectoris - Samenvatting en afsluiting uur Einde programma 13

15 Ter voorbereiding: Officieel: Hoofdstukken uit ESC Textbook of Cardiovascular Medicine (2e editie): - Hoofdstuk 3: Choice of Imaging Techniques - Hoofdstuk 6: Cardiovascular Computerized Tomography - Hoofdstuk 8: Invasive Imaging and Haemodynamics - Hoofdstuk 12: Prevention of Cardiovascular Disease - Hoofdstuk 13: Hypertension - Hoofdstuk 14: Diabetes Mellitus and Metabolic Syndrome - Hoofdstuk 17: Chronic Ischaemic Heart Disease Aanbevolen: Hoofdstukken uit het Nederlandse leerboek Cardiologie: - Hoofdstuk 2: Preventie en risicofactoren - Hoofdstuk 4: Hypertensie - Hoofdstuk 5: Diabetes mellitus - Hoofdstuk 15: Cardiovasculaire MRI - Hoofdstuk 16: Computertomografie - Hoofdstuk 17: Hartkatheterisatie en hemodynamiek - Hoofdstuk 20: Angina pectoris 14

16 Programma BOC-cursus: Hartfalen Hartfalen is een belangrijk gezondheidsprobleem, zeker bij ouderen, en om deze redenen is een aparte cursus aan dit onderwerp gewijd. Hartfalen kan verworven zijn of aangeboren. Er bestaan verschillende indelingen van het ziektebeeld die de revue zullen passeren. Over de belangrijkste ziekten van de hartspier zelf, de cardiomyopathieën, is dankzij genetisch onderzoek steeds meer bekend. Dit geldt ook voor de secundaire vormen van hartfalen: belangrijke risicofactoren zijn ischemisch hartlijden, hypertensie en boezemfibrilleren. Therapeutische opties zijn sterk afhankelijk van de oorzaak van het hartfalen, hoewel de verschillen kleiner worden als de ernst van de aandoening toeneemt. Na afloop van de cursus begrijpt de AIOS de pathofysiologie van hartfalen, en kan hij of zij de belangrijkste oorzaken, klinische verschijnselen en de meest geschikte diagnostische alsook therapeutische modaliteiten (zowel ten aanzien van leefstijl, medicamenten als overige) benoemen. Ook kan de AIOS de prognose van patiënten met chronisch hartfalen inschatten, en een plan voor hun begeleiding opstellen. 09:30 uur Aanvang ochtendprogramma uur Lunch - Inleiding hartfalen: prevalentie, incidentie en prognose - Diagnostiek en indeling - Medicamenteuze behandeling van hartfalen - Hartfalenpoli: leefstijladviezen uur Aanvang middagprogramma - Co-morbiditeiten bij hartfalen: prevalentie en behandeling - Devices: wanneer en bij wie? - Wat de patiënt met eindstadium hartfalen nog te bieden? - Samenvatting en afsluiting 16:30 uur Einde programma 15

17 Ter voorbereiding: Officieel: Hoofdstukken uit ESC Textbook of Cardiovascular Medicine (2 e editie): - Hoofdstuk 18: Myocardial Disease - Hoofdstuk 23: Heart Failure Aanbevolen: Hoofdstukken uit het Nederlandse leerboek Cardiologie: - Hoofdstuk 26: Klinische aspecten, diagnostiek en behandeling - Hoofdstuk 27: Cardiale resynchronisatie - Hoofdstuk 28: Circulatieondersteuning - Hoofdstuk 29: Harttransplantatie 16

18 Programma BOC-cursus: De (poli)kliniek: syncope en hartkloppingen/ritmestoornissen Duizelingen, collaps en hartkloppingen zijn vaak voorkomende klachten in de cardiologische polikliniek, en worden om deze reden in deze BOC cursus belicht. Collaps komt veel voor bij zowel jongeren als ouderen, en de epidemiologie, pathofysiologie en klinische kenmerken van mogelijke cardiale oorzaken van wegrakingen vormen het onderwerp van het eerste deel van de dag. Het tweede deel van de cursus is gewijd aan ritmestoornissen. Hierbij wordt een systematische indeling gehanteerd, met voorbeelden van de verschillende ritme- en geleidingsstoornissen en hun behandeling. Deze worden vervolgens met behulp van aanvullende casuïstiek verder bediscussieerd. Na afloop van de cursus is de AIOS in staat om patiënten met een mogelijke cardiale oorzaak voor hun collaps als zodanig te diagnosticeren en behandelen. Ook is hij of zij bekend met de pathofysiologie van de verschillende ritmestoornissen, en kan de AIOS een diagnostisch en behandeltraject voor een patiënt met palpitaties en ritmestoornissen opstellen uur Aanvang programma Wegrakingen - Definities Transient Loss of Consciousness (T-LOC)/ syncope - Epidemiologie (leeftijdsverdeling) - Casuistiek syncope (ESC guideline) Hartkloppingen - Supraventriculaire ritmestoornissen (diagnostiek en behandeling - Boezemflutter/boezemfibrilleren (diagnostiek en behandeling) - Ventriculaire ritmestoornissen (diagnostiek en behandeling) - Interactieve casuïstiek - Samenvatting en afsluiting uur Einde programma 17

19 Ter voorbereiding: Officieel: Hoofdstukken uit ESC Textbook of Cardiovascular Medicine (2 e editie): - Hoofdstuk 26: Syncope - Hoofdstuk 28: Supraventricular tachycardias - Hoofdstuk 29: Atrial fibrillation - Hoofdstuk 30: Ventricular tachycardia and sudden cardiac death Aanbevolen: Hoofdstukken uit het Nederlandse leerboek Cardiologie: - Hoofdstuk 32: Atriale ritmestoornissen - Hoofdstuk 33: Ventriculaire ritmestoornissen - Hoofdstuk 34: Syncope 18

20 Programma BOC-cursus: Acute cardiologie De klinische uitingen, diagnostiek, risicostratificatie en behandeling van acute cardiale ziekten vormen het onderdeel van deze cursus. Acute pijn op de borst heeft als belangrijkste cardiale differentiaal diagnose ruptuur van de aorta (dissectie), pericarditis en acute ischemie. De indeling in STsegment elevatie hartinfarct en non-t-segment elevatie hartinfarct komt nadrukkelijk ter sprake, net als de pathogenese van deze aandoeningen. Acute ritmestoornissen, reanimatie, cardiale shock, en de daarbij meest passende medicamenteuze en mechanische interventies staan eveneens op het programma. Na afloop van de cursus kan de AIOS deze acute ziektebeelden en hun oorzaken benoemen en is hij of zij op de hoogte van de meest geëigende diagnostische en therapeutische opties. Tevens kan hij of zij een inschatting maken van de prognose van deze patiënten en een behandel- en begeleidingsplan opstellen uur Aanvang ochtendprogramma uur Lunch Acute ischemie - Differentiaal diagnose pijn op de borst (longembolie, acute, aorta dissectie en overige diagnosen) - Myocardinfarct (STEMI en NSTEMI) - diagnostiek en behandeling - Complicaties myocardinfarct (cardiogene shock en mechanische complicaties - Interventies en ingrepen (SG catheter, PM draad, pericard punctie, IABP, Impella) uur Aanvang middagprogramma - Reanimatie (indicaties, beleid en organisatie, techniek & vaardigheid Acute non-ischemische ziektebeelden - Acute ritme- en geleidingsstoornissen - diagnostiek en behandeling - Pomp functie stoornissen (asthma cardiale) - Samenvatting en sluiting uur Einde programma 19

21 Ter voorbereiding: Officieel: Hoofdstukken uit ESC Textbook of Cardiovascular Medicine (2 e editie): - Hoofdstuk 16: acute coronary syndromes - Hoofdstuk 28: supraventricular tachycardias - Hoofdstuk 30: ventricular tachycardia Aanbevolen: Hoofdstukken uit het Nederlandse leerboek Cardiologie: - Hoofdstuk 21: acute myocardinfarct - Hoofdstuk 32: atriale ritmestoornissen - Hoofdstuk 33: ventriculaire ritmestoornissen - Hoofdstuk 35: reanimatie 20

22 Jaar 4 Vaardigheidstraining Transoesofageale Echocardiografie (TEE) Aanmelding via Drie cursussen te volgen uit het CVOI-curriculum in overleg met de betreffende opleider Aanmelding via 21

23 Programma vaardigheidstraining Transoesofageale Echocardiografie (TEE) met virtuele TEE-pop Maximaal 10 deelnemers per cursus Deze als workshop opgezette cursus wordt uitgevoerd met behulp van een "virtual" TEE station. Belangrijke elementen uit de cursus zijn de indicaties voor het uitvoeren van transoesofageaal uitgevoerde echocardiografische onderzoek, en het gestructureerd en systematisch vervaardigen van de verschillende opnamen die voor de specifieke indicatiegebieden vereist zijn. In de praktijk zal het onderzoek vaak worden uitgevoerd bij jonge patiënten met een beroerte van onbekende origine, bij patiënten met een cardiale massa (en/of endocarditis), en bij patiënten bij wie een plastiek van een van de kleppen overwogen wordt. Deelnemers worden zelf in staat gesteld om de "probe" ter hand te nemen om op deze wijze het geleerde ook in de (virtuele) "praktijk" toe te kunnen passen uur Aanvang ochtendprogramma uur Lunch - Indicatie en contra-indicatie TEE, hanteren en desinfectie van probes - TEE opnamen: het standaard onderzoek en focus op cardiale emboliebron - Praktijk: oefenen, begrijpen en interpreteren van TEE opnamen uur Aanvang middagprogramma - Verslaglegging - Praktijk: oefenen, begrijpen en interpreteren van TEE opnamen - Examen en certificering uur Einde programma 22

24 Jaar 5 en 6 Simulatie Training Acute Cardiologie (STAC) (scenario/teamtraining in skills center) (deze training kan in jaar 5 of jaar 6 worden gevolgd, in overleg met de betreffende opleider) Aanmelding via Drie cursussen te volgen uit het CVOI-curriculum in overleg met de betreffende opleider (drie cursussen in jaar 5 en drie cursussen in jaar 6) Aanmelding via 23

25 Programma Simulatie Training Acute Cardiologie (STAC) Maximaal 6 deelnemers per cursus. Werken als medisch specialist in de huidige maatschappelijke context met goed geïnformeerde patiënten, multidisciplinaire zorgteams en toenemende wet- en regelgevingen vanuit de Inspectie en beroepsverenigingen, heeft voor andere behoeften binnen de opleiding en het vakgebied gezorgd. Daarbij volgen innovatieve oplossingen in cardiovasculaire zorg elkaar in snel tempo op hetgeen continu van invloed is op de manier waarop zorg geleverd word. Er is steeds meer aandacht voor verminderen van risico s in de zorg en het veiliger maken van de zorg. Het doel van deze training is om essentiële onderdelen van competenties in acute cardiologie te trainen in scenariotrainingen waarbij er in een veilige leeromgeving feedback wordt gegeven op medisch inhoudelijk handelen en communicatieve vaardigheden (technische- en niettechnische vaardigheden). Bij elk scenario is er tevens bijpassende theoretische uitleg met daarbij ruimte voor vragen en discussie. De trainingen vinden plaats in het Erasmus MC in Rotterdam in samenwerking met het Skills Lab. De docenten zijn CRM gecertificeerd uur Ontvangst uur Introductie uur Kennismaken simulator en ruimte uur Scenario 1: - Briefing - Scenario - Debriefing - Theorie uur Scenario s 2 t/m uur Evaluatie en afsluiting uur Einde programma 24

26 Overige afspraken opleiding: De AIOS Cardiologie moeten één keer tijdens hun opleiding de CVOI Academy (deelname buitenlands congres) hebben gevolgd (in opleidingsjaar 4, 5 of 6). Indien niet op een andere manier een buitenlands congres is bezocht, b.v. in het kader van promotieonderzoek. De AIOS Cardiologie moeten verplicht de 5-daagse basiscursus Echocardiologie volgen. In overleg met de opleider kan worden afgesproken in welk jaar deze cursus gevolgd wordt. De AIOS Cardiologie moeten tenminste één keer tijdens hun opleiding het CVOI symposium Tour d horizon hebben gevolgd. De AIOS Cardiologie moeten tenminste één keer gedurende hun opleiding de reeks Avonden Cardiovasculaire Beeldvorming hebben gevolgd. De AIOS Cardiologie moeten in hun opleiding de cursus stralingsbescherming hebben gevolgd. Officiële leerstof voor AIOS Cardiologie is het ESC Textbook of Cardiovascular Medicine. Aanbevolen leerstof is het Nederlandse leerboek Cardiologie. De vijfdejaars AIOS Cardiologie moeten deelnemen aan een (elektronisch) landelijk Europees examen dat via de ESC wordt georganiseerd. 25

27 CVOI-curriculum: De AIOS Cardiologie kunnen in de opleidingsjaren 4, 5 en 6 (in overleg met de opleider) een keuze maken uit de volgende onderwerpen uit het CVOI-curriculum: - Cardiovasculaire beeldvorming/mri/ct - Echocursus (basiscursus, TEE-cursus, etc.) - Congenitale cardiologie - Coronair angiografie - Hartteambespreking Klepchirurgie - Revalidatie/inspanningsfysiologie - Elektrocardiografie - Farmacotherapie - Cardiologie en Sport - Cardiomyopathie - Klinische genetica - Hartstimulatie - Pacemakers en troubleshooting - Poliklinische zorg - Hartfalen - Acute Coronaire Syndromen - Vasculaire geneeskunde - Ouderengeneeskunde CVOI Cardio Cineac De CVOI Cardio Cineac (CCC) is een zogenaamde virtual class room. Onder leiding van een moderator volgen de cursisten thuis op hun computer een interactief cursusprogramma. Ook nieuwe richtlijnen zullen in de virtual classroom van het CVOI worden besproken. E-learning Het CVOI biedt maandelijks de mogelijkheid om op basis van een artikel uit het Netherlands Heart Journal accreditatiepunten te verdienen door het beantwoorden van toetsvragen op de CVOI-website. In de toekomst zullen de e-learning mogelijkheden verder worden uitgebreid. 26

28 Competenties en thema s Definitie van competentie Een competentie is het vermogen om op basis van aanwezige kennis, vaardigheden en gedrag adequaat te handelen in complexe beroepssituaties en het vermogen om keuzes en beslissingen die tijdens dat handelen gemaakt worden te kunnen verantwoorden en erop te kunnen reflecteren. of Een getoonde bekwaamheid of gedragsrepertoire waaruit blijkt dat kennis, vaardigheden, attitude, eigenschappen en inzichten in het handelen zijn geïntegreerd (Kaderbesluit CCMS 2004). De 7 algemene competenties zijn vertaald in voor de cardiologie specifieke competenties. De voor de cardiologie specifieke competenties zijn geënt op de meer algemene versie die verwoord is in het Kaderbesluit van de CCMS. Competentieprofiel van de cardioloog: eindtermen per competentie Medisch Handelen 1. Voor de meest frequente ziekteprocessen en klinische problemen in de cardiologie geeft de cardioloog blijk van voldoende kennis en vaardigheid om: een volledige - en nauwkeurige anamnese af te nemen een lichamelijk onderzoek te verrichten gebruikelijke cardiologische onderzoeksmethoden te kunnen toepassen, (laten) uitvoeren en interpreteren, waaronder het rust- en inspanningselektrocardiogram, continue 24-uurs registratie van het hartritme, de thoraxfoto, het echocardiogram, het cardiovasculair MRI onderzoek, de cardiovasculaire CT onderzoek, cardiologisch nucleair onderzoek, hartcatheterisatie en klinisch elektrofysiologisch onderzoek van het hart een differentiaal diagnose op te stellen een behandelplan op te stellen en uit te (laten) voeren een plan voor secundaire preventie op te stellen en uit te (laten) voeren. 2. Hierbij houdt hij/zij rekening met factoren als de leeftijd van de patiënt en diens comorbiditeit, evenals met de risico s, kosten en baten van diagnostische - en therapeutische strategieën. 3. De cardioloog past hierbij het diagnostische, therapeutische en preventieve arsenaal van het vakgebied waar mogelijk evidence based en conform vigerende richtlijnen toe. 4. De cardioloog vindt snel de vereiste informatie en past deze adequaat toe. 5. De cardioloog levert effectieve en ethisch verantwoorde patiëntenzorg. 6. Waar mogelijk en verantwoord stelt de cardioloog zich bij het formuleren van het behandelplan op de hoogte van de verwachtingen en voorkeuren van de patiënt en houdt daarmee voldoende rekening. 27

29 Communicatie De cardioloog: 1. bouwt effectieve behandelrelaties met patiënten en desgewenst met hun naasten op Bouwt een goede verstandhouding met de patiënt en zijn naasten op Creëert daarbij een sfeer die gekenmerkt wordt door begrip, vertrouwen en empathie Vormt zich een beeld van de levensomstandigheden van de patiënt, voor zover van belang voor de behandeling en van de wensen en verwachtingen van de patiënt 2. luistert goed naar de patiënt en verkrijgt doelmatig relevante patiëntinformatie. 3. bespreekt medische informatie goed met patiënten en desgewenst met familie of andere relaties. Informeert de patiënt op een voor de patiënt begrijpelijke-, empatischeen respectvolle wijze over de diagnose, behandeling en prognose. 4. doet adequaat mondeling en schriftelijk verslag over een patiënten casus. Presenteert tijdens overdrachten en besprekingen op heldere en beknopte wijze het klinische probleem en licht het diagnostisch- en therapeutisch beleid toe. Zorgt voor adequate verslaglegging en statusvoering, alsmede relevante en tijdige medische correspondentie. 5. onderhoudt adequaat contact met medebehandelaars, consulenten en andere betrokkenen bij het zorgproces Stelt zich beschikbaar en toegankelijk op voor alle betrokkenen bij het zorgproces. Draagt duidelijk en tijdig aan de juiste persoon en in de juiste vorm de relevante patiëntengegevens over, bij overdracht van verantwoordelijkheden van zorg Communiceert op heldere wijze (zowel mondeling als schriftelijk) met de betrokken verpleegkundige(n) en overige betrokkenen bij het zorgproces. Samenwerking De cardioloog: 1. overlegt doelmatig met collegae en andere zorgverleners. Ontwikkelt een diagnostisch en therapeutisch beleid in samenwerking met collegae en andere zorgverleners. 2. verwijst adequaat naar andere zorgverleners. Toont inzicht in de grenzen van de eigen deskundigheid en is bekend met de mogelijkheden van andere (medische) zorgdisciplines 3. neemt adequaat de zorg over, indien gevraagd door collegae Is goed benaderbaar voor collegae en communiceert helder, zowel mondeling als schriftelijk. 28

30 4. levert effectief intercollegiaal consult. Verricht een goed onderbouwde klinische evaluatie en doet een goede aanbeveling, zowel mondeling als schriftelijk n.a.v. een intercollegiaal consult aangevraagd door een collega of andere zorgverlener. 5. draagt bij aan effectieve interdisciplinaire samenwerking en ketenzorg. Heeft inzicht in de zorgketen van individuele patiënten Communiceert effectief met andere zorgverleners Kent de voor zijn vakgebied relevante activiteiten in ziekenhuizen, praktijken en andere instellingen. Onderkent het vakgebied van teamleden. Respecteert de mening en rol van individuele teamleden. Draagt bij aan eventuele conflictoplossing en aan de taak van het team t.a.v. de behandeling van de patiënt middels de eigen deskundigheid. Kennis en wetenschap De cardioloog: 1. Beschouwt en past medische informatie kritisch toe. Stelt a.d.h.v. een klinisch probleem de juiste klinische vraag. Zoekt doelmatig naar relevante literatuur en beschouwt deze kritisch volgens de normen van evidence based medicine. Blijft op de hoogte van en werkt volgens de in de beroepsgroep geaccepteerde richtlijnen voor cardiovasculaire aandoeningen. 2. Draagt bij aan de verbreding en ontwikkeling van de wetenschappelijke vakkennis. Levert een bijdrage aan gemeenschappelijke onderzoeksprojecten, kwaliteitsborging en aan projecten m.b.t. de ontwikkeling van richtlijnen. 3. Ontwikkelt en onderhoudt een persoonlijk bij- en nascholingsplan. Stelt persoonlijke leerdoelen vast, kiest geschikte leermethoden, en evalueert de eigen leerresutaten om te komen tot een optimale praktijkvoering. Neemt deel aan intercollegiale toetsing en intervisie en is zich bewust van de noodzaak van life-long learning. 4. Bevordert de deskundigheid van studenten, AIOS, collegae, andere betrokkenen bij de gezondheidszorg én die van patiënten. Is bereid onderwijs en opbouwende feedback te geven aan studenten, AIOS, collegae, overige betrokkenen bij de gezondheidszorg en patiënten. 29

31 Maatschappelijk handelen De cardioloog: 1. Kent en herkent de determinanten van hart- en vaatziekten. Kent en herkent psychosociale, economische- en biologische factoren die de gezondheid en het dagelijkse leven van patiënten beïnvloeden. Verwerkt informatie over bepalende gezondheidsfactoren in de zorg voor individuele patiënten (door informatieverstrekking aan de patiënt en vergroten van het begrip voor het beleid) en voor de gemeenschap. 2. Bevordert de gezondheid van patiënten en de gemeenschap als geheel. Zet medische deskundigheid in, in situaties die buiten de directe individuele patiëntenzorg liggen: afleggen van verklaringen als medisch deskundige, het geven van presentaties intra- en extramuraal Draagt in voorkomende gevallen bij aan beleid dat de volksgezondheid gunstig beïnvloedt. 3. Handelt volgens de relevante wettelijke bepalingen. Kent de relevante wettelijke regelgeving en werkt in overeenstemming met zijn eigen juridische positie en die van patiënten bij omgang meten informatieverstrekking aan/over de patiënt, o.a.: de Wet op de Geneeskundige Behandelings Overeenkomst (WGBO), de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP) en Gedragsregels van het KNMG. 4. Treedt adequaat op bij incidenten in de zorg. Herkent incidenten in de patiëntenzorg en onderkent eigen fouten en die van anderen. Maakt fouten bespreekbaar en hanteerbaar zodat een adequaat beleid gevoerd kan worden gericht op preventie in de toekomst en het belang van de patiënt. Meldt incidenten lege artis. Gaat adequaat om met klachten over de patiëntenzorg. Organisatie De cardioloog: 1. Organiseert het werk naar een balans in patiëntenzorg en persoonlijke ontwikkeling. Stelt doelen en prioriteiten. Delegeert effectief, past effectief timemanagement toe en komt zo tot een evenwichtige levenstijl. 2. Werkt effectief en doelmatig binnen een gezondheidszorg-organisatie. Werkt doelmatig in teams met collegae. Is in staat om een praktijk te leiden. Functioneert binnen een breder management systeem. Organiseert passende zorg en werkt daarvoor effectief samen binnen het netwerk van de eerste lijn, secundair en tertiair cardiologisch centrum. 30

32 3. Besteedt de beschikbare middelen voor de patiëntenzorg verantwoord. Stelt het belang van de patiënt altijd centraal. Maakt grondige afwegingen t.a.v. toewijzing van middelen o.b.v. het nut voor de individuele patiënt en de bevolking. 4. Gebruikt informatietechnologie voor optimale patiëntenzorg en voor bijen nascholing. Past de principes van medische informatica toe voor het leveren van optimale patiëntenzorg en onderhoudt de eigen deskundigheid hierin. Is in staat om gebruik te maken van patiënt-gerelateerde databases. Maakt gebruik van elektronische informatie. Professionaliteit De cardioloog: 1. Levert hoogstaande patiëntenzorg op integere, oprechte en betrokken wijze. Stelt het belang van de patiënt centraal en is empatisch. Houdt rekening met de diversiteit in etnische en culturele achtergronden die invloed hebben op de patiëntenzorg. 2. Vertoont adequaat persoonlijk en interpersoonlijk professioneel gedrag. Neemt verantwoordelijkheid voor persoonlijke handelingen. Behoudt de juiste balans tussen persoonlijke en professionele rollen. 3. Kent de grenzen van de eigen competentie, handelt daar binnen en staat open voor kritiek. Bepaalt op adequate wijze waar zijn eigen deskundigheid ophoudt of te beperkt is en wanneer andere hulpverleners moeten worden ingeschakeld bij de diagnose of behandeling. 4. Oefent de geneeskunde uit naar de gebruikelijke ethische normen van het beroep. Heeft inzicht in- en houdt zich aan de ethische- en medische gedragsregels. Herkent ethische dilemma s en roept waar nodig hulp in om ze op te lossen. Herkent onprofessioneel gedrag elders in de klinische praktijk en reageert daarop, rekening houdend met de plaatselijke- en landelijke regelgeving. 31

33 Werkzaamheden van de cardioloog ingedeeld in thema s, die worden aangeboden tijdens een of meerdere onderdelen Thema s Het vakgebied van de cardioloog en de werkzaamheden die daaruit voortvloeien kunnen onderscheiden worden in eenheden of onderwerpen die met elkaar een logische samenhang vertonen en als thema s in het onderwijs kunnen worden behandeld. De thema s zijn afgeleid van het Core Curriculum for the General Cardiologist van de European Society of Cardiology (ESC). Dit curriculum is geschreven in 2006 door een commissie uit verscheidene Europese landen die werd benoemd door de ESC met het doel om de opleiding van cardiologen in Europa zoveel mogelijk te stroomlijnen en te optimaliseren. In dit Core Curriculum worden de onderwerpen ( thema s ) die beschreven zijn in de in 2004 gepubliceerde Core syllabus en die de algemeen cardioloog moet beheersen in detail uitgewerkt voor wat betreft: kennis, vaardigheden en attitudes. ( Het cardiologisch vakgebied kan worden ingedeeld in 7 themagroepen. Deze themagroepen betreffen deels klinische condities (syndromen), deels onderwerpen die vaardigheden omvatten, zoals echocardiografie of hartcatheterisatie. In tabel 2 staan deze themagroepen genoemd. De themagroepen zijn onderverdeeld in 27 thema s. 32

34 Tabel 2. Thema s die samen de inhoud van de klinische cardiologie vormen Thema s I. Coronairlijden II. Hartfalen III. Ritme- en geleiding IV. Niet-invasieve beeldvorming V. Invasieve beeldvorming VI. Aangeboren hartafwijkingen VII. Overige 1. Acute coronaire syndromen 2. Chronische ischemische ziekten 3. Risicofactoren (incl. hypertensie en diabetes mellitus) 1. Hartfalen 2. Myocardziekten 1. Ritme- en geleidingsstoornissen 2. Syncope 3. Plotse hartdood en reanimatie 1. Echocardiografie 2. Cardiale MR en thoracale MR angiografie 3. CT thorax 4. Nucleaire technieken 1. Hartcatheterisatie en angiografie 1. Aangeboren hartafwijkingen 1. Klepziekten 2. Endocarditis 3. Preoperatief consult 4. Zwangerschap 5. Aortaziekten en trauma van aorta en hart 6. Perifeer arterieel vaatlijden 7. Harttumoren 8. Pericardziekten 9. (Primaire) pulmonale hypertensie 10. Trombo-embolische veneuze ziekten 11. Cardiogenetica 12. Klinische farmacologie 13. Hartrevalidatie & Inspanningsfysiologie 33

35 Portfolio Het portfolio is een verzamelmap van alle toetsmodaliteiten en heeft ten doel een gestructureerd overzicht te geven van de voortgang van de AIOS gedurende de verschillende onderdelen van de opleiding. In die zin is het een dynamisch verslag van de gehele opleiding van de AIOS. Het vormt de basis voor de voortgangsgesprekken en de daarin opgestelde persoonlijke opleidingsplannen. In het portfolio is persoonlijke en vertrouwelijke informatie opgenomen welke door de opleider met discretie behandeld moet worden. Het portfolio is eigendom van de AIOS. Een week voor het voortgangsgesprek levert de AIOS het portfolio in bij de opleider, zodat deze zich aan de hand daarvan kan voorbereiden op het gesprek. Bij alle opleidingscursussen van het CVOI wordt een certificaat uitgereikt dat de AIOS in hun portfolio kunnen opbergen. 34