Een onderzoek naar de uitvoering van de wet Tijdelijk huisverbod voor daders van huiselijk geweld in Rotterdam

Transcriptie

1 Een onderzoek naar de uitvoering van de wet Tijdelijk huisverbod voor daders van huiselijk geweld in Rotterdam In opdracht van: Dhr. E. van Keeren, docent Hogeschool Rotterdam Minor Werken binnen het gedwongen kader Illustraties en omslagontwerp: pietervanderbeek.com Mei 2009 Projectgroep CHEER Chantal Cartmel Hylene de Jong Eva Leurink Eva Westerhoff Rosanna Mangal Studenten Maatschappelijk werk en dienstverlening aan de Hogeschool Rotterdam

2 Inhoudsopgave Inleiding 4 Samenvatting 7 Afkortingenlijst 9 Hoofdstuk 1 Definitie huiselijk geweld Geweld in de privé-sfeer Een ernstige dreiging Een ruim criterium Bezwaren 11 Hoofdstuk 2 De kans op recidive Algemene en specifieke recidive Risicotaxatie 13 Hoofdstuk 3 Vrije ruimte in de wet Volledig mandaat Hulpverlening Evalueren Grenzen verkennen 15 Hoofdstuk 4 Beoogde/gewilde resultaten De gewilde resultaten Terugkoppeling met de Wet Tijdelijk Huisverbod De verwachtingen Een kwestie van lange adem De verwachtingen van politieke partijen 18 Hoofdstuk 5 Criteria Het proces bij het opleggen van het huisverbod Formele criteria Na de formele criteria 20 Hoofdstuk 6 Cijfers Resultaten in Oostenrijk Resultaten in de pilots in Nederland Resultaten in Rotterdam 25 2

3 Hoofdstuk 7 Ervaringen en belevingen Slachtoffers Plegers 30 Hoofdstuk 8 Resultaten behaalt Knelpunten 32 Hoofdstuk 9 Aanbevelingen Aanbevelingen 34 Slotwoord 36 Literatuur 37 Bijlagen 1. Interview Projectleider Preventief huisverbod Amsterdam 2.Interview Gemeente Rotterdam 3. Interview Politie Regio Rotterdam-Rijnmond 4. Interview Centrum voor Dienstverlening 5. Interview Projectgroepleidster tijdelijk huisverbod 6. Interview Het Dok forensisch psychiatrische poli- en dagkliniek 7. Interview Algemeen Steunpunt Huiselijk Geweld 8. Interview Rechtbank Rotterdam 9. Interview Hulpofficier van Justitie 10. Het Risico inschattingsinstrument Huiselijk Geweld 3

4 Inleiding Sinds enkele jaren is er een toenemende aandacht voor geweld dat zich afspeelt in de privésfeer. Lange tijd bestond het denkbeeld dat dit geweld zich afspeelde in andere landen, in sociaal lagere klassen of door vreemden op straat. Dit denkbeeld kon niet in stand blijven na een onderzoek uit 1993 in Amerika, wat concludeerde dat tegenover mensen die op straat het slachtoffer werden van geweld, er 1.8 miljoen vrouwen thuis mishandeld werden. De werkelijke cijfers lagen echter nog veel hoger, omdat vele gevallen niet naar buiten kwamen. Uit onderzoek in Nederland (1997) is gebleken dat onder de ondervraagden 27% wekelijks of dagelijks slachtoffer waren van huiselijk geweld. Het werd duidelijk dat huiselijk geweld wereldwijd het grootste geweldsprobleem was. Angst, schaamte en schuldgevoelens waren redenen waardoor deze problematiek binnen vier muren bleef. Met de nota privé-geweld publieke zaak uit april 2002 heeft het kabinet geuit dat privégeweld onaanvaardbaar is en niet meer binnen vier muren mag blijven. De overheid had een taak in het waarborgen van de veiligheid van haar burgers en deed tegelijkertijd aanspraak op de verantwoordelijkheid van de burgers naar elkaar toe. Het beleid voor de aanpak van huiselijk geweld werd specifieker en intensiever. Bij de meeste gevallen van huiselijk geweld delen dader en slachtoffer een verblijfplaats. Dit zorgt ervoor dat zij (soms gedwongen) deel uit blijven maken van elkaars leven. De dader is vaak na arrestatie al binnen twee dagen weer thuis. Dit maakt dat huiselijk geweld vaak een cyclus van geweld is, met hoge recidivecijfers tot gevolg. Geschat wordt dat slechts 12% van de huiselijk geweld slachtoffers zich bij de politie meldt. In Rotterdam waren er in meldingen gemaakt van huiselijk geweld. In Nederland is sinds 1 januari 2009 de wet Tijdelijk huisverbod' in werking getreden. Deze wet geeft de mogelijkheid om een time-out te creëren, door plegers voor tien dagen uit huis te plaatsen. In deze time-out moet hulpverlening aan zowel slachtoffer als dader op gang komen, om het geweld in de toekomst te voorkomen. De wet is momenteel vijf maanden in werking binnen Regio Rotterdam-Rijnmond en het huisverbod is ondertussen 120 keer (stand mei 2009) uitgegeven. Welke knelpunten komen we tegen nu de wet in uitvoering is? In dit rapport geven wij hier een antwoord op. Met het onderzoek hebben we gekeken naar de resultaten die we kunnen waarnemen, nadat de wet Tijdelijke huisverbod voor plegers van huiselijk geweld een half jaar actief is geweest in Rotterdam. Wij keken zowel naar de resultaten op het gebied van het terugdringen van recidive, als naar de belevingen van slachtoffers en plegers die met de wet in contact zijn gekomen. Naar aanleiding van deze resultaten kunnen wij beleidsmatige verbeteringen aandragen die de effectiviteit van de wet zullen vergroten. 4

5 Aan het praktijkonderzoek is een literatuurstudie vooraf gegaan over huiselijk geweld, de bijbehorende recidivecijfers en de beoogde/verwachte resultaten van het huisverbod. We hebben persoonlijk contact gehad met betrokken instanties als het CVD, ASHG, Het Dok, Gemeente Rotterdam, GGD en de politie om verschillende gezichtspunten mee te nemen in het onderzoek. In de bijlage kunt u delen van de interviews terugvinden. We hebben ook een gesprek gehad met een pleger die uithuisgeplaatst is. Het rapport zal eerst ingaan op enkele algemene begrippen als huiselijk geweld en recidive om de context helder te beschrijven. Hierna is beschreven in hoeverre de Gemeente Rotterdam vrije ruimte heeft verkregen om invulling te geven aan de wet. Wij zullen een verband leggen naar het Plan van aanpak huiselijk geweld tot Hierin staan de overkoepelende centrale doelstelling en een plan van aanpak voor de uiteenlopende instanties die betrokken zijn bij de aanpak van huiselijk geweld. In dit plan van aanpak worden onder andere de beoogde resultaten van het huisverbod beschreven. Om een beeld te kunnen schetsen over de gevolgen van de wet vonden wij het van belang de resultaten van de uitvoering in Oostenrijk te bekijken. De wet is hier namelijk sinds 1997 actief. Daarnaast hebben wij gekeken naar de resultaten van de pilots die uitgevoerd zijn in Amsterdam, Groningen en Venlo. Wij zullen afsluitend evalueren op de huidige resultaten binnen Rotterdam. Tot slot komen wij terug op onze vraag welke knelpunten we tegenkomen binnen de uitvoering van de wet Tijdelijk huisverbod in Rotterdam. Er zijn nu vijf maanden verstreken sinds het in werking treden van de wet. Sommige knelpunten zijn in de loop der tijd opgelost, of waren slechts te wijten aan de onbekendheid van de wet. In hoofdstuk acht en negen zullen de huidige knelpunten beschreven worden en aanbevelingen gegeven worden die de effectiviteit van de wet kunnen verbeteren. Over het geheel genomen is er tevredenheid over de mogelijkheden die de wet biedt en de hulpverlening die geboden wordt. Op basis van de resultaten uit het onderzoek is te concluderen dat alle betrokken partijen alle zeilen moeten bijzetten. Dit komt door de grote hoeveelheid huisverboden die binnen Rotterdam worden opgelegd. Dit gaat gepaard met een enorme werkdruk bij de politie en hulpverlening. NB: In het verslag zal de dader vaak als man (hij) worden aangeduid en de vrouw (zij) als slachtoffer. Dit is de meest voorkomende situatie, maar natuurlijk niet altijd het geval. 5

6 De wet Tijdelijk huisverbod Per 1 januari 2009 is de wet Tijdelijk huisverbod in Nederland van kracht. Deze wet houdt in dat als er sprake is van (een dreiging van) huiselijk geweld, de burgemeester bevoegd is om de pleger voor tien dagen de toegang tot de woning te ontzeggen. Dit gebeurt door middel van een beschikking en is gebaseerd op de resultaten uit het speciaal ontwikkelde risicotaxatie instrument. Deze taxatie wordt gedaan door de politie en de hulpverlening. Het huisverbod kan opgelegd worden aan een persoon die woonachtig is op hetzelfde adres als het slachtoffer, of daar incidenteel verblijft. De pleger moet tevens meerderjarig zijn. Gedurende het huisverbod is het voor de pleger verboden contact op te nemen met het slachtoffer. Binnen de tien dagen kan het huisverbod worden opgeheven als de pleger hulp accepteert en geen bedreiging meer vormt voor het slachtoffer. Bij een aanhoudende dreiging kan het huisverbod verlengd worden met 18 tot maximaal 28 dagen. Er is sprake van een (gedwongen) time-out, waarin de betrokken partijen kunnen ademhalen en beslissingen kunnen maken voor het verdere verloop van hun toekomst. Zij worden daarbij begeleid door de hulpverlening. De wet biedt de hulpverlening de mogelijkheid om achter de voordeur te komen en te kijken waar het mis gaat, of dreigt te gaan. Het eerste gedeelte van de procedure gaat als volgt: Een implementatieteam, bestaande uit vertegenwoordigers van verschillende departementen en veldorganisaties die te maken hebben met het huisverbod, draagt zorg voor de coördinatie van het implementatieproces. Het team heeft kort gezegd de functie van spil in het gehele proces. 6

7 Samenvatting De wet Tijdelijk huisverbod zal worden toegepast wanneer er sprake is van een ernstige dreiging was huiselijk geweld. Onder deze ernstige dreiging wordt verstaan dat er sprake moet zijn van een gevaar voor de vrijheid, gezondheid of het leven van het slachtoffer. Daarnaast moet de kans op recidive hoog aanwezig worden geacht. Doordat een huisverbod kan worden ingezet bij een dreiging (waar nog geen fysiek geweld heeft plaatsgevonden), krijgt de aanpak van huiselijk geweld een preventief karakter. De wet Tijdelijk huisverbod kan worden ingezet om de kans op specifieke recidive te verminderen. Het circulaire proces wordt door de uithuisplaatsing doorbroken waardoor men de kans op terugval probeert te verkleinen. Met het programma Plan van aanpak van huiselijk geweld tot 2011 (waar het huisverbod onder valt) probeert men tot een sluitende aanpak te komen die recidive landelijk met 25% zal terugdringen. De uitvoering van de wet Tijdelijk huisverbod kan door de verschillende gemeenten anders ingevuld worden. Dit kan op verschillende gebieden. In Rotterdam heeft de burgemeester Aboutaleb gekozen voor volledig mandaat. Ook heeft Rotterdam gekozen voor de hulpverlenende instanties, die geacht werden het beste ingezet te kunnen worden binnen de kaders van de wet. In dit geval waren dit het CVD, Het Dok, De Waag, het ASHG en de GGD Rotterdam. Momenteel worden de grenzen van de wet justitieel verkend waardoor jurisprudentie ontstaat. De centrale doelstelling van het Plan van aanpak van huiselijk geweld tot 2011 is als volgt: Het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld door het bevorderen van een doorlopende aanpak van preventie en signalering tot interveniëren, die alle doelgroepen bereikt en effectief is. Het huisverbod streeft naar een afname van de recidivecijfers betreffende huiselijk geweld. Dit wordt bewerkstelligd door in een vroeg stadium in te grijpen, een rustperiode te bieden in het gezin en hulpverlening snel op gang te laten komen. Over het algemeen zijn de verwachtingen van politieke partijen en betrokken instanties positief maar waar nog wel over enkele aandachtspunten wordt gedebatteerd. Het Risico-inschattingstaxatie Huiselijk Geweld (RiHG) wordt gebruikt om vast te stellen of het huisverbod wel of niet opgelegd moet worden. De taxatie betreft drie gebieden, namelijk het signaleren rondom de pleger, het incident en de gezinsachtergrond. Sinds de wet Tijdelijk huisverbod in 1997 in Oostenrijk in werking is, kunnen we conclusies trekken die kunnen bijdragen aan de effectiviteit van de wet in Nederland. De hulpverlening aan plegers en de samenwerking tussen de hulpverlenende instanties zijn daar als cruciaal onderdeel aangeduid voor een effectieve aanpak. Ook uit de pilots (Amsterdam, Venlo, Groningen 2007) is gebleken dat de plegers moeilijk tot hulpverlening te motiveren zijn. Daarnaast was de capaciteit binnen de betrokken instanties niet toereikend 7

8 om grote aantallen huisverboden te verwerken. De inzetbare mankracht in Rotterdam zal 400 huisverboden per jaar aankunnen. De huidige cijfers van Rotterdam lopen gestaag op tot 120 huisverboden van januari tot mei 2009 De ervaringen van slachtoffers die met de wet in aanraking zijn gekomen zijn merendeels positief. De rustperiode wordt als een opluchting ervaren waarin hulpverlening bijna altijd wordt geaccepteerd. Voor de betrokken plegers wordt de drempel tot hulpverlening weggenomen. Daarnaast dwingt de uithuisplaatsing hen tot het overdenken van de gebeurtenis. Bij de huidige uitvoering van de wet binnen Rotterdam hebben we enkele knelpunten geconstateerd op de gebieden van financiën, mankracht, hulpverlening, informatieverstrekking en de reikwijdte van de wet. Deze kunnen de effectiviteit van de wet op langere termijn verkleinen. Naar aanleiding van deze knelpunten hebben de op deze gebieden aanbevelingen gegeven. Door deze aanbevelingen in acht te nemen bij de toekomstige uitvoering hopen wij deze knelpunten weg te nemen. 8

9 Afkortingenlijst AMK ASHG CVD COA GGD BJZ BPZ CIT COA HKS HOVJ KEG LDS OM OSF PVDA RIHG SGP SP SV TBS WAO WW Algemeen Meldpunt Kindermishandeling Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld Centrum voor Dienstverlening Centraal Orgaan opvang Asielzoekers Gemeentelijke Gezondheidsdienst Bureau Jeugdzorg Basis politiezorg bureau Crisis Interventie Team Centraal Orgaan opvang Asielzoekers Het Herkenningssysteem van de politie Hulp Officier van Justitie Kernteam Eer-gerelateerd Geweld Leger des Heils Openbaar Ministerie Onafhankelijke Senaats Fractie Partij van de Arbeid Risicotaxatie- Instrument Huiselijk Geweld Staatkundige Gereformeerde Partij Socialistische Partij Wetboek van Strafvordering Terbeschikkingstelling Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Werkloosheidswet 9

10 1. Wat is de definitie van een ernstige dreiging van huiselijk geweld? 1.1 Geweld in de privé-sfeer Om een helder beeld te krijgen over huiselijk geweld zullen we eerst moeten formuleren wat dit begrip precies inhoudt. Het gaat hier om geweld dat door iemand uit de huiselijke of familiekring van het slachtoffer wordt gepleegd. Het is de kracht of energie die de integriteit of de entiteit van iemand of van iemands bestaanswijze beschadigt of dat poogt te doen. Deze definitie wordt gebruikt door Dr. Joke de Vries (Geweld, het fenomeen, het trauma en de verwerking 2006). Wij zullen bovenstaande beschrijving van huiselijk geweld hanteren omdat hij recht doet aan de verschillende soorten vormen van huiselijk geweld die er bestaan (zie figuur 1.1). Het gaat niet alleen om fysiek geweld, maar ook psychisch/emotioneel geweld. Er is sprake van een machtsverschil tussen de dader en het slachtoffer. Een kenmerk van huiselijk geweld is de omstandigheid, dat dader en slachtoffer (waaronder ook minderjarige slachtoffers) desondanks en soms noodgedwongen blijvend deel uitmaken van elkaars leef- en woonomgeving. In de meeste gevallen gaat het om (ex)partners (zie figuur 1.2). Hiermee hangt samen dat huiselijk geweld vaak een stelselmatig karakter heeft en er een hoog recidiverisico is. In het volgende hoofdstuk wordt het begrip recidive nader toegelicht. Figuur 1.1 Figuur Een ernstige dreiging De wet Tijdelijk huisverbod zal worden toegepast wanneer er sprake is van een ernstige dreiging van huiselijk geweld, maar wat wordt er precies onder deze ernstige dreiging verstaan? De definitie in de wet is als volgt: De burgemeester kan een huisverbod opleggen aan een persoon indien uit feiten of omstandigheden blijkt dat diens aanwezigheid in de woning ernstig en onmiddellijk gevaar oplevert voor de veiligheid van één of meer personen die met hem in de woning wonen of daarin anders dan incidenteel verblijven of indien op grond van feiten of omstandigheden een ernstig vermoeden van dit gevaar bestaat 10

11 Volgens deze definitie betekent een ernstige dreiging dat de kans aanwezig is dat er een inbreuk wordt gedaan op de integriteit en de veiligheid van een persoon. Een daadwerkelijk incident hoeft dus niet te hebben plaatsgevonden. Het kan ook gaat om de fase daarvóór, waarin het incident voorkomen kan worden. 1.3 Een ruim criterium De grond voor de uithuisplaatsing kan de verdenking van een strafbaar feit zijn (fysieke mishandeling), maar er is ook een breder criterium. In een aantal gevallen is er geen sprake van een strafbaar feit, maar van een dreigende situatie. De uithuisplaatsing van een pleger is een crisismaatregel specifiek voor situaties van geweld in de privé-sfeer, met als grond het gevaar voor leven, gezondheid of vrijheid en met als doel het voorkomen van geweld. Het past in het huidige denken waarin een strafrechtelijke reactie niet alleen ten eerste vergelding tot doel heeft, maar ten tweede ook interventies mogelijk maakt om strafbare feiten te voorkomen. De meeste sleutelfiguren (bijvoorbeeld rechters) kiezen voor een ruim criterium, omdat er situaties zijn waar ernstig gevaar voor het slachtoffer bestaat, zonder dat een strafbaar feit heeft plaatsgevonden. Herhaalde kleinering, vernedering en terroriseren is een ernstige inbreuk op iemand zijn leven zijn, ondanks dat er geen sprake is van fysiek letsel. In Rotterdam wordt het groeimodel gehanteerd, om de toestroom van huisverboden in de beginfase geleidelijker te laten verlopen. Er is gekozen om in de eerste fase de huisverboden op te leggen in de gevallen waar een strafbaar feit heeft plaatsgevonden. Preventieve huisverboden (bij dreiging) zullen na loop van der tijd steeds meer opgelegd worden. 1.4 Bezwaren De mogelijkheid tot uithuisplaatsing geldt voor alle vormen van huiselijk geweld. Dat neemt niet weg dat de crisismaatregel niet voor alle plegers geschikt lijkt. Men acht deze maatregel vooral wenselijk in geval van partnergeweld en dan met name voor de gevallen van niet zeer ernstig geweld, waarbij de pleger geen psychiatrisch ziektebeeld heeft of drugsverslaafd is. In deze gevallen zal de pleger minder geneigd zijn zich aan het huisverbod te houden. Dit blijkt tevens ook uit de resultaten uit Oostenrijk (zie hoofdstuk 6) Aldus concluderen wij dat onder een ernstige dreiging verstaan wordt dat: - Er gevaar is voor de vrijheid, gezondheid of het leven van het slachtoffer. - De kans op recidive hoog aanwezig wordt geacht. 11

12 2. Wat wordt er verstaan onder de kans op recidive? Om de toekomst te zien moet je naar het verleden kijken (reclasseringswerker 2008) Terugvallen is een ander woord voor recidive. Iemand recidiveert (vanuit het criminologisch oogpunt bekeken) wanneer hij in herhaling valt van het plegen van een delict. De hoge recidivecijfers onder huiselijk geweld worden onder andere veroorzaakt doordat de pleger en het slachtoffer vaak deel uit blijven maken van elkaars leefomgeving. Dit bevordert het stelselmatige karakter van het geweld in de intieme sfeer. 2.1 Algemene en specifieke recidive - Algemene recidive: Men spreekt over algemene recidive als een persoon een nieuw strafbaar feit pleegt, die niet overeenkomt met het strafbare feit dat in het verleden gepleegd is. Voorbeeld: Een huiselijk geweldpleger wordt schuldig bevonden aan fysieke mishandeling van zijn partner. Vervolgens wordt door dezelfde pleger enkele maanden later een vermogensdelict gepleegd. - Speciale/specifieke recidive: Men spreekt over specifieke recidive als de persoon hetzelfde strafbare feit als voorheen opnieuw pleegt. Voorbeeld: Een huiselijk geweld pleger wordt schuldig bevonden aan fysieke mishandeling van zijn/haar partner. Enkele weken later pleegt de pleger opnieuw hetzelfde delict. Wanneer wij de twee soorten recidive in de context van de wet plaatsen, richten wij ons op specifieke recidive. Het gaat om het verminderen van de kans op recidive betreft het plegen van huiselijk geweld. Een doel van de wet is om dit circulaire proces te doorbreken, door de pleger tijdelijk uit de gezinssituatie te halen. Zo probeert men de kans op specifieke recidive te verkleinen. In 2002 lanceerde het kabinet Balkenende II het deltaplan Naar een veiliger samenleving, wat het veiligheidsgevoel in de samenleving moest versterken en criminaliteit tegen moest gaan. Hier was veel aandacht voor recidivisten. Zij vertegenwoordigen meer dan de helft van alle criminaliteitscijfers. De aanpak van huiselijk geweld zal de komende jaren sterk worden aangescherpt. De mogelijkheid tot het aanpakken en vervolgen van plegers van huiselijk geweld wordt vergroot in Nederland. Dit wordt duidelijker en concreter in het Plan van aanpak huiselijk geweld tot Hierin wordt een samenhangende aanpak beschreven vanuit zowel de strafrechtelijke kant als de hulpverlenende instanties. Alle betrokken partijen worden in kaart gebracht en komen tot een aansluitende aanpak. Uit het Plan van aanpak huiselijk geweld tot 2011 blijkt dat men met de invoer van het tijdelijk huisverbod, streeft naar afname van het aantal recidivisten met 25%. (zie ook hoofdstuk 4) 12

13 2.2 Risicotaxatie Om tot een beeld te komen over de recidivekansen, moet een specifieke situatie nader bekeken worden. Het Risicotaxatie-instrument Huiselijk Geweld (RiHG) wordt gebruikt om te beoordelen of een uithuisplaatsing opgelegd moet worden (zie ook hoofdstuk 5). Het doel van het instrument is te komen tot een inschatting over de kans op recidive bij de pleger en daarbij ook inzicht te krijgen binnen welke gebieden de risico s liggen. Om tot deze beslissing te komen moeten er verschillende leefgebieden gescreend worden. Er kan bijvoorbeeld sprake van een verhoogd recidiverisico bij excessief middelengebruik, spanningen door financiële problemen, relatieproblemen of werkgerelateerde problemen en dergelijke. Voorbeeld: De pleger heeft een drankprobleem in combinatie met een impulsief karakter. Ook heeft het echtpaar vaak ruzie over de schulden die zij hebben. Deze drie factoren (alcoholgebruik, gedrag en vaardigheden en omgaan met geld) zullen een verhoogd recidiverisico met zich mee brengen als hier geen verandering in komt. Voorbeeld: De pleger is sinds een maand werkeloos en voelt zich hierdoor depressief. Hij kan niet met zijn vrouw spreken over zijn problemen, waar zij heel erg op aandringt. Dit leidt tot ruzies die uitlopen op fysiek geweld. Risico s zullen liggen op het gebied van emotioneel welzijn, werk en inkomen en de relatie met de partner. Op basis van de taxatie kan men in kaart brengen waar de risicofactoren zich bevinden en waar de hulpverlening zich op zou moeten richten. 13

14 3. Hoeveel vrij ruimte is er aanwezig voor de interpretatie van de wet door de gemeente Rotterdam? De wet bevat globale richtlijnen. Het is de taak van de gemeenten om de wet zelf verder inhoud te geven aan de uitvoering. Het voordeel hierbij is dat de uitvoering kan worden afgestemd op de aanwezige middelen en mensen. De gemeente is bijvoorbeeld vrij om te kiezen aan welke instellingen zij de plegerhulpverlening uitbesteden. Het nadeel van deze vrijheid is dat er onduidelijkheid ontstaat over de grenzen. Zo zat bijvoorbeeld de politie met het dilemma dat ze niet wisten of het wettelijk gezien mogelijk is de dader via een sms in te lichten over het huisverbod wanneer deze niet thuis aanwezig was. Waar zit deze vrijheid nog meer in met betrekking tot invulling van de wet? 3.1 Volledig mandaat De wet Tijdelijk huisverbod vraagt om samenwerking tussen de burgemeester en de wethouder Welzijn. Het huisverbod is een maatregel die genomen wordt in het kader van veiligheid, de inzet is vervolgens gericht op de hulpverlening. In iedere gemeente is de burgemeester verantwoordelijk voor de bestuurlijke regie en de wethouder Zorg en Welzijn voor de uitvoeringsregie. Het opleggen van een huisverbod wordt in de naam van de burgermeester uitgevoerd door de Hulpofficier van Justitie (HOvJ). De burgermeester kan kiezen voor mandaat of volledig mandaat. Het verschil is dat bij mandaat de burgermeester in alle gevallen meteen op de hoogte wordt gesteld en de beslissing maakt, in tegenstelling tot volledig mandaat waarbij de burgemeester later door de HOvJ op de hoogte wordt gesteld. In Rotterdam heeft dhr. Aboutaleb gekozen voor volledig mandaat. Dit betekent dat de HOvJ de beslissingen zal maken in de naam van de burgemeester, zonder direct overleg. De burgemeester zal in een later stadium op de hoogte worden gesteld. 3.2 Hulpverlening De gemeente is ook verantwoordelijk voor de beschikbare capaciteit in het vervolgtraject voor plegers, slachtoffers en kinderen. Er is binnen Rotterdam gekozen om te werken met de hulpverleningsorganisatie Centrum Voor Dienstverlening (CVD). Zij zullen onder andere verantwoordelijk zijn voor het bieden van de crisisdiensten en daderhulpverlening, waarin zij gespecialiseerd zijn. Deze keus is gemaakt omdat zij beschikken over een crisisdienst die dag en nacht beschikbaar is. Deze crisisdienst biedt de mogelijkheid om 24 uur per dag, zeven dagen per week aanwezig te zijn bij de risicotaxatie van een mogelijk huisverbod. Een medewerker van het CVD is oproepbaar en zal bij een melding naar het betreffende huis gaan. Hier zal de medewerker samen met de politie het RIHG invullen. Naast het CVD zullen De Waag en Het Dok (beide forensische psychiatrische poliklinieken) ook uit huis geplaatste plegers begeleiden. Per pleger wordt er een inschatting gemaakt binnen welke instelling hij/zij het best op zijn plaats is. Daarnaast wordt er gekeken naar de capaciteit van de instellingen. In figuur 3.1 staan de instanties en hun doelgroep schematisch weergeven. 14

15 Figuur Evalueren Er is vanuit de gemeente contact met de betrokken instellingen en er worden afspraken gemaakt over inzet van capaciteit, financiën, en wijze van rapportage over resultaten. De gemeente houdt de voortgang in de gaten door middel van regelmatige evaluaties met betrokkenen. Ondanks dat in deze overlegvorm nog weinig regelmaat zit, moet dit in de loop der tijd een vaste vorm aan gaan nemen. Wel gaat er al iedere week een cijfermatig overzicht rond (via de mail) over de uit huis plaatsingen naar de burgemeester en wethouders. Binnen Rotterdam is er een implementatieteam samengesteld dat bestaat uit de betrokken personen/instellingen (de gemeente, de hulpverlening, de GGD, de crisisdienst e.d.). De ketenregisseur van dit team is mevr. S. Etty (GGD). Onder andere worden hier knelpunten op uitvoerend niveau worden hier besproken. Door middel van het overleg kunnen deze onduidelijkheden in de wet met de gehele keten worden besproken, waardoor snel helderheid verkregen kan worden. 3.4 Grenzen verkennen Om de grenzen in de uitvoering van de wet helder te krijgen is het ook belangrijk dat zaken aangevochten kunnen worden. De rechter spreekt zich uit over de rechtsgeldigheid van het handelen. Dit is nodig om af te bakenen wat wel en niet toelaatbaar is. De verwachting is dat het nog jaren gaat duren voordat de wet zijn uiteindelijke vorm krijgt. Zo ontstaat jurisprudentie. In geheel Nederland worden momenteel de grenzen van de wet verkend. Onderstaand zijn twee artikelen toegevoegd die hier een voorbeeld van zijn. In het eerste geval vernietigde de rechter een huisverbod omdat hij de dreiging niet als ernstig genoeg achtte. In het tweede artikel staat beschreven dat de burgemeester van Capelle in hoger beroep is gegaan tegen de vernietiging van een verlenging. De reden van de vernietiging was dat de man in de tussentijd hulpverlening aanvaard had. Burgemeester van Doorne vindt deze beslissing verwarrend, en gaat hierdoor in hoger beroep. 15

16 Rechter vernietigt huisverbod Hengelo 12 maart 2009 De rechtbank in Almelo heeft gisteren per direct een huisverbod voor een Hengeloër vernietigd. Volgens de rechter was in dit geval onvoldoende gebleken dat er sprake was voor een dreiging voor de echtgenote of hun kind. Ook was er geen goede belangenafweging gemaakt zo meldt De Twentsche Courant Tubantia. Advocaat Paul Speijdel, die om vernietiging van het huisverbod vroeg, zag dit als aanwijzing dat burgemeesters 'veel te snel overgaan tot het opleggen deze ingrijpende maatregel'. i Burgemeester Capelle in beroep uitspraak huisverbod 20 maart 2009 Burgemeester Joke van Doorne van de gemeente Capelle aan den IJssel gaat in hoger beroep tegen de uitspraak van de voorzieningenrechter. Zij vindt dat de uitspraak van de rechter voor verwarring zorgt bij de uitvoering van de Wet Tijdelijk Huisverbod. De rechter gaf namelijk aan dat de burgemeester juist had gehandeld bij het opleggen en verlengen van een tijdelijk huisverbod, maar dat het verlengingsbesluit van het tijdelijk huisverbod onterecht was. De reden hiervan was dat tijdens de zitting bleek dat de man inmiddels therapie had aanvaard. De rechter oordeelde dat de beslissing van de burgemeester om het tijdelijk huisverbod te verlengen vernietigd dient te worden. Deze uitspraak om de beslissing van de burgemeester nietig te verklaren is verwarrend. Beter had de rechter de termijn van de verlenging kunnen inkorten of kunnen schorsen, aldus Van Doorne. Om duidelijkheid te creëren voor de uitvoering van de Wet Tijdelijk Huisverbod in de toekomst, gaat de burgemeester in hoger beroep. Situatie Rotterdam Ook Rotterdam is men bezig met het verkennen van de grenzen van de wet. Uit een interview met familierechter mevr. M.J.M Marseille komt naar voren dat de verwarring mede voortkomt uit de verschillende rechters die zich buigen over de zaken waar een huiverbod opgelegd wordt. Om hier meer helderheid in aan te brengen wil de rechtbank één rechter aanwijzen die deze zaken in behandeling neemt. Deze rechter gaat zowel de taak van familierechter, strafrechter en echtscheidingsrechter invullen. 16

17 4. Wat zijn de beoogde en verwachte resultaten die bereikt moeten worden met de invoering van de Wet Tijdelijk huisverbod? Om huiselijk geweld te bestrijden is een integraal Plan van aanpak huiselijk geweld tot 2011 opgesteld. Het tijdelijk huisverbod is een onderdeel van dit plan van aanpak. Om tot een antwoord te komen op wat de beoogde resultaten zijn voor het Tijdelijk Huisverbod, kijken wij eerst naar de centrale doelstelling van het plan van aanpak. Daarna volgt een beschrijving van wat de specifieke wet Tijdelijk huisverbod daar aan bijdraagt. 4.1 De beoogde resultaten De centrale doelstelling in het Plan van aanpak huiselijk geweld tot 2011 is als volgt: Het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld door het bevorderen van een doorlopende aanpak - van preventie en signaleren tot interveniëren - die alle doelgroepen bereikt en effectief is. De overkoepelende doelstelling is vanzelfsprekend de aanpak van huiselijk geweld. Om dat te bewerkstelligen worden er drie subdoelen genoemd, namelijk preventie, signaleren en interveniëren. De wet draagt daar op de volgende manier aan bij: Preventie: De wet heeft een preventief karakter omdat er slechts sprake hoeft te zijn van een dreiging van geweld. Doordat de pleger tijdelijk uit de omgeving van de slachtoffers wordt gehaald en dus fysiek niet aanwezig is, wordt voorkomen dat er daadwerkelijk geweld plaatsvindt, of wordt verergerd. Signaleren: Dit gebeurt in een eerder stadium dan voorheen vanwege het preventieve karakter. Het is in het kader van de wet eerder mogelijk om achter de voordeur te kijken. Interveniëren: De interventie kan ook buiten het strafrechtelijk kader plaatsvinden. Dat biedt de mogelijkheid om bij gezinnen binnen te komen waarbij dat eerst niet mogelijk was. Vaak gaat het om gezinnen die anders niet in de hulpverlening terecht waren gekomen. 4.2 De verwachte resultaten De verwachte resultaten van de wet zijn: De interventie vindt plaats in een vroeg stadium, waardoor een daadwerkelijk incident voorkomen kan worden. Huiselijk geweld neemt dus af; De wet biedt een rustperiode waarin de betrokkenen kunnen nadenken over hoe zij hun verdere toekomst willen indelen. In deze periode kan bijvoorbeeld het slachtoffer overwegen de relatie al dan niet voort te zetten. Er dient nog onderzoek te worden gedaan naar de mogelijkheden van de hulpverlenende instanties indien men de relatie beëindigt na het huisverbod; De hulpverlening kan interveniëren in gezinnen die normaal gesproken niet in de hulpverlening terecht zouden komen. Tevens wordt de hulpverlening in kort tijdsbestek opgezet waarbij meerdere instanties betrokken zijn; 17

18 De kans op recidive wordt verkleind aangezien de hulpverlening zich richt op het voorkomen van geweld in de toekomst. Men streeft landelijk naar afname van het aantal recidivisten met 25%; De wet biedt de politie meer mogelijkheden om huiselijk geweld zaken aan te pakken door het preventieve karakter. Hier hadden zij voorheen door hun gebondenheid aan het strafrechtelijk kader niet de mogelijkheid toe. De registratie van de huiselijk geweld incidenten zijn hierdoor vollediger waardoor er een realistischer beeld over de omvang ontstaat. 4.3 De verwachtingen van het politieprogramma Een kwestie van lange adem De implementatie van de wet Tijdelijk Huisverbod is een belangrijk onderdeel in het nieuwe programma voor de politie Een kwestie van lange adem dat aangeboden wordt in de periode van 2008 tot Door middel van specifieke trainingen over de wet en de toepassing daarvan naast de algemenere trainingen over huiselijk geweld, wordt zowel de expertise op het gebied van huiselijk geweld als de specifieke expertise voor deze wet gewaarborgd. Momenteel wordt iemand die regelmatig de wet overtreedt een veelpleger genoemd. Dat gaat om verschillende overtredingen, waardoor er geen duidelijk overzicht ontstaat wanneer het gaat om huiselijk geweld. De vermelding van veelplegers wordt aangepast waardoor zij niet enkel de benaming algemene veelplegers krijgen, maar eveneens de vermelding tevens pleger huiselijk geweld. De verwachting is dat dit bijdraagt aan de aanpak van veelplegers van huiselijk geweld, maar ook aan de aanpak van recidivisten van huiselijk geweld. 4.4 De verwachtingen van politieke partijen Over het algemeen is het de mening vanuit de politiek dat het een voordeel is dat er preventief gehandeld kan worden. Vooral de afkoelingsperiode wordt gezien als een belangrijk facet omdat het hopelijk de kans geeft voor zowel het slachtoffer als de pleger om in een geweldloze omgeving na te denken over het gewenste vervolg van de situatie. De hulpverlening wordt daarbij als bepalend gezien. Toch zijn er volgens de verschillende partijen onderwerpen die aandacht verdienen. Een aantal specifieke reacties per partij: Mevrouw De Pater-van der Meer (CDA) is van mening dat de toenemende aandacht voor huiselijk geweld een goede zaak is. Zij vindt de wet dan ook een goed instrument voor de bestrijding van huiselijk geweld. Het CDA heeft echter wel twijfels bij de juiste uitvoering van de wet. Volgens hen bestaat bijvoorbeeld de kans dat het huisverbod als maatregel opgelegd kan worden bij een terughoudend advies van de psychiater voor een TBS. Het CDA pleit voor een onderscheid tussen strafrechtelijke vervolging en een bestuursmaatregel. Zij vinden dat er een instrumentarium nodig is dat wordt uitgevoerd op gemeentelijk niveau, voor de landelijke wetgeving om huiselijk geweld incidenten in ieder geval te doen afnemen. Zij stemmen dan ook in met de specifieke rol die de burgemeester krijgt. Mevrouw van Velzen (SP) is van mening dat het nuttig is dat er gekeken wordt naar andere maatregelen, buiten het strafrecht, om huiselijk geweld te voorkomen. Zij vindt dat in het kader 18

19 van de veiligheid van het slachtoffer de inbreuk op de grondrechten gerechtvaardigd is. Wel vindt zij dat er geschaafd moet worden aan de procedure. Om daar goed zicht op te krijgen vragen zij daarom of het wetsvoorstel al na een jaar geëvalueerd kan worden, in plaats van na vijf jaar. Bij de SP zijn er twijfels over of de wet voldoende effect zal hebben als er niet direct vervolgtrajecten in de hulpverlening aangeboden kunnen worden. De kans op slagen hangt volgens hen af van de beschikbare hulpverlening. Mevrouw van Velzen pleit dan ook voor een verhoging van het bedrag voor de hulpverlening voor slachtoffers en plegers van huiselijk geweld, dat momenteel 2,6 miljoen euro bedraagt. De heer De Roon (PVV) wil waken voor grote rechtsongelijkheid tussen burgers indien het huisverbod niet landelijk wordt toegepast. Hij vraagt zich af waarom de hulpverlening nog niet toereikend genoeg is voor het huisverbod en hoe dat zo snel mogelijk wel tot stand kan komen. De heer Arib (PVDA) is van mening dat het huisverbod een gerechtvaardigde maatregel is. Wel vraagt ook hij om verheldering over het niet op orde zijn van de hulpverlening. Hij stelt dat als de werkwijze van de hulpverlening nog niet klopt, dat verstrekkende gevolgen kan hebben op de aanpak van huiselijk geweld, omdat de hulpverlening dan niet toereikend genoeg is. Ook vindt de PVDA de bevoegdheden van de burgemeester onduidelijk. De ChristenUnie en de SGP stellen dat het preventieve karakter van de wet er voor kan zorgen dat huiselijk geweldzaken verkeerd worden ingeschat. Zij zijn het dus eens met het CDA dat het huisverbod onjuist kan worden opgelegd. D 66 en de OSF hebben twijfels of het RIHG voldoende houvast biedt. In de kamerstukken zijn een aantal opvallende onderwerpen te vinden. Ten eerste komt veelvuldig naar voren dat het van groot belang is om de hulpverlening zo snel mogelijk op orde te krijgen. Ten tweede zijn er onduidelijkheden over de bevoegdheden van de burgemeester. Tot slot worden er kamervragen gesteld aan de ministers van Justitie en van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, waarom sommige lokale politie en bestuurders weigeren de wet toe te passen. Op het moment van schrijven wordt nog over deze onderwerpen gedebatteerd. 19

20 5. Op basis van welke criteria wordt de wet Tijdelijk huisverbod wel of niet toegepast bij (een vermoeden van) ernstig huiselijk geweld? In het volgende gedeelte zullen we het hebben over de criteria waarop een dader uit huis geplaatst kan worden en het RIHG. Het hieronder beschreven proces is een globaal beschrijven van de stappen die worden doorlopen bij het opleggen van een huisverbod. In de bijlage zult u het gehele taxatieformulier terug vinden. 5.1 Het proces bij het opleggen van het huisverbod 1. Incidentmelding of aangifte; 2. Politie gaat langs; 3. Het interventieteam/de crisisdienst komt zo spoedig mogelijk ter plaatse; 4. De politie maakt samen met het CVD de eerste beoordeling van de drie formele criteria; 5. Indien hieraan is voldaan, komt de HOVJ ter plaatse voor een inhoudelijke beoordeling; 6. De HOVJ vult het RiHG in; 7. Indien de uitkomst van de taxatie hiertoe aanleiding geeft, wordt een huisverbod opgelegd; 8. De hulpverlening komt op gang. 5.2 Formele criteria (zie stap 3) Wanneer er een melding wordt gedaan van huiselijk geweld en de politie deze gaat onderzoeken, zullen zij zich de volgende drie voorvragen stellen: Is er sprake van (dreigend) huiselijk geweld: zijn er aanwijzingen dat de ruzie een meningsverschil te boven gaat of zal gaan? Wordt het geweld veroorzaakt door iemand die in het huis woont of daar anders dan incidenteel verblijft? Is de persoon van wie de dreiging uitgaat meerderjarig? Het opleggen van een huisverbod is alleen mogelijk wanneer aan deze formele criteria is voldaan. Dit dient te worden beoordeeld door HOVJ. Het huisverbod kan dus niet worden ingezet bij lastige pubers en ook niet bij situaties van (dreigend) geweld door exen, die niet in de woning verblijven. 5.3 Na de formele criteria Na de eerste formele beoordeling van de situatie door de politie (BPZ) zijn er verschillende mogelijkheden: Geen huiselijk geweld Wanneer er geen sprake is van huiselijk geweld, zal de ruzie op een andere manier moeten worden gesust; 20

21 Als het niet om een huisgenoot gaat of de pleger is minderjarig zal het geweld op een andere wijze gestopt moeten worden en een verwijzing naar hulpverlening en inbreng in een (jeugd)casusoverleg plaatsvinden. Wel huiselijk geweld Wanneer op bovenstaande formele vragen drie keer bevestigend is geantwoord, komt de HOVJ voor de inhoudelijke beoordeling van de situatie aan de hand van het RiHG, gevolgd door het al dan niet opleggen van een tijdelijk huisverbod. In zeer ernstige situaties, indien slachtoffer het zelf graag wil, of in geval van eer gerelateerd geweld kan zoals vanouds doorverwijzing naar de vrouwenopvang of een andere veilige plaats volgen. Wanneer er wel sprake is van huiselijk geweld zullen de volgende gebieden gescreend worden door de politie en het CVD: Eerste screening: De (mogelijke) pleger van huiselijk geweld. Hierbij wordt gekeken naar de mate van aanspreekbaarheid van de pleger en riskante gewoonten zoals alcohol of drugs. Het gaat hierbij ook om het gedrag van de pleger zoals jaloezie, gewelddadig gedrag tegenover derden. Door middel van de screening wordt er tot de conclusie gekomen over of deze signalen niet tot sterk aanwezig zijn. Tweede screening: Het verloop van een (geweld)incident. Het incident wordt beoordeeld op: de bedreiging, het psychisch, lichamelijk, seksueel geweld. Vervolgens wordt gekeken naar de zwaarte van de intimidatie, de geweldsontwikkeling, eventueel wapen gebruik in combinatie met het gevaar wat hieruit kan voortkomen. De aanwezigheid van kinderen is van belang. Hierbij wordt gekeken of de kinderen getuigen zijn geweest van het geweld en of het geweld ook bij de kinderen gepleegd is wanneer dit het geval is wordt Bureau Jeugdzorg (BJZ) ingeschakeld. Als laatste wordt de rechtvaardiging beoordeeld. Hierbij kijken ze naar de ontkenning van de pleger over het incident en of er eventueel berouw aanwezig is. Derde screening: De (gezins)achtergronden. Hierbij wordt gekeken naar de gezinsachtergronden en externe problemen zoals: spanning door werkgerelateerde problemen, spanning door financiële problemen, spanning door familie- en relatieproblemen, sociaal isolement door beperkte vriendenkring, sociaal isolement door rollenpatroon en sociaal isolement door onaangepast gezin. Deze taxatie is grondig en maakt duidelijk of de pleger wel of geen huisverbod opgelegd behoort te krijgen. Het komt ook voor dat tijdens de taxatie duidelijk wordt dat er niet voldoende gronden zijn om een huisverbod op te leggen. Aan het einde van de taxatie is er een beoordelingsmoment waar de drie screening momenten worden samengevat in een situatieschets. Dit wordt zowel door de politie als het CVD gedaan. Zie de bijlage voor het gehele taxatieformulier 21

22 6. Welke statistieken zijn er bekend bij de hulpverlenende instanties, die begeleiding bieden na de uithuisplaatsing op het gebied van het verminderen van de kans op recidive? In dit hoofdstuk zullen wij enkele resultaten laten zien vanuit Oostenrijk en de pilots (Amsterdam, Venlo en Groningen) binnen Nederland uit Deze resultaten achten wij van belang om een inschatting te kunnen maken over de resultaten die de wet heeft op langer termijn. Wij zullen afsluiten met de reeds bekende resultaten uit Rotterdam sinds januari 2009 tot mei De resultaten in Oostenrijk: Vanaf 1997 is Oostenrijk bekend met de uit huis plaatsing van plegers (de Bundesgesetz zum Schutz vor Gewalt in der Familie). De bevoegdheid tot uit huis plaatsing door politie kan worden beschouwd als een nadere uitwerking van hun taak preventie. Het aantal uit huis plaatsingen neemt in de loop der jaren toe (zie figuur 3). Uit onderzoek naar de effecten van de wet in het district Wenen van mei 1997 tot en met oktober 1998 komen de volgende resultaten naar voren: Figuur 3 Het gaat merendeels om mannelijke plegers en vrouwelijk slachtoffers. Doorgaans wordt het bevel tot de uithuisplaatsing opgevolgd door de pleger. Het motiveren van de pleger tot hulpverlening blijkt echter wel erg moeilijk. In Oostenrijk zijn er ook een aantal knelpunten in beeld gekomen die invloed hebben op uitvoering van de wet. Deze knelpunten zijn gebaseerd op enquêtes onder sleutelfiguren: Plegers: De wet is niet geschikt bij psychiatrische ziektebeelden en bij ernstig geweld Slachtoffers: Migrantenvrouwen zijn slechter geïnformeerd (door taalbarrière) Politie: Door de eis van documentatie is het papierwerk toegenomen. Voor sommige agenten is dit reden om geen bevel tot uithuisplaatsing te geven Hulpverlening: Er is gebrekkige samenwerking met Raad voor de Kinderbescherming en Jeugdzorg en betrokken beroepsgroepen (vooral rechters) missen scholing. 22

23 Randvoorwaarden voor effectieve wetgeving: Uit onderzoek in Oostenrijk blijkt dat alleen de tijdelijke uit huis plaatsing van de pleger onvoldoende is om het geweld langdurig te doen stoppen. Er zijn vier voorwaarden van belang om recidive op langere termijn terug te dringen: Adviescentra ter ondersteuning van het slachtoffer: naast gesprekken wordt er op materieel niveau veel gedaan voor de slachtoffers. Er speelt zich een proces af van het onafhankelijk worden van de pleger. Hulpverlening aan plegers: is cruciaal voor een geslaagde aanpak. Een proces van zelfinzicht moet worden doorlopen om de pleger inzicht te geven in eigen (destructieve) gedrag. Samenwerking tussen verschillende instanties: de ketenaanpak moet aansluitend zijn om een strak kader te hanteren. Scholing van verschillende beroepsgroepen: Betrokken professionals dienen kennis en vaardigheden op te doen en op peil te houden over de uitvoering van de wet. Belangrijk voor de uitvoering van het huisverbod is de samenwerking tussen de verschillende hulpverleningsinstanties. Een adequate samenwerking tussen hulpverleningsinstanties om de aanpak van huiselijk geweld te bevorderen is de ontwikkeling van een uniform registratiesysteem. Dit systeem is in Rotterdam opgestart en heet huisverbod-online. Het is toegankelijk voor de politie en betrokken hulpverleners. Hierin worden de ontwikkelingen van het gezin gerapporteerd, zodat elke betrokken partij daarvan op de hoogte is. Het registratiesysteem heeft als voordeel dat betrokken partijen niet afhankelijk zijn van elkaars agenda en in hun eigen tijd toegang hebben tot de beschikbare informatie. Dit, wederom, met het doel de aanpak van huiselijk geweld te bevorderen. 6.2 Resultaten uit de pilots in Nederland Om de wet tijdelijk in uitvoering te zien, werd deze in pilotgebieden (Amsterdam, Groningen en Venlo) getest in de periode van februari tot november Uit de evaluatie blijkt dat om tot een geslaagde aanpak te komen snel, vasthoudend, outreachend, gezamenlijk en systeemgericht werken belangrijke kernbegrippen zijn. De resultaten uit Venlo: Er zijn 12 huisverboden opgelegd naar aanleiding van 97 meldingen van huiselijk geweld. Bij 61% was er sprake van een strafrechtelijk traject. De nieuwe aanpak van huiselijk geweld werd met veel enthousiasme ontvangen bij de samenwerkende instellingen. 23

24 De resultaten uit Groningen: In totaal zijn er 25 huisverboden opgelegd in de pilot periode. Bij alle zaken was er sprake van een strafbaar feit en er is tot nu toe geen sprake geweest van recidive. In de eerste paar maanden van de pilot was er nog geen hulpverlening beschikbaar, dus werd het huisverbod nog niet opgelegd. Hierdoor is het aantal huisverboden lager uitgevallen dan verwacht. 24

25 De resultaten uit Amsterdam: Er zijn 35 huisverboden opgelegd naar aanleiding van 50 meldingen van huiselijk geweld die met de RIHG beoordeeld zijn. 6.3 Resultaten in Rotterdam Van januari tot mei 2009 zijn er in totaal 120 huisverboden opgelegd. 75 huisverboden zijn verlengd, waarvan er 25 zijn overtreden. Figuur 1.0 overzicht huisverboden Figuur 1.1 vervolg huisverboden 25

26 Uitvoerende instelling en de mankracht Binnen Rotterdam zijn onderstaande instellingen betrokken bij het uitvoeren van het huisverbod. Om een beeld te krijgen van de hoeveelheid tijd en mankracht die dit kost hebben wij dit hieronder per instelling beschreven. Figuur 1.2 kinderen Bureau Jeugdzorg In figuur 1.2 is te zien dat er een groot aantal minderjarige kinderen betrokken zijn bij de gezinnen waar een huisverbod wordt opgelegd. Het is de taak van BJZ om bij het gezin langs te gaan en de problemen met betrekking tot de kinderen te inventariseren. Door de grote hoeveelheid kinderen die betrokken zijn in de hulpverlening is er een verhoogde werkdruk bij BJZ. Diensten CVD Binnen het CVD is er één team van zes mensen die zich bezig houden met het huisverbod. Naast deze taak houden zij zich ook bezig met de reguliere crisisaanmeldingen voor de stad Rotterdam. Per dag zijn er drie mensen bezig met het huisverbod, één persoon voor de dienst van uur tot en een persoon van uur tot uur met daaropvolgend bereikbaarheidsdienst. Daarnaast is er één persoon die 24-uur achterwacht heeft. Dit is noodzakelijk voor het geval er een dubbele aanvraag binnen komt. Figuur 1.3 geslacht uit huis geplaatste 26

27 Figuur 1.4 partnergeweld Diensten politie Binnen de dienst politie is er altijd één compleet team 24 uur per dag aanwezig inclusief één Districtchef. De diensten bestaan uit ochtend, middag en avonddiensten. Vanaf de melding van HG tot aan het opmaken van een proces-verbaal rekent de politie ongeveer drie en een half uur. Deze drie en een half uur is als volgt opgedeeld. De politie (vaak twee agenten) heeft circa een kwartier nodig om de woning te bereiken. Bij het bereiken van de woning hebben zij circa dertig minuten nodig voor het invullen van het risicotaxatie- instrument. Voor het invoeren van hun bevindingen in de computer en het bespreken hiervan met de Districtchef trekken zij circa dertig minuten uit. Vervolgens schakelt de politie de crisisdienst in. Het duurt ongeveer dertig minuten voordat zij de woning hebben bereikt. Voor de bespreking tussen het crisisteam, de Districtchef en de pleger trekt men circa dertig minuten uit. Vervolgens wordt het huisverbod opgelegd. De pleger wordt apart gehoord door de politie en informeert de burgemeester over de verstrekking van het huisverbod. Vervolgens maakt de politie het proces- verbaal op. De politie trekt circa drie kwartier uit voor de werkzaamheden die verricht worden na het opleggen van het huisverbod. Figuur 1.5: strafrechtelijk of preventieve oplegging Diensten Het Dok Binnen Het Dok worden het aantal uren van aanmelding van de pleger tot aan het behandelplan vastgelegd. Voor het Pré-intake wordt er één uur gerekend. Hieronder valt het verwerken van de aanmelding, het maken en inplannen van afspraken met de pleger en het inlezen van de stukken die bekend zijn over de pleger. Voor het intakegesprek wordt er ongeveer één uur gereserveerd. Bij het afnemen van het intakegesprek zijn er twee behandelaren aanwezig. Vervolgens legt één van de aanwezige behandelaren het intakegesprek vast op papier. Voor het schriftelijk vastleggen van het intake gesprek, voor het opnemen van contact met de verwijzer en voor het schrijven van een adviesbrief voor de HOVJ is er drie uur gereserveerd. Wanneer het intakegesprek schriftelijk vastgelegd is heeft de behandelaar één uur de tijd om zich voor te bereiden op het casuïstiekoverleg. Onder deze voorbereiding valt het opstellen van een behandelingplan als concept. Bij het casuïstiekoverleg zijn alle behandelaren. Het aantal behandelaren is niet duidelijk. Voor het casuïstiekoverleg is er één uur gereserveerd. Na het overleg vindt er een adviesgesprek plaats, waarin twee behandelaren één uur de tijd krijgen voor het bij scherpen van het behandelingsplan van de pleger. Naast alle inhoudelijke taken reserveert Het Dok voor ieder behandelaar één uur reistijd. Hieronder vallen alle reizen die afgelegd worden aan de hand van de casussen en voor het bijwonen van het casuïstiekoverleg. De uren voor het krijgen van ondersteuning en die het management erin steekt zijn hierin niet opgenomen. 27