Verruiming vaargeul Westerschelde

Transcriptie

1 Verruiming vaargeul Westerschelde Aanvraag vergunning Ontgrondingenwet Verruiming vaargeul Westerschelde

2 2

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Aanleiding Belang Aanvrager Locatiebeschrijving projectgebied Planning Milieueffectrapport / Tracébesluit Uitvoeringsplan MONEOS-T Nota Plaatrandstortingen Benodigde vergunningen en andere toestemmingen voor realisatie van het voornemen Beknopte beschrijving van het project Inleiding Verdieping van de vaargeul Definiëring vaargeul en werkstroken Baggerwerkzaamheden Onderbouwing te baggeren hoeveelheden Verruiming Onderhoud In te zetten baggertechnieken Inleiding Standaardtechniek 1: Sleephopperzuiger Algemene beschrijving Locatie toepassing - milieuaspecten Standaardtechniek 2: bodemegalisator Algemene beschrijving Locatie toepassing - milieuaspecten Jetponton Algemene beschrijving Locatie toepassing - milieuaspecten Water-luchtinjectie tuig Algemene beschrijving Locatie toepassing - milieuaspecten Monitoring en Evaluatie Monitoring: MONEOS-T Evaluatie en rapportering Bijlagen 19 3

4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Nederland en Vlaanderen werken samen aan een duurzame toekomst van het Schelde-estuarium. Hiervoor is een strategische verkenning uitgevoerd: de Ontwikkelingsschets 2010 Scheldeestuarium. De afspraken zijn verder uitgewerkt in het Verdrag tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Vlaams Gewest betreffende de uitvoering van de Ontwikkelingsschets 2010 Scheldeestuarium (Trb. 2005, 310). Op basis hiervan zijn door zowel Vlaanderen als Nederland (politieke) besluiten genomen over wensen en mogelijke maatregelen met betrekking tot de veiligheid, de toegankelijkheid en de natuurlijkheid van het Schelde-estuarium. Op 17 juli 2008 werd het Tracébesluit gepubliceerd, dat betrekking heeft op de maatregelen die genomen zullen worden op Nederlands grondgebied ten behoeve van de toegankelijkheid van de Scheldehavens. Op Vlaams grondgebied zijn de voor de verruiming van de Beneden-Zeeschelde benodigde vergunningen verstrekt en is de uitvoering van de werken bezig. In de containervaart tekenen zich een aantal tendensen af zoals schaalvergroting. Prognoses wijzen uit dat reders bij intercontinentaal containervervoer steeds meer gebruik willen maken van grotere containerschepen die een maximale diepgang hebben van meer dan 12 meter en dan vooral uit het segment van meer dan 13 meter. Rederijen, verladers en ontvangers ondervinden in toenemende mate hinder om goederen via de Antwerpse haven te laten verschepen. Op 11 maart 2005 tekenden Vlaanderen en Nederland het derde memorandum van overeenstemming en stelden de Ontwikkelingsschets 2010 vast. Met de ondertekening is een akkoord bereikt over een verruiming van de vaargeul in het Schelde-estuarium, zodat schepen met een diepgang tot 13,10 meter onafhankelijk van het getij van en naar de haven van Antwerpen kunnen varen. Daarbij geldt een kielspeling van 12,5 procent (besluit 2a. van de Ontwikkelingsschets). Nu is de gegarandeerde diepgang 11,85 meter. Om de verruiming te realiseren dienen 14 lokaal ondiepe gedeelten te worden weggebaggerd: twee in de Beneden- Zeeschelde (Vlaams grondgebied) en twaalf in de Westerschelde (Nederlands grondgebied). In de huidige situatie wordt onderhoudsbaggerspecie steeds op dezelfde plaatsen in de Westerschelde teruggestort. Als de verdiepingsspecie ook op dezelfde manier gestort wordt, zouden de nevengeulen op de lange termijn kunnen dichtslibben. Dit blijkt uit het Strategisch Milieueffectenrapport, dat werd opgesteld voor de eerdergenoemde Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium. Daarmee verdwijnt het bijzondere karakter van de Westerschelde. Om dit scenario te voorkomen, kan flexibel storten van baggerspecie uitkomst bieden: steeds daar storten waar het op dat moment het beste is voor het systeem. Dit betekent dat de situatie steeds nauwkeurig door deskundigen in de gaten wordt gehouden. Zij geven advies en sturing aan het baggeren en storten. In de Westerschelde moet in totaal ongeveer 7,7 miljoen kubieke meter baggerspecie worden verwijderd voor het verdiepen van de 12 ondiepe gedeelten in de vaargeul. Om de situatie te onderhouden moet in de stabilisatiefase jaarlijks ongeveer 11,7 miljoen kubieke meter onderhoudsbaggerspecie verwijderd worden. Na circa drie jaar na de realisatie van de verruiming neemt de hoeveelheid onderhoudsbaggerspecie af naar het huidige niveau. 4

5 Voor het realiseren van de verdieping en verruiming van de vaargeul is de verkorte tracéwetprocedure in Nederland gevolgd. Met betrekking tot de werkzaamheden in Nederland kunnen direct na de vaststelling van het tracébesluit de verschillende benodigde vergunningen aangevraagd worden. De coördinatiebepaling van artikel 20 van de Tracéwet is van toepassing op de verlening van de diverse vergunningen. Onderhavige aanvraag om vergunning ingevolge de Ontgrondingenwet heeft betrekking op het baggeren ten behoeve van de verdieping, de verruiming en het onderhoud van de vaargeul van de Westerschelde gelegen in het projectgebied van Nederland. 1.2 Belang De verruiming van de vaargeul Westerschelde dient openbare en economische belangen. Het belang laat zich omschrijven als het verder ontwikkelen van met name de haven van Antwerpen en in mindere mate de havenactiviteiten rond de Westerschelde in Nederland, en de verdere stimulans voor de economie en werkgelegenheid die van deze ontwikkeling uit zal gaan. Om de ontwikkeling van de haven te Antwerpen doorgang te laten vinden, zal de haven in de toekomst bereikbaar moeten blijven voor grote(re) schepen en zal de vaargeul waar nodig verdiept en verruimd moeten worden. 1.3 Aanvrager Rechtspersoon Naam: Maatschappelijke Zetel: Gemeente:Postnummer: 2000 Straat: Nr.: Tavernierkaai 3 Tel.: 0032 (0) Rechtsvorm: Overheid De natuurlijke persoon die de vergunningaanvraag ondertekent Vlaams Gewest Departement MOW - Afdeling Maritieme Toegang Loodsgebouw - Antwerpen Naam: Aerts (de heer) Voornamen: Freddy Hoedanigheid in de rechtspersoon: Afdelingshoofd Maritieme Toegang De vertegenwoordiger van voormelde natuurlijke persoon, zo deze afwezig is: Naam: Beirinckx (Mevrouw) Voornamen: Kirsten Hoedanigheid in de rechtspersoon: Beleidsmedewerker milieubeheer Maritieme Toegang 5

6 1.4 Locatiebeschrijving projectgebied Het projectgebied van de verruiming van de vaargeul van de Westerschelde bestrijkt het grondgebied van de volgende Nederlandse gemeenten en waterschappen in de Provincie Zeeland: Gemeente Vlissingen; Gemeente Kapelle; Gemeente Sluis; Gemeente Veere Gemeente Borssele; Gemeente Terneuzen; Gemeente Reimerswaal; Gemeente Hulst; Waterschap Zeeuwse Eilanden; Waterschap Zeeuws Vlaanderen. 1.5 Planning De aanvraag om vergunning krachtens de Ontgrondingenwet wordt aangevraagd voor een periode van vijf jaar na de start van de feitelijke werkzaamheden. 1.6 Milieueffectrapport / Tracébesluit Op basis van de Tracéwet en het Besluit milieu-effectrapportage 1994 is een Milieueffectrapport (MER) en een Ontwerp-Tracébesluit opgesteld. Het Milieueffectrapport bevat een probleemanalyse, een overzicht van alternatieven en hun effecten. Het voorkeursalternatief wordt verder uitgewerkt in het Ontwerp-Tracébesluit. Na inspraak op en advies over het Milieueffectrapport / Ontwerp- Tracébesluit, is het Tracébesluit genomen (bijlage 1). Naar aanleiding van het Tracébesluit dient onder meer een vergunning in het kader van de Ontgrondingenwet verleend te worden. 1.7 Uitvoeringsplan MONEOS-T Het rapport Monitoring Effecten Ontwikkelingsschets 2010: Uitvoeringsplan MONEOS-T is bij deze aanvraag gevoegd (bijlage 2). Het rapport geeft inzicht in de monitoring en evaluatie ten behoeve van het flexibel storten. 1.8 Nota Plaatrandstortingen Conform het Milieueffectrapport, Tracébesluit en de Nota van antwoord, werd bijkomend onderzoek verricht waarin een verbijzondering werd uitgewerkt van de stortstrategie nabij de plaatranden. Uitgangspunt hierbij is het maximaal creëren van ecologisch winst, met name voor het laagdynamisch ondiepwater- en intergetijdengebied. In de Nota Plaatrandstortingen (bijlage 3) wordt deze verbijzondering van de stortstrategie toegelicht en beoordeeld, waaruit blijkt dat de conclusies van het Milieueffectrapport en de Passende Beoordeling ongewijzigd blijven. 6

7 1.9 Benodigde vergunningen en andere toestemmingen voor realisatie van het voornemen In het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 (Nb-wet) en de Flora- en faunawet (Ffw) is er tevens een vergunning respectievelijk ontheffing aangevraagd ter bescherming van de aan het waterstaatswerk (Westerschelde) verbonden natuur en milieubelangen. Ten behoeve van het uitvoeren van de stort- en/of toepassingswerkzaamheden is een vergunning op grond van de Wet beheer rijkswaterstaatswerken (Wbr) aangevraagd. Verder doet het Departement MOW Afdeling Maritieme Toegang sinds 2008 de nodige meldingen in het kader van het nieuwe Besluit bodemkwaliteit (Bbk) voor de baggerwerkzaamheden in de Westerschelde. Bovendien is op 1 juli 2008 de grondroerdersregeling (wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten) in werking getreden. Dit met uitzondering van art. 6, dat op 1 oktober 2008 in werking is getreden. In dit kader geldt een wettelijke meldplicht voorafgaand aan de graafwerkzaamheden. 7

8 2 Beknopte beschrijving van het project 2.1 Inleiding Op dit moment is in de Westerschelde een getijonafhankelijke vaart van schepen met een diepgang van 11,85 meter mogelijk. De verruiming moet een getij-onafhankelijke vaart van schepen met een diepgang van 13,10 meter mogelijk maken, uitgaande van een kielspeling van 12,5 procent. Dit betekent een minimale gewaarborgde waterdiepte van GLLWS -14,7 meter (LAT -14,5 meter). De voorgenomen activiteit, verruiming van de vaargeul, bestaat voor zover relevant voor deze vergunningsaanvraag uit de volgende onderdelen (uitsluitend op Nederlands grondgebied): een verdieping van de vaargeul; onderhoud van de verdiepte vaargeul; het realiseren van geleidelijke breedteovergangen. 2.2 Verdieping van de vaargeul Bij het baggeren van de ondiepe en te verbreden plaatsen in de vaargeul komt (aanleg)baggerspecie vrij. Deze specie moet worden geborgen. Het uitgangspunt bij het bergen van de opgebaggerde specie is terugstorten in de Westerschelde en de Beneden-Zeeschelde. Daarbij wordt de Vlaamse specie geborgen op Vlaams grondgebied en de Nederlandse specie op Nederlands grondgebied. Het is niet nodig om over de hele lengte van de vaargeul baggerwerkzaamheden uit te voeren. Uitbaggeren is alleen nodig op de lokaal ondiepe gedeelten of drempels en op enkele, aan platen grenzende randen van de vaargeul (zie onderstaande Figuur 2.1). 8

9 Figuur 2-1: Locaties van de ondiepe gedeelten in de vaargeul Westerschelde. 2.3 Definiëring vaargeul en werkstroken De hoofdvaargeul wordt zo veel mogelijk in de diepste gedeeltes van de rivier gelegd en wordt gematerialiseerd door de grenzen van de boeien, waarbij de breedte als volgt is vastgelegd: Vaargeul Noordzee Put van Terneuzen: 520 meter; Drempel van Borssele: 330 meter; Put van Terneuzen Drempel van Hansweert: 500 meter; Drempel van Hansweert B/NL-grens: 370 meter, met bochten 300 meter. In de huidige praktijk wordt waar nodig direct aanliggend aan de vaargeul gebaggerd in zogenaamde werkstroken om te zorgen dat verschuiving van platen niet direct leidt tot aanzanding in de vaargeul. Deze praktijk zal ook na de verruiming gecontinueerd worden. De werkstroken staan op de kaart met de baggerzones (zie bijlage 4). De werkstroken zijn bedoeld om de boeienlijn in stand te houden. De werkzaamheden op de werkstroken worden enkel uitgevoerd na toestemming van het hoofd van het Waterdistrict Westerschelde. De breedte van de werkstroken, zoals deze zijn aangegeven op de bij deze aanvraag behorende bijlage 4, wordt vastgesteld op 100 meter. Een uitzondering hierop vormen de werkstroken langs de oostrand van de Plaat van Saeftinghe. In dit laatste geval mag een strook van maximaal 50 meter worden gebaggerd met een aansluitend talud van 1:8 of steiler. Indien de vaargeul zich door natuurlijke omstandigheden verplaatst, zullen de boeien daardoor moeten worden verlegd, waarmee de werkstrook in dezelfde richting wordt verlegd. 9

10 2.4 Baggerwerkzaamheden Onderbouwing te baggeren hoeveelheden Uitgaande van de interventiepeilen is een overdiepte in verband met de frequentie van het baggeren toegestaan. De overdiepte mag niet meer dan 0,7 meter bedragen, met dien verstande dat de gemiddelde overdiepte van alle betreffende drempels tesamen niet meer dan 0,3 meter bedragen. De maximale tolerantie beneden de aldus bepaalde aanlegdiepte bedraagt 0,3 meter. Voor het realiseren van een getijonafhankelijke vaart in de Westerschelde is het effectief te baggeren volume ongeveer 7,7 miljoen m 3. Dit volume is éénmalig en is als volgt berekend: Er is een doorsnede bepaald van de meest recente beschikbare bathymetrie van het Scheldeestuarium (20 x 20 meter grid voor de Westerschelde). Dit profiel bestaat uit een rechthoekig bakprofiel waarvan de bodem zich op de nieuwe streefdiepte -14,7 meter GLLWS (-14,5 meter LAT) bevindt en de breedte afhankelijk is van de precieze locatie. Daarbij komen de volumes die in talud 1 zullen moeten worden gebaggerd en is er gerekend met een baggeroverdiepte van 70 centimeter. Omdat deze laatste (theoretische) baggeroverdiepte aan de ruime kant is ten opzichte van wat in de praktijk kan worden gerealiseerd, is deze enkel onder het bakprofiel en niet onder de taluds meegenomen. Het resultaat van de hierboven beschreven berekening, wordt samengevat in onderstaande tabel. Tabel 2-1: Baggerhoeveelheden bij verruiming van de vaargeul (in miljoenen m³ in situ; exclusief achterstallig onderhoudsbaggerwerk; inclusief 70 centimeter overdiepte onder het bakprofiel). Westerschelde oostelijk deel Westerschelde midden deel Westerschelde westelijk deel 5,15 1,15 1,40 7, Verruiming Zowel bij de (éénmalige) aanleg van de verdiepte en verbrede vaargeul als bij het onderhoud daarna zal baggerspecie vrijkomen. De vaargeul zal door de getijwerking en de afvoer van rivierwater immers aanzanden (in de Westerschelde en Beneden-Zeeschelde) en aanslibben (in de Beneden- Zeeschelde) waardoor jaarlijks onderhoudsbaggerwerk noodzakelijk is om de vaargeul op het gewenste peil te houden. Bij het baggeren van de ondiepe en te verbreden plaatsen in de vaargeul komt (aanleg)baggerspecie vrij. Deze specie moet worden geborgen. Het uitgangspunt bij het bergen van de opgebaggerde specie uit de Westerschelde is terugstorten in de Westerschelde. 1 In grote lijnen werd er een talud van 1/10 verondersteld waarvan het volume slechts in een strook van 50 meter werd meegerekend. 10

11 Op Nederlands grondgebied zal maximaal éénmalig 7,7 miljoen m 3 in situ aanlegbaggerspecie en gedurende een periode van vijf jaar maximaal 58,5 miljoen m 3 in situ aan onderhoudsbaggerspecie vrijkomen. De totale te baggeren hoeveelheid is geraamd op 66,2 miljoen m 3 voor het gehele project. In de Westerschelde is vrijwel uitsluitend zandige specie aanwezig. De indicatieve hoeveelheden per baggerzone voor de verdieping van de vaargeul zijn weergegeven in tabel 2-2. Tabel 2-2: Baggerhoeveelheden (indicatieve cijfers) en te realiseren diepten per vak en baggerzone bij verruiming van de vaargeul Westerschelde WESTERSCHELDE Baggerhoeveelheden Te realiseren diepten (in m) Vakken Baggerzone In situ miljoen m³ LAT NAP Vak 1 Drempel van Borssele 0,30-14,5-17,1 Vak 2 Pas van Terneuzen 0,40-14,5-17,1 Vak 3 Put van Terneuzen 0,70-14,5-17,2 Vak 4 Gat van Ossenisse 0,10-14,5-17,2 Vak 5 Overloop van Hansweert Afwaarts 0,60-14,5-17,2 Vak 6 Overloop van Hansweert Opwaarts 0,45-14,5-17,2 Vak 7 Drempel van Hansweert 1,30-14,5-17,3 Vak 8 Bocht van Walsoorden 0,65-14,5-17,3 Vak 9 Overloop van Valkenisse 0,15-14,5-17,3 Vak 10 Overloop van Valkenisse 0,55-14,5-17,3 Vak 11 Drempel van Valkenisse 1,00-14,5-17,4 Vak 12 Drempel van Bath 1,50-14,5-17,4 7, Onderhoud Om de vastgestelde diepten te kunnen garanderen, mag in verband met de frequentie van het baggerwerk een overdiepte worden gebaggerd. De overdiepte mag niet meer bedragen dan 0,7 meter met dien verstande dat de gemiddelde overdiepte over alle betreffende drempels tezamen niet meer dan 0,3 meter mag bedragen. De maximale baggertolerantie ten gevolge van onnauwkeurigheden in het baggerwerk bedraagt 0,3 meter. Naast de in tabel 2-2 genoemde baggerzones, dient er voor het onderhouden van de vaargeul eveneens ter hoogte van de drempel van Vlissingen gebaggerd te worden tot een diepte van NAP - 17,1 meter (LAT -14,5 meter). Om de situatie te onderhouden dient in de stabilisatiefase jaarlijks ongeveer 11,7 miljoen kubieke meter onderhoudsbaggerspecie te worden gebaggerd over een periode van 5 jaar. In totaal dient er maximaal 58,5 miljoen kubieke meter onderhoudsbaggerspecie te worden ontgraven. 11

12 3 In te zetten baggertechnieken 3.1 Inleiding Hoofdstuk 5 van het Achtergronddocument Baggeren en Storten behorende bij het Milieueffectrapport Verruiming vaargeul Beneden-Zeeschelde en Westerschelde beschrijft mogelijke uitvoeringstechnieken voor de realisatie van het werk. In de onderstaande paragrafen zijn de uitvoeringstechnieken zoals deze gebruikt zullen worden voor het baggeren nader weergegeven. 3.2 Standaardtechniek 1: Sleephopperzuiger Algemene beschrijving De sleephopperzuiger is een zelfvarend schip dat is uitgerust met één of twee sleeppijpen (zuigbuizen) die scharnierend bevestigd zijn aan de zijkant van het schip. Aan het uiteinde van elke sleepbuis zit een sleepkop die eveneens scharnierend is bevestigd. Tijdens het baggeren worden de zuigbuizen neergelaten tot de sleepkop de bodem bereikt. De zuigbuis is aangesloten aan een grote centrifugale pomp, welke in werking treedt en een waterspecie mengsel opzuigt. Het water-specie mengsel komt in het ruim (de beun) terecht. Nadat de beun vol is gaat het zuigproces nog even door, waarbij de vaste deeltjes bezinken in de beun en het proceswater via een speciaal ontworpen constructie (de overloop) overboord komt. Dit proces wordt voortgezet tot het schip zijn optimaal laadvermogen bereikt heeft. Wanneer er fijne deeltjes worden gebaggerd (slibrijke specie in plaats van zandrijke specie), wordt er niet gewerkt met een overloop. Dit fijne materiaal bezinkt niet of nauwelijks, zodat deze techniek geen invloed heeft op het laadvermogen. Tot op heden wordt er enkel in uitzonderlijke gevallen slibrijke specie gebaggerd in de vaargeul van de Westerschelde op Nederlands grondgebied. Wanneer het baggerproces beëindigd is, wordt de zuigbuis binnenboord gehaald en vaart het schip naar de bergingszone, waar de baggerspecie gelost wordt. Het lossen kan gebeuren door: het openen van kleppen, schuiven of deuren, zodat de lading naar de rivierbodem valt (kleppen); het sproeien van de specie door middel van een bijkomende sproei-installatie; het opspuiten van de specie via een leiding. Na het lossen van de lading vaart het schip terug naar de baggerzone. Het globale baggerproces omvat dus een continue opeenvolging van 4 verschillende fasen namelijk 1. het baggeren; 2. het varen met de lading van de baggerlocatie naar de stortlocatie; 3. het verwijderen (kleppen, sproeien, opspuiten) van de lading uit de beun; 4. het terugvaren met het lege schip van de stortlocatie naar de baggerlocatie. De duurtijd van deze cyclus is afhankelijk van de aard en de capaciteit van het baggerschip, van de aard van de specie en de afstand tussen de bagger en stortlocatie. Gemiddeld duurt het ongeveer één à twee uur alvorens een schip geladen is. Aan de hand van moderne plaatsbepalingsapparatuur (GPS) aan boord van het baggerschip, kan de lading exact worden geklept in het daartoe voorziene stortvak. De vaarroute die het baggerschip hierbij gebruikt, en de positie van het schip op het ogenblik van het kleppen, worden automatisch geregistreerd. Wanneer het baggerschip boven de aangeduide stortzone komt, worden al naargelang het type schip ofwel de bodemschuiven of -kleppen geopend ofwel splijt het schip overlangs waardoor de lading baggerspecie terug in de rivier valt. De laatste restlading wordt uit het 12

13 ruim verwijderd door het uit te spoelen met Scheldewater. De totale duurtijd van het kleppen bedraagt enkele minuten. Een sleephopperzuiger kan een breed gamma van bodems baggeren (zand, leem, klei en grind) en heeft het grote voordeel dat het een varend schip is dat geen ankers nodig heeft tijdens het baggerproces. Hierdoor is de hinder voor de scheepvaart en het risico op botsingen relatief klein. Bovendien is een zeer flexibele inzet mogelijk waarbij hetzelfde tuig kan worden ingezet op verschillende plaatsen. Het zuigproces is een traag proces, waarbij de specie wordt opgezogen en niet wordt omgewoeld, de vertroebeling tijdens het baggeren is dan ook gering. Indien gewerkt wordt met een overloop tijdens het opbaggeren van fijn (slibrijk) materiaal, zal de vertroebeling rondom het schip verhogen. De impact hiervan vermindert echter sterk in rivieren met een hoog eigen zwevend stof gehalte, zoals de Westerschelde. Figuur 3-1: Sleephopperzuiger 13

14 3.2.2 Locatie toepassing - milieuaspecten Bij de baggerwerken in de Westerschelde zal voornamelijk gebruik gemaakt worden van een sleephopperzuiger. De andere tuigen kunnen occasioneel ingezet worden. De kenmerken van de sleephopperzuiger zijn: lage resuspensie van het opgezogen mengsel; lage turbiditeit; lage toevoeging van water; hoge densiteit van het opgezogen mengsel; lage densiteit van het gebruikte baggerschip; schepen met beperkte diepgang (splijthoppers, bodemschuiven, getrapte bodemkleppen): diepgang geladen baggerschip tussen 5 en 8 meter. Bij het baggeren wordt gebruik gemaakt van schepen met een lage densiteit. Dit houdt in dat bij de ingezette baggerschepen het laadruim van het baggerschip niet volledig tot haar maximum gevuld is, wat aldus de overloop van overtollig water tijdens het baggeren sterk beperkt. Beide factoren beperken de vertroebeling van het oppervlaktewater ter hoogte van de baggerzone tot een minimum. Ter verduidelijking dient opgemerkt te worden dat de overloop van overtollig water tijdens de baggerfase om baggertechnische redenen nooit volledig kan worden vermeden. Door het inzetten van baggertuigen met een lage densiteit wordt evenwel gebruik gemaakt van de "best beschikbare techniek". Wanneer er zandrijke specie gebaggerd wordt, wordt er gewerkt met een overloop. Het zand komt in de beun terecht en bezinkt onmiddellijk. Het water dat boven het zand komt wordt verwijderd. Op die manier kan het laadruim bijna volledig gevuld worden met gebaggerd materiaal. Slibrijke of moeilijk bezinkbare zandrijke specie bezinkt heel langzaam (tijdschaal van enkele uren), daarom wordt er gebaggerd tot de beun vol is, zonder overvloei. 3.3 Standaardtechniek 2: bodemegalisator Algemene beschrijving Een bodemegalisator, is een stalen constructie met een bulldozerblad en drijfelementen die met water geballast kunnen worden. Via ophang- en trekkabels wordt de egalisator op een vooraf bepaalde diepte opgehangen onder een vaartuig en over/in de bodem voortgetrokken. Op die manier wordt de specie tijdens het varen verschoven vanuit de baggerzone naar een zone waar een overdiepte is of waar de specie door de natuurlijke stroming opnieuw in suspensie wordt gebracht. De vaarafstanden zijn meestal relatief kort (maximaal 500 meter) Locatie toepassing - milieuaspecten Deze techniek zal lokaal ingezet worden om ribbels in de vaargeul te egaliseren en door een minimale ingreep de vaargeul terug op diepte te brengen. Door deze techniek alternerend in te zetten met een sleephopperzuiger, zouden de baggerhoeveelheden drastisch kunnen worden verlaagd. Deze techniek zal minder verstoring veroorzaken in de baggerzone en zal helemaal geen verstoring veroorzaken in de stortzones. Dit kan beschouwd worden als een milieuvriendelijk alternatief van het continue baggeren met een sleephopperzuiger. Deze techniek zal ingezet worden waar er ribbels voorkomen. 14

15 3.4 Jetponton Algemene beschrijving Een jetponton is een omgebouwde cutter, die gebruikt wordt om baggerspecie heel lokaal weg te blazen. In plaats van de snijkop zitten er fijne jets op de kop die heel gericht water kunnen spuiten. Met behulp van deze jets wordt de aanwezige baggerspecie, door injectie van water, in beweging gebracht. Daarna kan de specie op de klassieke manier (met een sleephopperzuiger) worden weggezogen. Deze techniek wordt gebruikt om baggerspecie te verwijderen in de buurt van gevoelige installaties en leidingen, waar er omwille van veiligheidsredenen niet gewerkt kan worden met een sleephopperzuiger of cutterzuiger. Deze techniek kan zorgen voor een vertroebeling van de onderste waterlagen. Bij de werkzaamheden gelden dezelfde beperkingen als bij een cutterzuiger: het tuig moet worden verankerd aan de bodem Locatie toepassing - milieuaspecten Deze techniek zal gebruikt worden om baggerspecie ter hoogte van ondiepe leidingen of kabels te verwijderen. Het toestel zal ingezet worden in een zone van 200 meter stroomopwaarts en stroomafwaarts van de kabels. Enkel in het Gat van Ossenisse doet deze situatie zich voor. De sleephopperzuigers kunnen hier niet worden ingezet. Deze tuigen kunnen immers niet gericht genoeg werken en een kleine afwijking zou grote schade aan leidingen of kabels tot gevolg kunnen hebben. Een andere toepassing is het wegbaggeren van kleine lokale onderwaterduintjes. 3.5 Water-luchtinjectie tuig Algemene beschrijving Het water-luchtinjectie tuig vormt een alternatieve techniek om baggerspecie te verwijderen in de buurt van gevoelige installaties en leidingen. Door middel van pompen wordt een water- en luchtmengsel in de bodem geïnjecteerd (daar waar bij een jetponton enkel water wordt gebruikt). De bovenste laag van de bodem wordt hierdoor gefluïdiseerd en het materiaal kan vervolgens gemakkelijker door de stroming getransporteerd worden. Voorafgaand aan het opstellen van deze vergunningsaanvraag werd een proef uitgevoerd met het water-luchtinjectie tuig, die goede resultaten gaf. Uit de meting naar de sedimentverspreiding bleek dat er een minimale verstoring is van de natuurlijke waarden Locatie toepassing - milieuaspecten Het water-luchtinjectie tuig zal op dezelfde locaties ingezet worden als het jetponton. Deze techniek vormt bijgevolg eveneens een uitzondering die enkel gebruikt wordt op locaties nabij kabels of leidingen of bij kleine verondiepingen. 15

16 Samenvatting ten behoeve van vergunningsaanvraag: Baggeren: Sleephopperzuiger: standaard in de vaargeul. Bodemegalisator: op die locaties in de vaargeul waar er zandribbels voorkomen. Zal alternerend met een sleephopperzuiger worden ingezet. Jetponton of water-luchtinjectie tuig: op locaties waar ondiep gelegen kabels en leidingen liggen of bij kleine lokale verondiepingen. 16

17 4 Monitoring en Evaluatie 4.1 Monitoring: MONEOS-T In het kader van de Ontwikkelingsschets 2010 Schelde-estuarium is ervoor gekozen om monitoringprogramma s op te stellen voor het opvolgen van de effecten van de projecten, die geclusterd zijn onder de thema s Toegankelijkheid, Natuurlijkheid en Veiligheid tegen overstromen. Het monitoren van de effecten van de verruiming (thema Toegankelijkheid) valt onder MONEOS-T. MONEOS-T maakt zoveel mogelijk gebruik van bestaande lopende monitoring die binnen andere kaders (de geïntegreerde systeemmonitoring) wordt uitgevoerd. MONEOS-T definieert daarnaast nog de bijkomende metingen die nodig zijn om de effecten van de ingreep verruiming vaargeul te kunnen evalueren. Zo vereist de monitoring van de verruiming van de Westerschelde dat een aantal parameters frequenter opgevolgd worden dan in de geïntegreerde systeemmonitoring, of dat er tijdelijk extra parameters moeten worden opgevolgd. Zie bijlage 2 voor het rapport Uitvoeringsplan MONEOS-T Het MONEOS-T vormt de basis van het flexibel storten. Het beslisproces flexibel storten (zie het Tracebesluit, bijlage 1) gaat er in eerste instantie van uit dat gebaggerd en gestort wordt conform de aanvangsstrategie. Mocht echter bijvoorbeeld uit de resultaten van de monitoring van MONEOS-T blijken dat bijsturing nodig is, dan wordt dit besproken in het Baggeroverleg. Na het doorlopen van het beslisproces wordt dan uiteindelijk eventueel een bijgestelde bagger- en stortstrategie vastgesteld. 4.2 Evaluatie en rapportering Het geheel van de meetgegevens zal jaarlijks worden gerapporteerd (zoals gebeurde in het kader van de Wvo-vergunning). Hierbij wordt uitgegaan van een loutere weergave van de meetgegevens (factual data report). Aanvullend zal een tweejaarlijkse voortgangsrapportage opgemaakt over de voortgang van de werkzaamheden, de uitkomsten van de monitoring en eventuele voorstellen voor bijsturing van de bagger- en stortactiviteiten. Over dit rapport zal advies gevraagd worden aan een onafhankelijke Commissie monitoring Westerschelde. Met inachtneming van dit advies stelt de beheerder Rijkswaterstaat Zeeland de bijgestelde bagger- en stortstrategie vast. De beheerder kan eventuele aanvullende bijsturingsmaatregelen treffen. Verder zal na 6 jaar en na 12 jaar een integrale evaluatie van de projecten behorende tot de Ontwikkelingsschets uitgevoerd worden. Bij deze evaluatie zal naar de verschillende projecten en naar de systeemparameters gekeken worden op basis van modelonderzoek, statistische methodieken en expert judgement. 17

18 Bijlagen 1. Tracébesluit 2. Uitvoeringsplan MONEOS-T Nota Plaatrandstortingen 4. Overzichtskaart met de baggerzones (schaal 1:50.000) en bijbehorende coördinatenlijst 18