Beheerplan Waterkeringen (aspect operationeel beheer en onderhoud)

Transcriptie

1 Beheerplan Waterkeringen (aspect operationeel beheer en onderhoud) Opsteller: F. van Kruiningen Status: Eindconcept Projectfase: Datum: September 2014 Kopie:

2 Voorwoord In dit beheerplan waterkeringen wordt het beleid ten aanzien van het operationeel beheer en onderhoud van de waterkering beschreven. Dit beleid was tot nu toe nog niet eerder in detail beschreven. Het voorliggende plan beschrijft de uitgangspunten, het beleid en de middelen van het operationele beheer en onderhoud. Het beheerplan is tot stand gekomen onder begeleiding van een werkgroep. In deze werkgroep waren alle teams vertegenwoordigd die op enigerlei wijze betrokken zijn bij het beheer van de Delflandse waterkeringen. Bij het schrijven is gebruik gemaakt van eerdere aanzetten tot het schrijven van een dergelijk plan, beheerplannen van andere waterschappen en van Rijkswaterstaat (voor zover sprake was van gelijkwaardige beheerplannen).

3 INHOUD Pagina 1. Inleiding 5 2. Kaders Positionering beheerplan waterkeringen Implementatie van het beheerplan Monitoring en evaluatie van het beheerplan Begripsomschrijving operationele beheer en onderhoud Functie van het operationele beheer en onderhoud Instandhouding waterkerende functie Natuurbeheer Typering van het onderhoud Monitoring van het beheer Regelgeving en beheerplannen 9 3. Uitgangspunten en doelstellingen van het beheer en onderhoud Beheerareaal, typering, kenmerken en streefbeelden Primaire keringen De zeewering (21 km); Onderhoud en streefbeeld gedeelte duinkust Streefbeelden dynamisch beheer zeewering Gedeelte boulevard Dijk rondom haven van Scheveningen Beheer en onderhoud strand en vooroever Delflandsedijk (33 km) Onderhoud en streefbeeld gedeelte zeedijk en rivierdijk Regionale keringen Het beheer onderhoud en streefbeeld regionale keringen; Overige keringen beheer onderhoud en streefbeeld Polderkeringen Landscheiding Binnenwaterkering Noodkeringen beheer onderhoud en streefbeeld Tot bij het beheer/instandhouding van de kering behorende elementen Beschoeiing beheer onderhoud en streefbeeld Dijksloot beheer onderhoud en streefbeeld Afrastering Duinovergangen beheer onderhoud en streefbeeld Onderhoud Onderhoud zeewering Onderhoud Delflandsedijk Onderhoud regionale keringen Onderhoud overige keringen Noodkeringen Kering ondersteunende elementen Monitoring Inspectie Schouw Toetsing Monitoring doelstellingen Natura Monitoring op ongewenst dierlijk graafwerk Planning 26

4 7.1 Uitgangspunten voor de planning van onderhoud Programmering en prioritering van het onderhoud Planningscyclus Opstellen van de planning en voorbereiding van het onderhoud Capaciteitsplanning Onderhoudsbudget Toekomstige ontwikkelingen Wijziging normeringstelsel primaire keringen Gevolgen voor de normering van de regionale keringen Gegevensbeheer Object management (asset management) Inspectie technieken 31

5 1. Inleiding Op het gebied van regelgeving (normering en toetsing) is het beheer van de waterkeringen de laatste decennia veranderd. Het beheer wordt steeds meer gebaseerd op technisch wetenschappelijke kennis. In de regelgeving (Waterwet en Provinciale Waterverordening) wordt nauwgezet vastgelegd waaraan de waterkering moet voldoen. Bij toetsing moet worden aangetoond dat een kering aan de gestelde eisen voldoet. Tevens wordt voorgeschreven dat de waterbeheerder zijn waterkering inspecteert. Het doel daarvan is dat de beheerder vat heeft op zijn waterkering, en indien nodig tijdig beheer- en onderhoudsmaatregelen neemt. In het beheerjargon wordt dit de zorgplicht genoemd. De toetsfrequentie van de primaire en regionale kering is (slechts) eens per 12 jaar. Hierdoor heeft de e inspectie een belangrijke functie bij het vaststellen van de actuele toestand van de waterkering en bij het vaststellen van het benodigde onderhoud. Het is dus noodzakelijk dat de kering zodanig wordt onderhouden dat (aantoonbaar) wordt voldaan aan de in regelgeving gestelde eisen. Echter, anno 2014 is de uitvoering van het operationele beheer en onderhoud vaak nog gebaseerd op ongeschreven beleid. Een belangrijke ontwikkeling is dat het toezicht op de zorgplicht door rijk (op de primaire keringen) en provincie (op de regionale keringen) de komende jaren zal wijzigen; de tendens is om systeemtoetsen uit te voeren op basis waarvan wordt beoordeeld of de trits inspectie, onderhoud en beleid&vergunningverlening op orde is. Pagina 5 van 32

6 2. Kaders 2.1 Positionering beheerplan waterkeringen. Het beheer van de waterkeringen maakt in Delfland onderdeel uit van het WBP-programma 'Stevige dijken'. Binnen de programma's wordt strategisch, tactisch en operationeel beheer onderscheiden. Het beheerplan waterkeringen biedt kader aan het operationele beheer en is daarom onderdeel van het tactisch beheer. Het tactisch omvat veel meer dan dit kader; het beschrijft hoe de verschillende werkprocessen binnen het progamma Stevige dijken samenhangen; het beschrijft de ketensamenwerking en welk onderdeel van de organisatie daarin welke rol heeft. Bij het opstellen van deze versie van het beheerplan is deze ketenbeschrijving nog niet beschikbaar. In de beschrijving Tactisch beheer Stevige dijken zullen de verschillende elementen uit de Veiligheidscyclus waterkeringen een plek krijgen. Deze veiligheidcyclus omvat alle beheertaken waarmee Delfland het beheergebied beschermt tegen overstroming (zie onderstaand schema). De andere in deze veiligheidcyclus aangegeven beheertaken; normering, toetsing, planvorming, verbeteringswerken, vergunningverlening en handhaving, inclusief het daarvoor benodigde beleid, zullen in het tactisch beheer worden beschreven. Dit op basis van documenten zoals het Waterbeheerplan en het Delflands Algemeen Waterkeringenbeleid (2010). Verder zijn er op het vlak van het beheer en onderhoud notities en rapportages opgesteld over het professionaliseren van het operationeel/tactisch beheer en het werkproces van het onderhoud ( de notitie Stevige dijken, procesbeschrijving buitengewoon onderhoud en kadeverbeteringen ). In het voorliggende Beheerplan Waterkeringen wordt het beleid voor zover dat kader biedt aan beheer en onderhoud uitgeschreven. Het doel hiervan is dat wordt vastgelegd waarom, hoe en wanneer onderhoud van de waterkering wordt uitgevoerd. Hierbij komen de volgende aspecten aan de orde: vastleggen van de uitgangspunten waarom beheer en onderhoud noodzakelijk zijn de kaders waarbinnen het beheer en onderhoud wordt uitgevoerd beschrijving van het beheer en onderhoud van de afzonderlijke typen waterkeringen, waterkerende kunstwerken, bijzondere waterkerende constructies en waterkering ondersteunende beheerelementen (beschoeiing, afrastering etc.) uitwerking van de streefbeelden waarop het onderhoud wordt gepland en uitgevoerd beschrijving van de middelen waarmee de benodigde onderhoudswerkzaamheden worden gesignaleerd (inspectie-schouw) uitgangspunten van de planning van het onderhoud (op hoofdactiviteiten) inventarisatie van toekomstige ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op het beheer en onderhoud. Hoe het Beheerplan Waterkeringen doorwerkt is in hoofdstuk 2.2 beschreven. Pagina 6 van 32

7 2.2 Implementatie van het beheerplan Het beheerplan vraagt uitwerking in/biedt kader aan: onderhoudsplannnen van keringen en kunstwerken Inspectieplannen, werkwijzebeschrijvingen meerjarige onderhoudsprogrammering van de waterkeringen teambegrotingen en teamplannen. Dit instrumentarium zal de komende jaren stapsgewijs steeds verder gebaseerd worden op dit beheerplan. 2.3 Monitoring en evaluatie van het beheerplan Het beheerplan is een document dat actueel gehouden moet worden. De ontwikkelingen rond het tactisch beheer, de zorgplicht, assetmanagement en gegevensbeheer zoals beschreven in hoofdstuk 8 - vragen periodiek om herijking. [PM concreter maken] 2.4 Begripsomschrijving operationele beheer en onderhoud Het in deze nota gehanteerde begrip operationele beheer en onderhoud is onderdeel van de (complete) beheertaak waterkering van Delfland om het beheergebied te beschermen tegen overstroming. Het operationele beheer en onderhoud omvat: Het instand houden van de vereiste afmetingen van de waterkeringen (hoogte en standzekerheid, conform legger). Het instand houden van (constructieve) onderdelen van de waterkering waaraan de waterkering en waterkerende constructies de kerende functie ontlenen. Het instand houden van alle kering ondersteunende constructies of werken waarmee de waterkering zijn functie kan blijven vervullen, bijvoorbeeld beschoeiingen. Het instand houden en beheren van de natuurlijke habitat zoals voorgeschreven in de regelgeving met betrekking tot de Natuurwetgeving. De uitvoering van periodieke monitoring (inspectie en schouw) waarmee de toestand van de keringen en ondersteunende beheerelementen wordt vastgelegd. N.b. De andere beheertaken in de veiligheidscyclus van de waterkering zijn; regulering van het medegebruik van de kering (bebouwing, kabels en leidingen, beplanting), met vergunningverlening en handhaving toetsing; periodieke beoordeling van de kering aan de de hand van wettelijk voorgeschreven veiligheidsnormen en voorgeschreven toetsmethodieken. Afkeuring van delen van de keringen leidt tot buitengewoon onderhoud, kadeverbetering en doorgaans daarop volgend aanpassing van de legger. planvorming en verbeterwerken; een waterkering zal in sommige situaties verbeterd/versterkt moeten worden (zwaardere eisen aan kerende functie, nieuwe inzichten etc.). In de regel zal een verbeterwerk voorafgegaan moeten worden door uitgebreide planvorming (projectplannen) waarbij de alle mogelijke alternatieven van verbetering worden onderzocht en afgewogen. normering; de voorgeschreven veiligheidsnormen worden vastgesteld door het Rijk (primaire keringen), Provincie (regionale keringen) en D&H voor de overige keringen. Bij het vaststellen van de normen voor primaire en regionale keringen heeft Delfland een adviserende rol. 2.5 Functie van het operationele beheer en onderhoud Instandhouding waterkerende functie De waterkerende functie van de keringen is in een wettelijk kader vastgelegd. Voor de categorie primaire en regionale keringen zijn daarvoor wettelijk veiligheidsnormen opgesteld. Deze normen leggen een vereist niveau van bescherming tegen overstroming vast (in termen van een kans op overstroming kleiner de voorgeschreven norm). Deze normering vertaalt zich in eisen ten aanzien van vereiste afmetingen en standzekerheid van de kering. Vervolgens worden de vereiste afmetingen in leggers vastgelegd. De constructieve onderdelen en de feitelijke toestand van de kering worden vastgelegd in het beheerregister. Voor de categorie overige keringen zijn (nog) geen normen vastgegelegd. Evenwel, voor deze categorie Pagina 7 van 32

8 keringen zijn de vereiste afmetingen in een legger en de feitelijke toestand in een beheerregister vastgelegd. De functie van het operationele beheer en onderhoud is het instand houden van de in de legger voorgeschreven toestand van de keringen. Dit betekent dat het operationele beheer en onderhoud alle activiteiten omvat waarmee de keringen in de vereiste toestand worden gehouden, alsmede die activiteiten omvatten waarmee periodiek de feitelijke toestand wordt bewaakt en vastgelegd (monitoring) Natuurbeheer Waterkeringen vormen in de regel natuurlijke elementen waarop de Flora en Fauna Wetgeving in aangewezen gevallen van toepassing is. Daarnaast is de zeewering opgenomen in drie wettelijk aangewezen Natura-2000 gebieden (Meijendel & Berkheijde, Westduinpark & Wapenveld en Solleveld & Kapittelduinen). In de regelgeving worden eisen gesteld aan de gewenste ecologische toestand en de na te streven (ecologische) doelstelling. De functie van het beheer en onderhoud op en bij de waterkering is om aan deze gewenste toestand te voldoen dan wel bij te dragen tot het bereiken van de voorgeschreven doelstellingen (natura-2000). Het natuurbeheer dient daarbij niet de waterkerende functie van de kering in gevaar te brengen. 2.6 Typering van het onderhoud Bij het onderhoud van de waterkering wordt een aantal begrippen gehanteerd. Dit zijn: Buitengewoon onderhoud (preventief onderhoud); dit begrip wordt gehanteerd voor het regulier op vereiste (legger)afmetingen brengen en houden van waterkeringen, die na verloop van tijd zetting ondergaan. Gewoon onderhoud met: o Maaibeheer; in stand houden van de grasmat en vrijhouden van struweel en het o beheer van helmbeplanting en duinbeplanting Correctief onderhoud; dit type onderhoud richt zich op het herstel van beschadiging van de bekleding van de waterkering en of van waterkering ondersteunende elementen, het egaliseren van molshopen, wielsporen, etc., alsmede het vrijhouden van mollen, ratten, konijnen en overig voor de kering schadelijk gedierte. Het gewoon onderhoud wordt uitgevoerd ter instandhouding van de waterkerende functie, of wel de instandhouding van de erosiebestendige grasmat (bij een dijk) en ter voorkoming van te veel verstuiving (bij een duin). Niet tot het onderhoud wordt gerekend (kade)verbeteringen/versterkingen. Deze werken worden uitgevoerd als blijkt (bijv. na toetsing) dat de kering niet (meer) voldoet (gaat voldoen) aan de vereiste (wettelijke) norm of het leggerprofiel voldoet. De waterkering moet dan worden aangepast (hoogte en of standzekerheid). De aanpassingen aan de kering moeten vervolgens in de legger worden opgenomen (waarna de kering op de nieuw vastgestelde afmetingen moet worden onderhouden). 2.7 Monitoring van het beheer Monitoring omvat een aantal activiteiten waarmee de actuele toestand van de kering periodiek wordt vastgelegd. Monitoring betreft: Inspectie; de kering wordt periodiek gecontroleerd op verzakking, scheurvorming, beschadingen (bekleding, beschoeiing, etc.). Op basis van de resultaten van de inspectie worden het buitengewoon en correctief onderhoud gepland en geprioriteerd. Schouw; de periodiek uitgevoerde schouw richt zich op controle op de onderhoudsplicht van derden en het medegebruik binnen de leggerzonering. Op basis van de resultaten van de schouw wordt indien nodig een handhavingstraject (Toezicht en Handhaving) ingesteld. toetsing; de keringen worden periodiek (iedere 12 jaar) getoetst op het voorgeschreven wettelijk veiligheidsniveau met behulp van (landelijke of provinciale) Pagina 8 van 32

9 toetsvoorschriften en leidraden. Over de resultaten van de toetsing wordt door Delfland gerapporteerd aan eigen bestuur (alle keringen) en toezichthouders: het rijk voor de primaire keringen en de provincie voor de regionale keringen. Bij afkeuring van bepaalde dijktrajecten moet de kering buitengewoon onderhoud ondergaan (indien niet aan de legger wordt voldaan) of moet de kering worden verbeterd (bij onvoldoende standzekerheid, of indien het leggerprofiel niet meer voldoet). 2.8 Regelgeving en beheerplannen Het beheer van de waterkering door Delfland vindt plaats op basis van: De Waterwet; regelt de organisatie, verantwoordelijkheden, bestuurlijke en juridische bevoegdheden, de middelen van het waterbeheer, en de normering van de primaire waterkering. De Waterschapswet; regelt de taakuitvoering en wijze van bestuur het waterschap, en regelt de juridische bevoegdheid om onderhoudsverplichting bij derden neer te kunnen leggen. Het Reglement van bestuur en de Waterverordening Zuid-Holland; daarin kent de Provincie Zuid-Holland bevoegdheden en taken aan Delfland toe; in de verordening is de normering van de regionale waterkering vastgelegd. De Flora en Fauna Wet; reguleert de bescherming van dier en plantensoorten. Werkt bij de waterkering regulerend met betrekking tot het maaibeleid, ongedierte bestrijding en bij uitvoering werken. Natura-2000 wetgeving; is van toepassing in daartoe aangewezen natuurgebieden (hier het duingebied incl. de zeewering), en heeft tot doel om door middel van beheermaatregelen per natuurgebied toegewezen habitattypen (ecosysteem met karakteristieke geografische, abiotische en biotische kenmerken) te handhaven dan wel na te streven (doelstelling). De regelgeving verplicht de terreingebruiker beheermaatregelen te treffen waarbij het habitattype in stand blijft of tot stand komt. De Keur van Delfland; een verordening die Delfland een jurische basis geeft waarop beheer en handhaving van zijn waterbeheertaken bij derden kan worden afgedwongen (vergunningverlening en handhaving in het kader van de instandhouding van het watersysteem), en wordt omschreven wat onder de onderhoudstaken wordt verstaan. De legger; hierop is aangegeven binnen welke zonering van een waterstaatswerk de keur van toepassing is, alsmede welke onderhoudstaken door Delfland en welke door derden moeten worden uitgevoerd. In het Waterbeheerplan wordt op basis van een bepaalde planperiode door Delfland aangegeven welke werkzaamheden met welke prioriteit (en budget) in de planperiode zullen worden uitgevoerd. Het Delflands Algemeen Waterkeringenbeleid (2010) is een uitwerking van het Waterbeheerplan en legt op hoofdlijnen de (beleids)uitgangspunten van het beheer van de waterkeringen vast. Uitwerkingen van het Waterkeringbeheerplan zijn vervolgens: Tussennotitie Kust; waarin het beheer van de zeewering in relatie tot het medegebruik van zeewering en het beheer van de Natura-2000 gebieden (Meijendel & Berkheijde, Westduinpark & Wapenveld en Solleveld & Kapittelduinen) wordt uitgewerkt. Beleidsregels (in samenhang met keur en legger) waarin het vergunningenbeleid ten aanzien van het medegebruik op de waterkering is vastgelegd. De beleidsregels zijn: o Beleidsregel Medegebruik van de Delflandsedijk, o Beleidsregel Medegebruik van de zeewering, o Beleidsregel Medegebruik van de regione keringen, o Notitie kaden en waterkeringvreemde elementen o Beleidsregel Veendijken. Het voorliggende beheerplan is eveneens onderdeel van de uitwerking van het Waterkeringsbeheerplan. Pagina 9 van 32

10 3. Uitgangspunten en doelstellingen van het beheer en onderhoud Uitgangspunten beheer en onderhoud De uitgangspunten ten aanzien van het beheer en onderhoud van de waterkering zijn als volgt te formuleren; Het beheer en onderhoud van de waterkering is erop gericht de waterkering zodanig te onderhouden dat de vereiste veiligheid tegen overstroming niet in het gevaar wordt gebracht. Toelichting; absolute bescherming tegen overstroming is niet mogelijk. De in de doelstelling bedoelde veiligheid is de wettelijk genormeerde veiligheid van de primaire en regionale keringen en de (nog) door Delfland op te stellen norm voor de overige keringen. Het beheer en onderhoud wordt uitgevoerd binnen de door de natuurwetgeving gestelde kaders (FF-wet) en doelstellingen (Natura-2000) Bij de uitvoering van het beheer en onderhoud wordt rekening gehouden met de belangen van derden. Toelichting Het beheer en onderhoud van de waterkering is er op gericht de voorgeschreven kerende functie in stand te houden. Deze kerende functie is in de regelgeving (Waterwet, Provinciale Waterverordening) vastgelegd. De daarbij benodigde kerende hoogte etc. wordt in de legger van de waterkering vastgelegd. Het onderhoud richt zich op het in stand houden van de in de legger voorgeschreven afmetingen. Bij het beheer en onderhoud gelden voorwaarden in het kader van de Flora en Fauna- resp. Natura-2000 wetgeving. Bij de uitvoering van beheer en onderhoud zijn in de regel belangen van derden in het geding. Er is veelvuldig sprake van medegebruik (wegen, woningen, kabels en leidingen, beplanting, etc.) en onderhoud vindt vaak plaats op eigendom van derden. Onderhoud dient daarom altijd afgestemd te worden met de belangen van derden. Doelstelling De door Delfland gekozen doelstelling is dat vanaf het jaar 2015 alle risiscovolle keringen (zowel primair als regionaal) en vanaf 2020 alle waterkeringen voldoen aan de in de leggers vastgelegde afmetingen en voldoen aan de gestelde keringstechnische eisen (zorgplicht). Hiermee zullen vanaf 2020 alle keringen de wettelijk gestelde veiligheid tegen overstroming bieden. Daar waar het wettelijk kader van de natuurwetgeving van toepassing is zal Delfland zijn beheer daarop toepassen, onder voorwaarde dat daarmee de veiligheid van de waterkering niet in het geding komt. Toelichting Uit de toetsingen blijkt dat (anno 2014) alle primaire keringen voldoen, uitgezonderd een strekking van 50 meter. (Onder voorbehoud dat de strekking van 1000 meter in Delfshaven uiteindelijk nav de geavanceerde toetsing niet verbeterd hoeft te worden). Van de regionale keringen voldoet een deel niet aan de vereiste specificaties. De reden hiervoor zijn divers namelijk; de introductie van de toetsing (met name bij de regionale keringen) waardoor inzichten over de vereiste (onderhouds)toestand zijn bijgesteld en er is achterstand bij het op hoogte brengen van de keringen. Strategie Tot het jaar 2020 zal de planning van het onderhoud er op gericht zijn eerste prioriteit toe te kennen aan het opheffen van situaties waar veiligheid nog in het geding is (kering bij toetsing is afgekeurd). Daarna zal de planning van het beheer en onderhoud bestaan uit het doorlopen van een onderhoudcyclus die gericht is op preventief onderhoud (zonder achterstallig onderhoud). Bij het plannen en uitvoeren van beheer en onderhoud zijn vrijwel altijd belangen van derden in het geding en of er gelden voorwaarden vanuit de natuurwetgeving. In de planningcyclus moet hiermee rekening worden gehouden (tijdige voorbereiding en afstemming). Daar waar nodig en mogelijk zal Delfland rekening houden met de onderhoudsplanningen van beheerders van de infrastructuur in en op de waterkering (wegen, kabels en leidingen, kademuren). In dat geval moeten er planningen voor de middellange termijn (5-10 jaar) worden opgesteld. Pagina 10 van 32

11 4. Beheerareaal, typering, kenmerken en streefbeelden In dit hoofdstuk worden de waterkeringen beschreven in termen van; typering, functie, het voorgeschreven beschermingsniveau, waterkerende kenmerken (waterkerende werking bij maatgevende omstandigheden, specifieke kenmerken, multifunctionele keringen, etc.). De gewenste onderhoudstoestand wordt per type waterkering beschreven als streefbeeld. 4.1 Primaire keringen De primaire kering beschermt het beheergebied van Delfland tegen overstroming vanuit het buitenwater de Noordzee, Nieuwe waterweg en Nieuwe Maas. In de Waterwet (2010) is bepaald dat deze kering als onderdeel van Dijkring 14 bescherming tegen overstroming moet bieden bij extreme (weers)omstandigheden en waterstanden die statistisch gemiddeld eens in jaar voorkomen. De primaire kering bij Delfland kent twee typen waterkering, een traject met een zandige kust (de zeewering) en een traject met een dijk (Delflandsedijk) De zeewering (21 km); De zeewering wordt gevormd door de duinkust van Hoek van Holland tot en met Scheveningen. Bij deze zandige kust is de waterkering (de duinen) oorspronkelijk ontstaan uit natuurlijke verstuivingsprocessen (van zand). Om aan de eisen voor waterveiligheid te kunnen blijven voldoen is de waterkering de aflopen eeuwen op zwakke plekken regelmatig versterkt (aanleg van slaperdijken, beschermingsconstructie duinvoet, aanleg duinregel en recentelijk zeewaartse versterking met een duinregel). Bij Scheveningen is een gedeelte van de boulevard versterkt met een dijk in boulevard. Het andere gedeelte van de boulevard wordt waterkeringtechnisch gezien als een duin. De haven Scheveningen is indertijd gegraven in het duingebied. De kering rondom de haven wordt waterkeringtechnisch als dijk (onbeklede zanddijk) beschouwd. Deze dijk bevindt zich onder de daar aanwezige infrastructuur (bestrating en bebouwing). Bij de haven bevinden zich waterkerende kunstwerken in de vorm van de keersluis en het boezemgemaal (gemaal Schoute). De kering is op genomen in de Legger Zeewering (2014) en waarbij de voorgeschreven grensprofielen en beheervorm (zie hierna) gebaseerd zijn op de situatie voor 2050 (zeespiegelstijging in 2050 volgens het KNMI-middenscenario) Onderhoud en streefbeeld gedeelte duinkust Het beheer en onderhoud; De zeewering wordt grotendeels dynamisch beheerd. Uitzondering hierop vormen het beheer bij boulevards van Scheveningen en Kijkduin en bij Ter heijde. Dynamisch beheer betekent dat de duinvormende verstuivingsprocessen worden bevorderd. Dit proces van natuurlijke duinvorming is een doelstelling van de Natura-2000 beheerplannen. De mate/type van toelaatbare verstuiving is afhankelijk van de breedte en hoogte van het duingebied. De zeewering is daartoe opgedeeld in kustvakken van karakteristieke breedte en hoogte. Per kustvak is bepaald welke mate van dynamisch duinbeheer toelaatbaar is. De mate van dynamisch beheer wordt daarbij gekarakteriseerd in een aantal beheer typeringen. Verstuiving, meer dan de maximaal bepaalde hoeveelheid, brengt het functioneren van de waterkering in gevaar. In dat geval dienen maatregelen getroffen worden om verdere verstuiving te voorkomen. In alle gevallen langs de kust is de meest minimale vorm van dynamisch beheer, de vorming van zogenaamde embryonale duinen gewenst. Deze duinvorming is noodzakelijk voor de in standhouding van de ligging van de kustlijn en verwachte zeespiegelstijging op lange termijn. In de Tussennotitie Kust en Legger Zeewering is bepaald waar in welk kustvak welk type dynamisch beheer mogelijk is. In de onderstaande tabel zijn de in kustvakken toegepaste typen dynamisch beheer gekarakteriseerd en is aangegeven welke mate van verstuiving maximaal toelaatbaar zijn. Pagina 11 van 32

12 Type dynamisch Kustbeheer Geen dynamisch Kustbeheer Omschrijving Ter plaatse van de strandmuur bij Scheveningen, Kijkduin en Ter Heijde Jonge duintjes op het strand Embryonale duinen Stuivende Zeereep met stuifplekken en zeereep ondiepe kuilen Gekerfde zeereep Zeereep met stuifkuilen / kerven tot afgesproken diepte mate van maximaal toelaatbare verstuiving Geen verstuiving aangroei ter plaaste van de duinvoet Verlaging van 1 meter van het profiel (peiljaar 2012) boven rekenpeil Verlaging van 2 meter van het profiel (peiljaar 2012) boven rekenpeil Paraboliserende Zeereep Niet aaneengesloten zeereep met diepe kuilen Vanaf de duinvoet (op NAP+3m) tot 200m landinwaarts een niveau aannemen dat eens in de 5 jaar kan overstromen en een verlaging van het profiel (peiljaar 2012) met 2 meter boven rekenpeil Streefbeelden dynamisch beheer zeewering Bij het beheer van de kustvakken gelden de volgende streefbeelden: Behoud van het grensprofiel; het grensprofiel zoals per raai aangegeven in de legger zeewering moet altijd aanwezig zijn. Over een gegeven periode van monitoring (5 jaar) moet het volume zand in de leggerzonering waterstaatswerk (vanaf de duinvoet tot aan de landwaartse begrenzing) van een kustvak behouden blijven of toenemen ten opzichte van het peiljaar 2012 (metingen van Rijkswaterstaat). De gedachtegang hierbij is dat bij de met verstuiving gepaard gaande beheervorm ook op lange termijn (zeespiegelstijging) steeds voldoende zand aanwezig is om de waterkering en grensprofiel te garanderen. n.b. In het brede duingebied van de van Dixhoorndriehoek is deze behoudseis mogelijk te beperkend. Hier is de boordeling dat bij de toegepaste beheervorm de kering ook op lange termijn blijft voldoen aan de eisen. Gegeven in een bepaald kustvak toegepast beheertype, is verstuiving toelaatbaar tot maximale waarde (zie bovenstaande tabel). Stormschade in een kustvak wordt alleen hersteld indien het afslagpunt ter hoogte van het rekenpeil landwaarts is gelegen van het afslagpunt. Per raai is het afslagpunt in de achtergronddocumenten van de legger zeewering vastgelegd. De vorming van embryonale duinen onverstoord te laten verlopen. Hiertoe wordt periodiek de de ligging van de duinvoet aangepast aan de nieuw gevomde duinen. Toelichting: het dynamisch beheer van de zeewering is gebaseerd op de aanvoer/verstuiving van zand vanaf het strand en vooroever naar het (embryonale) duin. Vervolgens verstuift het zand van de meest zeewaarts gelegen duinregel (zeereep) vanuit stuifplekken, stuifkuilen, kerven, etc. naar het achtergelegen duin. Bij stormvloed slaat een deel van de zeereep weg. Het zand komt op het strand en vooroever te liggen en verstuift daarna geleidelijk aan weer het duin in. Het dynamisch beheer is er opgericht deze processen zoveel mogelijk onverstoord te laten verlopen. Beheermaatregelen worden getroffen indien niet meer aan bovenstaande voorwaarden wordt voldaan. De maatregelen zijn dan; aanbrengen van stuifschermen, planten van helm en het dichten met zand van te diep uitgestoven plekken. Indien na stormschade een te steil duin (inzakken van de te steile helling) gevaar vormt voor recreanten, worden ter plaatse beheer maatregelen getroffen (plaatsen afrastering of dichtschuiven van het talud). Naast het dynamisch beheer van de duinen (verstuiving) vindt in het kader van de Natura beheerplannen ook terreinbeheer plaats in de vorm van verwijderen van struweel, afplaggen en begrazing (schapen, geiten en runderen). Voor de doelstelling, streefbeelden hiervan wordt verwezen naar de beheerplannen van Meijendel & Berkheijde, Westduinpark & Wapenveld en Solleveld & Kapittelduinen Gedeelte boulevard Bij de boulevard van Scheveningen zal bij maatgevende omstandigheden een (zeewaarts gelegen) deel van de boulevard wegslaan. Onder het niet weggeslagen deel van de boulevard Pagina 12 van 32

13 resteert een grensprofiel als waterkering. Ter plaatse van de dijk in boulevard wordt na afslag van een gedeelte van de boulevard de waterkering gevormd door de daaronder gelegen dijk. Het beheer en onderhoud; op basis van de monitoringsgegevens (i.c. via meetvoorzieningen als zakbakens en hellingbuizen) over de toestand van de dijk-in-boulevard kan onderhoud nodig zijn Dijk rondom haven van Scheveningen De zanddijk rondom de haven van Scheveningen bevindt zich onder de bestaande infrastructuur en bebouwing. Bij de stormvloedkering is de schutkolk voorzien van een steenbekleding. Het beheer en onderhoud; De dijk vraagt geen onderhoud (wel beheer in termen van handhaving volgens de keur). De keermiddelen in de stormvloedkering en in het boezemgemaal vragen een onderhoudprogramma waarbij het streefbeeld is de keermiddelen (civieltechnisch, electrisch en mechanisch) en stortebedden in een onderhoudstaat te houden zoals bij ontwerp gespecificeerd. De constructies (civieltechnisch en electrisch/mechanisch) hebben bij ontwerp een technische levensduur meegekregen. In de lange termijnplanning zal enige jaren voorafgaande aan het einde van technische levensduur een onderzoek naar renovatie of vervanging gestart moeten worden Beheer en onderhoud strand en vooroever Onderdeel van het beheer van de kustlijn (en daarmee indirect ook van de zeewering) is het in stand houden van de zogenaamde Basiskustlijn (BKL). Rijkswaterstaat houdt door middel van zandsuppletie de kustlijn in stand. Hierdoor is op het strand en in de vooroever steeds een minimaal benodigde hoeveelheid zand aanwezig. Daarmee kan de ligging van de kustlijn in stand worden gehouden. Onder maatgevende omstandigheden is de aanwezigheid van voldoende zand in de vooroever en op het strand van invloed op de hoeveelheid duinafslag. Vanaf de duinvoet is het onderhoud van het strand en vooroever een taak van Rijkswaterstaat en de gemeenten (in verband met de strandexploitatie) Delflandsedijk (33 km) De Delflandsedijk is 33 km lang en loopt van Hoek van Holland, met aansluiting op de zeewering, tot de Parksluizen bij Rotterdam. Er is een deel zeedijk en een deel rivierdijk. De zeedijk is het deel vanaf Hoek van Holland (met een aansluiting op de zeewering) tot aan de Maeslant stormvloedkering in de Waterweg. De rivierdijk is het deel vanaf de stormvloedkering tot aan de Parksluizen. Het onderscheid tussen beide delen is dat de zeedijk hogere (zee) waterstanden moet kunnen keren dan de rivierdijk (bevindt zich landwaarts van de stormvloedkering). De Delflandsedijk is een dijklichaam met over het grootste deel een daarvoor gelegen hoog gelegen voorland. Dit voorland is deels bebouwd (havengebied, woningen en kantoren) en is deels een parkachtig gebied. De dijk loopt deels door een stedelijke agglomeratie. De dijk is daarbij op sommige locaties niet als kering herkenbaar. De zeedijk is (in de jaren 80 vorige eeuw) ontworpen voor een levensduur van 50 jaar. Het deel zeewaarts van de Maaslantkering is in de jaren 90 extra verhoogd. In de huidige legger is de dijktafelhoogte voor peiljaar 2050 opgenomen (gegeven de randvoorwaarden 2006 en zeespiegelstijging KNMI-middenscenario 2006). Delen van de rivierdijk hebben een overhoogte omdat de dijktafelhoogten nog stammen uit de tijd voordat de stormvloedkering in de Waterweg werd aangelegd. Volgens de bij de legger (anno 2011) gehanteerde uitgangpunten (maatgevende randvoorwaarden en klimaatscenario) is deze overhoogte tot ca. het jaar 2100 toereikend (geen rekening houdend met zetting van de dijk). De delen van de rivierdijk met de dijkpaalnummering S000 S065 hebben tot ca. het jaar 2050 een toereikende dijktafelhoogte (uitgangspunten legger 2011 en geen rekening houdend met zetting). In de rivierdijk bevinden zich twee bijzondere waterkerende constructies (damwanden bij de Hudsonstraat in Rotterdam en een kistdam bij de Lekstraat in Schiedam) en zes waterkerende kunstwerken (boezemgemalen, keersluis, spuisluizen en schutsluizen). De bekleding van de dijk is hoofdzakelijk een kleidek met grasmat. Op een enkel gedeelte is een steenbekleding aangebracht. Bij maatgevend hoogwater zal het hooggelegen voorland grotendeels overstromen. Het dan overstroomde voorland reduceert de golfaanval op de dijk. Door de gereduceerde golfaanval Pagina 13 van 32

14 is de benodigde (dijktafel)hoogte van de kering (relatief) beperkt. Het is daarom van belang dat de hoogteligging van het voorland in stand blijft. Om die reden is het gehele voorland (van de dijk tot aan de waterlijn) als beschermingszone in de legger opgenomen. Op, nabij en in de dijk bevindt zich een groot aantal niet waterkerende objecten zoals; (spoor)wegen, bebouwing, kabels en leidingen en beplanting (bomen). Door de invoering van de nieuwe normering als gevolg van het Deltaprogramma, en het nieuwe toetsinstrumentarium (WTI) zal na 2017, bij de volgende toetsronde, beoordeeld moeten worden of bovenstaand beeld herijkt moet Onderhoud en streefbeeld gedeelte zeedijk en rivierdijk In de onderhoudscyclus van de dijk wordt geen rekening gehouden met een tussentijdse ophoging. In de lange termijnplanning zal gegeven de oorspronkelijk geplande levensduur, het zettingsgedrag en mogelijk herziene inzichten over de maatgevende waterstanden en golfrandvoorwaarden een tijdige (5-10 jaar) planvorming gestart moeten worden voor buitengewoon onderhoud, dan wel dijkverzwaring. Streefbeeld: Het onderhoud van de kering beperkt zich tot het dagelijks onderhoud van de dijkbekleding. Dit wil zeggen het in goede staat houden van een erosiebestendige graszode, bestrijding en herstel van graverij door dieren. Speciaal aandacht vragen de aansluitingen van de bekleding (-constructies) bij de kruising met wegen, de spoorlijn, het fietspad en het dijkmeubilair. Deze aansluitingen dienen in zodanige staat te zijn dat deze erosiebestendig zijn (goede aansluiting grasmat). Bij het dagelijks onderhoud wordt rekening gehouden met voorwaarden van de Flora en Fauna-wet (periode maaien). De bijzondere waterkerende constructies vragen geen specifiek onderhoud (zijn ontworpen voor een bepaalde levensduur). Bij de waterkerende kunstwerken richt het beheer en onderhoud zich op de keermiddelen (sluisdeuren en schuiven) en stortebedden. Dit onderhoud is deels bij de eigenaren (gemeenten) ondergebracht. Het streefbeeld bij de waterkerende kunstwerken is de keermiddelen, (civieltechnisch, electrisch en mechanisch) in een onderhoudstaat te houden zoals bij ontwerp gespecificeerd. De waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies hebben bij ontwerp een technische levensduur meegekregen. In de lange termijnplanning zal enige jaren voorafgaande het einde van technische levensduur een onderzoek naar renovatie of vervanging gestart moeten worden. 4.2 Regionale keringen De categorie regionale keringen (398 km) zijn de keringen rondom de boezem en die rondom de Binnenboezem van Berkel. De keringen zijn door de provincie in de Waterverordening Zuid-Holland genormeerd. De achtergelegen polders dienen te worden beschermd tegen overstroming volgens de door de provincie gegeven beschermingsniveaus. Het vereiste beschermingsniveau van een polder is afhankelijk is van de te verwachten schade bij overstroming (bepalend daarbij zijn de diepteligging van de polder en de bebouwingsgraad). Er zijn (bij Delfland) drie klassen met beschermingsniveau; eens in de 100 jaar, resp. eens in de 300 jaar, of eens in de 1000 jaar. De regionale keringen zijn te typeren in ca. 200 km kering met substantiele kerende hoogte (> 1,00 m), gelegen in venige omgeving/ondergrond daardoor stabiliteit gevoelig en aan zetting onderhevig, en ca. 200 km kering die wat betreft geringe kerende hoogte ( < 1,00 m), robuustheid (breedte) en geringe zetting gekwalificeerd wordt als evident veilig. De eerste categorie vraagt periodiek buitengewoon onderhoud vanwege de zetting die deze keringen ondergaan. De categorie evident veilig vraagt relatief weinig onderhoud. In regionale keringen bevinden zich waterkerende kunstwerken (poldergemalen, schutsluizen) en bijzondere waterkerende constructies (stabliliteitsschermen, aquaduct, grondkerende constructies, onderdoorgangen infrastructuur). In, op en nabij de keringen bevindt zich een groot aantal niet waterkerende objecten (wegen, bebouwing, kabels en leidingen en beplanting). Bij het beheer en de planning van onderhoudwerkzaamheden zal altijd rekening gehouden moeten worden met deze objecten Pagina 14 van 32

15 (complexe omgeving). Deels zullen planningen onderhoudswerkzaamheden moeten worden afgestemd met de planningen van beheerders van deze objecten (vooral wegen) Het beheer onderhoud en streefbeeld regionale keringen; De onderhoudscyclus van de zettingsgevoelige regionale keringen is het periodiek op hoogte/leggerafmetingen brengen van de de kering. De in 2013 vastgelegde leggerafmetingen zijn niet de wettelijk minimaal benodigde afmetingen, maar afmetingen zoals in het veld aanwezig en bij toetsing (2012) goedgekeurd. Deze afmetingen zijn vastgelegd met standaard-leggerprofielen en of later bij ontwerp van kadeverbetering en leggerwijziging vastgelegd. Streefbeeld: Uitgangspunt bij onderhoud is dat de kering minstens op leggerafmeting behoort te liggen. Dat wil zeggen dat minstens de vastgestelde leggerhoogte, de kruinbreedte, de voorgeschreven hellingen van de binnen- en buitentaluds en de voorgeschreven hoogteligging maaiveld vanaf de binnenteen tot aan de (landwaartse) begrenzing van de leggerzone waterstaatswerk aanwezig zijn. Een deel van de regionale keringen is aangeheeld (weg op de kade met kademuur of damwand of een aanheling door bebouwing). De taluds van het leggerprofiel liggen dan verborgen onder de aanheling. Het onderhoud (door Delfland) beperkt zich bij deze aangeheelde keringen tot het op hoogte houden van de 2 m brede kruin van het leggerprofiel. De vergunningplichtigen van de aanheling en kademuur/damwand (wegbeheerder, huiseigenaar) hebben de plicht om de aanheling op leggerhoogte te houden. Bij de planning van het onderhoud zal afstemming met de vergunningplichtige noodzakelijk zijn. Het dagelijks onderhoud van de kering richt zich op het in goede staat houden van de graszode, bestrijding en herstel van graverij door dieren en beschadigingen door begrazing. Speciaal aandacht vragen de aansluitingen van de bekleding (-constructies) bij de kruising met wegen, fietspaden en het dijkmeubilair. Deze aansluting dienen in zodanige staat te zijn dat deze erosiebestendig zijn (goede aansluiting grasmat). Bij het dagelijks onderhoud wordt rekening gehouden met voorwaarden van de FF-wet (periode maaien). Voor de waterkerende kunstwerken is het streefbeeld de keermiddelen, (civieltechnisch, electrisch en mechanisch) in een onderhoudstaat te houden zoals bij ontwerp gespecificeerd. De waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies hebben bij ontwerp een technische levensduur meegekregen. In de lange termijnplanning zal enige jaren voorafgaande het einde van technische levensduur een onderzoek naar renovatie of vervanging gestart moeten worden. Met uitzondering van de stabiliteitschermen en de damwanden bij Mondriaan (Delft) en in De Lier zijn de bijzondere waterkerende constructies in beheer van gemeenten en Rijkswaterstaat. 4.3 Overige keringen beheer onderhoud en streefbeeld De categorie overige keringen zijn waterkeringen die in de kerende functie van minder belang zijn en die daarom niet door het Rijk of Provincie voorzien zijn van een veiligheidsnorm. Het begrip van minder belang is gerelateerd aan de relatief geringe schade bij falen van een dergelijke kering. De categorie overigen keringen kent een onderverdeling in, polderkeringen, de landscheiding en de Binnenwaterkering Polderkeringen De polderkeringen (165 km) zijn functioneel te onderscheiden in: keringen die direct water keren, waarbij in sommige gevallen er sprake is van een kering rondom een tussenboezem. keringen die niet direct water keren en die een scheiding vormen tussen peilgebieden/polders met verschillend peil. In, op en nabij de keringen bevindt zich een groot aantal niet waterkerende objecten (wegen, bebouwing, kabels en leidingen en beplanting). Bij het beheer en de planning van onderhoudwerkzaamheden zal altijd rekening gehouden moeten worden met deze objecten (complexe omgeving). Deels zullen planningen onderhoudswerkzaamheden moeten worden afgestemd met de planningen van beheerders van deze objecten (vooral wegen). Pagina 15 van 32

16 Op een aantal km van de kering bevindt zich een bijzondere waterkerende constructie, waarvan de functie dient om; de stabiliteit te garanderen (damwand constructie), of vanwege ruimte gebrek kerende hoogte te kunnen realiseren of boezemwater en infrastructuur te laten kruisen (aquaduct, onderdoorgangen). Het beheer en onderhoud; Het beheer en onderhoud van de keringen richt zich op het op hoogte houden, het behoud van stabiliteit (repareren van verzakkingen, scheurvorming), het onderhoud van de grasmat en het vrij houden van doorgravingen door muskusratten, konijnen, etc. Het streefbeeld van de gewenste onderhoudstoestand van de categorie overige keringen is gelijk aan die van regionale keringen. Bij schrijven van deze nota (2014) vindt een herorientatie plaats over de juiste categorie toekenning. Bij deze herorientatie wordt bepaald of dijktrajecten niet meer beschouwd worden als waterkering, dan wel opgewaard moeten worden tot regionale kering. Tevens wordt bepaald of sommige peilscheidingen beschouwd moeten worden als waterkering Landscheiding De landscheiding is een eeuwenoude compartimenteringsdijk tussen de beheergebieden van Rijnland en Delfland en die van Schieland en Delfland. In het huidige beleid is de functie van deze compartimenteringsdijk onbepaald. En daarmee is de status er van ook onbepaald. Niettemin leggen de drie waterbeheerders wel keurbepalingen op de landscheiding en hebben Schieland en Delfland de landscheiding in een legger opgenomen. Het beheer en onderhoud: Het beheer en onderhoud van de landscheiding beperkt zich in de praktijk tot het dagelijks onderhoud (onderhoud van de grasmat) Binnenwaterkering De Binnenwaterkering is een compartimenteringsdijk die het gebied van Midden Delfland beschermt tegen overstroming in geval van doorbraak van de Delflandsedijk. De Binnenwaterkering loopt deels door de stedelijke gebieden van Rotterdam, Schiedam, Vlaardingen en Maassluis en door het landelijk gebied tussen Vlaardingen en Maassluis en tussen Maassluis en s Gravenzande. Op het overgrote deel van de dijk bevindt zich een weg. In de kering bevinden zich coupures ; een fietstunnel bij Maasdijk en wegkruising bij s Gravenzande. Het beheer en onderhoud: Het beheer en onderhoud van de kering richt zich op het op het behoud van stabiliteit (repareren van verzakkingen, scheurvorming), het onderhoud van de grasmat en het vrij houden van doorgravingen door muskusratten, konijnen, etc. Het beheer en onderhoud van de coupures en daarbij horende sluitmiddelen ligt bij de betreffende gemeentes. Er vindt studie plaats over de functie (en daarmee de status) van deze dijk. Mogelijk vervalt de compartimenterende functie. In dat geval zal het beheer en onderhoud van deze kering aangepast worden aan de benodigde situatie (bijvoorbeeld: polderkade, landscheiding, of niets). 4.4 Noodkeringen beheer onderhoud en streefbeeld In de boezem bevinden zich 26 noodkeringen (voormalige BWO-keringen). In geval van een (dreigende) kadebreuk, of bij een waterverontreiniging wordt de boezem met deze noodkeringen gecompartimenteerd. De sluitmiddelen zijn een schuif of schotbalken. De aandrijving van de schuiven is mechanisch. De landhoofden zijn uitgevoerd in beton. Het beheer en onderhoud: het beheer en onderhoud richt zich op inspectie van de kerende functie; periodiek testen van de sluiting, onderhoud aan de mechanische installaties, controle van de technische staat van het betonwerk en de sluitmiddelen, en het schoon en vrijhouden van de sponningen en drempels. Het streefbeeld van de noodkeringen is dat deze altijd snel inzetbaar moeten zijn. Binnen een gegeven tijdsduur (aantal uren) moet de kering gesloten kunnen zijn. De wijze van sluiting is afhankelijk van het type (schuif, schotbalk) en hulpmiddelen die bij sluiting gebruikt worden (mechanische installatie, kraan, aannemer etc.). Per kering moet een mobilisatietijdsluitingstijd gespecificeerd worden (calamiteiten bestrijdingsplan). Pagina 16 van 32

17 4.5 Tot bij het beheer/instandhouding van de kering behorende elementen Bij het beheer en onderhoud van de keringen behoort een aantal ondersteunende elementen. Dit zijn; de beschoeiing, dijksloot, afrastering (bij duinen) en inspectiewegen Beschoeiing beheer onderhoud en streefbeeld De functie van beschoeiing is in de regel meervoudig.met beschoeiing wordt voorkomen dat het dijklichaam door golfwerking afkalft en met beschoeiing voorkomt dat afkalving het doorstroomprofiel van het boezem- polderwater verkleint. In sommige gevallen zal een beschoeiing ook een grondkerende functie kunnen hebben bij het behoud van de stabiliteit van het buitentalud. Dit is zeker het geval als op de kering een weg is gelegen. In de regel wordt dan een grondkerende constructie (beschoeiing, damwand of kademuur) toegepast. Deze grondkerende constructie dient dan tevens weer als beschoeiing. Het type beschoeiing is afhankelijk van de zwaarte van de golfwerking (haalgolven scheepvaart en of windgolven). In de regel worden damplanken en houten beschoeiingen toegepast. In een enkel geval is de oever beschermd door middel van bestorting (langs de Schie en bij Dobbeplas). Hier is sprake van extremere golfwerking. Een deel van de beschoeiingen en een deel van de grondkerende constructies zijn in beheer en onderhoud van de provincie (langs de Schie en provinciale wegen) en van de gemeenten. Op een aantal plaatsen zijn (worden) natuurvriendelijk oevers aangebracht. Hier ontbreekt de vertikale overgang van de onderwateroever naar het dijklichaam. Er is een geleidelijke overgang (helling 1:3) van het onderwatertalud naar de kade. Soms is daarbij sprake van een in het voorland liggende constructie (beschoeiing) die de oeverlijn tegen afkalving beschermt. Openingen in de beschoeiing vormen dan een open verbinding tussen de boezem en de natuurvriendelijke oever. Het beheer en onderhoud: het beheer en onderhoud richt zich op het vervangen van de beschoeiing aan het einde van de technische levensduur van de toegepaste constructie. Afkalving achter de beschoeiing, vervorming van de (stand van de) beschoeiing zijn indicaties van onvoldoende functioneren. Het streefbeeld van een goed functionerende beschoeiing is dat kadelichaam en beschoeiing in onvervormde (zijdelings en hoogteligging) toestand zonder spleetvorming op elkaar aansluiten, en dat de technische staat van de beschoeiing zodanig is dat afkalving van de oever verhinderd wordt. Bij vervanging dient vastgesteld te worden of er noodzaak is tot het (opnieuw) aanbrengen van een beschoeiing (vanuit het oogpunt van waterkering). Criteria waarop dat beoordeeld moet worden zijn: Is er sprake van erosie door windgolven of haalgolven door scheepvaart waardoor het kadelichaam (leggerprofiel) mogelijk wordt aangetast. Heeft de beschoeiing ook een grondkerende functie. Dit zal aangetoond moeten worden in een stabiliteitsanalyse (toetsing van stabiliteit van het buitentalud). Indien dit het geval is dan zal de grondkerende beschoeiing of damwand beschouwd moeten worden als (constructie) onderdeel van de kering en als zodanig opgenomen moeten worden in de legger. Er zullen dan technische eisen aan de constructie van de beschoeiing worden gesteld (stijfheid, stabiliteit, duurzaamheid) Is de aanleg van een natuurviendelijke oever gewenst Dijksloot beheer onderhoud en streefbeeld Een dijksloot heeft tot doel de ligging van de freatische lijn in het dijklichaam zodanig te verlagen dat kwel niet uit het binnentalud van de dijk treedt (uittredende kwel veroorzaakt instabiliteit van het talud ofwel micro-instabiliteit). Daarnaast vervult de dijksloot een functie in de waterhuishouding van de polder. Om de drainerende werking van de dijksloot in stand te houden dient de sloot op diepte gehouden te worden (slib in de sloot vermindert de drainerende werking). Anderzijds vermindert een te diepe dijksloot de (macro)stabiliteit van een kering. Dit betekent dat baggeren van deze sloten zorgvuldig tot (niet meer dan) gegeven leggerdiepte moet worden uitgevoerd. Dijksloten zijn als zodanig als categorie opgenomen in de legger Wateren. Er zijn echter ook sloten onderlangs een kering die niet als zodanig tot de categorie dijksloot behoren. Tevens zijn er dijktrajecten waar geen (dijk)sloten aanwezig zijn. Het ontbreekt (momenteel) aan kennis waarom op sommige trajecten wel dijksloten aanwezig zijn en op andere trajecten niet. Evenmin is duidelijk waarom sommige sloten niet als dijksloot in de legger opgenomen Pagina 17 van 32

18 zijn. In sommige gevallen, zoals bij ruimtegebrek, fungeert de beschoeiing tevens als grondkering. Het beheer en onderhoud: het beheer en onderhoud richt op het op diepte houden van de sloten en het in goede staat houden van de beschoeiing. Het streefbeeld van de dijksloot is dat de drainerende werking voldoende is. De sloot dient daarom op diepte gehouden te worden. De onderwatertaluds dienen vrij van slib en begroeiing gehouden te worden. Uitbaggeren van de dijksloot onder de leggerdiepte is ongewenst omdat dit de stabiliteit van de kade negatief beinvloedt Afrastering Afrastering wordt toegepast bij de zeewering. De afrastering heeft tot doel (intensieve, recreatieve) betreding van het duin/zeereep te voorkomen, dan wel dient de afrastering bij begrazing door runderen, schapen, geiten etc. Vanuit het oogpunt van het behoud van de waterkering heeft extensieve betreding van het duin de voorkeur. Afrastering is daarom alleen functioneel als intensieve betreding van het duin (waaronder de embryonale duinen aan de duinvoet) voorkomen moet worden (vanuit oogpunt waterkering en of Natura-2000), of als delen van het duin begraasd worden (vanuit Natura-2000). Streefbeeld: Daar waar afrastering noodzakelijk is dient deze dan altijd (volgens specificatie) aanwezig te zijn. Ontbreken van de (noodzakelijke) afrastering wekt de indruk dat bescherming van het duingebied niet noodzakelijk is, en leidt tot uitbraak van het vee Duinovergangen beheer onderhoud en streefbeeld Duinovergangen zijn in de regel jaarrond voorzien van bestrating (betonplaten) en trappen. Vanwege de bestrating en trappen wordt het verstuivingsproces, duinvorming (ligging duinvoet en hoogteligging duinregel) verstoord. Het beheer en onderhoud: het beheer en onderhoud van de duinovergangen moet er daarom op gericht zijn dat de duinontwikkeling van het ter weerszijde gelegen duin gevolgd wordt. Streefbeeld: De hoeveelheid zand in het duinprofiel ter plaatse van de duinovergang mag niet minder zijn dan de maat die voor dat kustvak geldt voor de maximaal toelaatbare hoeveelheid verstuiving. Het duinprofiel bij de overgang moet meegroeien met de duinontwikkeling van het naastliggende duin. Indien sprake is van een aanpassing van de ligging van de duinvoet ( ter weerszijde van de overgang) dient de duinovergang daaraan aangepast te worden (door verlegging van de bestrating of trapconstructie). Pagina 18 van 32

19 5. Onderhoud Afhankelijk van het type waterkering, de gewenste onderhoudstoestand (streefbeeld) wordt in dit hoofdstuk het onderhoud, wat, wanneer, hoe omschreven. In onderhoudsplannen of programma s wordt vervolgens dit onderhoud nog verder in detail uitgeschreven. 5.1 Onderhoud zeewering beheer en onderhoud zeewering dynamisch beheerd gedeelte dagelijks onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking beheer- maatregelen in het kader van Natura volgt uit beheerplan N-2000 volgt uit Natuara 2000 beheerplannen buitengewoon onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking inmeten en zonodig verplaatsing duinvoet ter bevordering vorming embryonale duinen voorkomen verdere verstuiving dan toelaatbaar d.m.v. plaatsing stuifschermen, planten helm en opvullen verstuifde gedeelten. herstel stormschade bijstellen dynamische beheervorm. Op basis van e monitoring, na overschrijding van per kustvak gespecificeerde waarden Indien afslagpunt op rekenpeil landwaarts is gelegen van per kustvak gespecificeerd punt (vgls achtergrondsdocumenten bij de legger) Na monitoringperiode van 5 jaar indien zandbalans in kustvak negatief ten opzichte van meting februari buiten het stormseizoen buiten het stormseizoen opnemen in jaar werkplanning afstemming met terreinbeheerder i.v.m. N-2000 doelstellingen afstemming met terreinbeheerder i.v.m. N-2000 doelstellingen Herberekening van mogelijke dynamische beheervorm noodzakelijk. Afstemming met provincie i.k.v. N-2000 doelstellingen indien dynamische beheervorm niet meer mogelijk. beheer en onderhoud boulevard en haven Scheveningen wat wanneer periode uitvoering opmerking Dijk in boulevard dijk rondom haven keermiddelen in stormvloedkering en boezemgemaal check op verwachte restlevensduur van de waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies Indien nav inspectie zakbakens en hellingbuizen afwijkingen blijken. Indien nav inspectie afwijkingen blijken vgls. onderhoudschema onderzoek vervanging/renovatie einde technische levensduur 4 jaar voorafgaand einde gespecificeerde levensduur in combinatie met 12- e toets p.m. p.m. buiten het stormseizoen opnemen in jaar werkplanning (team WK) onderhoud strandmuur en boulevard (bestrating) ligt bij gemeente bij renovatie en vervanging tijdige planvorming met gemeente (indien bouwkundige aanpassing) planvorming dijkverzwaring vraagt procedure en uitvoeringstijd van minimaal 5 jaar Pagina 19 van 32

20 5.2 Onderhoud Delflandsedijk beheer en onderhoud Delflandsedijk rivierdijk en zeedijk dagelijks onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking maaien grasbekleding herstel beschadiging bekleding, verzakkingen en aansluitconstructies herstel graverij door dieren onderhoud keermiddelen in waterkerende kunstwerken onderhoud stortebedden bij spui en schutsluizen volgens voorwaarden FF-wet o.b.v inspectie o.b.v. inspecite periodiek volgens onderhoudschema periodiek volgens onderhoudschema volgens schema FF-wet voor aanvang van het stormseizoen voor aanvang van het stormseizoen voor aanvang van het stormseizoen voor aanvang van het stormseizoen Herstel oeverconstructie is beheerplicht RWS. door onderhoudsplichtige gemeente bij de schutluizen door onderhoudsplichtige gemeente bij de schutsluizen buitengewoon onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking geen buitengewoon onderhoud dijklichaam check op verwachte restlevensduur van de dijktafelhoogte gegeven: zettingsgedrag hydraulische randvoorwaarden scenario zeespiegelstijging keermiddelen in kunstwerken (keersluizen en gemalen in beheer door Delfland) check restlevensduur van de waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies in combinatie met 12- e toets vgls. onderhoudschema onderzoek vervanging/renovatie einde technische levensduur 4 jaar voorafgaand einde gespecificeerde levensduur in combinatie met 12- e toets opnemen in jaar werkplanning buiten het stormseizoen opnemen in jaar werkplanning planvorming dijkverzwaring vraagt procedure en uitvoeringstijd van minimaal 5 jaar bij renovatie en vervanging tijdige planvorming met gemeente (indien bouwkundige aanpassing) planvorming vraagt procedure en uitvoeringstijd van minimaal 5 jaar 5.3 Onderhoud regionale keringen beheer en onderhoud regionale keringen dagelijks onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking maaien grasbekleding herstel beschadiging bekleding, verzakkingen en aansluitconstructies herstel graverij door dieren volgens voorwaarden FF-wet na constatering na constatering volgens schema FF-wet in te plannen naar urgentie herstel in te plannen naar urgentie herstel herstel droogtescheuren na constatering direct na bereiken (gespecificeerde) bovengrens onderhoud keermiddelen in kunstwerken (keersluizen en gemalen) periodiek volgens onderhoudschema inspectieprotocol droge kaden Pagina 20 van 32

21 buitengewoon onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking op leggerprofiel (plus) aanleghoogte brengen van zettingsgevoelige kaden keermiddelen in kunstwerken (in beheer door Delfland) check restlevensduur van de waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies Op basis van prognose zettingsgedrag betreffend dijkvak. Planning uitvoering onderhoud in kalenderjaar van geprognotiseerde maximaal toelaatbaar onderschrijding leggerprofiel (maximale marge 5 cm, zie schets). vgls. onderhoudschema onderzoek vervanging / renovatie einde technische levensduur 4 jaar voorafgaand einde gespecificeerde levensduur in combinatie met 12- e toets Gedurende eind van winterperiode begin van het droge-groeiseizoen (april-september) in verband met tijdige ontwikkeling graszode. opnemen in jaar werkplanning in planning rekening houden met voorbereidingstijd en planvorming onderhoud bij groene kade 2 jaar bij kaden met weg of bebouwing 5 jaar Aanleg(over)hoogte afhankelijk van: zettingsgedrag stabiliteit ophoogkosten en terugkeerpriode onderhoud bij renovatie en vervanging tijdige planvorming met gemeente (indien bouwkundige aanpassing) planvorming vervanging vraagt procedure en uitvoeringstijd van minimaal 5 jaar 5.4 Onderhoud overige keringen beheer en onderhoud overige keringen dagelijks onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking maaien grasbekleding herstel beschadiging bekleding, verzakkingen en aansluitconstructies herstel graverij door dieren volgens voorwaarden FF-wet na constatering na constatering volgens schema FF-wet in te plannen naar urgentie herstel in te plannen naar urgentie herstel herstel droogtescheuren na constatering direct na bereiken (gespecificeerde) bovengrens onderhoud keermiddelen in waterkerende kunstwerken periodiek volgens onderhoudschema inspectieprotocol droge kaden buitengewoon onderhoud wat wanneer periode uitvoering opmerking op leggerprofiel (plus) aanleghoogte van brengen van zettingsgevoelige kaden Op basis van prognose zettingsgedrag betreffend dijkvak. Planning uitvoering onderhoud in kalenderjaar van geprognotiseerde maximaal toelaatbaar onderschrijding leggerprofiel (maximale marge 5 cm, zie schets). Gedurende eind van winterperiode begin van het droge-groeiseizoen (april-september) in verband met tijdige ontwikkeling graszode. in planning rekening houden met voorbereidingstijd en planvorming onderhoud bij groene kade 2 jaar bij kaden met weg of bebouwing 5 jaar Aanleg(over)hoogte afhankelijk van: zettingsgedrag stabiliteit ophoogkosten en terugkeerpriode onderhoud Pagina 21 van 32

22 Wat wanneer periode uitvoering opmerking keermiddelen in kunstwerken (in beheer door Delfland) vgls. onderhoudschema onderzoek vervanging/renovatie einde technische levensduur 4 jaar voorafgaand einde gespecificeerde levensduur bij renovatie en vervanging tijdige planvorming met gemeente (indien bouwkundige aanpassing) 5.5 Noodkeringen beheer en onderhoud noodkeringen wat wanneer periode uitvoering opmerking onderhoud technische installaties inspectie functioneren noodkeringen check restlevensduur van noodkeringen volgens onderhoudschema in combinatie met 12- e toets opnemen in jaar werkplanning planvorming vervanging vraagt mogelijk procedure en uitvoeringstijd van minimaal 5 jaar N.B. noodkeringen zijn niet genormeerd en worden niet getoets. 5.6 Kering ondersteunende elementen beheer en onderhoud kering ondersteunende elementen wat wanneer periode uitvoering opmerking check op functioneren beschoeiing tijdens inspectie beschoeiing reparatie niet functionerende delen vervanging na einde technische levensduur op te nemen in jaarplanning op te nemen in jaarplanning dijksloot in overleg met onderhoudplichtige in geval niet zijnde Delfland in overleg met onderhoudplichtige in geval niet zijnde Delfland schonen dijksloot voor begin natte seizoen baggeren dijksloot op te nemen in baggerplan wateren afrastering reparatie schade na constatering direct in overleg met gemeente/terreinbeheerder vervanging na einde technische levensduur op te nemen in jaarplanning in overleg met gemeente/terreinbeheerder check op aanwezigheid voldoende profiel aanpassen ligging duinovergang aan gewenst duinprofiel duinovergang tijdens inmeting duinvoet indien nodig voor het stormseizoen in overleg met gemeente/terreinbeheerder Pagina 22 van 32

23 6. Monitoring Monitoring van de waterkering vormt een belangrijk onderdeel van het beheer van de kering. Met de monitoring wordt periodiek gecontroleerd of de kering nog aan de vereiste specificaties voldoet. Monitoring kent de e inspectie en schouw, en de 12-e toetsing. Voorgeschreven is dat over de resultaten van de e inspectie en 12- toetsing wordt gerapporteerd aan de toezichthouder (het Rijk voor de primaire keringen en de Provincie voor de regionale keringen). Voor de overige keringen geldt deze externe verplichting niet, maar is het eigen bestuur kaderstellend. De manier waarop extern toezicht wordt gehouden zal de komende jaren ingrijpend veranderen. 6.1 Inspectie Met inspecties wordt gecontroleerd of de keringen (nog) voldoen aan de gestelde eisen (conform de landelijke en provinciale regelgeving). De inspectie heeft een belangrijke functie omdat de frequentie van de toetsingen (zowel voor de primaire als de regionale keringen) in 2013 verlaagd is van 6 naar 12 jaar. In de lange periode tussen de toetsingsmomenten zijn de inspecties een essentieel instrument voor de waterkeringszorg. Jaarlijks moet aangetoond worden dat de kering nog aan de gestelde leggerafmetingen voldoet, dat bekledingen, kerende kunstwerken en waterkerende constructies nog aan de gestelde eisen voldoen. Centraal bij de inspectie staat controle op verzakkingen, scheurvorming, beschadigingen (bekleding, beschoeiing, etc.). De resultaten van de inspectie vormen de basis voor de planning van het correctief en buitengewoon onderhoud. Over de resultaten van de e inspectie van de primaire en regionale keringen geldt een rapportageplicht ( in het kader van de zorgplicht). Hulpmiddelen bij de inspecties zijn: Visuele controle van de kering, waarbij schadebeelden, afwijkingen en de onderhoudstoestand worden vastgelegd. Hoogtemetingen; o Integrale hoogtemetingen op basis van het AHN (met laseraltimetrie), deze metingen worden met een frequentie van 4-5 jaar uitgevoerd. In 2008 is AHN2 uitgevoerd en in 2014 is AHN3 ingemeten. De volgende integrale meting zal naar verwachting in 2018/2019 volgen. o Jaarlijkse metingen van het duingebied met behulp van laseraltimetrie, en waaruit jarkus-raaien worden vastgelegd. o Incidentele metingen; metingen voorafgaande en na afloop van onderhouds- en verbeteringsprojecten, en metingen indien het vermoeden bestaat dat sprake is van niet normale verzakking/vervorming. Kennis van het zettingsgedrag van kaden; op basis van ervaringsgegevens is het zettingsgedrag van de regionale keringen op kaart gezet. Op basis van bovenstaand wordt een beeld gevormd over: De toestand van de keringen (voor de primaire en regionale waterkeringen geldt de verplichting hierover te rapporteren aan de toezichthouder) De resultaten van de inspectie geven inzicht in het te plannen onderhoud (correctief en buitengewoon onderhoud) Het voldoen aan leggerafmetingen: o Hoogtemetingen duingebied; geven inzicht in het verloop van verstuivingsprocessen en de eventueel noodzakelijke beheersmaatregelen de grote verstuiving te beperken. o Hoogtemetingen in combinatie met kennis over het zettingsgedrag geven bij de regionale keringen inzicht in de (meerjaren) planning van op te hogen (buitengewoon onderhoud) regionale keringen. Omdat de inspectie deels de functie van de toetsing overneemt zal in de wijze waarop geïnspecteerd wordt aanvulling moeten ondergaan. Te denken valt aan: Eenduidige inspectie en rapportagevorm moet een beeld geven van de toestand van (alle) delen van de kering (zowel de goede als de minder goede delen), waarbij beoordeling zoveel mogelijk uniform en eenduidig wordt uitgevoerd (richtlijnen voor de inspecteur hoe bepaalde situatie te beoordelen en kwalificeren). Pagina 23 van 32

24 Extra hoogtemetingen van snel zakkende/vervormende kaden met frequentie eens in de 2 à 3 jaar met AHN-vergelijkbare meettechniek. Na een aantal meetronden kan (in combinatie met de AHN-metingen) verbeterd inzicht verkregen worden in het zettingsgedrag van de kaden. Inspecties van kerende onderdelen van kunstwerken (stortebedden, kwelschermen, schuiven en betonwerk) met frequentie eens in de 4-6 jaar. Ontwikkeling van eenduidige methodiek waarmee schadebeelden, verzakkingen, vervormingen, etc. kunnen worden beoordeeld op noodzaak correctief onderhoud te moeten plegen (veiligheidsbeoordeling). De inspectieresultaten moeten worden vastgelegd (bijvoorbeeld in het beheerregister). Het doel hiervan is: Vastleggen van de gegevens waarover gerapporteerd wordt en verantwoording (aan de toezichthouders PZH en ILT) moet worden afgelegd In combinatie met de uit de inspectie voortvloeiende beheermaatregelen zal moeten blijken dat Delfland zijn zorgplicht vervult. Registratie van de inspectie resultaten is daarbij onmisbaar. Bij de beoordeling van de vraag of Delfland zijn zorgplicht adequaat invult, zullen toezichthouders ook andere, meer procesmatige elementen gaan betrekken, zoals het hebben van inspectieplannen, werkprocesbeschrijvingen, et ceterea. Op dit moment (najaar 2014) krijgt dit invulling voor de primaire waterkering; de verwachtings is dat de provincie binnen enkele jaren zal volgen met een vergelijkbare invulling voor de regionale keringen. Uit de meerjarige registratie van gegevens kunnen ontwikkelingen en trends worden gehaald waardoor de onderhoudstaak kan worden aangepast /verbeterd. 6.2 Schouw De schouw richt zich op controle op de onderhoudsplicht van derden en handhaving op aanwezigheid van niet waterkerinde objecten en werkzaamheden binnen de leggerzonering. Op basis van de resultaten van de schouw wordt indien nodig een handhavingstraject (Toezicht en Handhaving) ingesteld. De schouw kan in uitvoering een onderdeel zijn van de inspectie. Echter de functie van de schouw is (juridisch) anders omdat de schouw zich richt op activiteiten van derden binnen de leggerzonering van de kering. Voor het beheer en onderhoud van de kering is van belang dat geschouwd wordt op: De vervulling van de onderhoudplicht door derden (onderhoud grasmat, dichten graafwerk mollen etc.) Niet vergunde niet waterkerende objecten; bijvoorbeeld bomen, opstallen, vlonders, etc. en niet vergunde werken zoals graafwerk. Deze objecten en activiteiten kunnen het functioneren van de kering in gevaar brengen en een belemmering vormen bij toekomstig onderhoudswerk, of verbeterwerk. Gedogen van niet vergunde objecten en werkzaamheden is daarom ongewenst. Vergunde waterkerende objecten; voldaan wordt aan de voorwaarden van de vergunning. Verwijderen van ongewenste objecten en voorkomen van werken zal bij toekomstig onderhoud kostenbesparend werken. Een e schouw en handhavingstrajecten zijn daarom een essentieel onderdeel van het beheer van de kering. 6.3 Toetsing Toetsing is geen onderdeel van het bedrijfsproces beheer en onderhoud. In verband met de samenhang met de inspectie is in deze paragraaf een korte beschrijving opgenomen. De keringen worden periodiek (iedere 12 jaar) getoetst op het voorgeschreven veiligheidsniveau met behulp van (landelijke of provinciale) toetsvoorschriften en leidraden. Over de resultaten van de toetsing wordt door Delfland gerapporteerd aan het Rijk (primaire keringen) resp. Provincie (regionale keringen). Bij afkeuring van bepaalde dijktrajecten moet de kering buitengewoon onderhoud ondergaan (indien niet aan de legger wordt voldaan) of moet de kering worden verbeterd (bij onvoldoende standzekerheid, of indien het leggerprofiel niet meer voldoet). Er zijn ontwikkelingen gaande waarbij onderdelen van de toetsing bij de zorgplicht/inspectie gelegd zullen worden. Er onstaat daarmee een verweving van inspectie Pagina 24 van 32

25 met de toetsing. Toetsing (en inspectie) wordt een meer continue proces met eens per 12 jaar een rapportagemoment. 6.4 Monitoring doelstellingen Natura-2000 In het duingebied (zeewering) vindt in de natura-2000 gebieden een reguliere monitoring plaats op de effecten van genomen beheermaatregelen. Deze monitoring vindt plaats in het kader van de natura-2000 beheerplannen en het daarbij behorende terreinbeheerplan. Voor nader inzicht hierin verwezen naar betreffende beheerplannen. 6.5 Monitoring op ongewenst dierlijk graafwerk Bestrijding van graafwerk door dieren in dijklichamen vormt al jarenlang een onderdeel van het beheer van de keringen. Vooral de bestrijding van de muskusrat is hiervan een belangrijk onderdeel. De monitoring/inspectie op dierlijk graafwerk (muskusrat, mollen, konijnen) richt zich op het voor het functioneren van de kering omgewenste situaties. Het betreft inspectie op gangenstelsels (muskusrat) waardoor lekkage van de kering kan ontstaan en op graafwerk dat de bekleding van de kering verzwakt (konijnen, mollen).de bestrijding wordt uitgevoerd binnen de daarvoor geldende wettelijke kaders (FF-wet, regeling mbt muskusratbestrijding, Jachtwet). Betrekkelijk nieuw is de rivierkreeft die de onderwateroever vergraaft en waardoor verzakking/instabiliteit van het buitentalud kan ontstaan. Een meer systematische inspectie op dit verschijnsel is gewenst. Hiermee kan de omvang en ernst ervan beter bepaald worden. Pagina 25 van 32

26 7. Planning 7.1 Uitgangspunten voor de planning van onderhoud De planning van de beheermaatregelen en het onderhoud is gebaseerd op: Jaarlijkse inspectie: Uit de e inspectie blijkt mogelijk dat niet meer wordt voldaan een de vereiste leggerafmeting en of dat er sprake is van schade (aan bekleding, constructies, beschoeiing). Planning van onderhoud is dan noodzakelijk. De schouw: Uit de schouw blijkt mogelijk dat er sprake is van achterstallig gewoon onderhoud (door de onderhoudsplictige). Bij nalatigheid kan Delfland zelf het onderhoud uitvoeren op kosten van de onderhoudplichtige. Zettingsgedrag: Op basis van kennis over de zettingsnelheid van de keringen kan voor iedere kadestrekking een meerjarige planning onderhoud worden opgezet. Door middel van tussentijdse metingen naar de zetting van de kaden kan deze meerjarenplanning periodiek bijgesteld. Restlevensduur: De keringen, constructies, beschoeiingen e.d. zijn ontworpen voor een bepaalde levensduur. Aan de hand van de resterende levensduur en periodieke technische inspectie kan onderhoud en vervanging worden ingepland. Periodiek onderhoud: bepaalde installaties vragen periodiek onderhoud (bijv keermiddelen bij waterkerende kunstwerken, noodkeringen). Maaibeheer en beweiding: het maaibeheer en beweiding op basis van een e cyclus Een deel van het beheer en onderhoud kan in een meerjarenplanning en budgetering worden opgenomen. Daar waar sprake is van noodzaak tot correctief onderhoud (blijkt uit de inspectie en of schouw) zal zonodig direct onderhoud in de planning worden opgenomen. Prioritering van dit correctieve onderhoud zal moeten worden gebaseerd op de analyse van het veiligheidsrisico van de geconstaterde afwijkingen. Criteria daarbij zijn; de mate van afwijking van de legger (bijvoorbeeld bij verzakking, vervorming), de aard van schade (bijvoorbeeld aan bekleding, beschoeiing) en het risico dat de waterkering faalt. Bij de opzet van de planning wordt rekening gehouden met: Complexiteit uit te voeren onderhoud; Medegebruik maakt onderhoud van de kering complex. Overleg met belanghebbenden en belangen afweging zijn noodzakelijk en moeten in de planning en de voorbereiding worden opgenomen. Aanwezigheid van infrastructuur (wegen, kabels en leidingen); Infrastructuur in de kering vraagt in de regel onderhoud (door hun beheerders). Afstemming met de onderhoudsplanningen van de beheerders van deze infrastructuur ligt dan voor de hand. Toetsresultaten; Uit toetsing kan blijken dat (op termijn) niet meer wordt voldaan aan de vereiste leggerafmeting. Planning van onderhoud of versterking is dan noodzakelijk. Kostenoptimalisatie; Bij opzet van de onderhoudcyclus is een kostenoptimalisatie mogelijk. Te denken valt aan: o De mate van ophoging in relatie tot kosten van de ophoging en zettingsnelheid. o Kosten van een constructie in relatie tot technische levensduur. De planhorizon met; o De periode tot 2020; het buitengewoon onderhoud van de regionale keringen is er opgericht het achterstallig onderhoud (hoogtetekort) weg te werken. o De periode na 2020; het onderhoud is gericht op het tijdig voldoen aan gewenst streefbeeld (leggerafmetingen, vervanging constructie voor einde technische levensduur). Ruimtelijke ontwikkelingen; daar waar de kansen en de mogelijkheden zich voordoen bij ruimtelijke ontwikkelingen werk met onderhoudswerk te maken. 7.2 Programmering en prioritering van het onderhoud De uitgangspunten van de onderhoudsplanning is in dit beheerplan grotendeels gebaseerd op het (moeten) voldoen aan de specificaties die worden gesteld aan de kering (legger, technisch staat van bekleding, beschoeiing, etc.). Met name bij correctief onderhoud speelt de vraag hoe dit onderhoud te prioriteren. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van het gedachtengoed van het objectmanagement of asset management (zie ook par 8.4). Er wordt dan allereerst een inschatting gemaakt over de grootte van het risico van falen van (delen van) de waterkering (of bijv. beschoeiing). Bij deze analyse wordt onderzocht hoe groot de kans van falen is en wat de gevolgen daarvan zijn. De combinatie van beide (kans en gevolg) bepaalt Pagina 26 van 32

27 de grootte van het risico. Afhankelijk van deze inschatting vindt een afweging plaats of de onderhoudstrategie gericht moet zijn op preventief onderhoud dan wel op correctief onderhoud. De kosten van de maatregel (correctief dan wel preventief) spelen een rol bij de afweging. Nadere uitwerking van de programmering van het onderhoud op basis van dit gedachtengoed is beschreven in par Planningscyclus Voor het onderhoud is een planningscyclus op te stellen. Deze planningscyclus is als volgt: type waterkering beheer en onderhoudcyclus wanneer (correctieve) planningsactie zeewering evaluatie verstuivingsproces 2017, daarna iedere 5 jaar indien nodig bijstelling dynamische beheervorm bepaling ligging duinvoet. indien nodig bijstellen ligging duinvoet (de planning van de meetcyclus tot en met wijziging van de ligging zijn vastgelegd) monitoring grensprofiel (hoogte, winderosie) indien nodig inplannen beheermaatregelen monitoring stormschade incidenteel indien nodig inplannen herstel stormschade aan einde stormseizoen onderhoud waterkerende kunstwerken en constructies (keersluis en boezemgemaal) inspectie (functioneren) kunstwerken en waterkerende constructie check restlevensduur van de waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies volgens onderhoudschema in combinatie met 12-e toets indien nodig inplannen correctief onderhoud voor volgend stormseizoen Delflandsedijk onderhoud bekleding (maaibeheer) inspectie schouw onderhoud waterkerende kunstwerken en constructies (indien in onderhoud door Delfland) inspectie (functioneren) kunstwerken en waterkerende constructies check restlevensduur van de waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies volgens onderhoudschema in combinatie met 12-e toets indien nodig inplannen correctief onderhoud voor volgend stormseizoen indien nodig inplannen correctief onderhoud voor volgend stormseizoen regionale kering planning onderhoudscylus op basis van zettingsgedrag inspectie schouw onderhoud waterkerende kunstwerken en constructies (indien in onderhoud door Delfland) inspectie (functioneren) kunstwerken en waterkerende constructie check restlevensduur van de waterkerende kunstwerken en bijzondere waterkerende constructies Eenmalig, daarna actualiseren volgens onderhoudschema in combinatie met 12-e toets opstellen meerjarenplanning bijstelling van meerjarenplanning onderhoudscyclus inplannen correctief onderhoud indien nodig inplannen correctief onderhoud Pagina 27 van 32

28 type waterkering overige kering beheer en onderhoudcyclus wanneer (correctieve) planningsactie planning onderhoudscylus op basis eenmalig opstellen meerjarenplanning van zettingsgedrag inspectie bijstelling van schouw meerjarenplanning inplannen correctief onderhoud onderhoud waterkerende kunstwerken en constructies (indien in onderhoud door Delfland) inspectie (functioneren) kunstwerken en waterkerende constructie volgens onderhoudschema indien nodig inplannen correctief onderhoud noodkering onderhoud installaties volgens onderhoudschema inspectie (functioneren) beschoeiing inspectie indien nodig inplannen correctief onderhoud vervanging einde technische levensduur opnemen in meerjarenplanning dijksloot schonen in het najaar baggeren onderdeel baggerplan opnemen in het baggerplan afrastering inspectie monitoring stormschade incidenteel inplannen vervanging duinovergang inspectie 7.4 Opstellen van de planning en voorbereiding van het onderhoud Het opstellen van de planning en het voorbereiding van het onderhoud vindt plaats onder coördinatie en uitvoering van het team OWW en het Stevige Dijken Team (SDT). Hierbij richt het SDT zich op de planning, voorbereiding en programmering van het buitengewoon onderhoud van de regionale keringen. Dit werkproces is beschreven in de notitie Stevige Dijken, procesbeschrijving buitengewoon onderhoud en kadeverbeteringen van 19 december De planning van het overige onderhoud zal verder uitgewerkt worden. 7.5 Capaciteitsplanning De onderstaande capaciteitplanning heeft betrekking op de activiteiten zoals benoemd in par 8.2 Planningscyclus, en is exclusief de tijdbesteding die benodigd is voor de voorbereiding en uitvoering van onderhoudswerken (werkzaamheden onder coordinatie van het SDT). wat wanneer fte (team) meerjaren planning buitengewoon onderhoud regionale en overige opstellen bijstelling op basis van inspectie, eenmalig 0,3 (SDT) 0,1 /j (SDT) keringen e.d. inspectie; primaire, regionale en overige keringen kunstwerken en uitvoering inspectie beoordeling resultaten, rapportage 0,6 /j (OWW) 0,2 /j (OWW) constructies, beschoeiing en inplanning correctief onderhoud schouw uitvoering schouw 0,3 /j (T&H) primaire, regionale en overige keringen noodkering verwerking schouw en handhaving inspectie onderhoud toelichting: 1 fte =1350 uur SDT is het Stevige Dijken Team volgens schema 0,5 /j (T&H) 0,3 /j (OWW) pm Pagina 28 van 32

29 7.6 Onderhoudsbudget De grootte van het beheer en onderhoudsbudget wordt sterk bepaald door nog verder uit te werken planningen (o.a meerjaren plannen) en ervaring met uitvoering van onderhoudswerken. Pagina 29 van 32

30 8. Toekomstige ontwikkelingen 8.1 Wijziging normeringstelsel primaire keringen De voor het beheer van de waterkering belangrijke ontwikkeling is de introductie van een gewijzigd normeringsstelsel voor de primaire waterkering. Per 2017 zal het normeringsstelsel gebaseerd zijn op een norm voor de overstromingskans, zal de frequentie waarmee de kering getoetst zal worden eens in de 12 jaar zijn en krijgt de e inspectie een belangrijkere functie bij de controle op (en rapportage over) de aan de kering gestelde veiligheidseisen (zorgplicht). Anno 2014 is de samenhang tussen toetsen en inspectie bij het gewijzigde normeringsysteem nog niet helemaal uitgekristaliseerd. De verwachte ontwikkeling daarin is dat de inspectie een zekere vorm van continue toetsen zal gaan inhouden. Een aspect van het gewijzigde normeringsysteem is dat de kering niet zoals in het oude systeem op afzonderlijke faalmechanismen wordt goed of afgekeurd. Bijvoorbeeld; als een kering hoog genoeg is maar niet voldoet aan de stabiliteitseis wordt de kering afgekeurd. In het nieuwe normeringstelsel wordt een kans op falen van een dijkvak beoordeeld op de som van de faalkansen van alle faalmechanismen. In hetzelfde voorbeeld van de kering die hoog genoeg en minder stabiel is, is dan een mogelijke uitkomst van de toets dat het dijkvak nog wel voldoet aan de gestelde norm op falen. Ondanks de matige stabiliteit is dan versterking en of (correctief) onderhoud dan niet noodzakelijk. De gewijzigde normeringsystematiek en toetsfrequentie hebben dus voor het beheer en onderhoud van de kering consequenties. Uit de e inspectie van de waterkering moet blijken dat in een betreffend dijkvak wordt voldaan aan de gestelde norm. Dit vraagt behalve rapportage over de waargenomen toestand van de kering ook een analyse van de resultaten. De beoordeling wordt daardoor complexer. Bij een geconstateerd (dreigend) gebrek of bij de planning van regulier onderhoud zal de noodzaak om onderhoudsmaatregelen te nemen bepaald gaan worden door de grootte van het tekort dat in de faalkans dreigt te ontstaan (of mogelijk al is ontstaan). Deze beoordeling zal specifieke deskundigheid vragen en de planning van het onderhoud zal daarmee veel meer risicomanagement gestuurd raken. 8.2 Gevolgen voor de normering van de regionale keringen De systematiek van het normeringsstelsel en de toetsing van de regionale keringen komt grotendeels overeen met de (oude) systematiek van de primaire keringen. Verwacht kan worden dat enige tijd na de stelselwijziging bij de primaire keringen ook bij de regionale keringen overgegaan zal worden tot een normeringsystematiek gebaseerd op overstromingskansen. Dit betekent dat ook het beheer en onderhoud van de regionale keringen wijziging zal ondergaan. 8.3 Gegevensbeheer De resultaten van inspectie en schouw en de daaruit volgende beheermaatregelen moeten worden vastgelegd. Vastlegging in het beheerregister is daarvoor een voor de handliggende keuze. Op deze manier worden alle relevante gegevens van het waterkeringbeheer (objectbeschrijving, toetsresultaten, verbeter- en onderhoudsmaatregelen, inspectie en schouwgegevens) samenhangend vastgelegd. Beheersing, controle en verificatie op de uitvoering van de zorgplicht is dan uitvoerbaar en voor derden navolgbaar. Een zinvolle en efficiente vastlegging van de hiertoe relevante gegevens zal nog nadere uitwerking vragen (ook in relatie tot de rapportageplicht). 8.4 Object management (asset management) Een ontwikkeling in het beheer en onderhoud van objecten (wegen, installaties, keringen) is dat de programmering van het beheer en onderhoud wordt gebaseerd op de kosten van het beheer en onderhoud en het risico van falen/niet functioneren van het object. Er vindt dan een afweging plaats tussen kwaliteit (in termen van beschikbaarheid en betrouwbaarheid), levensduur en het risico van falen/bezwijken van objecten. Er wordt een inschatting gemaakt over de grootte van het risico van falen van (delen van) het object. Bij deze analyse wordt onderzocht hoe groot de kans van falen is en wat de gevolgen daarvan zijn. De combinatie van beide (kans en gevolg) bepaalt de grootte van het risico. Afhankelijk van deze inschatting vindt een afweging plaats of de onderhoudstrategie gericht moet zijn op preventief onderhoud dan wel op correctief onderhoud. Pagina 30 van 32

31 Vervolgens kan met onderstaand schema (als voorbeeld) een onderhoudstrategie worden opgesteld. De aspecten van afweging zijn dan; de kosten (van de onderhoudsmaatregel), het risico van falen en voorwaarden vanwege wet en regelgeving (i.c. de norm, FF-wet etc.). Een zinvolle vertaling van deze werkwijze naar alle onderdelen van het onderhoud van waterkeringen (preventief en correctief) is gebaseerd op: Een analyse van de faalkans (van onderdelen) van de kering bij geconstateerde afwijkingen van het leggerprofiel, bekleding, etc. Inzicht in kosten van de alternatieven in onderhoudstrategie. Wettelijke voorwaarden (normering, FF-wet) De relatie met de gewijzigde normeringsystematiek (par 8.1 en 8.2) ligt hier voor de hand. Per dijkvak wordt een overstromingnorm opgesteld en zijn rekenmethodieken voorhanden om de faalkans per faalmechnisme van de kering te kunnen bepalen. Aan de hand hiervan kan een inschatting worden gemaakt of, wanneer en hoe preventief of correctief onderhoud in noodzakelijk is. Uitgangspunt bij deze benadering is dan niet meer zonder meer het moeten voldoen aan leggerafmetingen of technische specificaties. De kosten van het onderhoud en gecalculeerde risico en wettelijke randvoorwaarden bepalen dan wanneer en hoe onderhoud wordt gepleegd. Nadat in 2017 voor de primaire keringen de nieuwe norm voor de overstromingskans wettelijk is vastgesteld en er rekentechnieken (goed toepasbaar) voorhanden zijn waarmee de faalkans van de kering kan worden bepaald, zou de planning van het onderhoud op basis van objectmanagement kunnen worden ontwikkeld. 8.5 Inspectie technieken Op het gebied van inspectietechnieken zijn allerlei ontwikkelingen gaande zoals: Sensor-metingen die in de regel on-line gegevens registreren. Waarnemingen door middel van satelieten en of vanuit de lucht (vliegtuig, helikopter, drone). Veel van deze technieken kunnen in potentie visuele inspectietechnieken vervangen. Of de technieken kunnen potentieel on-line inzichten verschaffen die met visuele inspectie niet zichtbaar zijn (bijvoorbeeld ten aanzien van de actuele stabiliteit van een dijk). In het recente verleden heeft Delfland de toepassingsmogelijkheden van enkele van deze technieken onderzocht. Dit waren de toepassing van Geobeads bij de boordeling van de stabiliteit van een dijkvak, de toepassing video- en fotobeelden opgenomen door helikopters en drones bij Pagina 31 van 32