Oplegnotitie bij rapport Compartimenteringsstudie Maasdijk & Zuidrand dijkring 14, Impactanalyse DPVnormering

Transcriptie

1 Compartimenteringskering 2: Schiedam-centrum Oplegnotitie bij rapport Compartimenteringsstudie Maasdijk & Zuidrand dijkring 14, Impactanalyse DPVnormering & STOWA richtlijn Deze notitie beschrijft kort het uitgevoerde onderzoek naar de compartimenterende kering door het centrum van Schiedam en het vervolgproces. In 2013, 2014 en 2015 onderzoekt de provincie Zuid- Holland, in overleg met de Hoogheemraadschappen van Delfland en van Schieland en de Krimpenerwaard, de compartimenterende waterkeringen langs de zuidrand van dijkring 14. In de leggers van de hoogheemraadschappen zijn deze waterkeringen opgenomen als respectievelijk binnenwaterkering en secundaire waterkering. De compartimenterende waterkeringen hebben invloed op het overstromingsverloop, mocht de eerste ( primaire ) kering bezwijken. Het onderzoek is de basis voor de provincie om te bepalen of de dijken wel of niet worden opgenomen in de Waterverordening Zuid-Holland. Wordt een kering in de Waterverordening Zuid-Holland opgenomen dan wordt een veiligheidsnorm vastgelegd en is het waterschap verantwoordelijk voor het instandhouden van deze veiligheidsnorm. De provincie houdt hier toezicht op door middel van een monitoringsprogramma. Basisveiligheid Het nieuwe Nederlandse waterveiligheidsbeleid, zoals dat in het Deltaprogramma 2015 is vastgelegd, stelt eisen aan de primaire keringen en biedt door preventie een zogenoemde basisveiligheid. Volgens deze basisveiligheid krijgt iedereen die achter dijken of duinen woont een bepaald beschermingsniveau als basis: de kans dat hij of zij overlijdt door een overstroming mag niet groter zijn dan 1: per jaar. Waar grote groepen slachtoffers kunnen vallen of grote schade kan optreden door overstromingen, geldt een hoger beschermingsniveau. Ook de aanwezigheid van heel belangrijke vitale' functies kan aanleiding voor een hoger beschermingsniveau zijn. In het onderzoek is in samenhang met het Deltaprogramma geconstateerd dat de compartimenterende waterkering in het centrum van Schiedam geen invloed heeft op de nieuwe normspecificaties voor de primaire waterkeringen. Gevolgen binnen en buiten compartiment De provincie heeft voor alle keringen laten onderzoeken wat het effect is van wel of geen kering. Daarbij is gekeken naar varianten huidig ( de kering is waterkerend, eventuele openingen, zoals bijvoorbeeld een fietstunnel, worden gesloten bij een overstroming), laag (geen kering), gaten (de kering is niet meer waterkerend, er zitten doorgangen in) en hoog (wel kering). Over het algemeen geldt: wanneer de primaire waterkering bezwijkt, zorgt de compartimenterende kering (variant hoog en variant huidig) ervoor dat het overstroomde gebied in omvang beperkt blijft. Het gebied binnen het compartiment overstroomt wel sneller en dieper dan wanneer het water vrij het achterland kan instromen (varianten laag of gaten). Het uiteindelijke effect op het aantal slachtoffers, getroffenen en schade (binnen en buiten het compartiment) is onder andere afhankelijk van hoe hoog een gebied ligt en hoe dichtbevolkt het is. Voorlopig advies De uitkomsten staan gepresenteerd in staafdiagrammen achterin deze notitie. De resultaten van het onderzoek laten zien dat de totale kosten (investeringen risicokosten) 1 van variant huidig en variant gaten dicht bij elkaar liggen. Het voorlopig (ambtelijk) advies van de provincie is om de kering wel in de Waterverordening Zuid-Holland op te nemen. 1 In het onderzoek is aangenomen dat de onderhoudskosten nihil zijn en voor rekening van de gemeente. Dat is niet geheel juist, enerzijds zijn de kosten nooit nihil (lange termijn) en anderzijds dienen ook kosten die door derden worden gemaakt te worden meegenomen. De inschatting is echter dat deze kosten de resultaten niet significant zullen beïnvloeden.

2 De argumenten zijn: 1) Er worden momenteel investeringen gedaan door de gemeente: de Koopmansbeurssluis wordt in 2015 gerestaureerd en waterkerend gemaakt. 2) Het aantal getroffenen is bij variant gaten of variant laag een stuk hoger dan in een situatie met een waterkerende kering. In de Waterverordening Zuid-Holland wordt als veiligheidsniveau vastgelegd dat de kering moet worden onderhouden op het profiel zoals dat in de legger van het waterschap is vastgelegd. Er wordt dus geen getalsmatige norm maar een behoudsnorm opgenomen in de Waterverordening-Zuid- Holland. In vervolg op het Deltaprogramma 2015 wordt de komende jaren onderzocht op welke wijze de normering voor compartimenterende keringen moet worden berekend. De resultaten zullen naar verwachting medio 2020 gereed zijn. Om te voorkomen dat er kosten moeten worden gemaakt die bij de nieuwe normeringsmethodiek niet nodig zijn wordt in de verordening vastgelegd dat het huidig beheer en onderhoud moet worden gecontinueerd (stand still beginsel). Overleg met gemeenten, veiligheidsregio s en waterschappen Op 19 december 2014 zijn betrokken waterschappen, gemeenten en veiligheidsregio s in een bijeenkomst nader geïnformeerd over deze studie. De provincie wil niet alleen kijken naar de waterstaatkundige effecten (schade in geld en slachtoffers zoals het onderzoek die toont);; afgesproken is dat de provincie per compartimenteringskering ook de overige (niet-waterstaatkundige) consequenties uitwerkt van het wel of niet aanwijzen van de kering als regionale kering, zoals ruimtegebruik rond de kering, cultuur-historische objecten, verkeer/wegbeheer, en inzet als evacuatieroute. De provincie doet dit in overleg met het waterschap, gemeenten en veiligheidsregio s. Er zijn grofweg drie onderwerpen die de provincie met de overheden wil uitdiepen: 1. Wat gebeurt er bij overstromingen? 2. Wat zijn de gevolgen van het wel of niet normeren voor het beheer van de kering? 3. Wat zijn de gevolgen van het wel of niet normeren voor het ruimtelijk beheer op en om de kering? De resultaten van de overleggen zijn in deze notitie verwerkt. Doel is ook om te zorgen dat alle partijen (inclusief provincie) weten wat er nog moet gebeuren voor een goede besluitvorming en uitvoering. Hoe verloopt de besluitvorming? Op basis van het onderzoek en de ontvangen reacties van de betrokken overheden doen Gedeputeerde Staten een voorstel aan Provinciale Staten voor het wel/niet opnemen van de onderzochte compartimenterende keringen in de Waterverordening Zuid-Holland. Zoals gebruikelijk wordt een ontwerp van dit besluit gedurende zes weken in de inspraak gelegd. Het ontwerpbesluit wordt ook aan de betrokken overheden voorgelegd (januari 2016). De verwachting is dat Provinciale Staten voor de zomer van 2016 het definitieve besluit nemen. Overleg waterschap De provincie en het Hoogheemraadschap van Delfland hebben inmiddels de uitkomsten van de studie met elkaar besproken. Het hoogheemraadschap onderschrijft het voorstel van de provincie. Voor de waterkering Schiedam-centrum is een legger van kracht. In de legger zijn de onderhoudsverplichtingen en onderhoudsplichtigen geregeld. Het waterschap is op grond van de legger onderhoudsplichtig voor het in stand houden van het waterkerend vermogen en voor de stabiliteit van de waterkering. Door middel van vergunningverlening ziet het waterschap erop toe dat het leggerprofiel bij bijvoorbeeld infrastructurele wijzigingen in stand blijft.

3 Overleg gemeente In juni 2015 heeft de provincie overlegd met de gemeente Schiedam. De gemeente heeft aangegeven het voorstel van de provincie ambtelijk te steunen. Hierdoor wordt het karakter van de dijk beschermd. Ook wordt door de gemeente de Koopmansbeurssluis gerestaureerd. Overleg veilgheidsregio s In juni 2015 heeft de provincie overlegd met de veiligheidsregio s Hollands-Midden, Haaglanden en Rijnmond. In de bijeenkomsten heeft de provincie de uitkomst van de onderzoeken toegelicht en de veiligheidsregio s gevraagd naar een reactie op de voorstellen en naar plannen van de veiligheidsregio s op het gebied van de rampenbestrijding. Er zijn op dit moment door de veiligheidsregio s (nog) geen concrete plannen ontwikkeld voor evacuatieroutes. Preventieve evacuatie is maar heel beperkt mogelijk. Daarbij speelt dat het wegennet onvoldoende capaciteit heeft om de grote aantallen inwoners te verwerken en dat de evacuatietijd zeer beperkt is. Verticaal evacueren naar hogere plekken (eigen woning, gebouwen of locaties) in het gebied is wel mogelijk. Wel gaven de veiligheidsregio s aan behoefte te hebben aan meer informatie over de gevolgen van een overstroming. De provincie heeft vervolgens kaartmateriaal aangeleverd. De veiligheidsregio s nemen zich voor om het gebied in beeld te brengen en de uitkomsten te delen met de provincie. Achtergrondinformatie Compartimenteringskering 2 (foto s: Google Streetview) Beschrijving tracé Het tracé van de compartimenterende waterkering rond compartiment 2 is in vier kenmerkende deeltrajecten te onderscheiden. Van west naar oost ligt het eerste deel volledig onder het straatprofiel van de Burg van Haarenlaan;; deze is daardoor niet als waterkering herkenbaar. Vervolgens buigt de waterkering in oostelijke richting af en gaat verder als Vlaardingerdijk. De Vlaardingerdijk vormt hier de begrenzing tussen het hoger gelegen compartiment en het lage achterland. Hierdoor is alleen het landwaartse talud zichtbaar, terwijl aan de zijde van het compartiment de huizen op dijkniveau liggen. Vanaf de rotonde, die de Nieuwe Haven en de Nieuwe Damlaan aansluiting geven op de Vlaardingerdijk, loopt de waterkering door het historische centrum van Schiedam dat de status van rijksbeschermd stadsgezicht heeft (gele vlak in de figuur). Na de Vlaardingerstraat loopt de grens van het compartiment via de Dam, Korte Dam en de Hoogstraat. Dit zijn smalle straten met aan beide zijden bebouwing waardoor de waterkering hier niet herkenbaar is. Tussen de Dam en de Korte Dam ligt de Beurssluis die de verbinding vormt tussen de Schie en de Lange Haven. Op dit moment kan de sluis niet gesloten worden, maar de sluis wordt in 2015 gerenoveerd. Verwacht wordt dat de deuren vanaf ca. sept - okt weer functioneel zijn.

4 Na de Hoogstraat begint het laatste deel tot de aansluiting op de primaire waterkering. De kering ligt hier onder de brede Rotterdamsedijk die bestaat uit twee rijbanen met daartussen de trambaan. Aan beide zijden van de weg liggen huizen waardoor de Rotterdamsedijk niet als waterkering herkenbaar is. Het gebied binnen het compartiment Het compartiment (ca. 225 ha.) heeft ca inwoners. Binnen het compartiment liggen twee ziekenhuis instellingen (Psychiatrisch Centrum Joris en Boumanhuis) en drie zorgcentra (St Jacobsgasthuis, Zorgcentrum Francois Haverschmidt en Vrouwenopvang Rotterdam ). De laagste delen van het compartiment liggen in het zuidoostelijke deel dat enkele decimeters onder NAP ligt. Hier zijn ook straten waarlangs woningen met één etage liggen (zie foto). Het westelijke deel van het compartiment (Schildersbuurt, Haverschmidtkwartier en de Schrijversbuurt) en het historische centrum liggen duidelijk hoger. Het oude centrum is met zijn vele rijksmonumenten van grote cultuur-historische waarde. Middelharnisstraat in de Eilandenbuurt (Google streetview) Maatgevende waterstanden op de Nieuwe Waterweg De waterstanden op de Nieuwe Waterweg worden bepaald door de waterstanden op zee, de rivierafvoer én de sluitingsstrategie van de Maeslantkering. Ook wordt rekening gehouden met de (faal-)kans op nietsluiten van de Maeslantkering. De Maeslantkering wordt gesloten wanneer wordt verwacht dat anders bij Rotterdam het peil van NAP + 3,0 m wordt overschreden en/of bij Dordrecht het peil van NAP+2,9m. Wanneer de Maeslantkering goed functioneert, is er vanuit de Nieuwe Waterweg geen dreigende situatie voor het binnendijkse gebied. De voor de overstromingsscenario s maatgevende waterstanden kunnen (vrijwel) alleen optreden wanneer bij een extreme stormvloed de sluiting van de Maeslantkering mislukt. Mocht deze situatie zich voordoen, dan is er (vrijwel) geen tijd meer om nog tot evacuatie uit het gebied over te gaan. Bovendien is de kans groot dat door de storm wegen onbegaanbaar zijn. Bescherming tegen overstroming Schiedam wordt tegen overstromingen vanuit het buitenwater beschermd door primaire waterkeringen. Zoals hierboven beschreven loopt er in Schiedam, naast de primaire waterkering langs de Nieuwe Waterweg, ook een compartimenterende kering. Mocht onverhoopt de primaire waterkering ter hoogte van het compartiment falen, wordt het achterland nog beschermd door deze compartimenterende kering. Echter, daar staat tegenover dat het gebied tussen de primaire waterkering en de compartimenterende kering een klein compartiment vormt waarin het water snel tot grote diepten kan stijgen. Hierdoor wordt dit deel van Schiedam mogelijk extra zwaar getroffen. Doel van het onderzoek was om in beeld te brengen of de compartimenterende kering nuttig en doelmatig is of juist niet.

5 Samenvatting onderzoeksresultaten Voor het onderzoek naar schade en slachtoffers is aangesloten bij de uitgangspunten die het Deltaprogramma hanteert. De potentiele schadebedragen, slachtofferaantallen en het aantal getroffenen zijn gebaseerd op computersimulaties. Een computersimulatie is een vereenvoudiging van de werkelijkheid.

6