HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

Transcriptie

1 HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N BEROEPSREGL. - Auditing A06 Brussel, 9 december 2010 MH/EDJ/AS ADVIES OP EIGEN INITIATIEF over HET GROENBOEK VAN DE EUROPESE COMMISSIE BETREFFENDE HET BELEID INZAKE CONTROLE VAN FINANCIËLE OVERZICHTEN: LESSEN UIT DE CRISIS (bekrachtigd door de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO op 9 december 2010) ***

2 De Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO treedt op als Belgisch federaal adviesorgaan die de belangen van de zelfstandigen, vrije beroepen en de KMO vertegenwoordigt. De Hoge Raad heeft kennis genomen van de openbare raadpleging over het Groenboek van de Europese Commissie betreffende het beleid inzake controle van financiële overzichten: lessen uit de crisis. In het bijzonder wenst de Hoge Raad zijn opmerkingen te geven over de voorstellen van de Commissie in het Groenboek met betrekking tot de kleine en middelgrote ondernemingen en de kleine en middelgrote beoefenaars. Na raadpleging van de betrokken beroepsorganisaties van sectorcommissie nr Juridische en economische beroepen en de Commissie ad hoc, heeft de Hoge Raad op 9 december 2010 volgend advies uitgebracht. CONTEXT De openbare raadpleging over het groenboek van de Europese Commissie gaat in op enkele zwakke punten van de auditsector en reikt voorstellen aan opdat in de toekomst nieuwe financiële risico s beperkt kunnen worden. Volgende materies komen in het groenboek aan bod: de rol van de auditor, het bestuur en de onafhankelijkheid van auditkantoren, het toezicht op auditoren, de configuratie van de auditmarkt, het tot stand brengen van een interne markt voor de verlening van auditdiensten, de vereenvoudiging van de regels voor de KMO en voor de kleine en middelgrote beroepsbeoefenaren (SMP) en de internationale samenwerking voor het toezicht op wereldwijde auditnetwerken. De Hoge Raad gaat na zijn algemene opmerkingen over het Groenboek in op de specifieke vragen van de Commissie. Daarbij geeft hij zijn standpunten niet weer voor elk van de 38 vragen gesteld in de openbare consultatie maar beperkt hij zich voornamelijk tot de vragen van de Commissie met betrekking tot de KMO en de kleine en middelgrote beoefenaars. In het advies worden de vragen behandeld vanuit het oogpunt van de Belgische definitie van KMO die verschillend is van de Europese definitie. In België is een KMO grotendeels een onderneming waar minder dan 50 werknemers tewerkgesteld worden (cf. pag. 3). Derhalve werden uitsluitend op vragen 4-6, 10-11, 15-16, 18-19, 28 en opmerkingen geformuleerd. ALGEMENE OPMERKINGEN De wettelijke opdracht van de bedrijfsrevisor bestaat uit de controle in vennootschappen op de financiële toestand, op de jaarrekening en op de regelmatigheid van de in de jaarrekening weergegeven verrichtingen. Het gewenste doel van de wettelijke controle door de bedrijfsrevisor is om de gebruikers van de financiële overzichten te informeren over de juistheid van de meegedeelde gegevens. De controle van de jaarrekeningen door de bedrijfsrevisor betekent zoals de Commissie in het Groenboek beschrijft niet dat de revisor verplicht is om na te gaan of de financiële overzichten volledig vrij zijn van afwijkingen. De verantwoordelijkheid van de bedrijfsrevisor bestaat eruit om zijn werkzaamheden zo te organiseren dat hij in het commissarisverslag met een redelijke zekerheid uitspraak kan doen over de controle van de jaarrekening. Indien in het commissarisverslag wordt geconcludeerd tot een getrouw beeld van de financiële overzichten geeft de revisor een redelijke mate van zekerheid dat deze als geheel vrij zijn van materiële afwijkingen die het gevolg zijn van fraude of fouten. De revisor waakt bij de uitvoering van zijn taak erover dat zijn opdracht op een onafhankelijke wijze wordt uitgeoefend zonder inmenging in het bestuur en in het beleid van de gecontroleerde entiteit. 2

3 De Hoge Raad wenst op te merken dat in de Belgische regelgeving 1 de kleine vennootschappen vrijgesteld zijn van de controle van de jaarrekening of van een andere financiële staat van de onderneming door een onafhankelijke deskundige. Kleine vennootschappen zijn vennootschappen met rechtspersoonlijkheid die voor het laatst en het voorlaatst afgesloten boekjaar niet meer dan een van de volgende criteria overschreden heeft: 1. Balanstotaal: Jaaromzet excl. BTW: Jaargemiddelde van het personeelsbestand: 50 Indien de vennootschap echter meer dan 100 personeelsleden tewerkstelt, wordt zij meteen als een grote onderneming gedefinieerd. De Hoge Raad is van mening dat de optionele controle van een kleine onderneming met minder dan 50 werknemers behouden moet blijven. Het verplicht stellen van een wettelijke controle bij deze kleine ondernemingen zou enkel een dure administratieve last voor deze ondernemingen betekenen. De Hoge Raad is verheugd dat vooraleer er maatregelen worden ingevoerd, de Commissie een effectenbeoordeling zal houden. In het bijzonder vraagt de Hoge Raad dat bij het voeren van deze effectenbeoordeling de impact voor de KMO en voor de kleine en middelgrote beoefenaars nagegaan wordt en dat zij betrokken zullen blijven bij de verdere onderhandelingen. Vermeden moet worden dat regelgeving leidt tot een disproportionele verhoging van de kosten en de lasten voor kleine en middelgrote ondernemingen en beoefenaars. De Hoge Raad vraagt dan ook aan de Commissie om rekening te houden met het principe denk eerst klein uit de Small Business Act 2. De Hoge Raad wenst erop te wijzen dat dit debat onlosmakelijk is verbonden met de herziening van de vierde Richtlijn die gericht moet zijn op een verdere harmonisering. 3 Bij het invoeren van een nieuwe reglementering moet dan ook deze voorgenomen herziening afgewacht worden. Bovendien moet rekening gehouden worden met de Europese richtlijn betreffende de wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen 4. Deze richtlijn moest uiterlijk eind juni 2008 in de verschillende lidstaten omgezet worden. De Hoge Raad is van mening dat de impact van de bepalingen in de richtlijn, welke duidelijk wordt in de loop van de volgende jaren, onderzocht moeten worden vooraleer er nieuwe reglementeringen ingevoerd kunnen worden. STANDPUNTEN Vraag 4: Financiële gezondheid Bent u van mening dat controles van financiële overzichten geruststelling moeten bieden met betrekking tot de financiële gezondheid van ondernemingen? Zijn controles van financiële overzichten daar geschikt voor? De belanghebbenden met name de zaakvoerder, de (potentiële) investeerders, de kredietinstellingen, de beleggers, de werknemers,... baseren zich op de financiële overzichten van een onderneming alvorens, in overeenstemming met hun gewenste risicobeperking, een beslissing te nemen over de graad van de financiële gezondheid van de onderneming. 1 Art. 141, 2 en art. 15, Wetboek van Vennootschappen 2 Mededeling van de Europese Commissie, "Denk eerst klein" Een "Small Business Act" voor Europa, COM(2008) 394 definitief. 3 Vierde Richtlijn 78/660/EEG van de Raad van 25 juli 1978 betreffende de jaarrekening van bepaalde vennootschapsvormen. 4 Richtlijn 2006/43/EG van het Europees Parlement en de Raad betreffende de wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsilideerde jaarrekeningen, tot wijziging van de Richtlijnen 78/660/EEG en 83/349/EEG van de Raad en houdende intrekking van Richtlijn 84/253/EEG van de Raad. 3

4 Het behoort tot de verantwoordelijkheid van de ondernemer om deze financiële informatie conform de wetgeving aan de gebruiker mee te delen en het is de taak van de revisor om deze informatie op getrouwheid te oordelen. Het verstrekken van meer en betere informatie over de financiële gezondheid van de onderneming aan de belanghebbenden vergt bovendien in de eerste plaats een aanpassing van het boekhoudrecht en het jaarrekeningrecht en in het bijzonder van de 4 de Richtlijn 5 welke bepaalt welke informatie ondernemingen bekend moeten maken. Momenteel loopt er bovendien een openbare raadpleging van de Europese Commissie over de bekendmaking van niet-financiële informatie door ondernemingen. De opdracht van de revisor moet volgens de Hoge Raad dan ook beperkt blijven tot het controleren of de door de ondernemingsleiding voorgelegde financiële overzichten in overeenstemming zijn met de wettelijke regelgeving. Een uitzondering op dit principe kan voorzien worden ingeval de continuïteit van de onderneming in het gedrang komt. De revisor beoordeelt daarbij in welke mate betekenisvolle onzekerheden omtrent de gevolgen voor de toekomst van bepaalde gebeurtenissen of omstandigheden aanleiding kunnen geven tot een duidelijke twijfel over de mogelijkheid van de vennootschap om haar activiteiten verder te zetten. Het beoordelen tot bedrijfscontinuïteit is niet zonder belang voor de waarderingsgrondslag van de jaarrekening welke desgevallend gecorrigeerd dient te worden. De revisor moet naargelang het belang van de onzekerheid op bedrijfscontinuïteit en met de wijze waarop deze in de financiële staten wordt weerspiegeld, zijn verklaring hieraan wijzigen en desgevallend een verklaring afgeven met een toelichtende paragraaf, een verklaring met voorbehoud, een afkeurende verklaring, of wanneer er talrijke en belangrijke onzekerheden bestaan, een onthoudende verklaring. De Belgische wetgeving voorziet reeds in een specifieke procedure welke gevolgd moet worden in geval de commissaris feiten vaststelt die de continuïteit van een onderneming in het gedrang kunnen brengen. 6 Bovendien wordt in het Belgisch recht bepaald dat bij ondernemingen in moeilijkheden het bestuursorgaan zo nodig de alarmbel moet luiden. 7 Door deze alarmbelprocedure wordt wanneer het netto-actief tengevolge van geleden verliezen minder bedraagt dan de helft, respectievelijk één vierde van het maatschappelijk kapitaal de algemene vergadering der aandeelhouders bijeengeroepen. Deze alarmbelprocedure houdt een verzwaarde aansprakelijkheid in zowel voor het bestuursorgaan als voor de commissaris(sen) wanneer de wettelijke procedure niet, onvolledig of onjuist werd nageleefd. Vraag 5: Verwachtingskloof Moet de toegepaste controlemethode beter aan gebruikers worden uitgelegd teneinde de verwachtingskloof te overbruggen en de rol van de auditor te verduidelijken? De Commissie stelt vast dat de belanghebbenden niet op de hoogte zijn van de beperkingen van een controle van financiële overzichten. Deze beperking leidt bijgevolg tot een verwachtingskloof. De Hoge Raad acht het noodzakelijk dat het begrip verwachtingskloof duidelijk in zijn context wordt gesitueerd. 5 Vierde Richtlijn 78/660/EEG van de Raad van 25 juli 1978 betreffende de jaarrekening van bepaalde vennootschapsvormen. 6 Artikel 138, Wetboek van Vennootschappen 7 Artikel 332, Wetboek van Vennootschappen 4

5 De rol van de revisor bestaat erin het resultaat van zijn onderzoek mee te delen aan de gebruikers van de financiële overzichten. Deze gebruikers verschillen echter volgens de kenmerken van de onderneming waarbij de controle uitgevoerd wordt. Bij de KMO is het resultaat van de wettelijke controle immers in belangrijkste mate bedoeld voor zowel de aandeelhouders als voor zijn investeerders en zijn kredietverstrekkers. De gebruikers bij de instellingen van openbaar belang en bij de grote ondernemingen zijn, naast de investeerders en de kredietinstellingen, voornamelijk de aandeelhouders en de leden van de ondernemingsraad. Daarnaast is specifiek de toezichthoudende overheid de gebruiker bij de instellingen van openbaar belang ( banken, verzekeringsmaatschappijen, genoteerde vennootschappen,...). Deze verscheidenheid aan stakeholders zorgt er mogelijkerwijze mee voor dat de verwachtingen inzake de controle uiteenlopen. Het is daarom van belang dat de Commissie voor het begrip verwachtingskloof rekening houdt met dit onderscheid. Er mag gesteld worden dat hoe minder de belanghebbenden betrokken zijn bij de onderneming hoe hoger hun verwachtingen zijn over de rol van de revisor. Een effectieve manier om deze verwachtingskloof te doorbereken is volgens de Hoge Raad om de belanghebbenden beter te informeren over de rol van de revisor en in het bijzonder over de beperkingen inherent aan de controle. De Hoge Raad wijst in deze context op het belang van de inhoud van het verslag van de commissaris voor de gebruikers van de financiële overzichten. De Belgische regelgeving 8 legt reeds aan de commissaris een omstandige schriftelijke verslaggeving op waarin ondermeer informatie over de rol van de revisor, de beschrijving van de wijze waarop de controletaak gevoerd werd en de verantwoordelijkheden vermeld moeten worden. Niettemin zou bovenop deze informatie onder andere in het verslag verwezen kunnen worden naar de website van het beroepsinstituut waar uitleg terug gevonden kan worden met betrekking tot de opdracht en de methodologie van de revisor. De professionele beroepsorganisaties van de lidstaten kunnen tevens de stakeholders informeren over de rol van de revisor door het publiceren van richtsnoeren, brochures en het houden van seminaries. Vraag 6: Versterking professioneel-kritische instelling Moet de "professioneel-kritische instelling" worden versterkt? Hoe kan dat worden gedaan? De Hoge Raad is van mening dat de bedrijfsrevisor zijn professioneel-kritische instelling gedurende de gehele periode van zijn mandaat moet toepassen. Deze instelling moet op alle niveau s van het revisorenteam alsook in het auditcomité terug te vinden zijn. Deze professioneel-kritische instelling houdt volgens de Hoge Raad echter niet in dat de revisor zich publiekelijk moet uitspreken over de economische en financiële beslissingen van de ondernemer. De ondernemer is degene die het vertrouwen geniet van de belanghebbenden en is bevoegd om zich uit te spreken over de strategische bedrijfsbeslissingen en de te varen koers van het bedrijf. Het is aan de ondernemer om een strategisch beleid te bepalen, met in achtneming van zowel de economische en financiële potentiële gevaren en risico s als van de toekomstige opportuniteit en voordelen die dit beleid met zich zal meebrengen. De Hoge Raad is van mening dat de revisor niet de geschikte persoon is om zich uit te spreken over de toekomst van de onderneming noch om economische en financiële vooruitzichten te geven, uitgezonderd in geval van twijfel inzake bedrijfscontinuïteit. Bovendien zal door het opleggen aan een revisor tot het verstrekken van deze informatie de verwachtingskloof nog eerder vergroten. 8 Artikelen 143 en 144, Wetboek van Vennootschappen 5

6 Vraag 10: Maatschappelijk verantwoord ondernemen Denkt u dat auditors een rol zouden moeten spelen in het garanderen van de betrouwbaarheid van de informatie die ondernemingen rapporteren op het gebied van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen? De Hoge Raad is van mening dat het rapporteren van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) voor de kleine beoefenaar en voor de KMO gepaard zal gaan met hogere kosten terwijl dit niet altijd een meerwaarde biedt voor de financiële rapportering. De meegedeelde informatie in het verslag van de commissaris op het gebied van MVO zou dan ook optioneel moeten blijven. Indien deze rapportering geattesteerd zou moeten worden zullen deze kosten hoger zijn wanneer deze zal gebeuren door een derde die niet betrokken is bij de controle van de onderneming. Vraag 11: Verkleining tijdsinterval Is er meer regelmatige communicatie van de auditor met de belanghebbenden nodig? Moet het tijdsinterval tussen het einde van het boekjaar en de datum van de controleverklaring worden verkleind? In België moet de jaarrekening door de algemene aandeelhoudersvergadering binnen de 6 maanden na het afsluiten van het boekjaar worden goedgekeurd. 9 Het bestuursorgaan van de vennootschap moet aan de commissaris de jaarrekening en de nodige stukken overhandigen ten behoeve van het opstellen van het verslag door de commissaris en dit ten minste één maand voor de datum van de gewone algemene vergadering waar het verslag moet worden voorgesteld. 10 Het verslag van de commissaris over de jaarrekening moet vijftien dagen vóór de algemene vergadering, aan de vennoten, ter beschikking worden gesteld. 11 Tevens houdt de commissaris in zijn verslag rekening met belangrijke gebeurtenissen die plaatsvonden tussen het vaststellen van de jaarrekening maar voor het beëindigen van de controlewerkzaamheden. 12 Een verkleining van het tijdsinterval tussen het einde van het boekjaar en de datum van de controleverklaring zou voor de Belgische kleine en middelgrote beoefenaars een negatieve impact hebben. Door de kleinere tijdsinterval zal volgens de Hoge Raad de kwaliteit van het auditwerk negatief beïnvloed worden en dit doordat zowel de kleine en middelgrote beoefenaars als de kleine en middelgrote ondernemingen te maken zullen krijgen met een grotere concentratie aan werk en dit onder een grotere tijdsdruk. Vraag 15: Internationale Standards on Auditing (ISA s) Moeten de ISA s verder worden aangepast om te voorzien in de behoeften van het KMO en SMP s? De Hoge Raad ondersteunt het idee van an audit is an audit en is van mening dat de auditing standards van toepassing moeten zijn op elke entiteit ongeacht de grootte. Deze International Standards on Auditing dragen immers bij aan de harmonisering van de uitgevoerde werkzaamheden op de gegevens van ondernemingen waardoor gepubliceerde cijfers, rekening houdend met het toegepaste referentiestelsel, beter vergelijkbaar zijn. In België worden deze ISA-normen voor niet-beursgenoteerde ondernemingen ingevoerd vanaf Voor beursgenoteerde ondernemingen worden deze ingevoerd vanaf Art. 92, 1, Wetboek van Vennootschappen 10 Art. 143, Wetboek van Vennootschappen 11 Art. 283, 5, Wetboek van Vennootschappen 12 Art. 96, 2, Wetboek van Vennootschappen 6

7 De Hoge Raad wenst evenwel dat er bij het invoeren van de ISA enerzijds rekening gehouden wordt met een redelijke overgangsperiode die de kleine en middelgrote revisorenkantoren de mogelijkheid bieden om zich aan te passen aan deze ISA-normen en anderzijds moet men de praktische toepassing van deze normen afstemmen aan de grootte en de kenmerken van de gecontroleerde onderneming. Duidelijke onderrichtingen over de praktische toepassing van de normen in de verschillende te controleren entiteiten zijn noodzakelijk om een checklist -benadering te vermijden. De zogenaamde scalability van de ISA-normen kan hieraan tegemoet komen. De gevraagde documentatie en werkzaamheden dient in een redelijke verhouding te staan tot de grootte van de onderneming en de rol die de audit in die onderneming vervult. Hiertoe zou het aangewezen zijn dat Europa een richtsnoer uitvaardigt die duidelijk aantoont op welke manier de auditing standards kunnen toegepast worden op de KMO. Hierbij kan gebruik gemaakt worden van Practice Note 26 (Institute of Chartered Accountants of England and Wales) als van de SMEguide (IFAC). Evenwel dienen de nationale instituten grotere inspanningen te leveren om de toepasbaarheid van ISA op kleine entiteiten duidelijk te maken aan zowel hun leden als aan hun cliënten. Vraag 16: Beloning revisor en aanstelling derde partij Is er sprake van een conflict als de auditor wordt aangesteld en beloond door de gecontroleerde entiteit? Wat voor alternatieve regelingen zou u in dit verband aanbevelen? De Hoge Raad meent dat het idee van de aanstelling en de beloning door de regelgever aan het wezen zelf van het vrij beroep raakt en de vertrouwensband tussen de beoefenaars en de KMO ondermijnt. De Hoge Raad is van mening dat voor KMO deze vertrouwensband van groot belang is en geen inbreuk doet aan het principe van onafhankelijkheid. De onafhankelijke beoefenaar van een vrij beroep handelt immers zowel in het belang van de opdrachtgever, de cliënt, als in het algemeen belang. De vrije beroepsbeoefenaar stelt onafhankelijk van enige druk het belang van zijn maatschappelijke opdracht centraal in de praktijkvoering. In de Belgische wetgeving zijn bovendien verschillende reguleringen opgenomen die deze onafhankelijkheid kunnen waarborgen. Revisoren dienen zich echter te onthouden van de aanbieding van andere diensten aan het auditcliënteel voor zover hun onafhankelijkheid in het gedrang kan komen. Het huidig systeem van aanstelling en beloning van de revisor door de onderneming moet dan ook behouden blijven. Vraag 18: opdrachten onderworpen aan een tijdslimiet Moeten doorlopende opdrachten aan auditkantoren aan een tijdslimiet worden onderworpen? Zo ja, wat zou dan de maximale duur van een opdracht aan een auditkantoor moeten zijn? In België heeft het Instituut der Bedrijfsrevisoren (IBR) een norm uitgevaardigd waarbij de commissaris van een organisatie van openbaar belang het mandaat aan een confrater moet overdragen na uiterlijk zes jaar na zijn benoeming. De bedrijfsrevisor mag daarbij slechts na verloop van een periode van minstens twee jaar opnieuw deelnemen aan de controle van de gecontroleerde entiteit. België past deze interne rotatie toe en volgt daarbij met uitzondering van Italië en Oostenrijk de andere Europese landen. De Hoge Raad wenst echter erop te wijzen dat de kleine en middelgrote beoefenaars zich in een zwakkere positie bevinden dan de grote bedrijfsrevisorenkantoren. Een partnerrotatie zal immers ingeval van een eenmanszaak of ingeval van ziekte van een partner een kantoorrotatie tot gevolg hebben. 7

8 Een verplichting tot kantoorrotatie voor de kleine en middelgrote beoefenaars brengt volgens de Hoge Raad zowel voor- als nadelen met zich mee. De belangrijkste nadelen aan kantoorrotatie zijn het verlies aan klantenspecifieke- en industriële kennis, de verminderde auditkwaliteit en de switching kosten. Het belangrijkste voordeel van rotatie is het tegengaan van de dossierblindheid. De Hoge Raad wenst de huidige reglementering te behouden en is terughoudend voor het invoeren van een strengere rotatiereglementering. Vragen 19 & 36: Verbod op niet-auditdiensten Moet de levering van niet-auditdiensten door auditkantoren worden verboden? Moet een dergelijk verbod gelden voor alle kantoren en hun cliënten of moet het alleen worden toegepast op bepaalde soorten instellingen, zoals systeemrelevante financiële instellingen? Zou er een veilige zone moeten komen met betrekking tot een mogelijk toekomstig verbod op niet-auditdiensten bij dienstverlening aan cliënten in het KMO? Naast de algemene onafhankelijkheidsregels voorziet de Belgische regelgeving in een lijst van 7 onverenigbare activiteiten 13 waarmee de commissaris zich niet onafhankelijk kan verklaren. Zo is het de commissaris en de personen met wie hij verbonden is verboden om in de gecontroleerde entiteit bijstand te verlenen of deel te nemen aan de boekhouding of aan de opstelling van de jaarrekening van de gecontroleerde vennootschap. Daarnaast bestaat in België voor de beursgenoteerde bedrijven en voor de vennootschappen die een geconsolideerde jaarrekening moeten opstellen de "one-to-one" regel. 14 Door deze "one-to-one" regeling kan de commissaris aan de gecontroleerde entiteit verenigbare diensten leveren voor zover de vergoeding voor deze diensten niet hoger ligt dan het totaalbedrag van de opdracht in de gecontroleerde entiteit welke hem krachtens de wet werd toevertrouwd. De kleine en middelgrote ondernemingen verwachten van de revisor dat zij eveneens nietauditdiensten aanbieden. De kleine onderneming kan hierdoor hogere kosten door de aparte dienstverlening vermijden terwijl de commissaris door zijn verworven bedrijfskennis de klant beter kan bijstaan. De Hoge Raad wenst dan ook de levering van niet-auditdiensten te behouden voor zover de onafhankelijkheid niet in het gedrang wordt gebracht. Vraag 28: Oprichting consortium met minstens één kleiner kantoor Bent u van mening dat de verplichte oprichting van een consortium van auditkantoren waarvan ten minste één kleiner, niet-systeemrelevant auditkantoor deel uitmaakt, als een katalysator zou kunnen werken voor het dynamischer maken van de auditmarkt en om kleine en middelgrote kantoren in staat te stellen op substantiëlere wijze deel te nemen aan het segment van de grotere controles? De Hoge Raad moedigt het idee van de Commissie aan om het marktaandeel van de middelgrote en kleine beoefenaars binnen de grote ondernemingen te vergroten. Een gezamenlijke audit waarbij de big four wordt bijgestaan door kleinere bedrijfsrevisoren-kantoren en met een regelmatige partnerrotatie als een rotatie van het verantwoordelijk kantoor kan de objectiviteit en de auditkwaliteit ten goede komen. 13 Art. 183ter, Koninklijk besluit van 30 januari 2001 tot uitvoering van het wetboek van vennootschappen. 14 Artikel 133, 5 Wetboek van Vennootschappen 8

9 Het bijstaan van grote revisorenkantoren bij opdrachten van grote ondernemingen biedt de kleine en middelgrote beroepsbeoefenaars tevens de kans om kennis en praktijkervaring te verkrijgen in specifieke regulering voor ondernemingen van openbaar belang als om een grotere naamsbekendheid te verwerven waardoor zij gemakkelijker kunnen doorgroeien naar de markt voor de grote ondernemingen. In België worden de kleine revisorenkantoren, op basis van een zogenaamd gebrek aan ervaring in de sector van de ondernemingen van openbaar belang, uitgesloten van een erkenning door de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA). De oprichting van zo n consortium kan echter maar effectief functioneren wanneer zij gepaard zal gaan met een redelijke participatiegraad van de kleine beoefenaar in de totale werkzaamheden van de controle. Echter moet nagegaan worden of een dergelijke maatregel in de praktijk haalbaar is en niet kostenverhogend zou werken voor de ondernemingen. Vraag 35: wettelijke beoordeling Bent u voorstander van een beperktere dienst dan een controle, namelijk van een zogenoemde beperkte controle of een wettelijke beoordeling, voor de financiële overzichten van KMOondernemingen, in de plaats van een wettelijke controle? Moet een dergelijke dienst afhankelijk zijn van de vraag of de administratieve vastleggingen zijn opgesteld door een toereikend gekwalificeerde (interne of externe) accountant? De Hoge Raad is van mening dat an audit is an audit en vreest dat een beperkt oordeel gepaard zal gaan met een gebrek aan geloofwaardigheid. De Hoge Raad is dan ook van mening dat er geen verschil gemaakt mag worden naar de grootte van een onderneming maar dat het de praktische toepassing is van de normen en reglementering, zoals deze van de ISA-normen, welke beter moeten toegelicht worden in hun toepasbaarheid op de kleine ondernemingen. Bovendien druist de beperkte controle in tegen het principe van het verkleinen van de verwachtingskloof. Het invoeren van deze beperkte controle zal de verwachtingskloof juist nog doen vergroten. De Hoge Raad wenst wel te benadrukken dat kleine ondernemingen niet verplicht onderworpen mogen worden aan een auditcontrole. BESLUIT De Hoge Raad wenst op te merken dat hij verheugd is over het feit dat de Commissie de regels voor de KMO en voor de kleine en middelgrote beroepsbeoefenaren wenst te vereenvoudigen. De Hoge Raad is van mening dat het principe van an audit is an audit moet toegepast worden maar vraagt aan de Commissie om meer aandacht te hebben voor de praktische toepassing van de normen en reglementering op de kleine ondernemingen. Zo is het volgens de Hoge Raad noodzakelijk dat de praktische invoering van de ISA-normen afgestemd wordt aan de grootte en de kenmerken van de gecontroleerde onderneming. De Hoge Raad verzet zich echter tegen het idee van een beperkte controle gezien deze alleen maar de verwachtingskloof zal vergroten. De Hoge Raad vraagt aan de Commissie om in het kader van het denk eerst klein principe uit de Small Business Act elke reglementering voorafgaandelijk aan een effectenbeoordeling te onderwerpen, opdat nagegaan kan worden of deze reglementering in de praktijk haalbaar is en dit zonder dat zij kostenverhogend zou werken voor de KMO en de kleine en middelgrote revisorenkantoren. 9